Dat is veranderd. Het begint nu op zaken doen
aan te kom&i.
En, vreet u, zaker» doen, ziedaar zijn de heeren nu
maar niet alle dagen voor te spreken.
Zouden ze het nu ook niet aandurven9
Wie 't weet steke zijn vinger op.
Binnenland.
Met het jaarverslag der Unie ontvingen we
ook No. 10 van de Unie-blaadjes, een zeer belangrijk
overzicht bevattende \an de zorg voor de onderwij
zers sinds de opkomst der christelijke school in ons
land door de christenen in Nederland besteed.
Het luidt als volgt:
Om deze oorzaak heb ik u in Creta
gelaten, opdat gij, hetgeen nog ontbrak,
voorts zoudt te recht brengen.
Titus 1 5.
Wat Paulus van Tit us verlangt is duidelijk genoeg
uit hetgeen er verder volgt.
Paulus had op zijne zendingsreizen den tijd niet,
om aan de gemeenten door hem gesticht ook een
goed bestuur, eene goed geregelde ordening te ge
ven. Hij moest planten, anderen behoorden nat te
maken, en gelijk Apollos dit voor hem doen moest
te Corinthe, zoo had hij aan Timótheüs te Efeze en
aan Titus op het eiland Creta die taak opgedragen.
Hij gaf slechts eenige vermaningen, algemeene
voorschriften, nuttige wenken, doch liet de toepas
sing daarvan aan zijne medehelpers over.
In dezelfde betrekking als Titus en die andere
medehelpers tot Paulus, staan wij, die de Christe
lijke scholen liefhebben, tot onze vaders. Er zijn
nu sedert 30 a 40 jaar hoe langs zoo meer chris
telijke scholen verrezen. Het getal breidde zich van
jaar tot jaar uit, en bij iedere uitbreiding deed zich
al sterker de behoefte gevoelen, aan meer band,
meer eenheid, betere opleiding voor onderwijzers en
betere zorg voor hunne toekomst en die van hunne
weduwen en kinderen.
Reeds 25 jaar geleden voelde men, dat er meer
éénheid zijn moest, en de Vereeniging voor Chris-
telijk-Nationaal Schoolonderwijs was daar de vrucht
van, terwijl daar later die voor Gereformeerd School
onderwijs bijkwam. Ook de vereeniging voor Chr.
Onderwijzers, die bij haar ontstaan 25 leden telde
en bij haar Vijf-en-twintig jarig feest in '79, juist
25 X 25 G25 leden, ja, nu zelfs 955, ging van
diezelfde gedachte uit, terwijl de laatste van allen
De Unie «Een school met den Bijbel,» nog te versch
in het geheugen ligt, dan dat het noodig zijn zou
haar optreden te herinneren.
Wij zullen ditmaal echter kennis maken met een
der andere puntenbetere opleiding voor onder
wijzers.
lo. Jaren lang stond de Chr. Normaalschool te
Nijmegen (Hoofdonderwijzer: de heer A. R. Gerret-
sen) alleen in het land. In 1846 reeds opgericht,
voldeed zij aan alle behoeften, zoolang het aantal
Chr. scholen nog klein was. Zij heeft nu reeds
bijna den 40-jarigen leeftijd bereikt en er is veel
kracht van haar uitgegaan. Eerst was zij maar'
eene afdeeling van de Chr. School op den Klokken-
berg te Nijmegen; later stond zij meer op zich zelve,
al bleef de band voortdurend bestaan, doordat de
Chr. School als oefenschool diende voor de aanstaande
onderwijzers.
Welk een aantal mannen heeft zij afgeleverdZij
heeft 259 van haar 267 kweekelingen als hulpon
derwijzer de inrichting zien verlaten en 56 van dezen
staan thans aan het hoofd van Chr. scholen van
allerlei aard.
