Z1ERIKZE ESCKE
NIEUWSBODE
DONDERDAG 19 JUNI 1941
OPGENOI
ZIER1KZEESCHE COURANT
DE KERN
ABONNEMENT
Prijs: In Zlerikzee f 1,60, elders 1 1,90
per kwartaal. Weekabonnementen rasp.
13 en 15 cents. Losse nummers 5 cents.
Verschijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
1797 - 1889
Uitgave N.V. da Zierihxeescha Nieuwsbode, Zlerikxee, Schuitb. B 94, Tel. 32
Postgiro 137677 - Dir.: A. i. de Loose - Red.: M. J. Kosten, Zierikzee
97STE JAARGANG No. 14672
ADVERTENTIES
Prijs: 22 cents per regel, minimaal 88
cents. Bij contract speciale prijzen. Suc
ces] es op Maandag, Dinsdag, Woensdag
en Donderdag: 70 cents. Inzending tot
"s morgens 9.30 uur.
POLITIEKE PROBLEMEN
Het is opmerkelijk, dat de Portugeesche
eilanden in den Atlantischen Oceaan de
laatste weken zoo vaak ter sprake wor
den gebracht in de Anierikaansche pers.
Dit heeft een zekere pnrust te weeg
gebracht in Portugal; en ook andere lan
den slaan deze Amerikaansche belang
stelling voor gebieden, die de V.S. niet
aangaan, scherp gade. Dit is niet zoo
verwonderlijk, wanneer verantwoordelijke
regeeringspersonen in Amerika openlijk
niets meer of minder verlangen, dan
dat de V.S. deze eilanden zullen bezet
ten, onder voorgeven, dat Amerika er
voor~zijn verdediging behoefte aan zou
hebben.
Dergelijke uitingen vormen geen ver
schijnsel van den allerlaatsten tijd; der
gelijke uitlatingen zijn meer vernomen
aan gene zijde van den Oceaan. Het
gevolg is tenslotte geweest, dat de Portu
geesche „regeering zich tot de Ameri
kaansche heeft gewend, ten einde deze
te bewegen tot een officieel démentit
Zij heeft er zonder veel omwegen op ge
wezen, dat nog van geen enkele zijdé
de eisch is gesteld aan Portugal, om be
paalde deelen van zijn koloniaal gebied
af te staan. Men verwacht dan ook van
de Amerikaansche regeering, dat zij een
eind zal weten te maken aan dergelijke
„onverantwoordelijke praatjes". Overigens
heeft men er veelbeteekenend aan toege
voegd, dat de Portugeesche regeering
voorzorgsmaatregelen heeft genomen om,
als. het noodig mocht blijken, een even-
tueelen aanval op deze eilanden met
geweld van wapenen te keeren. Het is
overigens de vraag, of de Amerikanen
zich door dit dreigement zouden laten
weerhouden,...
Hoe komt het, dat de begeerte naar het
bezit van de betreffende eilanden in Ame
rika heeft post gevat? Men zal zich
ongetwijfeld herinneren, dat de zooge
naamde „Atlantische driehoek" den An-
gelsaksers reeds lang door het hoofd
speelt. Bij de militaire besprekingen, die
in 1936 gevoerd werden door Engeland
eenerzijds en Portugal anderzijds, kwa
men de eilanden reeds ter sprake. Dat
er te dien opzichte geen bepaalde over
eenkomst werd getroffen, is alleen te
danken aan de afwijzende houding, die
de Portugeesche regeering te dien aan
zien aannam. Het is bekend, dat de Ame
rikanen een woordje meespraken bij de
ze onderhandelingen en daardoor is het
wellicht verklaarbaar, dat de Amerikanen
thans begeerige blikken werpen ,op de
Portugeesche eilanden.
