ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
DONDERDAG 29 MEI 1941
OPCiENOj
ZIERIKZEESCHE COURANT
DE KERN
ABONNEMENT
1797 - 1889
Prijs: in Zlerikzee f 1,60, elders f 1,90
per kwartaal. Weekabonnementen resp,
18 en 15 cents. Losse nummers 5 cents.
Verschijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
Uitgave: N.V. de Zierlkzeesche Nieuwsbode, Zierikxee, Schulth.B 94,Tel.32
Postgiro 137677 - Dir.: A. J. de Loose - Red.: M. J. Koster, Zierikzee
97STE JAARGANG No. 14655
ADVERTENTIES1
Prijt: 22 cents per regel, minimaal 88
cents. Bi] contract speciale prijzen. Suc
ces].» op Maandag, Dinsdag, Woensdag
en Donderdag: 70 cents. Inzending tot
's morgens 9.30 uur.
RADIOREDE VAN ROOSEVELT
bisdt weinig nieuws aan argumenten
Van welingelichte zijld® verneemt h!®t
ANP te Berlijh
„Wijl beoordeeien de redevoering van
Roosevelt volgens haar strekking, even
als de vroegere redevoeringen, die bijl se
dert het begin van den oorlog en ook
tevoren QP$®ds gehouden heeft. Aan ar
gumenten biedt zij geen nieuws". Diezie
opvatting hoorde mien gisteravond in Bsr-
lijinsche politieke kringen ten opzichte
van de Dinsdag uitgesproken radiorede-
voering van den president der Vereenigde
Staten uitspreken.
Symptomatisch is zopi voegde men
hieraan toe dat Ropsev^lt in zijln
rede trachtte zijln gehoor vtopr de argu
mentatie der bedreiging van het weste
lijke halfrond te versterken. Of het juist
is bij de Zuid-Amierikaansdhe Staten juist
op dit punt van de réde van Roios®velt
instemming te veronderstellen, laat men
in deze kringen daar.
Men noemde de vele woeden, die de
president over de bedreiging van het
West. halfrond uitsprak, onhoudbare ver
onderstellingen ten aanzien van Duitsch-
land en vooral vond men ze niet fair.
Aangezien Roioseveit in zijln uiteenzettin
gen weinig concreet heeft gesprokén, Zoo
verklaarde nién verder, is een reactie op
Zijh zeer in het vage gehouden bedoe
lingen van den kant van de Wilhieilm-
strasse niet mogelijlk.
Wat het békende standpunt van Duitsch-
land betreft, verwees men nogmaals naar
de rede van den Führer en naar het
interview met groot-admiraal Rader.
Roosevelt's uiteenzettingen, zOo meende
men hier, betekenen voor d® Wilhelm-
strasse geen sensatie.
DE JACHT OP DE BISMARCK
O/erzicht van den zeeitag
United Press meldt uit Londen:
In het Lagerhuis heeft Churchill een
gedetailleerd overzicht gegeven van den
zeeslag, waarbij de Hood en later de
Bismarck ten onder zijn gegaan.
Hij zeide, dat verleden week Britsche
vliegtuigen hadden gerapporteerd, dat d.e
Bismarck zich in Noorsche wateren be
vond en dat het linieschip Bergen had
verlaten. De Britsche admiraliteit gaf aan
de kruisers Norfolk en Suffolk opdracht,
den Duitschen bodem op te sporen. Daar
verondersteld werd, dat de Bismarck
naar het Westen op weg was, zetten
beide kruisers koers naar het Noord-
Westen, in de richting van Groenland"
Tijdens den nacht van Vrijdag op Zater
dag schaduwden de beide kruisers het
Duitsche linieschip in de straat van De
nemarken, tusschen Groenland en IJsland.,
De twee Engelsche kruisers gaven toen
bij nadering de positie van de Bismarck
op aan het eskader, waarvan de Hood
het vlaggeschip was. Zaterdagmorgen kre
gen de Hood en de Prince of Wales con
tact met de Bismarck. Het zicht was zeer
slecht. Regen, afgewisseld met hagel-en
sneeuwbuien, bemoeilijkten de operaties.
