Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-liistorisch blad voor Zeeland
1885.
Zaterdag 14 November.
No. 1329.
UITGAVE VAN
Prijs der Advertentiën
Verschijnt eiken Vrijdagavond ten
ure.
F.
P. DHUIJ, te Middelburg
Per regel 10 cents.; Familie-berichten van 16 regels
Prijs per drie maanden franco
f0,65.
en
f 1,Iedere regel meer 10 cents.
Wed.
A. C. DE JONGE, te Goes.
Liefdegaven 6 cent per regel.
Wat de Minister Heemskerk wil.
Wat „de liberale Unie" wil in betrekking
ot art. 194 der grondwet, komt neer
t- gelijk in ons nr. van 31 October is aan-
;etoonci op steenen voor brood. Waar
neer dan de helft der Natie op het gebied'
ran het onderwijs reeds lang om brood
rraagt., komen zij met steenen aandragen;
>f, wilt ge, waar zij aanklopt om gelijk-
ïeid en om recht, daar durft de liberale
Jnie met een voorstel voor den dag komen
lat op verzwaring van lasten zal uitloopen.
Sn dan beleeft men nog de beweging der
rrijmetselaren; dewijl zij vreezen, dat te
reel zal toegegeven worden
Maai' wat wil de Minister Heemskerk
ilaatst hij zich boven de partijen, gaat hij
tan het beginsel uit dat voor de wet allen
relijke rechten hebben, tracht hij het on-
lerwijs zoo te regelen, dat de rechten der
juders inzake opvoeding en onderwijs er-
tend en gehandhaafd worden en dat er te-
relijk voor goed onderwijs in alle plaatsen
fan ons land gezorgd wordt?
I Wat we 31 October nog niet konden,
kunnen we nu, n. 1. het voorstel0van den
Minister bespreken en hier volgen laten.
De eerste, 4de en 5de zinsneden blijven
3nveranderd. Terwijl de gewijzigde luiden:
„De inrichting van het openbaar onderwijs
wordt door de wet geregeld.
De openbare scholen zijn toegankelijk voor
leerlingen zonder onderscheid van godsdien
stige gezindheid.
In of voor elke gemeente wordt lager on
derwijs gegevenvoldoende aan de behoefte
der bevolking. Het wordt, voor zooveel daarin
niet op andere wijze is voorzien, van over
heidswege verstrekt in openbare scholen
aldaar wordt het aan onvermogenden kos-
loos gegeven."
Het verschilt van het voorstel der liberale
Inie, en ook van dat, wat wij 31 October
aven en meenden, dat zoo ongeveer voor-
el der Regeering zou moeten zijn.
Voorstel der Regeering zou moeten zijn,
ggen we, omdat alles wat wij wel zouden
nschen, indien wij het voor het wen
en hadden, er niet in opgenomen was.
plaatsten ons met ons voorstel op het
jtdpunt der Regeering, die niet de wen-
n van eene enkele partij bevredigen
foor gelijke rechten en vrijheden en
de belangen van het onderwijs zor-
moet.
voorstel van wijziging der Regeering
n_dat der Unie, maar minder
O-
ïër 'niet ver-
t,feuar ons
inzien, verworpen worden. Het recht en
de vrijheid der armen erkent bet niet,
maar treedt het met voeten.
De armen, die natuurlijk het onderwijs
hunner kinderen niet kunnen bekostigen,
zullen het kosteloos ontvangen. We hebben
daar niets tegen; ons voorstel wilde zelfs
de Regeering nog een stap verder doen gaan
door in de grondwet daarenboven op te
nemen, dat min vermogende ouders slechts
de helft behoefden te betalen.
Doch slechts in „de openbare scholen wordt
het aan onvermogenden kosteloos gegeven".
"Voor de armen zal dus uit de algemeene
kas betaald worden, mits zij hunne kinde
ren zenden naar de Staatsschool. De armen
worden dus zoo goed als genoodzaakt bij
de wet om hunne kinderen het Staatson
derwijs te doen genieten. Dat nu is het
recht der armen vertreden en de vervulling
van hetgeen zoo velen heiligen plicht is on
mogelijk maken. De Regeering als zoodanig
sluit de christelijke school voor de armen.