Welke eilanden zijn nu bij deze kwestie
betrokken? Men spreekt van een grooten
en kleinen driehoek in den Atlantischen
Oceaan, In elk geval echter wijzen de
punten van deze driehoeken naar Lissa
bon, de Azoren en de Kaapverdische
eilanden. De „groote" driehoek heeft ook
de grootste strategische beteekenis. De
plaats van Lissabon kan eventueel ook
worden ingenomen door Lagos, de Zuid-
Portugeesche vlootbasis, of door Gibral
tar.
Een enkele .blik op de kaart toont
onmiddellijk aan, dat de meeste scheep
vaartlijnen naar Zuid- en Midden-Amerika
door dezen driehoek loopen, evenals de
Zuidelijke route jnaar Noord-Amerika. Van
deze eilanden uit, die meest ook na
tuurlijke havens bezitten, zou dus een
groote oorlogsvloot toezicht kunnen
oefenen op een groot deel van het trans
atlantische verkeer ter zee. Van nog veel
meer gewicht evenwel zijn de eilanden
voor het transatlantische verkeer door
de lucht. Evenals de ter hoogte van Lis
sabon Jiggende Azoren eventueel zou
den kunnen dienen als springplank voor
vluchten naar Noord-Amerika of de Ber
muda-eilanden, zouden de Kaapverdische
eilanden, die ter hoogte van -Dakar lig
gen, het uitgangspunt kunnen worden
voor de Zuid-Amerikaansche lijnen. In
derdaad worden deze eilandengroepen
reeds thans door de Amerikaansche Clip
pervliegtuigen die de eenige lucht-
verbinding vormen tusschen Europa en
Amerika gedurende den oorlog regel
matig aangedaan. Zonder deze eilanden
zou er onder de gegeven omstandigheden
bijna geen sprake kunnen zijn van een
geregelden dienst over den Oceaan.
JOSJIZAWA TERUGGEROEPEN
Japan's «tan^punt nadar verklaard
Nu de onderhamidelingen tusschen Ja
pan ©n Nederlandsch-imdië zijn mislukt
heeft Kenkitsji Josjizawa, de leider vafni
de Japansche handelsdelegatie, 'gister
avond den gouverneur-generaaljhr. Tjar-
da van Stiarkewborch. Stachouwer, mede
gedeeld, dat de Japiamsehe delegatie op
29 Juni met de „Nissyo Maroe" naar
Tokio zal terugkeeren, overeenkomstig de
van de regeering in Tokio ontvangen
instructies.
De woordvoerder vam het Cetóitrale Bu
reau van Voorlichting van het kabinet
heeft gisteren iia een officieel© verklaring!
uitvoerig het Japansche standpunt met
betrekking tot de handelsbespr ekingen tus
schen Japan en Nederlandsch-Indië uit
eengezet.
De regeering, zlop verklaarde hij', he'^t
zich in Mei valn het vorige jaar tot d&
regeering valm Ned.Jindië gericht omi de
levering te waarborgen) vatn die belang
rijke grondstoffen en go©denen, wielikie mien
met het oog op de bestaande toestanden
van Ned.-lnidië kon verwachten. De re
geering van Ned-Iudië h©eft bij® dezle ge
legenheid haar voohnPmlen tot lactievle sa
menwerking met Japan tot uiting ge
bracht.
De in September van het vorige jaar
gevoerde onderhandelingen rijn van zéér
uitgebreider' aard geweest len hebben niet
alleen betrekking gehad op d© ktviesti©
van den) ajankoop van grondstoffen, doch
bovendien op de vraagstukken der uit
breiding van de alglemden© handelsbetrek
kingen, alsmled© van de J,apansch© deel
neming aan Ned.-Indische ondernemingen,
van het recht van nederzetting vopr Ja
panners ien voorts op kwesties van scheep
vaart en luchtverkeer.
De Woordvoerder wees er in dit ver
band op, dat er tusschen lander© imlo-
gendhedaiu en Ned.Jindië reeds (égn lucht
verkeer bestaat en dait in het bij'Zondler
Engeland ien de Vereenigde Staten wat
betreft hun deelneming aan ondernemin
gen in Ned-Indië, vooral a,ain de petro
leumindustrie, teemi opvallende activiteit
aan den djag legden.
