ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
ZATERDAG 10 MEI 1941
OPOENOI
ZIERIKZEESCHE COURANT
ABONNEMENT
Prijs: in Zierikzee f 1,60, elders f 1,90
per kwartaal. Weekabonnementen resp.
13 en 1B cents. Losse nummers 5 cents.
Verschijnt dagelijks, behalve 's Zondags.
1797 - 1889
Uitgave: N.W de Zierikzeesche Nieuwsbode, Zierikzee, Schuithaven B 94
Tel. 32, Postgiro 137677 - Dir.: A. J. de Loose - Uitg.-Red.: M. J. Kosten
97STE JAARGANG No. 14640
ADVERTENTIES
Prijs: 22 cents per regel, minimaal 88
cents. Bij contract speciale prijzen. Suo*
cesjes op Maandag, Dinsdag, Woensdag
en Donderdag: 70 cents. Inzending tot
's morgens 9.30 uur.
Turkije, de drempelwachter
van den Bosporus en de Dardanellen
Het moet inderdaad veelbeteekenend
worden genoemd, dat Turkije den laat-
sten tijd zoo weinig van zich laat hoo-
ren. Moet men hieruit de conclusie trek
ken, dat het overhelt naar het driemo-
gendhedenverdrag en niet geneigd is, de
verplichtingen na te komen ingevolge
zijn bondgenootschap met Engeland? Of
slaat het den toestand gade, om op
een gegeven oogenblik zijn kaarten bloot
te leggen en de wereld voor nieuwe
verrassingen te stellen?
Turkije is ongetwijfeld nog altijd.een
groot land, dat met zijn bevolking van
17 millioen zielen op een gegeven oogen
blik zeker gewicht in de schaal kan leg
gen, terwijl het bovendien de rol ver
vult van drempelwachter over den Bos
porus en de Dardanellen. Herinneren
wij er aan, dat het Turkije van heden
nog een oppervlakte beslaat van 762.736
vierkante kilometer. Een klein deel van
zijn gebied ligt nog in Europa, het groot
ste deel evenwel in Voor-Azië.
Voorheen vormde Turkije een groot,
uitgestrekt rijk, dat rijn souvereiniteit
deed gelden zoowel in Europa als in
Azië en in Afrika. Sedert den wereldoor
log echter beschikt Turkije in Europa
nog slechts over een strook gebied, die
zich bepaalt tot Oost-Thracië, tot aan
de Maritza, met Adrianopel, de voorma-
lige hoofdstad Istanboel en de befaamde
Dardanellen met Gallipoli. In voor-Azië
vormt het als het ware een reusachtig
schiereiland, dat begrensd wordt in het
Noorden door de Zwarte Zee en de
Zee van Marmora, in het Westen door
de Egeïsche Zee, in het Zuiden door
de Middellandsche Zee. Aan de landzijde
grenst het aan Syrië, Irak, Iran en Rus
sisch Transkaukasië. Het is een land,
waarin vooral de landbouw sterk is
ontwikkeld.
In vroeger tijden werd Turkije be
stuurd door een sultan, die tevens den
titel droeg van Kalief of hoofd yan den
godsdienst. Sedert 1923 echter is Tur
kije een republiek. De nieuwe geschie
denis des lands is nauw verbonden aan
den naam van één man, een groot gene
raal en niet minder groot staatsman
Moestapha Kemal Pasja, geboren te Sa-
loniki in 1881 en wiens dood, eenige
jaren geleden, nog versch in het geheu-
*gen van het Turksche volk ligt. Hij stond
aan het hoofd van de nationalistische
partij en werd in 1923 gekozen tot Pre
sident van de Turksche Republiek. In
1934 nam hij den naam van Kemal
A t a t r k aan.
In zijn hoedanigheid van hoofd van
den staat heeft hij zich beijverd, het
land in Westersche richting te oriëntee-
ren en het weder op te heffen uit den
staat van verval, waarin het onder het
bestuur van den sultan was geraakt.
Dit ging natuurlijk niet zonder groote
moeilijkheden en wrijvingen; doch Kemal
Atatürk zette energiek door en wist ten
slotte rijn doel te bereiken. De taak was
buitengewoon zwaar; want het ging er
niet alleen om, een geheel volk in een
andere levensrichting te ontwikkelen,
doch ook, om het als het ware te
desorientaliseeren.
Kemal Atatürk was bezield met een
ijzeifsterken wil. En zoo hebben wij het
zien gebeuren, dat zich een groote ver
andering voltrok in geheel een volk.