Soms kon men niet verder dan een mijl
zien. Op zes mijl afstand werd het vuur
geopend De Bismarck werd getroffen,
evenals de Prince of Wales. Een volle
treffer van de Bismarck kwam in de
munitiekamer van de Hood terecht en
het schip zonk binnen korten tijd De
Prince of Wales verloor spoedig daarop
350 mijl Z.O. van Groenland, het contact
met het Duitsche schip.
Inmiddels was de geheele home fleet
gealarmeerd, met de bedoeling de Bis
marck, het kostte wat wil, den terug
tocht af te snijden. Vliegtuigen van het
vliegkampschip Victorious stegen op en
patrouilleerden boven een uitgestrekt ge
bied Doch ook zij hadden met slecht
weer te kampen en keerden onverrich
ter zake terug. Zaterdagavond kreeg de
Prince of Wales echter weer contact
met de Bismark. Eenige salvo's werden
afgevuurd, waarop de Bismarck ant
woordde. Zondagochtend was het con
tact weer verbroken.
Inmiddels stoomde het Britsche linie
schip King George uit noordelijke richting
op, terwijl de Renown uit Gibraltar kwam
opzetten. De slagkruisers Rodney en Ra-
millies, die een konvooi op den Atlan-
tischen Oceaan begeleidden, zetten even
eens koers naar de plaats waar men
dacht de Bismarck te zullen aantreffen.
Van het vliegtuigkampschip Ark Royal
stegen vliegtuigen op en kregen het Duit
sche linieschip in zicht. Op tamelijk
grooten afstand werden eenige torpe
do's afgeschoten, waarvan er twee doel
troffen. De Bismarck maakte toen twee
cirkels, hetgeen deed vermoeden, dat er
een defect aan de stuurinrichting was
ontstaan. Het schip minderde vaart.
De kruiser Sheffield en de torpedoboot-
jagers Zule, Maori en Cassack kwamen
toen opdagen. De Maori en de Cassack
vuurden torpedo's af, die de Bismark
troffen. t i
„Ofschoon volledige inlichtingen over
hetgeen toen gebeurde, nog niet waren
binnen gekomen", zeide Churchill voorts,
„kan ik nog mededeelen dat de kruiser
Dorsetshire het bevel kreeg de Bismarck
tot zinken te brengen. Dit heeft hij dan
ook met torpedo'
Italiaanschweermachtsbericht
Engelsch* vloototnheden
uit dm lucht baitookt
Het. weermachtsbericht 357 luidt als
volgt:
In den nacht van 28 Mei hebben onze
formaties bommenwerpers de basis Malta
bestookt. In Noord- Afrika hebben
Italiaansch-Duitsche strijdkrachten aan het
front van Solloem, tijdens een succesvol
optreden wat hun in staat stelde een
belangrijke stelling van den vijand te
veroveren, krijgsgevangenen gemaakt en
9 kanonnen en 7 tanks buit gemaakt.
Op 26 Mei overdag hebben Italiaansche
en Duitsche formaties vliegtuigen talrijke
Engelsche vlooteenheden op phn. 100 Km
ten Oosten van Derna gebombardeerd.
Een vliegtuigmoederschip, een kruiser,
een torpedojager en 4 schepen werden
getroffen. Van een der kruisers, die ook
door bommen van zwaar kaliber werd
getroffen, constateerde men een hevige
ontploffing. Andere vliegtuigen bombar
deerden voor anker liggende schepen in
de haven van Tobroek.
In Ons t-A f r i k a werden overal de
aanvallen van den vijand aan het fr.ont
ten Noorden van het gebied van Galla
en Sidamo afgeslagen. In het meren
gebied is kolonel Decidco, roemvol ge
vallen aan het hoofd van zijn batal
jons. In het gebied van Amhara heeft
het garnizoen van Uoldchefit, dat se
dert eenigen tijd belegerd wordt, op
nieuw den eisch tot overgave van de
hand gewezen.
