eerzien Dorpsdokter Deu weer en wind De wonderdokter door: Albert Willem van Renterghem In elk nummer van Zeeuws Weerzien plaatsen we een fragment uit een Zeeuws boek. Om in de sfeer van 'gezond zijn en beter worden' te blijven, kiezen we voor een fragment uit 'De wonderdokter, Albert Willem van Renterghem'. Het is een door Rinus Spruit samengesteld en bewerkt manuscript, waarin de Zeeuwse plattelandsarts Albert Willem van Renterghem (1845-1939) vertelt over zijn leven en praktijk. Onderstaand fragment speelt in 1877, Van Renterghem is net dorpsdokter in Heinkenszand geworden en gaat op patiëntenbezoek. Op een keer werd mijn hulp ingeroepen door een armlastige, die in de onmiddel lijke nabijheid van mijn woning huisde, in het begin van het Kerkepad. Het gold een vrouw van ver in de zestig die van de gemeente vrije woning genoot. Van de roomse armen ontving ze een gulden in de week en wat brandstof bij winter dag. Het mensje was een weduwe zonder kinderen en woonde moederziel alleen. Toen ik de uit één kamer bestaande stulp binnentrad, zagen mijn ogen een kale stenen vloer, naakte, wit gekalkte muren, een vierkante, groen geschilderde tafel en een open bedstee zonder gordijnen waarin een strozak met een zogenoemde paardendeken lag. Verder een open schouw waarin aan een ijzeren ketting een aardappelketel hing van hetzelfde materiaal. Een enkele stoel met doorgesleten biezenmatten zitting voltooide de aankleding van het vertrek. De bewoonster, die me had laten roepen door een buurvrouw, klaagde over zwaarte in de lendenen en pijn in de geslachtsdelen. Een plaatselijk onderzoek was onvermijdelijk. De bedstee was voor onderzoek te hoog. Ik plaatste de enige stoel in schuine stelling tegen de muur zodat deze een hellend vlak vormde, legde de strozak daar tegenaan en verzocht patiënte daarop plaats te nemen. Alvorens over te gaan tot het onderzoek, keek ik rond naar middelen om de handen te reinigen maar zag niets van dien aard. 'Wel moedertje, waar kan ik me wassen? Heb je ook een kom, groene zeep, een doek?' Het mensje wees me op de pomp op het erfje buiten de deur en bood me haar schort aan om mijn handen mee te drogen, zeep had ze niet. In de kamer stond een pot gevuld met een vlezige massa. Op mijn vraag naar de inhoud vernam ik dat het 'de lichte' was en toen ik min of meer beschaamd over mijn onwetendheid nader aandrong wat dat voor iets kon zijn, kreeg ik mij te verstaan dat men die naam gaf aan de luchtpijp met longen, hart en lever van een varken. Elke week, verduidelijkte zij, kocht ze zo'n lichte bij slager De Poorter. Ze kookte de lichte en verkocht het product in kleine hoeveelheden aan mensen die even arm waren als zijzelf. Met de winst daarvan, met bedelen en met het luttele bedrag dat ze van het roomse armenbestuur ontving moest zij in haar schamel onderhoud voorzien. Men kan begrijpen dat ik medelij den voelde met de arme stakker, maar walgde van die pot met inhoud. Bij lichamelijk onderzoek vond ik een verzakking van de schede en een niet passende baarmoeder- ring. Een vuile verwaarloosde boel. Sinds twee jaar was de ring niet verwisseld. Ik heb zelf het vrouwtje moeten irrigeren en haar opgedragen veertien dagen rust te nemen. Ik liet haar door een buur vrouw verzorgen en van het nodige voorzien tot zij weer in staat zou zijn voor zichzelf te zorgen en haar nering weer op te vatten. Toen de lokale toestand het toeliet voorzag ik haar van een goed pessarium. Uit: Rinus Spruit (samensteller) - 'De wonderdokter, Albert Willem van Renterghem', Uitgeverij Cossee Is a weer jaoren geleejen, l mao 't is me nog niet ontgaon. Zit ik op 'n aovond nao de tillevisie te kieken. Gerdienen dichte en lekker de kachel opgestookt. Dan wordt er op de belle gedrukt. Noe moen 'k zeggen dan 'k dat wel een raor uure vond om an de deure te bellen. 