De Vereeniging voor Chrislelijk-Nationaal School
onderwijs heeft haar altijd krachtig gesteund door
12 van de 43 plaatsen voor hare rekening te nemen,
terwijl de hulpvereeniging van C. N. S. te Amster
dam daar nog 2 plaatsen aan toevoegt en particu
lieren voor 5 plaatsen zorgen. Zoo vaak er van
deze plaatsen eene vacant is, wordt er een verge
lijkend examen gehouden, en dat het getal aanvra
gen daarvoor groot is, spreekt van zelf. Daardoor
echter kan men steeds de meest bekwame jonge
lieden uitkiezen en is de school ook meestal geluk
kig in de examens voor hulponderwijzer.
Aan geldelijken steun heeft het niet ontbroken
en toch is het noodig, dat meer steun worde ver
zocht. Reeds sedert eenige jaren heeft men b 'hoefte
gevoeld aan eene vernieuwing van het gebouw.
Men heeft er reeds veel voor gecollecteerd, doch nog niet
genoeg. Er is f24000 a f30000 voor noodig en daar
van is f17000 bijeengebracht.
Daar komt nog bij, dat het bestuur zelf jaarlijks
een aantal kweekelingen de schoolgelden be-
en hiertoe vaak ternauwernood in staat is.
eneuen~ia«»hM maar *an zorsren
in Nederland een hart heeft, kan niet nalaten die
niet slechts in zijne gebeden te gedenken, maar ook
eene gave af te zonderen om haar te steunen. Ds. J.
A. Stoop, de welbekende leeraar uit Nijmegen, die
onder de oudste voorstanders van Chr. onderwijs eene
eereplaats heeft verworven, zal dankbaar zijn, wan
neer hem van alle plaatsen in ons Vaderland, die
profijt hebben getrokken van deze Kweekschool,
een gave gewordt. Wellicht heeft de Chr. School
ten uwent er ook reeds onderwijzers van gehad en
hebt gij er nooit aan gedacht, dat gij een bewijs
van uwe dankbaarheid daarvoor verschuldigd waart.
2o. Wat te Nijmegen geschiedde voor jonge man
nen, deed Heldring te Zetten voor onderwijzeressen,
door het stichten eener Christ. Normaalschool (Hoofd
onderwijzer: de heer J. Nobels), in 1864 opgericht,
die ook reeds 287 kweekelingenj heeft gehad. Hier
echter was het doel niet uitsluitend om onderwij
zeressen op te leiden, omdat Heldring'splan ook
was, aan dochters van predikanten en onderwijzers
gelegenheid te geven eene beschaafde opvoeding te
genieten. Met dat al wordt het belang der Chr.
School steeds als een zeer gewichtig doel in het
oog gehouden en een groot aantal van de jonge-
dochters, daar opgeleid, zijn aan verschillende Chr.
inrichtingen of ook in Chr. gezinnen werkzaam.
Het heerlijk denkbeeld, dat Heldring voor den geest
zweefde was, dat uit hetzelfde Zetten, waarheen
zoovele gevallenen en verwaarloosden gezonden wer
den, ook de kracht zou uitgaan om het Evangelie
te brengen onder ons volk. Dit doel is bereikt en de
zeg<m des Heeren heeft sedert de oprichting kenne
lijk op de school gerust. Hare financiën staan vrij
goed en aan uitbreiding behoeft voorloopig niet ge
dacht te worden, daaronder Heldrings laatste werk
zaamheden ook een belangrijke aanbouw aan de
Normaalschool heeft behoord.
3o. Kleiner van omvang, maar daarom nog niet
minder van gewicht, is de Inrichting tot Chr. op
leiding te Utrecht (Hoofdonderwijzeres: Mej. M. C.
PanneHs), in 1865 en dus één jaar na de zoo even
genoemde gesticht. Daar is een getal van 12 leer
lingen tegenwoordig, die bijna allen voor onderwij
zeressen worden opgeleid en ook, evenals op de Zet-
tensehe Normaalschool, les krijgen in vreemde talen.
