SOMBERE MILJOENENNOTA IN NOTEDOP Politieke kommentaren op Rijksbegroting voor 1983 REAKTIE S VAN WERKGEVERS EN WERKNEMERS OP BELEIDSPLANNEN m w Koffertje van minister van financiën bevat ingrijpendepijnlijke beslissingen Overheidstekort naar 31 miljard gulden Meer geld voor stads vernieuwing Geen geld voor monumenten restauraties „Sport moet niet onbetaalbaar worden" Defensie bezuinigt f 238,5 miljoen Nieuwe munten Vervanging onderwijzers wordt beperkt Onderzoek Landbouw en Visserij Driekwart miljoen werklozen Vrijwillige kortingen Minder goedkope huurwoningen Isolatie programma 4 DEN HAAG - Onder de druk van de uiterst sombere ekonomische situatie heeft het interim-kabinet voor 1983 een begroting uitgebracht die ongetwijfeld tot de meest ont moedigende staatsstukken van de afgelopen jaren behoort. Centraal in de toelichting van minister Van der Stee van financiën op de miljoenennota staan het bijna niet in toom te houden financieringstekort en de uit de hand lopende overheidsuitgaven. Voor 1982 wordt het tekort van de overheid (Rijk en lagere overheden) becijferd op 10,25 procent van het na tionaal inkomen. Van 1982 op 1983 zal het verder oplopen tot een niveau Het demissionaire kabinet-Van Agt wil voor volgend jaar ruim een miljard gulden uittrekken voor de stadsvernieuwing. Dat is driehon- deid miljoen gulden of ruim veertig procent meer dan dit jaar. Dit blijkt uit de begroting voor 1983 van mi nister drs. E. Nypels (D'66) van volkshuisvesting en ruimtelijke or dening. Hoewel er geen sprake zal zijn van een verdubbeling van de aktiviteiten in de stadsvernieuwing - zoals het kabinet-Van Agt 2 vorig jaar van plan was - illustreert deze verhoging volgens Nypels duidelijk het grote belang dat de interim-regering toe kent aan de renovatie van steden en dorpen. Er kan geen geld voor nieuwe restauraties van monumenten in het voor uitzicht worden gesteld, ondanks de pogingen Mo numentenzorg in het om- buigingsbeleid te ontzien. Dit vermeldt de memorie van toelichting op de be groting van C.R.M. voor 1983. „Verlies aan arbeidsplaatsen in de i estauratiebouw, aan ambacht en deskundigheid moet dan ook onder ogen worden gezien", schrijft mi nister De Boer. „De noodzakelijke beperking van de uitgaven is ook niet ongemerkt voorbij gegaan aan de particuliere organisaties die ak- tief zijn op het terrein van het monu- inentenbehoud. In een aantal gevallen moest het subsidiebedrag worden verminderd. Niettemin blijft het streven erop ge- i icht het particuliere initiatief op het terrein van Monumentenzorg zo goed mogelijk te ondersteunen". C.R.M. werkt met het ministerie van volkshuisvesting aan een rege ling die het mogelijk maakt meer geld uit te trekken voor restauratie van „woonhuismonumenten" in adsvernieuwingsgebieden. C.R.M.: De exploitatielasten van plaatselij ke sportakkommodaties moeten om laag. om te voorkomen dat sporten voor de individuele beoefenaar onbe taalbaar wordt. Die vermindering van de exploitatielasten moet vooral gezocht worden in energiebesparing in sportakkommodaties. een betere bespcelbaarheid en intensiever ge bruik en doelmatig en efficiënt be heer. Dit vermeldt de memorie van toelichting op de C.R.M.-begroting. C.R.M en ekonomische zaken stel len een kommissie energiebesparing sportakkommodaties in. die voor stellen zal moeten doen over een doeltreffend energiebespa ringsbe leid. Wat doelmatig beheer betreft zal een inventarisatie gepubliceerd worden die het Nederlands Economi sche Instituut heeft gemaakt van zwembaden. Soberheid Voor de georganiseerde sport zul len de komende jaren in het teken van soberheid staan, zo voorspelt De Boer De financiële positie van de landelijke organisatie-, cn hun koe pels zullen aan een kritisch onder zoek onderworpen worden. Nóg meer dan tot nu toe zal alleen een gecoördi neerde aanpak de oplossing van deze problemen dichterbij kunnen bren gen van 10,75 procent, wat neerkomt op 31 miljard gulden. Bij de begrotings opstelling heeft het kabinet een groot aantal diep ingrijpende maat regelen moeten nemen om de wel haast explosieve groei van het finan