Duilsch weermachtsbericht
Britiche troepen op Kreta
trekken opnieuw terug
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
Zooals reeds gisteren is medegedeeld,
is het slagschip Bismarck na zijn suc
cesrijk gevecht bijl IJsland op 26 Mei
des avonds door een torpedotreffer van
een vijandelijk vliegtuig onbestuurbaar
geworden. Getrouw aan de laatste radio
grafische mededeeling van den vloot
voogd, admiraal Lüttjens, is het slag
schip met zijn commandant, kapitein ter
zee Lindemann en zijn dappere beman
ning op 27 Mei des voormiddags tegen-
j over de zeer groote vijandelijke over
macht bezweken en met wapperende vlag
J ondergegaan.
i Op hel eiland Kreta maken de opera-
I ties in nauwe samenwerking tusschen
bergjagers, valschermtroepen en uit de
lucht gelande troepen goeden voortgang
t Gisteren hebben Duitsche bergtroepen, on
danks moeilijke terreingesteldheid, den
taaien tegenstand van de Britsche strijd
krachten en benden opstandelingen ge
broken, Zij wierpen in dappere aanval-
j len den vijand uit zijn stellingen, na
men de hoofdstad K a n e a (Kandia) in
en achtervolgden de verslagen vijandelij"-
ke strijdkrachten ten zuiden van de baai
van Soeda. Onder de talrijke gevange
nen bevindt zich ook de Grieksche ma
rinecommandant van Kreta.
Formaties gevechts- en torpedovlieg
tuigen hebben onophoudelijk in de ge
vechten op den grond ingegrepen, vij
andelijke troepenconcentraties (uiteenge
slagen, batterijen tot zwijgen gebracht
en dén terugwijkenden vijand zware ver
liezen toegebracht. Duikbommenwerpers
hebben de poging van de Britten om
zich over zee terug te trekken, verijdeld.
In de baai van Soeda brachten zij vier
koopvaarders van 5400 brt. in totaal tot
zinken en beschadigden twee andere
vrachtbooten zwaar. Luchttransportforma
ties steunden den strijd op het eiland,
door voortdurend nieuwe strijdkrachten
aan te voeren. Ten zuiden van Kreta
dwongen Duitsche gevechtsvliegtuigen een
Britsche vlootformatie tot den strijd,
plaatsten bommen op een zwaren krui
ser en een torpedojager en schoten een
tankboot in brand.
In Noord-A frik a hebben Duitsch-
Italiaansche troepen den Halfajapas, ten
Zuidoosten van Solloem genomen. Zij
maakten negen stukken geschut, zeven
gepantserde strijdwagens, verscheidene
andere pantservoertuigen en een groote
hoeveelheid oorlogstuig buit. De vijand
leed zware, bloedige verliezen en ver
loor een aantal gevangenen. De eigen
verliezen zijn gering Torpedovliegtuigen
bestreden troepenkampementen en con
centraties van auto's in het gebied rond
Solloem
Rondom Engeland hebben gevechts
vliegtuigen in den afgeloopen nacht drie
vrachtbooten van 17.000 brt. in totaal
vernietigd en een anderen koopvaarder
zwaar getroffen. Andere aanvallen van
het luchtwapen richtten zich op haven
installaties aan de Engelsche Zuidwest
en Zuidkust, benevens aan de monding
van de Theems.
De vijand heeft in den afgeloopen nacht
met zwakke strijdkrachten een gering
aantal brisant- en brandbommen uitslui
tend op woonwijken in West-Duitschland
laten vallen, voornamelijk op Keulen. On
der de burgerbevolking waren er ver
liezen aan dooden en gekwetsten.