Een dagschool is er aan verbonden die tot oefen
school dient. Mej. F. E. Swellengrebel, die de school
stichtte, staat nog altijd als Directrice daarvan aan
het hoofd. De financiën zijn ook hier een groot
bezwaar. Gebrek heeft men nooit gekend, maar
zorgen genoeg, daar de uitgaven de inkomsten verre
te boven gaan. Ook hier is dus voor de christe
lijke liefde een post van uitgaven te noteeren, die
niet alleen voor memorie mag worden uitgetrokken.
Dertien jaren gingen er voorbij, eer iemand er
aan dacht eene nieuwe Kweekschool op te richten.
Truuwens men kon met het bestaande tevreden zijn,
en de toeneming van het aantal Chr. scholen ging
zoo geregeld en langzaam, dat men de behoefte
aan iets nieuws niet zoo aanstonds gevoelde.
1878, het jaar van de nieuwe schoolwet en van het
volkspetitionnement, zou niet sluiten zonder een nieuw
bewijs, dat de Heere God in dezen ganschen school
strijd voortdurend ons met Zijne hulp nabij is, ook
wat de opleiding der onderwijzers aangaat.
4o. Te Doetinchem verrees eene kweekschool
onder den naam van «Groen van Princtererschool.»
(Hoofdonderwijzer-Directeur: de heer P. H. Moora).
Die school heeft hare oprichting aan eene belangrijke
gebeurtenis te danken, die in de geschiedenis onzer
Chr. scholen zich niet dikwijls voordoet en een be
wijs is hoe des Heeren hand niet alleen de harten
der koningen, maar ook de harten der landbouwers
leidt als waterbeken. Een landbouwer uit de om
streken van Doetinchem kwam bij Ds. van Dijk zich
aanmelden en stelde dezen eene som van twaalf
duizend (zegge f 12000) ter hand om zulk eene school
te stichten en wel onder den naam van den vader
van het Chr. Onderwijs, die jaren lang den strijd
bijna alleen gestreden heeft. Landbouwers, die zulk
eene som missen kunnen, zijn in ons vaderland wel
te vinden, landbouwers, die ze missen willen, zijn
er minder.
De school is nog jong en heeft dus nog weinig
vruchten kunnen opleveren. Doch zij bloeit en voldoet
aan de behoefte. Reeds 35 kweekelingen werden
er op gevonden, die bij het Christelijk Onderwijs
werkzaam zijn, en het aantal aanwezigen bedraagt
thans 25. De kweekschool is echter geen kostschool,
de leerlingen wonen genoegzaam allen bij gezinnen
in, wat over het geheel goed bevalt Zij leeren
daardoor reeds vroeg op zich zei ven staan. Nochtans
ontbreekt het niet aan onderlingen omgang. Zij
hebben eene jongelingsvereeniging, waar ook aan
weezen en zending wordt gedacht en eene goede
.bpekerij gelegenheid geeft tot lezen. Doch ook hier
f12000.van noode en het bedrag der inkomsten
blijft vaak daar onder. Daardoor moet men soms
flinke knapen en jonge mannen afwijzen, voor wie
anders nog ruimte aanwezig was; terwijl de ouders
niet altijd in staat zijn de onkosten te bestrijden.
Moge ook deze inrichting 's Heeren zegen, reedsJ
herhaaldelijk ondervonden, in ruime mate blijveiJ
genieten. i
En thans nog twee kweekscholen van zeer jongen
datum, de eerste te Franeker, de tweede te Amsterdam.
Die te Franeker, 22 Aug. 1883 onder den naam:
«Chr. Normaalschool»gesticht, heeft 13 kweekelingen;
die te Amsterdam den lsten Sept. 1885 geopend--
onder den naam van «Kweekschool voor Chr. onder
wijzers onderwijzeressen» heeft er reeds 27, waarvan 4
voor eigen rekening en de anderen voor rekening der
diaconiescholen.