't Was messchiens alf tiene of daor omtrent. 'k Doen de deure open en dao staot 'n vrouwspersoon. Nêê, nii mee 'n collectebusse of zoiets. Niks van dat alles. Ze kiek m'n an en zegt: "Menêêr, 'k moen 'ier iemand in bed steken." Toen 'k dao 'öörende, stoeng 'k toch wel raor te kieken. "In bed steken" vroeg ik, "en dan wel 'iere?" Ze knikkende en zei dat ze van de Thuiszorg was en dat ze op vuuftiene moste ziin. 't Stoeng op d'r liieste. 'k Schuddende 's mee m'n 'ööfd. "Hie bin abuus," docht ik. Ze keek nog ''s op de liiste en noemde de straote en 't 'uusnummer nog 's. Jao, toen was me duudelijk. Ze was in de verkêêrde straote en most bie 'n vrouwe ziin, die daor nog allêêne weunende, om alles voo de nacht gerêêd maoken. Even laoter reed d'r auto deu de straote. De kop lampen straolden op de natte stêênen. Op pad nao de vrouwe die op d'r zat te wachten. Toen most ik onwillekeurig dienken aan zuster Wijna. Die was in m'n schooltiid de wijk zuster. Mee 'n lange zwarte jas reej ze op d'r solexje deur 't durp. column: Rinus Willemsen Rinus Willemsen uit Biervliet is een van de streektaal-specialisten in Zeeland. Speciaal voor deze krant klimt hij in de pen. d'r achter in d'r 'ofje een blauwe kruunaogelstruke. Dao was 'n mannetje op 't durp, Kees Mechielsen, en die dee bie zuster Wijna d'n 'of een bitje bie'ouwen. Dat deed ie ook bie ons. Op 'n keer kwam Kees mee 'n stik van dien kruunaogel af en die wier bie ons in d'n 'of gezet. En lekker ruuken dat ie dee. M'n moeder was t'r 'êêl contènt mee. En noe nog staot 'r bie mien naost 't 'uus nog een naozaot van die struuk. Êêst voor de kachel Terug nao zuster Wijna. Ze ree niet allêêne mee d'r solex in 't durp, maor ook in de polders. In de zeumer lekker jasje open. 't Zonnetje op de tèrve. De koeien in de weie. Mao 's winters joeng, Allicht wist ik dat ze nao zieke mènsen goeng om die te verzurgen. Ze was van 't Groene Kruis. Bie sommigste mènsen kwam ze jaoren an 'n stik. Dan zag je d'r solex op de stoepe staon. Bie zuster Wijna stoeng ook deu regen en wind, jao zelfs deu de sneeuw. As ze dan binnen kwam, most ze bie wieze van spreken êêst zelf ontdooien. Ze deed dan d'r 'andschoenen af, d'r jas uut en goeng dan êêst een kwartiertje voor de kachel staon om wat bie te kommen. Dan 'n bakje koffie en vervolgens kwam de wasbeurte. En daonao schoot ze wee rap in die stugge zwarte leren, jas, dee d'r 'anschoenen en even laoter was ze weer op pad. Zes daogen in de weke, zomer en winter. Wijkzusters, die binnen d'r allange nie mêêr bie ons op 't durp. Mao 't Groene Kruus- gebouw dat staat er nog altied. Net als m'n pèès-blauwe kruunaogel. RINUS SPRUIT, SAMENSTELLER ALBERT WILLEM VAN RENTERGHEM W ZEEUWS 5 in Heinkenszand Handen wassen bij de pomp Kruunaogelstruke

Krantenbank Zeeland

Zeeuws Weerzien. Feest van herkenning | 2020 | | pagina 5