„VREUGDE EN ARBEID"
Ontstaar, do*f en strekking
In het gebouw van het Departement
voor Volksvoorlichting en Kunsten is,
op initiatief van dit departement, dezer
dagen een persconferentie gehouden,
waarop de heer H. J. Woudenberg, com
missaris van het Ni.V.V. en de heer J.
A. van der Werken, leider van de
Werkgemeenschap „Vreugde en Arbeid",
nog eens ten deele nadere toelichting,
anderdeels mededeelingen hebben ge
daan over ontstaan, doel, strekking, be
haalde resultaten en plannen van N.V.V.
en „Vreugde en Arbeid".
Voor alles diene men er zich bewust
van te zijn, zeide de heer Woudenberg,
dat het streven van de werkgemeen
schap er op is gericht den arbeider
de plaats te geven, waarop hij recht
heeft; dit geldt zoowel in sociaal-eco
nomisch als in cultureel opzicht De cul-
tureele kant van het streven is niet de
onbelangrijkste, want toch de oplossing
van de sociaal-eéonomisehe zijde van het
vraagstuk van de verheffing van den
arbeider zou niet mogelijk zijn, indien
de arbeider niet in het midden van die
gemeenschap werd geplaatst.
Wij willen, zoo betoogde de heer
Woudenberg, geenszins het Arbeidsfront
imiteeren, wij wenschen den arbeider
te geven wat deze wil. En bij de be
oordeeling van het werk van het N.V.V.,
dat in spreker een Nederlandschen com
missaris heeft gekregen in tegenstel
ling met de confessioneele vakbonden
zal men niet uit het oog mogen
verliezen, dat het hier een Nederlandsch
werk is, door en voor Nederlanders ver
richt.
Dit, zoo zeide de heer Woudenberg,
vindt men bevestigd in hetgeen reeds
tot stand kon worden gebracht. Ik ben
geen slooper, die alles kapot wil maken
maar uit het vele, dat reeds bestond,
is het bruikbare overgenomen. Het eenige
is, dat onze beschouwing en opvatting
van socialisme dat Is: ide hoogste
uiting van gemeenschapsgedachte en
iedereen de plaats te doen innemen, waar
op hij behoort diametraal staat tegen
over de opvatting uit een verleden, dat
op 10 Mei 1941 eindigde. De wereldbe
schouwing van vóór dien datum sterft
aan zichzelve en door de daden van een
nieuwe gemeenschap, die steeds weer
een stuk van die verouderde beschouwing
afkappen.
Het Nederlandsche VeTbond van Vak
verenigingen en de werkgemeenschap
„Vreugde en Arbeid" luiden een tijdperk
in van daadwerkelijk socialisme. Het ware
wenschelijk, dat omtrent dit streven geen
wanbegrippen meer bestonden, doch die
zullen ook wel verdwijnen, zoodra de
arbeidende mensch zich nieuw en her
boren voelt, zijn productieve kracht ook
voor de volksgemeenschap aanwendt en
zijn aandeel krijgt op alles, wat het
leven schooner maakt.
Het DNB mieldt uit New YorkVolgens
een beridht vain International News Ser
vice uit Washington is het Britsche s.s.
Marooni, dat ten Zuiden van Groenland
getorpedeerd is, een der acht Brjtschié
vrachtschepen, welk® door de Bismarck
tot zinken: waren gebracht. De overteven-
venden van de Marconi zijin Dinsdag)
door een sdhip der A<m©rikaansche kust-
wacht, de General Greene opgievischt.
EEN NIEUWE JACHTWET
Voorloopig g«an uitreiking
van jachtakten
De secretaris-generaal van het departe
ment van landbouw en visscherij heeft
aan de hoofden van plaatselijke politie
bericht, dat het niet onwaarschijnlijk is,
dat voor den aanvang van de jacht in
dit jaar de vigeexende Jachtwet 1939 zal
worden vervangen. In verband hiermede
wordt verzocht niet over te gaan tot
het uitreiken van jachtakten, welke gel
dig zijn voor het tijdvak van 1 Juli
1941 tot en met 30 Juni 1942, alvorens
daarover van de zijde van genoemd de
partement nader is bericht aan de hoof
den van plaatselijke politie.