Met de toenemende versterking van de
economische crisis heeft eventwel de hou
ding van Ned.Jndië het verloop van d©
onderhandelingen steeds moeilijker g©-
mlaakt. Het antwoord, dat door de re
geering van) Ned-Indië op d©n zesden
Juni is gegeven, was uiterst onbevredi
gend. Batavi/ai houdt zich het reöhft voofr
ocmi telkens naar eigen goeddunken de
te leveren hoeveelheid goederen te ver
minderen.
Dit antwoord, 2^00 vervolgde de woord
voerder, was niet geschikt omi daarop
een internationale overeenkomst te bou
wen. D© Japans-che regeering beOft daar
om besloten, de onderhandelingen niet
verder voort te 'Zetten en haar delega
tie uit Batavia terug te roepen.
Duitsch-Turksch vriendschaps
verdrag gesloten
Woensdag om 2100 uur is te Ankara
door den Duitschen ambassadeur von
Papen, in opdracht van de rijksrege'ering
en door den Turkschen minister van
Buitènlandsche Zaken, Saradjogloe, na
mens de Turksche regeering, een vriend
schapsverdrag tusschen Duitschland en
Turkije onderteekend.
Het verdrag heeft den. volgenden tekst:
Het Duitsche Rijk en de Turksche.re
publiek, bezield door den wensch de
betrekkingen der beide landen te ba
seeren op wederzijdsch vertrouwen en
oprechte vriendschap, zijn onder voor
behoud van de tegenwoordige verplich
tingen van beide landen, overeengeko
men, een verdrag te sluiten.
Hiertoe heeft de Duitsche rijkskanselier
tot zijn gevolmachtigde benoemd ambas
sadeur Franz van Papen en de president
van de Turksche republiek den minister
van buitenlandsche zaken, Saradjogloe,
die op grond van de hun verleende
volmachten de volgende bepalingen zijn
overeengekomen
Artikel 1. Duitschland en Turkije ver
plichten zich wederzijds de integriteit
en onschendbaarheid Van hun staatsge-
bied te eerbiedigen en geenerlei maat
regelen te nemen, die direct of indirect
tegen den anderen verdragspartner zijn
gericht.
Ahtikel 2. Duitschland en Turkije ver
plichten zich in de toekomst om in alle
vraagstukken, die hun wederzijdsche be
langen raken, met elkaar in vriendschap
pelijk contact te treden, teneinde blij1 het
behandelen van dergelijke vraagstukken
tot overeenstemming te geraken.
Tegelijk met de onderteekening van
het vriendschapsverdrag zijn de nota's
gewisseld door de Duitsche en Turksche
gevolmachtigden, over de oeconomische
betrekkingen tusschen beide landen en
de volgende verklaring door pers en
radio van beide landm gepubliceerdMet
verwijzing naar de gelukkige sluiting van
het verdrag geven de wederzijdsche ge
volmachtigden uitdrukking aan den
wensch, dat de pers van beidelanden
evenals de wederzijdsche radio in hun
publicaties en uitzendingen steeds reke
ning zullen houden met den geest van
vriendschap en wederzijdsch vertrouwen,
'die de Duitsch-Turksche betrekkingen ken
merkt. ("IJ
DE STRIJD IN SYRIË
Verbitterd* gevechten ten Zuiden
van den Libanon
Een woordvoerder van het Fransehe
ministerie van oorlog, heeft Woensdag
middag verklaard, dat ide militaire toe
stand op het Syrische ootrlogstooneel zeer,
bevredigend is.
Het Fransehe tegenoffensief, dat se
dert drie dagen op verschillende" punten
van het front aan den ganig is, is over
het geheel gunstig verloopen.
Door afzonderlijke aanvallen werden in
het bijzonder de verbindingen achter het
front van den tegenstander bedreigd. In
het Zuiden van den Libanon, in het
bijzonder in het gebied van Merdsj
Ajoem, dat door de'Franschen heroverd
is, worden nog steeds .verbitterende ge
vechten geleverd. Daarentegen hebben de
bij Saiida (Sidon) in den strijd gewor
pen Australische troepen geen nieuwe,
aanvallen ondernomen, sedert de Brit-
- sche vloot zich verwijderd heeft van dé
Libaneesche kust.
