ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
VRIJDAG 13 JUNI 1941
OMENOi
ZIERIKZEESCHE COURANT
ABONNEMENT s
1797 - 1889
Prijs: in Zierikzee f 1,60, elders f 1,90
per kwartaal. Weekabonnementen resp,
18 en 15 cents. Losse nummers 5 cents.
Verschijnt dagelijks, behalve Zondags.
UitgaveN.V. de Zierikzeesche Nieuwsbode, Zierikzee Schuitb. B 94, Tel, 32
Postgiro 137677 - Dir.: A. J. de Loose - Red.: M. J. Kosten, Zierikzee
97STE JAARGANG No. 14667
ADVERTENTIES
Prijs: 22 cents per regel, minimaal 88
cents. Bij contract speciale prijzen. Sue-
cesjes op Maandag, Dinsdag, Woensdag
en Donderdag: 70 cents. Inzending tot
's morgens 9.30 uur.
CONTINENT EN OCEAAN
De zee geen scheidend,
maar een bindend element
De „Frankf. Ztg." bevatte dezer dagen
onder bovenstaand opschrift een interes
sante beschouwing over autarkie en
wereldhandel. Het artikel herinnert aan
het streven van Friedrich List, die in
de eerste helft van de vorige eeuw
klaagde over de 38 douanegrenzen in
Duitschland, die het verkeer lam sloegen
en de afzonderlijke leden van het eco
nomische leven afsnoerden, zoodat het
bloed niet van het eene lid naar het
andere kon overvloeien. Men kan dit
beeld overplanten op geheel Europa, ja
op de geheele wereld. Eenige jaren ge
leden heette het nog: autarkie. Wie denkt,
zoo vraagt het blad, thans nog aan
autarkie in het enge bestek van één
land? Het denken heeft zich in enkele
maanden van nationale tot continentale
autarkie ontwikkeld en het is mogelijk
dat het daarbij niet zal blijven staan.
De gedachte der autarkie wortelt in het
streven zichzelf te handhaven. Het is
in de eerste plaats de Wereldoorlog-blok
kade, die het streven heeft bevorderd.
Na de sancties tegen Italië werd het
volledig duidelijk, wat de klok sloeg.
Vrijheid van de toegangswegen is voor
Duitschland en vooral voor Europa in
de eerste plaats vrijheid der zeeën. De
„Frankf. Ztg." verwijt Engeland met
Amerika arische hulp echter de onvrijheid
der zeeën na te streven.
Zijn de zeeën open, hangt het niet
meer van het believen van één deel
nemer aan den wereldhandel af desge-
wenscht alle andere deelnemers daar
van uit te sluiten, dan ziet de econo
mische wereld er met één slag geheel
anders uit. Dan behoeft niemand meer
te vreezen, dat zijn land in geval van
een internationale verwikkeling daardoor
wordt blootgesteld aan een zijn bestaan
bedreigenden druk, doordat de tegen
stander den toevoer van levensmiddelen
en grondstoffen verhindert. De gedachte
van de economische levensruimte, is in
zuiver economisch opzicht aanlokkelijk,
omdat het het continent door samenwer
king geheel nieuwe mogelijkheden kan
openen. Dit sluit evenwel niet uit dat'
in toenemende mate de blik over Europa
heen ook wordt gericht op de moge
lijkheden, die zich in de geheele wereld
voordoen. Het is slechts een gevolg van
de Britsche heerschappij te zee onder
steund door de Ver. Staten, dat de con
tinenten thans door de oceanen worden
gescheiden. De gedachte, dat dit altijd
zoo moet zijn, mag echter niet post
vatten.
Van nature worden landen door zeeën
economisch niet gescheiden, maar ver
bonden. Reeds de oude Grieken zeiden
van de Middellandsche Zee met betrek
king tot hun koloniën, dat deze daar
omheen zaten als „kikvorsehen om een
vijver". Sedert de uitvinding van het
kompas hebben niet alleen de binnen
zeeën, maar ook de oceanen een verbin
dende kracht gekregen. Een strook van
deze zeeën kon zelfs een klein land als
Nederland een wereldheerschappij ver
schaffen. Handel is sedert duizenden
jaren voornamelijk zee-handel geweest.