INKOMENS EN VERMOGENS
IN NEDERLAND
Bloemandaal da rijkste gemeente
Hoe groot de verschillen zijn tusschen
de gemiddelde inkomens in de verschil
lende gemeenten des lands, blijkt duide
lijk uit de thans verschenen statistiek
der inkomens en vermogens in Nederland
voor 1939/J40, welke bewerkt is door het
Centraal Bureau voor de statistiek. Een
aangeslagene in Bloemen/daal verdient ge
middeld f 6,6682, een aangeslagene in Nee-
ritter (Limburg) daarentegen gemiddeld
f 1255. Ook per inwoner genomen is Bloe
mendaal er het beste aan toe met f 1,891,
waartegenover in het Brabantsche plaatsje
Veen een gemiddeld inkomen per inwo
ner van1 slechts f54 staat. De hoogste
vermogens worden in 's-Graveland aan
getroffen, n.L gemiddeld f 315,000 per
aangeslagene, waartegenover enkele ge
meenten staan met een gemiddeld cijfer
van 'f 17,000. Per inwoner gerekend is
Bloemendaal de rijkste gemeente met
een.' gemiddeld vermogen van f19,000.
Het boekje vermeldt niet alleen het
aantal aangeslagenen in de inkomsten-
en vermogensbelasting, het bedrag van
de inkomens en vermogens en de ge
middelden per aangeslagene en per in
woner van de meer dan 1000 gemeenten
in Nederland, maar geeft ook een ver
deeling naar oeconomisch-geografische
gebieden, naar een zevental groepen van
gemeenten volgens het aantal inwoners
en naar de provinciën. Tot de rijkste
dezer gebieden behooren 's-Gravenhage
en omstreken, de Hoïlandsche duinstre
ken, het Gooi en Oostelijk Utrecht. De
provincie met het grootste inkomen per
inwoner is Noord-Holland. Utrecht spant
de kroon wat de vermogens betreft. Voor
de eerste maal zijn in deze statistiek
ook gegevens opgenomen betreffende de
inkomens- en vermogensverdeeling voor
bovengenoemde oeconomisch-geografische
gebieden en voor de bevolkingsgroepen.
De hoofdstad van Kreta, Kanea,
in Duitsche handen gevallen
Rooseveltjs radiorede bood weinig
nieuws aan argumenten
Het eiland Kreta eenmaal cultuur
centrum der oude wereld
Nog in dit seizoen wordt een
nieuwe jachtwet verwacht
Inkomens en Vermogens in ons
land gedurende 1939/40
Wanneer verduisteren
Heden (Donderdag) gaat de zon
onder om 21.48 uur en komt
zij op om 5.26. Maan op 9.23
maan onder 0.11.
Tusschen zonsonder- en opgang
moet verduisterd worden.
Eerste kwartier Maandag
2 Juni. Volle maan Maandag
9 Juni. Laatste kwartier
Maandag 16 Juni. Nieuwe
maan 24 Juni.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht heeft kermis gekregen zoo is
gisteravond te Berlijn van militaire Zijde
aan vertegenwoordigers der pers mee
gedeeld van vele gevallen van bij
zonder ernstige in strijd met het vol
kenrecht zijnde behandeling van Duit
sche valschermjagers op Kreta. Een offi
cieel standpunt te dien aanzien, zoo ver
klaarde men verder, zal spoedig gege
ven worden. Nadere mededeelingen kun
nen thans nog niet worden
Naar het D.N.B. uit Vichy meldt, heeft
de Fransche regeering 3,25 milliard francs
ter beschikking gesteld voor de oecono-
mische en militaire versterking van
Fransch West-Afrika. In deze som zijn
o.m. opgenomen 700 millioen francs voor
de uitbreiding van de havens en rivieren,
1600 millioen voor den bouw van brug
gen en den aanleg van wegen, 400 mil
lioen voor de irrigatie-installaties van
de Niger en 350 millioen voor de opvoe
ring der agrarische en industrieele pro
ductie.