Men kan zich voortstellen, welk een om
mekeer bijvoorbeeld is teweeg gebracht
door de invoering van het Latijnsche
schrift. De voor ons, Westerlingen, on
begrijpelijke hiëroglyphen van het Tur-
sche schrift werden vervangen door' de
letters van het in Europa vrijwel alge
meen gebruikelijke alfabet. Deze wijziging
vond plaats om zoo te zeggen van den
eenen dag op den andére. Wat iemand
voor onmogelijk zou hebben gehouden,
wist Kemal Atatürk door te voeren. In
den tijd van de eerste twee jaren had
den anderhalf millioen analphabeten lee-
ren lezen en schrijven, dank Zij het
nieuwe alphabet.
Het DNB 'mleldt uit New York:
Marinekriinigeri alhier dee ion de torpe-
deering mede vajrv het Nederl. vrachtschip
„SaleLer", dat op reis va|n Engeland (naar
New York in het noordelijke de^l van
deh Atlainitisdhem Oceaan' tot zinken is
glebradht. 35 leden vaini de bemanning1
zouden daarbij Zijp omgekomen. (Het
stoomschip „Saleier" was eigendom van
de Stoomvaart Maatschappij Nederland te
Amsterdam. Het mat 6563 ton bruto en
werd in 1920 te Port Glasgow gebouwd).
AMERIKA BEZORGD
OVER ENGELAND
Tekort aan icheepirulmte
Meer nog dan op den strijd om de
Middellandsche Zee is de aandacht van
de Vereenigde Staten, zoowel in regee-
ringskringen als bij het publiek gecon
centreerd op den slag in 4en Atlanti-
schen Oceaan. Er was een tijd, aldus
Paul Scheffer in „Das Reich", waaraan
wij een en ander ontleenen, waarin voor
velen het verlies van het Kanaal van
Suez of afsluiting van de Straat van
Gibraltar gelijk zou staan met een be
slissende Britsche nederlaag.
Toen had Amerika zich nog niet zoo
sterk met Engeland's lot verbonden. Maar
op het oogenblik is men in de V.S.
geneigd ook een uit de Middellandsche
Zee verdreven Engeland, dat zijn olie
bronnen in Klein-Azië zou hebben ver
loren, nog als een bruikbaar object voor
verdere steunverleening te zien.
Men houdt na het verlies van Grieken
land de Britsche positie in de Middel
landsche Zee voor zeer zwak, maar ge
vechten totdat het onvermijdelijk ge
schiedt, boekt men nu onder tijdwinst
en organiseert verdere hulpverleening
dwars door Afrika en door het Suezka-
naal in de hoop, dat dit den toestand
in den Atlantischen Oceaan, militair-po
litiek gezien, zou kunnen beïnvloeden.
Washington ziet dus op het oogenblik
den slag in den Oceaan' als beslissend
voor de capiciteit van Engeland om door
te vechten en werkt aan het openhouden
der zeewegen met groeiende krachtsin
spanning maar ook met groeiende zorg
om niet te zeggen zenuwachtigheid.
In den loop van dit jaar zullen de
V.S. Engeland in het allergunstigste ge
val aan 2.1" millioen ton scheepsruimte
kunnen helpen. Van 1942 af zullen het
ongeveer 4 millioen ton kunnen zijn vol
gens de bestaande plannen. Maar Was
hington zelf weet dat 'dit onvoldoende
is, zoodat het programma moet worden
uitgebreid.
De technische vraagstukken doen groo-
ten twijfel ontstaan, maar de regeering
heeft besloten de beveiliging van Brit
sche transporten uit te breiden over alle
zeeën der aarde, waar Engeland steun
zal behoeven. Dus ook in de Britsche
en Iersche territoriale wateren, al zal
die beveiligingslechts uit patrouilledien
sten bestaan.
Misschien gelooft de regeering, dat
Engeland nog tot voldoende actie instaat
is, om een grootere dosis Amerikaansche
hulp te kunnen ontberen. De laatste ver
klaring van minister Knox, dat de V.S.
behalve de reeds afgestane schepen, af
gezien van motorbooten, geen schepen
meer kunnen missen heeft den biunen-
landschen strijd tusschen voor- en tegen
standers van het overbrengen van ster
kere eenheden uit den Stillen in den
Atlantischen Oceaan voorloopig tot stil
stand gebracht. Washington is echter,
hoe dan ook, bezorgd over den gang
van zaken in den Atlantischen Oceaan.