Voor zoover men niet over binnen-
scheepvaartwegen beschikt, waarvan de
capaciteit beperkt blijft, kon pas de uit
vinding van spoorwegen en auto's iets
vergelijkbaars tegenover de mogelijkhe
den van het massa-vervoer over zeestel
len. Daaraan heeft ook de 20ste eeuw
niets veranderd. Economisch gesproken
is de afstand van Hamburg naar Buenos
Aires nog steeds geringer dan die van
Brussel naar Belgrado.
De „Frankf. Ztg." verwacht, dat niet
tegenstaande de toenemende productie in
de eigen 1 e vensruim'fce, ook de mogelijk
heid bestaat van een toenemender» om
vang van- den internationalen handel na
den ooriog. Dan zal het alternatief niet
zijn levensruimte en wereldhandel maar
levensruimte en wereldhandel. Roosevelt
weet dat de Atlantische Oceaan Ame
rika voor Europa zoo zeker beschermt
als omgekeerd Europa voor Amerika.
Juist daarom zijn de twee continenten
voor den goederenruil op elkander aan
gewezen. Want een oceaan, die in den
oorlog beschermt, kan in vrede als een
ideale brug voor den handel tusschen
de rijkste twee continenten ter wereld
dienen.
Tot zoover de „Frankf. Ztg.", die in
enkele woorden de economische betee-
kenis van het verkeer ter zee volkomen
juist schetst. De zee is immers en zal
naar menschelijke berekening steeds blij
ven de goedkoopste vervoersweg en wel
één van onbeperkte capaciteit.
Duitsch weermachtsbericht
De strijd in de lucht
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
Een duikboot heeft 22,700 ton vijande
lijke koopvaardijscheepsruimte tot zin
ken gebracht.
Het luchtwapen deed overdag en in
den afgeloopen nacht aanvallen op be
langrijke militaire doelen in Zuid- en
Midden Engeland, alsmede op havenwer
ken aan de Oostkust van Schotland.
In Noord-Afrika werden bij Tobroek
Britsche troepen, voertuigen en water
leidingen krachtig onder artillerievuur
genomen.
Pogingen van den vijand om overdag
naar de bezette gebieden te vliegen, wer
den reeds boven het Kanaal verijdeld.
Jachtvliegers en luchtdoelartillerie scho
ten daarbij vijf Britsche vliegtuigen om
laag.
De vijand liet vannacht op, verscheidene
plaatsen in Noord- en West-Duitschland
brisant- en brandbommen vallen. De bur
gerbevolking leed verliezen aan dooden
en gewonden. In Keulen1, Duisburg en,
Bochum werden vrij groote verwoestin
gen aan woongebouwen aangericht. In
dustrie-complexen en spoorweg-emplace
menten werden Slechts onbelangrijk be
schadigd. De nachtelijke luchtafweer had
bizonder succes. Nachtjagers, luchtdoel
artillerie en marine-artillerie schoten tien
van de aanvallende Britsche vliegtuigen
omlaag.
Luitenant-kapitein' Herbert Schultze
heelt als zesde duikboótcommandant meer
dan 200,000 ton scheepsruimte vernietigd
Itallaansch weermachtsbericht
In Ooat-Afrika worden nieuwe
stallingen betrokken
Het Italiaamsdhe lwe©im'achtsbeXidht ®o-.
372 luidt als volgt:
In de®) afgelopen macht hobble® omZe
bommenwerpers iin> opeenvolgende >golv)3n
de vliegvelden van. Malt ai aangevallen.
Gisteren schoten onz® vergezellende jacht
vliegtuigen tijdens de luchtverkemmimg bo
ven het eiland in een luchtgevecht, twep
Hurricanes meer.
