YR1JDAG 28 MEI 1897.
W
»-P
Ds. J. HULSEBOS, Ds. J. H. FERINGA
Ds. A. LITTOOIJ.
en
Uit de Heilige Schrift.
KERK.
6e Jaargang.
No. 22.
IN
^EELAND,
J
EEKBLAD GEWIJD AAN DE J^ELANGEN DER pEREFORMEERDE J^ERKEN
pOORD-
RABANT EN LlMBURG.
Want de HEERE is onze Rechter,
de HEERE is onze Wetgever, de
HEERE is onze KoningHy zal ons
behouden.
Je—ja 83 22»|
ONDER REDACTIE VAN
Doch Samuel zeideHeeft de HEERE
lust aan Brandofferen en Slachtofferen, als
aan het gehoorzamen van de stem des Hee-
ren Zie, gehoorzamen is beter dan slacht
offer, opmerken dan het vette der rammen*
1 Sam. 15 22.
Abonnement per 3 maanden f 0.35. Afzonderlijke nos.
8 cent. Advertentiën van 1 5 regels 30 cent, iedere
regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels
50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Uitgever:
K. LE CO INT RE
MIDDELBURG.
Berichten, Advertentien enz., gelieve men
tijdig, uiterlijk Vrijdagmorgen, by den
Uitgever in te zenden.
's HEEREN ZORG VOOR ZIJN WIJNGAARD.
Te dien dage zal er een wijn
gaard van rooden wijn zijn. Zingt
van denzei ven bij beurten Ik de
Heere, behoede dien, alle oogen-
blik zal ik hem bevochtigen, op
dat de vijand hem niet bezoeke,
zal ik hem bewaren nachten dag.
Jesaja 27 2 en 3.
De Koning is niet heengegaan om van de
Zijnen af te wezen. Hij is niet opgevaren inde
hoogte, omdat Hij niet tot het laagste zich zou
willen nederbuigen. Hy is niet ten hemel ge
gaan, om nu de aarde over te laten aan haar
ellende.
Integendeel.
Rusteloos werkzaam en waakzaam is de
ruste, waarmede Hy rust in den Hemel. Vol
onuitsprekelyk-teedere zorgvuldigheid is de
regeering, waarmede Hy, zittende ter rechter
hand Gods zijn, slechts-schynbaar verweesde,
Kerk regeert.
Van den edelen wyngaard der Kerk kan men
met blijde beurtzangen jubelend zingen.
Haar bezit is veilig, haar biydschap neemt
niemand van haar, haar wasdom is zeker, haar
Heil gewis,
Want Hy, die haar leven geeft, en heur
leven is, laat haar niet aan zichzelve over;
maar zorgt bestendig voor haar. Van zyn
wynstok doet hy den Profeet namens hem ge
tuigen „Ik, de Heere, behoede dien."
Dat is zoo noodig. Want die wyngaard is
zoo zwak. Heeft zoo niets tot zelfverdediging.
Staat zoo bloot aan gevaren van innerlyke
zwakheid. Aan gevaren van verdorrend
uitdrogen. Aan gevaren van het gedierte des
velds. Aan gevaren van onverstandige tuinie
ren. Aan gevaren van baldadige vijanden.
Zoo staat Gods Kerk aan allerlei bloot. Beide
ln- en uit-wendig. Wat moet van haar worden
„Ik, de Heere, behoede dien."
Welk een troost, dat Hij zich de zaak aan
trekt Wat is ze Hem uitnemend toever
trouwd Aan zyn alwetende wysheid. Aan
zyn onweerstaanbare macht. Aan zyn onver
gelijkelijke Liefdetrouw.
Zoo trouw oefent Hy zyn zorg
Moge al Christus' menschelijk lichaam af
wezig wezen na zijn Hemelvaart, door
den Vader met dit Koningschap begiftigd,
oefent Hy het allerheerlykst uit. Naar zyn
Godheid, Majesteit, Genade en Geest, wijkt Hij
nimmermeer van zyn wyngaard. Hij is er
letteriyk altyd mede bezig. In levensleiding,
in Bediening des Woords, in Avondmaal, in
Doop, geeft hy haar altijd nieuwe verkwikking.
Hoor Jesaja het jubelen van Zyn trouwe
verzorging voor Zyn wijngaard
„Alle oogenblik zal Ik hem bevochtigen."
En ook geen geweld van buiten zal schaden.
De klacht van Psalm 80 zal hier niet noo
dig wezen.
Aanval op aanval mag komen. List op list
beraamd worden. Maar de Psalm van den
ontfermenden Koning zingt naar waarheid
„Als hen geweld en list bestryden,
Al gaat het nog zoo hoog,
Hun bloed, hun tranen en hun lyden,
Zyn dierbaar in Zyn oog."
Vreest Gy, dat Hij het begonnen goede werk
niet voltooien zou Dat het zou „overgaan
Dat het zou mislukken Dat de vyand zou
triumpheeren
Geen nood
Hoor Jesaja's zegezang:
„Opdat de vijand hem niet bezoeke, zal Ik
hem bewaren nacht en dag."
Feringa.
Uit de geschiedenis der Kerk.
De Waalsche Kerken.
II.
De Waalsche Synoden zyn de vroegste Sy
noden, die in de Nederlanden zijn gehouden.