cieringstekort Van der Stee: „tot ongekende hoogte" - te beteugelen. „De voor 1983 voorgestelde maat regelen zullen door velen als uiterst pijnlijk worden ervaren", schrijft de minister. Het kabinet is echter de overtuiging toegedaan dan een her stel van ekonomische groei en uit breiding van de werkgelegenheid slechts mogelijk zijn als een de steeds verder gaande verslechtering van de overheidsfinanciën een halt wordt toegeroepen. De ingrepen die in de kollektieve sektor zijn gepleegd, zijn onvoldoen de geweest om de kollektieve uitga ven in proportie te brengen met de geringe ekonomische mogelijkheden. Overheidsfinanciën Centraal punt in het beleid dat de komende jaren zal moeten worden gevoerd, is dan ook het op orde bren gen van de overheidsfinanciën. Ge zocht zal moeten worden naar wegen, om de trekken van onbeheersbaar heid die de kollektieve sektor ver toont het hoofd te bieden. De weg van verder lastenverzwaringen of het verder oprekken van het tekort loopt dood, zeer forse ombuigingen zullen onvermijdelijk zijn, aldus mi nister Van der Stee. Beleidsvoornemens De beleidsvoornemens die voor 1983 zijn geformuleerd komen in gro te lijnen op het volgende neer: Beperking van socialè uitkerin gen en minimumloon, evenals van sa larissen van ambtenaren en trend volgers, waarbij deze beperking - ge geven de prognose - brutobevriezing inhoudt; De defensie-uitgaven zullen in het komende begrotingsjaar met onge veer twee procent stijgen tot een to taal van ruim 12,5 miljard gulden. Dat betekent dat ons land ook het ko mend jaar niet zal kunnen voldoen aan de NAVO-afspraak dat de mili taire uitgaven jaarlijks reëel met drie procent toenemen. Op de diverse krijgsmachtonderde len wordt 238,5 miljoen gulden bezui nigd. Ruim 135 miljoen daarvan zijn bezuinigingen van 1982 die in de nieuwe begroting doorwerken. Door de ombuigingen komen in 1983 ongeveer vijftienhonderd banen te vervallen. Gedwongen ontslagen zijn echter niet nodig, zo blijkt uit de toelichting op de begroting. Bij de luchtmacht verdwijnen elfhonderd arbeidsplaatsen, bij de landmacht 550 en bij de marechaussee veertig. Het personeelsbestand bij de marine wordt met twee honderd man uitge breid. Bevriezing van kinderbijslagen; Andere ombuigingen in de sfeer van de sociale zekerheid en gezond heidszorg, tot een bedrag van een miljard gulden; Vermindering van rijskbijdra- gen aan de sociale verzekeringsfond sen tot een bedrag van 6,5 miljard gulden, met premieverhogingen als gevolg daarvan; Geen verhoging van werkge verspremie, door verschuiving naar werknemerspremies (1,7 procent); Een belastingplan van per saldo 1,6 miljard gulden, dat nog nader moet worden ingevuld, maar waaromtrent is aangenomen dat bei de btw-tarieven met 1 procent wor den verhoogd; Een stijging van het kleinver bruikerstarief voor aardgas met 3 cent per kubieke meter. Het kabinet wil in het najaar maat regelen nemen om voor volgend jaar een aanvaardbare inkomensverde ling te krijgen. Minister Van der Stee van financiën denkt daarbij aan een koopkrachtverlies voor de minimu minkomens van één procent, „maar liever nog minder", zo zei hij in een toelichting op de miljoenennota 1983. Het kabinet wil echter eerst het over leg met werkgevers en vakbeweging afwachten alvorens beslissingen te nemen en het dekkingsplan af te ron den. In 1983 zal het Staatsmuntbedrijf in totaal 325 miljoeii nieuwe munten slaan, aldus blijkt uit de begroting hiervan. Het gaat hierbij om: 20 miljoen rijksdaalders 50 miljoen guldens 55 miljoen kwartjes 100 miljoen dubbeltjes en 100 miljoen stuivers. De provincies zijn op het ogenblik belast met het maken van plannen inzake de verwijdering van auto wrakken en ziekenhuisafval, die respektievelijk medio 1983 en begin 1984 klaar moet zijn. Dit blijkt uit de toelichting op de begroting van het ministerie van volksgezondheid en milieuhygiëne. Bezuinigingen op het kleuter-, la ger en buitengewoon onderwijs zul len in 1983 48,7 miljoen gulden belo pen. Dat geld is nodig om een bedrag te schrappen dat nagenoeg identiek is aan incidentele bezuinigingen uit voortgaande jaren - uitstel van uitke ring van voorschotten - te schrappen. In 1982 werden voorschotten in de exploitatiekosten van het basison derwijs beperkt en afgewenteld op de begroting van het volgende jaar. Aan deze „window-dressing" van de begroting wil de minister van onder wijs in de begroting voor 1983 een einde maken. De blijvende bezuinigingen komen vooral ten laste van scholen met va- katures voor kleine klassen. Zo zal het salaris aan een vervanger, die tussentijds voor een klas moet staan die tien of meer leerlingen minder telt dan de norm van de leerlingen- schaal, niet langer worden uitge keerd. Op papier blijft de vakature bestaan. In zijn begroting voor 1983 schenkt demissionair minister drs. J. de Ko ning van landbouw en visserij veel aandacht aan het (wetenschappelijk) onderzoek. Dat is volgens hem één van de belangrijkste peilers van de agrarische export, die er in hoge ma te toe bijdraagt dat de landbouw de sterkste sektor van de Nederlandse ekonomie is. De Koning kondigt aan dat er in dit kader wordt gewerkt aan oprichting van een proefstation voor de var kenshouderij en van een centrum voor de pluimveehouderij. Beide in stellingen zullen hun bedrijfstak met voorlichting en onderzoek moeten ondersteunen. De gemiddelde inko mensontwikkeling van boeren en tuinders blijft nog achter bij die van vergelijkbare beroepsgroepen. Energiekosten Op het gebied van het visserij- onderzoek zal de aandacht in 1983 vooral worden gericht op verminde ring van energieverbruik en energie kosten. Zo wordt bijvoorbeeld ge dacht aan verlaging van de weerstand van visnetten in het water en aan het gebruik van zwaardere, goedkopere brandstoffen. Tevens zal worden getracht de kwaliteit van de aan te voeren vis te verhogen door de werkomstandigheden aan boord van de vissersvloot te verbeteren. Voor alles moet aan de verbetering van de bedrijfsrendementen worden gewerkt, aldus minister Terlouw in de toelichting op zijn begroting. Zon der een algehele verbetering van het investeringsklimaat zal de gerichte bevordering van nieuwe investe- ringsprojekten onvoldoende uitzicht bieden op een blijvend herstel van de ekonomie. Terlouw wil voorlopig niet af van de Wet op de Investerings rekening (WIR), een globaal middel voor bedrijfssteun. BEGIN 1983: De werkloosheid zal eind dit jaar tot meer dan 600.000 personen zijn gestegen en als de nieuwe werkloos heidsdefinitie wordt gehanteerd zal het jaar 1983 met 750.000 werklozen worden begonnen. De „Rapportage Arbeidsmarkt 1982" die minister De Graaf van sociale zaken bij zijn be groting heeft gevoegd, verwacht een voortzetting van de sterke stijging van de werkloosheid in 1983. De be roepsbevolking zal met 100.000 ster ker toenemen dan in 1982 en de werk gelegenheid zal verder afkalven. POGING DE GRAAF: Het kabinet streeft er naar met de sociale partners op vrijwillige basis een aantal zaken betreffende het ar beidsvoorwaardenbeleid voor 1983 en het systeem van de loonvorming overeen te komen. Kern is een vrij willige matiging van de lonen in het bedrijfsleven, die overeenkomt met de bevriezing van de ambtenarensa larissen, die van trendvolgers en van uitkeringen en minimumloon. Dit houdt volgens minister De Graaf te vens een beroep op vrijwillige voort zetting en aftopping van de vakantie toeslag 1982 in. Mocht aan de drin gende matigingsgroep geen gehoor worden gegeven, dan zal het kabinet ingrijpen, zo kondigt de minister aan in de toelichting op zijn begroting. DEN HAAG - Uitvoering van de regeringsplannen zou stellig niet bijdragen tot de zozeer gewenste brede over eenstemming, terwijl juist nu de kansen voor over eenstemming in het bedrijfsleven over een meerjarige aanpak voor ekonomisch herstel en. terugdringing van de werkloosheid zichtbaar stijgen. Déze reaktie heeft de tweede-kamerfraktie van de P.v.d.A. gegeven op de be groting van het demissionair minderheidskabinet. Uit de cijfers blijkt volgens de soci alisten dat er sprake is van een wer kelijke noodsituatie. „Dat on derstreept het belang en de noodzaak van het totstandkomen van een kabi net dat tot handelen in staat is en dat meerjarenafspraken kan maken met het bedrijfsleven", aldus de P.v.d.A.