In het centrale gedeelte van die Mid
dellandsche Zee hebben onzte jagers vfjr
andeüjlke bommenwerpers den weg ver
sperd ien teejD Blenheim neergeschoten. Eteln
ander Britsdh vliegtuig werd tCni Zuiden
van Pamitell-eriai idoox den luchtafweer van
een onteer torpedobooten neergeschoten.
Een van omZe verkenningsvliegtuigen is
niet teruggekeerd.
In de Aegeïsch® Zee hebben Britsdhe
vliegtuigen een plaatsje pp het leiliamid)
Rhodos m'et bommen bestookt.
In N o. o r d-A f r i k a werden aan het
front van Tobrpek Concentraties van vij
andelijke pantserwagens en auto's door
onze artillerie doeltreffend beschoten.
Onze vliegerform'ati'es hebben ravitaille©-
ringimstallaties en verdedigingswerken van
Tobroekherhaalde tm'aicn aangevallen,
waardoor branden en ontploffingen wer
den veroorzaakt.
Duitsche formaties vluigtuigen hebber»
de 'doelen op het steunpunt Mersa Matrpe
getroffen. Een b^zine-opslagplaats raakte
in brand. Britsche vliegtuigen hebben ©leni
ge plaatsjes in het gebied vairn Bengazi
gebombardeerd. De houding van de bur
gerbevolking was, zoioals steeds, kalm era
gedisciplineerd.
In Oost-A frik a hebbeni onze troe
pen, op grond van den verhoogden viijfan-
delijken 'druk mdeuwe achterwaartsche stel
lingen betrokken.
In het gerechtsgebouw te Center in
Texas heeft een opzienbarende moord
plaats gt venden. Een 30-jarige neger, Bob'
White genaamd, was wegens aanranding
van de vrouw van een blanken planter
reeds tweemaal ter dood veroordeeld
Beide malen was het vonnis echter in
getrokken oni dezer dagen werd de aan
gelegenheid nog eens ter behandeling
naar het lagere rechtsorgaan terug ver-
wiztn. Gedurendt de derde behandeling
verscheen de planter plotseling in de
I volle rechtszaal, trok een revolver en
j schoo" den negei dood, waarna hij zich
I ter beschikking van dc autoriteiten stelde
Hij were na borgstorting van 5000 doll
voorloopig weer in vrijheid gesteld. (U.P.)
NEDERL.-INDIÊ EN JAPAN
Domei meldt uit Tokio:
De Asah; Sjimboen werpt een terug
blik op de handelsbesprekingen tusschen
Japan en Ned-Indië, welke thans drei
gen te mislukken als gevolg van onop
rechtheid in de houding van de autori
teiten tc Betavia, zooals de Japansche
pers beweert. De Asahi Sjimboen her
innert *han de besprekingen van het vo
rige jaar Juni, toen een aceoord tot
stand was gekomen tusschen den toen-
maligen irinister van buitenlandsche za
ken, Arita en den Nederlandsehen gezant
in 7'okio, generaal J. C. Pabst, om Japan
te voorzien van Nederlandsch-Indisohe
producten, ten einde aan de Japansche
vraag te voldoen.
De onderhandelingen kwamen in vollen
gang met de aankomst te Batavia van
den Japtnschen afgezant Ichizo Koba-
jasji, den minister voor handel en in-
dutrie, op 12 September van het vorige
jaar. Kobajasji werd vervangen door
Kentitsji Jorjizawa, maar, zoo merkt het
blad op, de onderhandelingen in Batavia
voï dei den niet, hetgeen te wijten was
aan de traagheid en onoprechtheid van
Nederlandsch-Indië.