En wanneer anderen, ondanks de Regeering
haar openen, dan mogen ze dat indien ze
voor de armen maar apart betalen.
In ons voorstel van wijziging ligt het op
gesloten daar tegen op te komen.
Wij wilden, dat voor de armen uit de
algemeene kas zou worden betaald
ook bijaldien hunne kinderen de christelijke
school bezoeken. Daaienbovea zouden we
willen dat voor de ««'ravermogenden d e
helft der schoolgelden uit de algemeene
kas werdt verstrekt.
„Waarom?"
Wel, omdat we uitgaan van de stelling
dat alle kinderen onderwijs behooren te
ontvangen; doch dat de ouders, die het
kunnen, dat onderwijs moeten betalen. Dit
is niets meer dan recht en billijk. Doch,
wijl dit minvermogende ouders te zwaar
zou vallen, zou voor hen de helft moeten
worden betaald.
Om van de rijken maar niet te spreken,
wijzen we op de burgers, die in onze jeugd
het schoolgeld ook hebben moeten en lc u li
ne n 'betalenen in de groote steden waar
nog scholen voor eigen rekening bloeien,
kunnen zij dat nog.
Door eene regeling als wij voorgesteld
hebben, was de Regeering mogelijk ook op
eenmaal van haar tekort af.
En voor nieuwe belastingen behoefde zij
zich dan niet langer druk te maken en de
ouders niet te vreezen.
Maar eene schoolgeldheffing naar den
kostende n prijs de schoolgebou
wen die er nu eenmaal zijn, of wil men
f
nog wat toe hebbendan ook die later noodig
blijken, buiten rekening gelaten zou
grondwetsbepaling moeten zijn.
Minister Heemskerk's voorstel nu gaat
wel van beginsel uit, dat schoolgeld moet
geheven worden, en in zoover is het ver
betering; doch het geeft geen maatstaf
voor die heffing aan; en nu kennen we de
gedienstigheid der praktijk te goed om niet
in te zicri en te beseffen dat dit op zoo
goed als niets kan uitloopen. Een dubbeltje
in de maand is een bespotting van het be
ginsel, maar toch ook schoolgeld. Enrond-
uit gezegd vertrouwen we op onderwijs-ge-
bied de liberalisten niet meer, wijl het
bespottelijleste bij hen mogelijk is gebleken.
In de grondwet, die men niet ieder jaar
wijzigtzou het daarom geschreven moe
ten staan.
Zoo als Minister Heemskerk's wijziging
daar ligt, geeft ze dus ook ten dezen niet
wat ze geven moet, om haar te kunnen
aannemen.
Onze hoofdbezwaren zijn alzoo, dat het
recht en de vrijheid der armen wordt mis
kend en dat voor schoolgeldheffing geen
maatstaf', geen afdoende maatstaf wordt
aangegeven, en dat dientengevolge
voor minvermogenden in het voorstel van
den Minister niet behoefde gezorgd te
worden.
Doch het geeft meer dan het voorstel
der zoogenaamde liberale Unieniet alleen
omdat het. waar het spreekt van het geven
van kosteloos onderwijs aan onvermogen
den, uit kracht van tegenstelling, het be
ginsel van schoolgeldheffing opneemt,
maar ook, omdat het aan het bijzonder on
derwijs geen meerdere Regeeringszorgen
wil opleggen, wat naar het voorstel der
«liberale Unie» wel het geval zijn zouen
ook, omdat het ridderlijker rekent met het
bijzonder onderwijs, waar er sprake is van
het verstrekken van ouderwijs van over
heidswege.
Het voorstel van den Minister gaat,
zonder eenige bepaling, van de
stelling uit, waar het bijzonder onderwijs
in de behoefte voorziet, daar behoeft het
onderwijs van overheidswege niet gegeven
te worden; doch dat der «liberale Unie»
heeft de te duchten en de baatzuchtige be
perking: «die onthouding te bepalen door
de Regeering en mits dat bijzonder onder
wijs gegeven wordt zonder subsidie van
overheidswege.» -
Tegenover den Minister kunnen we dus
zeggen dankbaar maar niet voldaan.
De liberalisten nu, die den laatsten tijdJ