In het Synodaal boek van 1640 wordt het eerst
melding gemaakt van drie particuliere Syno
den, die op denzelfden datum, 26 April 1563,
zyn gehouden. Uit de acten dezer Synoden,
die groote overeenstemming vertoonen, laat
zich vermoeden, dat er reeds vroegere verga
deringen aan zyn voorafgegaan, waarvan de
Acta, waarschynlyk zijn verloren gegaan. Zeer
te bejammeren is het, dat in meer gemeld Syno
daal boek (livre Synodal) de Acta worden ge-
gemist van de zeer belangryke Synode van
Antwerpen, die in den aanvang van Mei 1566
moet zyn gehouden, alwaar beroemde mannen
als Marnix, Junius en Saravia zijn tegenwoor
dig geweest en waar ook over de Beiydenis
is gehandeld.
Het verdient opmerking, dat deze Waalsche
Synoden onder het kruis met verbloemde na
men zyn aangeduid. Over deze verbloemde
namen zyn vele gissingen gemaakt. Zeer veel
grond heeft die meening, dat de namen een
voudig ontleend zyn aan de Kerkelijke zegels
der gemeenten, waar de Synoden hare zittin
gen hielden. Zoo had de gemeente van Ant
werpen eenen wynstok op haar kerkeiyk zegel,
die van Armentières eenen bloemknop en daar
om zyn de Synoden van Antwerpen, a la
Vigne of de la Vigne en van Armentières du
of au Bouton genoemd.
Van belang is ook er op te letten, dat de
Waalsche Kerken al aanstonds eene ruime
mate van ontwikkeling toonden in de zaken
van Kerkelyke organisatie en hoe zij haar in
die eerste tijden van zooveel verwarring en be
roering al aanstonds hebben ter hand genomen,
en ook op alle gevallen, het inneriyk leven der
Kerken en hare regeeringe rakende orde heb
ben gesteld. Wy zien bij haar ook al dadelyk
het Synodaal samenleven.
Ongetwyfeld zyn de Fransche Gereformeerden
hierbij hunne leermeesters geweest en hebben
zy daarby den invloed ondervonden van Ceux
de Oenève (Calvyn en de Kerk van Genève),
terwyl de Waalsche Kerken der Zuidelyke
Nederlanden wederom de voorgangers van de
broederen in de Noordeiyke Nederlanden zyn
geweest.
Groot is de invloed der Waalsche Kerk op
onze Nederduitsche geweest. Men noemt haar
niet ten onrechte den stam waarop onze Noord-
Nederlandsche geënt is. Wy hebben althans
door haar de Geloofsbelydenis der 37 artikelen
ontvangen, met de groote beginselen van Kerk
bestuur, daarin voorgeschreven. Met de Walen
hebben onze Noord-Nederlandsche Synoden op
dezelfde grondslagen voortgebouwd, grondsla
gen door scheiding en doleantie beide weder
om opgezocht tot troost en bloei van het Ne-
derlandsch Zion.
Het livre Synodal gaat eerst slechts tot de
Synode van 16 April 1566, tenu en la Vigne
zooals gezegd, is toen kort daarop wederom
a la Vigne (Antwerpen) eene hoogst gewichtige
Synode gehouden, waarvan nadere berichten
ontbreken. Na 1566 wordt in genoemd boek
eene gaping gevonden van vier jaren.
Wie de geschiedenis kent, zal dit niet ver
wonderen. Het waren jaren van vervolging
en verwoesting. Vooral Antwerpen, in zekeren
zin de moederkerk, had veel te verduren. Een
streng plakaat ging 24 Mei 1565 van Margaretha
uit, tot eindelijk Al va kwam, die de gemeenten
met dubbelen angst en schrik vervulde, de
huizen harer samenkomsten omver wierp en
de leeraars maar zelden gelegenheid liet zich
ergens te verbergen en Kerkvergaderingen te
houden. De verdere acta in het Synodaal boek
vervat, gaan tot 8 Mei 1578, doch zijn niet
van hoog belang. Genoemd jaar stelde men
zich veel voor van den verworven godsdienst
vrede, maar dit liep op bittere teleurstelling uit-
De verbittering tusschen Roomschen en on
room schen steeg steeds hooger, al de zuidelyke
Nederlanden werden weder onder het Spaansche
juk gebracht. De gemeenten verloren hare
meeste en beste leden, die zich in de noorde-
ïyke gewesten verplaatsten en de overgeble
venen, vervolgd en verdrukt, smolten weg van
dag tot dag. Slechts een gering gedeelte der
eertyds bloeiende Kerken bleef overig, hetwelk
wy nog eenmaal op de Fransche Synode van
Yitry in 1583 door de predikanten van Meche-
Un, Gent en Brugge vertegenwoordigd zien.
De Waalsche gemeenten daarentegen, die zich
in on^e noordelyke Provinciën gevestigd had
den, bloeiden voorspoedig. Men gaf hun oude
gebouwen of kloosters tot Kerken. De Over
heid bezoldigde hun leeraars. Nauw waren zy
met de Nederduitsche Gereformeerde Kerken
vereenigd, maar om verschil van taal hadden
zy hnnne eigene Kerkeraden en particuliere
Synoden, (Synode van Dordrecht 1578 art. 46).
Ruim honderd jaren later werd haar getal nog
vergroot, toen in Frankryk eene hevige ver
volging uitbrak en in 1685 het edict van Nantes
werd heiToepen. Toen kwamen vele Fransche
vluchtelingen zich by onze Waalsche gemeen
ten voegen en in 1686 onderteekenden op de
Synode van Rotterdam twee honderd gevluchte
Fransche predikanten de geioofsbelydenis en de
Kerkenorde der Waalsche Gereformeerde Ker
ken in Nederland.
Over de oude Waalsche Synoden rest ons
nog een en ander.
Hulsebos.
Archief der Gereformeerde Kerken.
De Synode van Middelburg droeg aan onder-