KRETA, CULTUURCENTRUM
DER OUDE WERELD
Over een der grootste, maar ook een
der armste en afgelegenste eilanden van
de Middellandsche Zee heerscht het ru
moer van den oorlog. Kreta ligt in het
centrale deel van de Oostelijke Middel
landsche Zee; van daar zijn de kusten
van A_zië en Europa evenver verwijderd
en ook tot het vasteland van Afrika
vormt het iets als een verbindingsschakel
der lucht- en scheepvaartwegen. De groo
te verkeersweg van Londen over Suez
naar Indië loopt onmiddellijk voorbij! dit
eiland Deze ligging is ook het eenige
voordeel van beteekenis. Van de natuur
is het even stiefmoederlijk bedeeld als
het Grieksche moederland. Wel groeien
in de vruchtbare vlakten de wijnstok en
olijfboom, maar deze vlakten zijn zeld
zaam en klein. Het grootste deel van het
eiland wordt door gebergte ingenomen,
steil en woest, naar het zuiden ruw in
zee afdalend. Op deze rotsachtige voor
gebergten breekt de branding der Mid
dellandsche Zee, waardoor ook de visch-
vangst moeilijker is als op andere Mid
dellandsche Zeekusten. Ook in het Noor
den, waar de bergen minder steil uit
zee omhoogsteken, zijn de havens niet meer
dan vlakke reede's, daarbij onvoldoende
ingericht. Waarvoor ook eigenlijk? Uit
Kreta is niet veel te halen en naar Kreta
komen weinig menschen. De meeste sche
pen varen voorbij. Het eiland heeft slechts
één gunstig gelegen natuurlijke haven, de
baai van Soeda. Hierin liggen sinds vele
maanden groote deelen van de Britsche
oorlogsvloot. Geen groote doorloopende
wegen bevinden zich op het eiland, geen
enkele spoorweg verbindt de steden met
elkaar.
De armoede van den bodem en de ar
moede van het verkeer lieten ook de
menschen arm. De 400.000 Kretenzers, die
op 8600 KM2. leven, voeden zich met wei
nig meer dan brood, kaas, visch of ma
caroni. Het klimaat echter maakt veel
goed, de zomers aan de blauwe zee,
zijn warm en droog; regen valt er al
leen in den winter, welk jaargetijde even
zeer mild is. Een deel der bevolking
vindt tenminste in vredestijd zijn
verdiensten in het bezoek dat de vreem
delingen brengen, aan de sporen van
het groote verleden van het eiland.
Ver van de zee, in het gebergte, lig
gen de bouwvallen van machtige palei
zen. stomme getuigen van een verleden,
dan 3000 jaar eh meer vergleden is. Teen
heeft Kreta een rol van foeteékenis ge
speeld als cultuurcentrum der ojude we
reld. De sage van koning Minos, Zoon
van Zeus en Europa, herinnert er aan,
dat in oeroude tijiden op Kreta een volk
leefde, dat ook strijd met de Hellenen
op het vasteland voerd®. Minos had den
Minataurus, de zoon met het hoofd van
een stier in het labyrinth gezet en Athene
moest jaarlijks jongelingen ®m jonge-
meisjes zenden, welke hiet omdi®r tot
voedsel strekten. Eerste Theseus versloeg
het menschenetende ondier en bevrijdde
Athene van den zwaren druk, waaronder
deze stad gelegen had. In de sage rnio^t
een historische k®pn> schuilen, evenals in
de vijandschap tusschen1 Athem.® ©n Kretai.
Van de mde glans en pracht is all®en
een zek®re wilde schoonheid der natuur
overgebleven. Thans Zijh armoede en een
voud in de plaats g€tped®n van het leven,
dat eenmaal het mooist® eh feestelijkste
van Europa was.