In het Zuiden van den Libanon schijnt
een slag té woeden, waarover nog geen
bijzonderheden bekend zijn. De berichten
melden, dat aan beide zijden zware ar
tillerie in actie is.
Van een front kan geen sprake meer
zijn, daar het den Fransdien is gelukt,
zich aichter en tusschen de vooruitge
schoven Britsche strijdkrachten te drin
gen. De Franschen zijn, zoo zeggen deze
berichten, even diep achter de Engelsche
liniën doorgedrongen als de Engelschen
zich op Fransch terrein bevinden. In een
bijzonder ongunstige positie zouden zich
de colonnes van de troepen van De
Gaulle bevinden bij Kiswe, waar de Fran
schen er in zouden zijn geslaagd het
spoorverkeer bij Azras, ongeveer 48 .km.
achter het front der „De Gaullisten" te
verbreken.
Duitsch weermachtsbencht
Britsche doorbraakpoging verijdeld
j Het opperbevel van de weermacht
miaakte 'gisteren békend;
j De mlet het zJwaarst© gebruik van ge
pantserde strijdkrachten, ondempimlen po.
ging van den vijland' om! door ops front
aan de Egyptische grens h&en te breken
en daardoor de 'Omsingeling van Tobroek
te verijdelen, is onder buitengewoon he
vige Britsche verliezen, vooral dap pant
serwagens, imtislukt. De tegtepaanval van
het Duitsche Afrika-c©rps, versterkt door
Italiasamsche trpepep, is geëiindigd met
een volledig© overwinning der vereenig
de troepen. D© vijlapd is verslagen leri
trekt zich terug.
De bevelvoering iep de trolepen hebben
gedurende deze gfevfechtep, welk© drie
dagen duurden, zich in de wo©stijtn bif-
zionder opderscbeidén. en geweldig© din
gen geprestéérd. Het Duitschje ^ni Italiaain-
sehe luchtwapen idroeg aanmerkelijk tot
het succes biji. In dep loop van den. 17
Juni werden 14 Britsche vliegtuigen neer
geschoten iep wierd de vüjland door on
ophoudelijke aanvailliep van gevechtsfor
maties ien duikbommenwerpers op ver
scheidene plaatsvin genoodzaakt te wijiklep
Duikbooten brachtep in het Noord©lijtk©
en centrale d©el van den Atllantischenl
Oceaan 5 Vijlapdelijke koopvaardijschepen
imJet te karnen 31939 brt. tot zimlcem. Duit
sche jagers behaalden ook gisterep bijl
luchtgevechten aan de kust van Het Ka
naal eeini overtuigende overwinning op
het Britsche luchtwapen. Bij' d© poging
van deP vijlapd omi met gevechtsvliegtui
gen onder krachtig© bescherming vain
jagers naar de bezette gebieden te vlie
gen werden 21 Britsch© jagers neerge
schoten. Het luehtwapep bombardeerde
vliegvelden, hjchtdo©lstel|Ijpgen en hav©n-
Iwerben ip het Oosten en Zuid-Oosten
van het Britsche ellapd. Ten Oosten van
Sunderland geraakte ©en groot tankschip
in brapd door de uitwerking van bommen.
De vijand liet vapnacht met zfwakk©
strijdkrachten ip West-Duitschland bri-
sant- dn brandbomlmeP vallen, waardoor
verscheiden© burgers werdep gedood of
gewond. Er opitstond uitsluitend mlate- j
rieele schade in woopwijken. Naehtjagers I
en luchtdoelartillerie schoten 26 aanval.
lende toestellen omlaag. Daarmede vför. j
loor de vijland gisterep tem vannacht 37
vliegtuigen. 3 ©igep toestell|en gingen ver
loren.