5o. De Franeker school (Hoofdonderwijzer: de
heer J. van Bruggen) staat op ééne lijn met die
van Nijmegen en Doetinchem. zij bedoelt werkzaam
te zjjn voor het Chr. Onderwijs in het algemeen
die te Amsterdam echter is meer voortgesproten uit
de behoefte, die de gemeente Amsterdam gevoelde
aan betere opleiding van de onderwijzers voor hare
Diaconiescholen.
(Slot in een volgend nummer.)
In de j. 1. Maandag gehouden vergadering der
werkhedenvereeniging »Luctor et Emergo" afdeeling
van het Nederlandsch werkliedenverbond Patrimo
nium alhier, werd besloten het Bondsbestuur te
verzoeken, in tegenstelling van het drijven voor het
onveranderd behoud, een adres aan de Tweede Ka
mer te richten met sterken aandrang, tot wijziging
van het fatale art. 194 der grondwet, in dien geest,
zooals onze anti-revolutionaire Kamerleden hebben
voorgesteld.
De vorige week is te Goes, op uitnoodiging
der heeren J. A. A. Fransen van de Putte, lid van
Ged. Staten te Goes, en D. Koeleman, burgemeester
van Ierseke, eene vergadering bijeengekomen, waarbij
ook de concessionarissen voor den stoomtramweg
van Iersekendam naar het station Kruiningen tegen
woordig waren.
In de eerste plaats werd daar de vraag behandeldi
«Heeft de genoemde stoomtramweg, waaraan Ierseke
vooral wegens zijn oesterhandel zoozeer behoefte'
heeft, voldoende levensvatbaarheid?»
Op grond van een zeer nauwkeurig onderzoek en
eene vergelijking der geraamde exploitatie-kosten
met de vermoedelijke opbrengst volgens het tegen
woordig vervoer (afgezien dus van eene mogelijke
en waarschijnlijke uitbreiding van dat vervoer), is
men tot de slotsom gekomen dat men bovengestelde
vraag met volkomen gerustheid toestemmend mag
beantwoorden.
Ten andere werd de wenschelijkheid overwogen
en uitgesproken om eene Commissie van drie leden
uit den boezem der vergadering te benoemen, welke
de concessionarissen zal ter zijde staan, door mogelijk
zich nog voordoende bezwaren en hinderpalen uit
den weg te ruimen en de exploitatie zooveel mogelijk
te bespoedigen.
Tot leden dier Commissie zijn benoemd de heeren
J. A. A. Fransen van de Putte te Goes, D. Koeleman
te Ierseke en baron Clifford te Bergen-op-Zoom, en
als plaatsvervangend lid de heer G. Schipper, oester
handelaar te Ierseke.
Maandag is de Tweede Kamer opnieuw bij
eengekomen.
Woensdag is de discussie begonnen over de rech
terlijke wetten en de consulaire wet, benevens de
conclusiën inzake de spoorwegen Amsterdam
Ymuiden en ZwolleAlmeloo. Op eene vraag van'
den heer Gleichman verklaarde de voorzitter de vol-1
gende week een nader voorstel te zullen doen toi
regeling der werkzaamheden, onder anderen tot heaj
aan de orde stellen der grondwetsherziening. YÈ
heer Gleichman meende echter dat, na afdoeni
van bovengenoemde ontwerpen, waaronder het za) M
tractaat, er weinig tijd tot grondwetsherziening
overblijven. Hij reserveerde zich een nader vooi'iM
dienaangaande te doen.
Bij den uitgever J. P. Revers, te Dordrecht
binnen kort verschijnen een zeer belangrijk bcfl
dat bij de gebeurtenissen onzer dagen op kerkeisB
en staatkundig gebie 1 hier te lande de algemeUM
aandacht tot zich zal trekken. Het isGroetvJj^Ê
Prinstereren zyn tijd1800 1857,^JB
en schetsen op het gebied der vaderlandsjjH
geschiedenis, door dr. G. J. Vos Azn^ajjfl
KÜRK.W
Het dertiende