- fraktie. De C.D.A.-fraktie stelt zich in een eerste reaktie op de miljoenennota op het standpunt dat het ekonomisch herstelbeleid en het soeiaal beleid „slecht uit de verf" komen. Te den ken valt aan lastenverlichting voor bedrijven door verlaging van de kosten van arbeid en energie, terwijl vereenvoudiging en annulering van allerlei voorschriften de werking van de marktsektor sterk kunnen verbeteren, zo meent de C.D.A.- fraktie. Een andere misser in de voorstel len van het kabinet is het uitblijven van „konkrete maatregelen" in het kader van het werkgelegenheidsplan om het sociaal beleid te schragen. V.V.D. aanvaardt „bevriezing" De V.V.D. aanvaardt de bevriezing van de ambtenarensalarissen, zo blijkt uit het kommentaar van de tweede-kamerfraktie van de libera len op de miljoenennota. De V.V.D. wil de bevriezing zien als een „voor schot" op de resultaten van de verge lijking van de arbeidsvoorwaarden bij bedrijfsleven en overheid. Vermindering' van het financie ringstekort en „stabiliseren van de kollektieve druk" zijn volgens de V.V.D. alleen te verwezenlijken door bindende afspraken bij de kabinets formatie over „een rigoureuze schoonmaak in de overheidshuis- houding" en een grondige herwaar dering van de uitkeringen. Dat vergt extra ombuigingen op de begroting voor drie a vier miljard, aldus de V.V.D. Nijpels noemt als bezuini gingsmogelijkheden de ziéktewet, de W.A.O. en „versterking van het pro fijtbeginsel op verschillende terrei- De fraktie van D'66 in de Tweede Kamer geeft aan de begroting be paald geen schoonheidsprijs, maar gezien zijn korte levensduur kon het demissionaire kabinet nauwelijks met andere voorstellen komen. Een alternatief voor de impopulai re, maar noodzakelijke besluiten is op korte termijn niet denkbaar, al dus de democraten in een voorlopige reaktie. Een louter technische begro ting zou voor hen onaanvaardbaar zijn geweest, omdat het financie ringstekort dan volgend jaar op elf a twaalf procent zou zijn uitgekomen. „Verbijstering" De PSP-fraktie konstateert „met verbijstering" dat het afbraakbe leid, dat in de afgelopen jaren is ge voerd, met verdubbelde kracht wordt voortgezet, „hoewel ook in de UTRECHT - De FNV vindt dat het kabinet de maleise waarin onze ekonomie zich bevindt wil bestrijden met een medicijn dat nog erger is dan de kwaal. „Ons land stevent met dit beleid af op een regelrechte depressie", voorziet de FNV in een kommentaar op de Miljoenenno ta. Over een brede linie worden de bestedingen afgebro ken. Daardoor stagneert de produktic, de werkgelegen heid brokkelt intussen in een razendsnel tempo verder af. Zelfs het eerste doel dat het kabi net zich stelt - vermindering van het financieringstekort - zal niet worden gerealiseerd, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Planbureau, aldus de FNV. „Mineurstemming en apathie, red den wat er te redden valt". Daarvan getuigen de Miljoenennota en de be geleidende stukken die het demissio naire CdA-D'66-kabinot heeft gopre- senleert, vindt het CNV. De christe lijke vakcentrale hamert op een geza menlijke aanpak van de problemen maar daarvan is in de stukken van het kabinet niets terug te vinden. Nergens wordt gesproken over een gemeenschappelijk werkgelegen heidsbeleid. De vakcentrale hoopt dat het nieuwe kabinet dat er straks kómt bereid zal zijn met vakbewe ging cn werkgevers een beleid uit te stippelen waarin de werkloosheids bestrijding centraal komt te staan. Aanknopingspunten Het VNO gaat er wat betreft het centraal overleg tussen overheid en sociale partners vanuit, dat de rea listische opstelling van de vakbewe ging aanknopingspunten biedt voor een herstelbeleid in de marktsektor dat is gericht op kostenbeheersing, produktiviteitsverbetering cn rende mentsherstel. De industriële werkge vers bepleiten hiertoe een verlich ting van de sociale-wcrkgeverslas- ten, via een minder snel opvoeren van de vermogenspositie van de soci ale fondsen. Deze maatregelen, ge koppeld aan de door het interim kabinet toegezegde belastingverlich