Italiaansch weermachfsbericht
Strijd voor Solloem gunstig verloopen
In 2Üjtni Weerntóchtsbericht no. 378
mlaakt het Italiaansch© opperb©vel het
volgende b©k©pd!;
In den nacht van 18 Juni hebben IcW
Italiaansche vliegtuigep d© vliegvelden van
(Malta gebombardeerd.
In Noord-Afrika is de strijld voor
Sollo emi geëindigd met ©ep volkomen sue
des, na drie dagen van h©vige gevechten
tusschen leeinOrziijjds d© gepantserd© Eng©l-
sche strijdkrachten, die g©sieujnid werden
door dé best© formlaties der luchtmacht
uit het midden-Oosten en anderzijds de
Italiaansch.Duitsche strijdkrachten t© land
en in de lucht. Nadat de vijandelijke
aanval gebroken Was, w©rd terstond niet
©en onweerstaanbare onstuimigheid door
de Italianen1 en Duitseh©js ©en tegenaan
val ontketend, welk© 'de vleugels ©n de
achterhoede van d© /aiapvaliers bedreigt.
De Eingclscheni l©den ziware verliezen,
speciaal aan gepantserde strijdmiddelen'.
Veertien Britsche vliegtuigen werdén lieer
gehaald. Onze vliegtuigep rijn jalle op
hun pupt van uitgang teruggekeerd. De
-resten vap de vijandelijke strijdkrachten)
probeeren terug te keecrep tot het punt
van vertrek, Zij Worden achtervolgd door
de strijdkrachten té lajnid en bestookt door
de Italiaansch-Duitsch luchtmacht.
In Oost.Afrika: piets -nieuws te ver
melden.
De Italiaansch© hooge commissaris voor
Montenegro, graaf Mazzolini, heeft bij
de ontvangst van een groep oud-officie
ren van het Montenegrinsche leger ver
klaard, dat de ooriogsvlag van koning
Nikifa, de vlag van het onafhankelijke
Montenegro zal zijn. (DNB)
Tweeduizend Bulgaren uit Griéksch-
Macedonië, die na het uitbreken van den
oorlog door de gewézen Grieksche re
geering naar het eiland Kreta waren ver
bannen, zijn door de Duitsche troepen
bevrijd. Er zijn reeds toebereidselen ge
troffen om hen zoo spoedig mogelijk
naar hun vaderland terug te brengen.
- (DNB)
Het DN.B. meldt uit Washington: De
minister van oorlog, Stimson, heeft gis
teren in het Huis van Afgevaardigden
een crediet aangevraagd van 285 mil-
lioen dollar voor vergrooting van de
St. Lawrence rivier en de electrifsch©
centrales aan deze rivier. De St. Lawi-
rence rivier, zoo verklaarde de minister,
is belangrijk voor het transport van
oorlogsmateriaal uit het midden-Westen,
terwijl, de electrische centrales stroom
leveren voor de bewapeningsindustrieën|.
I-li i i i
7 De hitte, die de Portugeesche hoofd
stad plotseling heeft overvallen, heeft
door haar onverwachte intrede een ster
ken invloed op de bevolking gehad In
een der buitenwijken vielen van een
schoolklas, die 40 leerlingen telde, er
'17 flauw. Toen de onderwijzer hen wil
de helpen, werd hij ook door de warmte
bevangen. (S.P.T.)
Het geregelde vliegtuig Boekarest—
Sofia is gisterochtend om 8 uur 20 bij
het opstijgen op het vliegveld van Boe
karest van geringe hoogte neergestort
en verbrand. Alle inzittenden, twaalf pas
sagiers en drie leden der bemanning,
werden gedood. Onder de passagiers be
vonden zich negen Duitschers, twee Bul
garen en een Roemeen.
Generaal Franco heeft in gezelschap
van den minister van Buitenlandsche
Zaken en dien van Openbare Werken,
nevens den chef van het militaire en
tiviele kabinet, de stuwinstallatie van
Cijara geopend. Deze installatie ligt in
de provincie Merida en heeft een ca
paciteit van 1.08 milliard kub. meter
water. Zij levert per jaar 46 millioen
k.w.u. electriciteit en vergaart het water
van de Guadalajara en alle zijrivieren
tusschen Cijara en de Portugeesche grens.