Ook de Jomioeri Sjimboen beschuldigt
de Nederlandsch-Indische autoriteiten van
gebrek aan oprechtheid, hetgeen, naar
het blad betoogt, de aanleiding gewor
den is voor de Japansche regeering om
tot terugtrekking van. haar delegatie uit
Bativië te besluiten. Het blad inter
preteert evenwel de terugtrekking van
de Japansche delegatie als een stap van
de Japansche regeering om' Nederlandsch-
Indië een laatste kans te geven zijn
houding te herzien, en niet als een ver
breking van de diplomatieke betrekkin
gen met Batavia. Naar de meening van
het blad zal Josjizawa opdracht krij
gen van zijn reeeerins. do Ncdcrlandsch-
Iodischc autoriteiten eraan te herinne
ren, dat er voor hen een ongelukkige
toestand zou kunnen ontstaan, indien zij
tot de conclusie zouden overhellen, dat
de terugtrekking van de Japansche de
legatie uit Batavia beteekent, dat Japan
zijn naar het zuiden gerichte politiek
heeft opgegeven.
700 STEDEN MET MEER
DAN 100 000 INWONERS
Er zijn op het oogenblik op .onze Aar
de, naar dezer dagen in een artikel in
de Deutsche Zeitung i.d. N. werd opge
merkt, ongeveer 700 steden met 100 000
of meer inwoners. In totaal wonen in
deze steden meer dan een kwart mil
liard menschen. Van deze groote steden
liggen er ongeveer 300 in Europa, in
Azië ongeveer 215, in Afrika 20, in Ame
rika 155 en in Australië 10. Onder de
groote steden in Europa, zijn er in het
Duitsche Rijk 69 met meer dan 100,000
zielen, in het Protectoraat Bohemen en
Moravië en in het Generaal-Gouvernement
elk vier.
In het Europeesche gedeelte van de
Sowjet-Unie liggen 65 groote steden, in
Groot-Brittahnië en Noord-Ierland 58, in
Italië 24, in Frankrijk 17 en in Spanje
11 steden met meer dan 100.000 inwo
ners Van de andere deelen der wereld
hebben de Vereenigde Staten 92, China
ongeveer 50, Japan 38, Britsch-Indië 38
en Brazilië 19 van dergelijke steden.
In de laatste eeuw is rondom de groot
ste steden een krans van voorsteden
ontstaan welke langzamerhand met de
eigenlijke stadskern/ tot een eenheid zijii
gegroeid. Niet echter in alle landen heeft
men met deze ontwikkeling ten aanzien
van bet bestuur rekening gehouden en
zijn de voorsteden met de eigenlijke
stad tot een eenheid gevormd.
Het grootste aantal zielen dat in groo
te steden leeft, heeft de Ver. Staten,
n.l. 38 millioen. In de Sowjet-Unie is dit
aantal 29 millioen, 'in het Duitsche Rijk
26 millioen, in Japan 22, in Groot-Brit-
tanje en Noord-Ierland 21, in Britsch-
Indië 10. in Frankrijk en in Italië elk
rond 9 millioen.
Naar reeds boven gezegd is, is de staat
met naar verhouding aanzienlijkste groo
te stadsbevolking dc Australische Bond'.
Bijna de helft der bevolking, n 1. 47.5
pet. woont daar in groote steden. Dan
volgen Groot Brittanje met 45.3 pet., Ar
gentinië met 31.6 pet., Nieuw Zeeland
met 31.4 pet. en de Ver. Staten van
Amerika met 28 8 pet.
Een gelijk percentage Wijst het Duit
sche Rijk aan. Dan volgen Nederland
met 27.7 pet., en Japan met 27 pet.
In België, Frankrijk, Denemarken, Italië
Spanje, Letland, Canada en in de Zuid-
Afrikaansche Unie woont in de groote
steden nog ongeveer een vijfde der ge
heele bevolking.
Als wereldsteden kan men de steden
met minstens 1 millioen zielen beschou
wen. De 39 wereldsleden hebben tezamen
93 millioen inwoners, dat is 4.5 pet.
van de geheele bevolking der wereld.