ting, zou voor het bedrijfsleven een belangrijk signaal zijn dat het de overheid ernst is met haar streven naar vergroting van de financiële armslag van de bedrijven. Reaktie NCW De Miljoenennota 1983 lost de we zenlijke problemen van de uit zijn krachten gegroeide kollektieve sek tor niet op. Wat het kabinet voorstelt is het minimaal noodzakelijke om al leen al een financiële chaos te vermij den. Dat tekent het defensieve karakter van het voorgenomen beleid. Aan het scheppen van ruimte voor een echt aanvallend beleid door het be drijfsleven zelf, gericht op ekono misch herstel cn werkgelegenheid, komt men door de stijging van cn het financieringstekort en de kollektie ve laste druk, onvoldoende toe. Voor investeringsherstel zijn volgens het Nederlands Christelijk Werkge versverbond (NCW) een herschikking van alle overheidsuitgaven ten gunste van de overheidsinvesterin gen en het steviger hanteren van dc vermogensaftrek nodig ABOP De korting van 1,65 procent op de salarissen voor onderwijsgevenden komt bovenop andere maatregelen, zodat alleen voor deze groep uit de Nederlandse bevolking de koop kracht met meer dan zeven procent daalt. Bovendien houdt de ingreep een ontkoppeling van lonen voor on derwijsgevenden van die van andere ambtenaren in. Inhoudelijk is dit in strijd met wat het parlement eerder in de motie Rietkcrk-Lubbcrs heeft vastgelegd. Dit stelt de Algemene Bond van Onderwijspersoneel 'ABOP) in een kommentaar op de onderwijsbegro ting voor het komende jaar. miljoenennota zelf wordt aangege ven dat dat beleid niet heeft ge werkt. De voorgestelde maatregelen zijn volgens de pacifisten asociaal, kort zichtig en onsamenhangend. De tweede-kamerfraktie van de R.P.F. is content met de „eerlijke voorstelling van zaken" in de miljoe nennota. „Verder dan de konstate- ring van de ellende en enige aanzet ten tot symptoombestrijding komt ook dit kabinet niet". Uit de nota blijkt volgens de R.P.F. glashelder dat onze nationale ekonomie pijnlijk veel overeen komst vertoont met veel bedrijven: op de rand van het faillissement. „Onthutsend beeld" Naar de mening van de P.P.R.- fraktie in de Tweede Kamer geeft de miljoenennota „een onthutsend beeld" van een regelrechte financiële ramp. In een eerste reaktie van die zijde wordt erop gewezen, dat de gi gantische rentelasten van de totale staatsschuld van 138 miljard gulden en de enorme uitgaven voor sociale zekerheid de staatsfinanciën onbe heersbaar dreigen te maken. Toch spreekt uit de stukken niet de erken ning dat het beleid van de laatste ja ren een fiasco was en evenmin het voornemen om zich op de uit gangspunten ervan te bezinnen. Er kunnen volgend jaar 39.500 wo ningwetwoningen worden gebouwd. Dat zijn er weliswaar 23.500 meer dan dit jaar, maar doordat demissio nair minister van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening drs. E. Ny pels de zogenoemde premiceorpora- tic A-woningen wil afschaffen, valt het totale aantal te houwen goedko pe huurwoningen 7500 lager uit dan dit jaar. zo blijkt uit zijn begroting 1983. Premiecorporatic A-woningen zijn woningwetwoningen die worden ge bouwd met geld van banken en ande re partikuliere financiers. Dat is duurder dan de bouw van woningen met geld van de Rijksoverheid. Alle woningwetwoningen zullen volgend jaar met overheidsgeld worden ge realiseerd, zo blijkt uit de toelichting op de begroting. Het nationaal isolatie programma van hel ministerie van volkshuis vesting en ruimtelijke ordening zal in de loop van 1983 halverwege zijn doel zijn. De helft van de 2.5 miljoen woningen is dan tegen verlies van warmte geïsoleerd. Dit schrijft Nypels in de toelich ting op zijn begroting Met dc 1.25 miljoen geïsoleerde woningen zal 25 procent van alle woningen in Neder land onder handen zijn genomen. In oktober wordt in Utrecht de vijfmil joenste woning opgeleverd. Het nog resterende deel van onge veer 1.3 miljoen woningen bestaat voornamelijk uit huurwoningen Dc bestaande subsidieregelingen daar voor blijven van kracht, aldus Ny pels.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1982 | | pagina 4