Zij bevloeit voorts 105.000 ha der land.
De beteekenis der Portugeesohe
eilanden in den Oceaan
Duitsohland en Turkije aioten
een verdrag van vriendsohap
Japansche handelsdelegatie uit
Nederlandsch Indië teruggeroepen
Voorwerpen van tin, lood, nikkel en
koper moeten worden ingeleverd
De productieslag 1941 voor de
radio nader uiteengezet
Wanneer verdutsteren 7
Heden (Donderdag)zon onder
22.05. Morgen (Vrijdag) zon
op 5.17, zon onder 22.05. -
Tusschen zonsondergang en
zonsopgang moet worden ver
duisterd.
Maan op 3.11, onder 17.37.
Nieuwe maan Dinsdag
24 Juni. Eerste kwartier
Woensdag 2 Juli. Volle maan
Dinsdag 8 Juli.
VOORWERPEN VAN TIN,
LOOD, NIKKEL EN KOPER
moeten worden ingeleverd
In het Verordeningenblad is opgenomen
éen verordening van den rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche ge
bied betreffende de inlevering van me
talen. Hierin 'ifrordt het volgende be
paald:
Artikel 1. (1) Iedere beschikking over
zich in het bezette Nederlandsche gebied
bevindende voorwerpen, welke geheel of
voor een overwegend deel uit koper,
nikkel, tin, lood of legeeringen daar
van bestaan, is verboden. Het boven
staande is eveneens van toepassing op
metaalvoorraden, tot het gebruik waar
van door het Rijksbureau voor nonferro-
metalen goedkeuring niet is verleend.
(2). Rechtshandelingen, welke in strijd
met het in 't eerste lid vervatte verbod
worden verricht, zijn nietig. Met rechts
handelingen worden beschikkingen, wel
ke bij wijze, van executie of beslaglegging
geschieden, gelijkgesteld.
Artikel 2. (i). De in het eerste lid van
lartikel 1 bedoelde voorwerpen en metaal-
voorraden moeten worden ingeleverd.
(2). Tot inlevering is verplicht hij, die
over het in te leveren voorwerp of de
in te leveren metaalvoorraden beschik
ken kaii, ongeacht of dezelve eigenaar,
bezitter dan wel houder (bijv. huurder,
bewaarnemer, expediteur %en dergelijke)
is en ,of deze een publiekrechtelijk
lichaam, dan wel een natuurlijke of
rechtspersoon is.
Artikel 3. In het bijzonder moeten wor
den ingeleverd:
1). Door overheidsinstanties en bedrij
ven: a). onbereid, onbewerkt en onafge
werkt materiaal en afvalstoffen; b). alle
roerende metalen voorwerpen, welke ge
mist kunnen worden; c). alle eindpro
ducten, welke zich bij handelsbedrijven
(zooals warenhuizen, winkels) bevinden'.
2) Overigens: a). oud materiaal en af
valstoffen, afkomstig uit de huishouding;
b). alle roerende metalen voorwerpen,
welke gemist kunnen worden, zooals
aschbakken, bloempotten, -rekken, vazen
en -bakken, bonbonschalen, bronzen voor
werpen van eiken aard, borstelgarnituren,
borstbeelden, emmers, eet- en drinkgerei,
stoffers en blik, gongs, haardstellen en
schoorsteenmantelgarnituren, kannen, ke
tels en bakken, gebakschalen, bekers,
luchters, metalen vazen, afbeeldingen in
metaal, fruitschalen, rook-garnituren, doo-
zen, schalen zeven, schrijfgerei en schrijf
tafelgarnituren, Houders én standaards
voor lucifers, presenteerbladen, tafelstuk
ken, vazen, vogelkooien en -standaards en
andere gebruiksvoorwerpen.