Vijftien van deze steden zijn in Europa,
elf in Azië, tien in Amerika, twee in
Australië en één in Afrika.
In deze millioenensteden woont, voor
wat Australië betreft, meer dan 20 pet'
in Amerika 10 pet, in Europa 7,4 pet. en
in de overige werelddeelen minder dan
2 petvan de bevolking van deze wereld
deelen.
DE ZEEVESTING SINGAPORE
Van visichandorp tot
belangrijke haven
De spanning pi Zuid-Oogt-Azië neemt
voortdurend toe. Alle lieden!, die bijl deZö
gebieden geïnteresseerd zijln, bereiden zich
'koortsachtig vo,or op een eve®tu-eele bot
sing. Indien ook hier vijlamdelijtkhmde®
mioohten uitbreken1, zal dn groote zeevis-
ting Singapore ongetwijfeld een groote
nol spelen als de voornaamste basis van
de Engelsche vloot en luchtmacht
Singapore, gelogd op bet Zuidelijke
uiteinde van het schiereiland Malakka^
is de hoeksteen va® het Britsdhe impe
rium in het Oosten. Verreweg het groot
ste gedeelte, van het zlöeverkeeJr tusschen
den Stillen ien dien Indische® Oceaan anoiet
de betrekkelijk nauwe doorgangen tus
schen Borneo, Sumatra en Maiakka pas-
seeren. Iini het middelpunt van deze nau
we passages ligt Singapore, dat Zoodoen
de het ze®verkeer kan -comtroimeren eb.
desgewenscht afsnioier^n. Ma,ar niet alleen
op zichzelf ook in groot-er verband
vervult deze stad een belangrijke functie
in het Enigelsche verdedigingsstelsel1 in
h©+ Docto-'n.
Zijl vormt een der vajn don
driehoek Singapore—Hongkong—Port Dar
win. Wel is waar daalt de betekenis
van Hongkong d|o,or het niet succes op
treden vam Japan in China en Indo-China
voortdurend, zoodat op de® duur Manilla,
op de Philippij|ne®, wellicht de plaats van
Hongkong zal gaan innemen, maar ide
Engelsche ie® Amerikaansche strategen
sdhijlae® wiel van plan te Zijln, één van
deZe beide in de Japansche „lev®nsrüimte"
vooruitgeschoven posten', te beholuden.
Hoewel reeds in de 19e ©©uw steun
punt va® de Britsche vlnpt, bleef de stad
langen- tijid verstoken van verdedigings
werken. Als onbeperkt machthebber ter
zee -achtte Engeland deze overbodig. Na
den wereld/oorlog kwam daarin veran
dering. De to-t 1936 va® kracht Zijfndei
verdragen verbode® de verdere verster
king va® Hongkong, Zoodat Engeland be.
sloot, Singapore tot het voprniaa-mst-e Cen
trum'. van zij® macht in het Verre Oosten
te maken. Iini 1920 werd m®t de werk
zaamheden eOn aanvang gemaakt, doch
deZe werden telkeinis onderbroken, j-n 1938
was de vLootbasis eindelijk gereed.
De oorlogsinstallaties liggen voorname
lijk a-an het ka®aal, dat het eiland, wa|ar-
op- de stad is gebouwd, van het vaste
land scheidt. Dokken1, werven, arsenalen
en vliegvelden vullen dit deel van Sin
gapore. Daar ligt ook het groote dokj,
dat -door Nederlandsche sieepboote® hier
heen werd getransporteerd.
In de geschiedenis van h6t schiereiland
Maiakka spelen ook de Nederlanders <e!en
rol. In de 17e eeuw vestigde de Oost.
Indische Compagnie zich ter plaats®. In
den Frajnischen tijld ging het voor ons
verloren. Wel is waar wierd het iini 1814
door Engeland teruggegeven, doch Raf
fles, die gedurende -eenige jaren Gouver
neur-Generaal van N'ed.-Imdië was ge
weest, zag het belang va® deze streek
te goed in, om er geen1 gebruik van te
maken. Iini 1819 stichtte h'iji op het aan
Nederland ontnomen gebied, de stad Sin
gapore- De huidige ontwikkeling van de
stad toont, dat hij! ee® scherpen vooruit
ziende® blik heeft gehad.
Singapore telt thans ruim- 430.000 in
woners, w-o. im-eer da® 300.000 Chiraeezera,
Verder wonen ®r Britsch.Indiërs, Maleiers
e® leem gering aantal Europeanen.
Het D-NB tmleldt: Naar vön bevoegde
zlijlde wordt medegedeeld, bedragen de
verliezen van h®t Nieuw-Zeelandsche thlulp-
corps in de® v-eldtocht in Griekenland
en bijl de gevochte® op Kreta in totaal
10.710 mian. Volgens mededeelingen van
den plaatsvervangend®® Nieuw-Zeeland-
schen minister .president bedroeg de- to
tale sterkte van h«t Nieuw-Zeelandsche)
hulpcorps 16.530 man. Vani hen waren
er na die® veldtocht slechts 11.180 over.
Voor vertegenwoordigers van- de Domi.
UlUUlO tJli ÜV 1». Dngvluiul T—.lljrllj'i ln/u-
dend-e emigramtenregeerin gtön van België,
Noorwegen, Polen enz., heeft minister
president Churchill i® h-et oude St.-James
Palace een rede uitgesproken), waarin hijl,
naar het D-NB meldt, ©inder meer zeide:
(Men kan niet zeggen, hoe het verloop
van deze® oorlog verder zal Zijin, aange
zien hij! zich meedoogenloos over steeds
breed© gebieden uitstrekt.
Engeland weet, -dat deze oorlog hard
zal zijln e® verwacht, 'dat hij lang zaij
duren. De hoofdstukken ®n wederwaar
digheden van den Oorlog kunnen noch
voorspeld, noch afgemete®] worden. En
geland Zal er maar streven te land e®
ter zee met alle middelen weerstand te
bieden. Het zal ook voor de hojogste be
proevingen, £-1 was het ook een inval
in het -eigen land, mi-et terugschrikken.
De Canadeesche premier, Mackenzie
King, heeft gisteren medegedeeld, aldus
meldt S.P.T., dat Canada twee schepen
met graan naar Noord-China zal zenden
De premier voegde er aan toe, dat dit
zal geschieden op verzoek van de Brit
sche regeering en in het belang van
het geheele Britsche empire. Canada zal
alles vermijden, zoo voegde hij1 er aan
toe, wat door Japan als een beleediging
zou kunnen worden opgevat.
PREDIKBEURTEN
Zondag 15 Juni.
Ned, Herv. Kerk.
Zierikzee. Nieuwe kerk. 10 ure, ds.
Pijnacker Hordijk (Doop).
Kleine kerk. 10 ure, ds. Valeton.
Lnth. Kerk.
3.30 ure, ds. Heijboer ven Ouwerkerk.
Gerei, Kerk.
10.30 en 5 nre, de, Leene,
Chr. Geref, Kerk,
10.30 en 6.30 ure, ds. Hoogendoorn.
Gerei. Gen. (St.-Domusstraet)
10.30, 3 en 7 ure, Leeskerk,
Oud-Gerei. Gem,
10.30, 3 en 7 nre, Leeskerk.
Leger des Heils (Poststraat)
Geloofsgemeenschap.
10, Heiliging8dienst en 7.30 nre, Ver
lossingssamenkomst, Donderdag 19 Juni.
8 nre, Heiiigingsdienst. Leidster mej. O. Ras.
Burgh. 4 ure, ds. Ninok Blok van
Brouwershaven.
Renessft. 8 ure, de. Faber.
Noordwelle. 11 ure, ds. Fab?r.
Bruinisse. 10 en 6 ure, de heer de
Jonge, evangelist te Terwolde,