Het tweestroomenland Irak
met 50 eeuwen geschiedenis
Voor het oogenblik kunnen wij niet
anders doen, dan afwachten, welk nieuws
ons dc nadere berichten uit Irak zullen
brengen, die thans nog veel tegenstrij
digs bevatten. Doch al is Irak slechts een
pion op het politieke schaakbord, toch
kan ook de stand van een pion in het
politieke schaakspel vaak verrassingen
brengen. En verrassingen in het Nabije
Oogsten zijn volstrekt niet uitgesloten
De naam Irak klinkt ons eenigsrins
vreemd in de ooren. Toch zijn Wij sedert
onze kinderjaren reeds vertrouwd met
het gebied, dat het omvat. Babyion, de
Koningsstad uit de grijze Oudheid, aan
den Euphraat gelegen, kennen wij door
den Toren van Babel en door de be
roemde „hangende tuinen" van koningin
Semiramis tusschen twee haakjes: dit
waren in werkelijkheid niet anders dan
in terrasvorm aangelegde tuinen. Ook is
het ons bekend als zetel van koning
Nebukadnezar.
Ninive, aan den bovenloop van d e
T ig r i s, in de nabijheid van het tegen
woordige Mosoel, speelt eveneens een
groote rol in de Bijbelsche geschiedenis
Wanneer wij nog heden ten dage spre
ken van een Nimrod, zijn wij er onfs
misschien niet eens van bewust, dat wij
daarmede de gedachtenis eeren van een
„geweldig jager voor het aangezicht des
Heeren", die bijna vijftig eeuwhn gele
den bekend stond om zijn hartstochtelijke
voorliefde voor de jacht en zetelde in
10-15 Mei 1940
Men deelt ofns van bevoegde rijde brrwefe:
Ongetwijfeld zullen in de komende da
gen onze gedachten terug gaan naar de
gebeurtenissen', welke zich het vorig jaar
in. urns land den lOecï en. den 15en M«i
hebben voltrokken. Bij menigeen' zal wel
licht de neiging opkomen op ©enigerlei
wijze aan rijn gevoelens van rouw uiting
te geven,
Hoe begrijpelijk dezie neiging1 ook hiioge
schijnen, de bijzondere omstandigheden,
waarin tops land sedert de Mei-dagen
van het vorig j^air is komen te verkee.
ren, maken het in het belang van ons
land len van eiken Nederlander onge-
wemscht ^ni mitsdien ontoelaatbaar, deze
gevoelens op zoodanige wijze tot uitdruk
king te brengen, dat dit zou kunnen,
leiden tot demonstraties tegen de bezet
tend© macht of tot verstoring der open.
bare orde. Het is dan ook de uitdruk
kelijke wensch van de bevoegde Duitsche
autoriteiten, dat alles, wat als 'een de
monstratief gebaar van de Nederland-
sche bevolking beschouwd Zou kunnen1
worden, onvoorwaardelijk aichterwege
blijft. Daartoe btehooren ook plechtighe
den bij' oorlogsgedenikteekenen, kerkelijke
ien ainidere bijeenkomsten tot herdenking
van gevallenen, inzamelingen ten behoeve
van de oorlogsslachtoffers en dergelijk®
Gok dient (het leggen van bloemen op
de graven, wanneer dit in gesloten for
maties of anderszins in groepsverband
geschiedt, achterwege t© blijven.
Het ontmoet evenwel geen bezWaar,
ihdiein) in de dagen van 10—15 Mei op
■de graven vajn de in den' oorlog geval
lenen 'door de nabestaanden bloemen
worden gebracht, mits hieraan elk demon
stratief karakter ontbreekt,
Nimroed, ongeveer 5c kilometer ten Zui-
den van Mosoel.
Wie zich eenigszins interesseert voor
historische opgravingen, zal de namen
van de steden Babyion en Ninive
altijd met zekeren eerbied uitspreken.
Door deze opgravingen toch zijn wij ver
trouwd geraakt met het aloude cultuur
gebied, zijn staatkundig, godsdienstig en
dagelijksch leven.
Bagdad, de hoofdstad van Irak, is ons
welbekend uit de sprookjes van Duizend
en Eén Nacht, evenals die van Bassorah
(thans Basra), de eeuwenoude havenstad
In deze beide steden hield de beroemde
Kalief Har oen al Rasjid, een tijd
genoot van Karei den Groote, verblijf.
Van hem weet de legende te verhalen,
dat hij bij! voorkeur verkleed door de
stad dwaalde en op deze wijze gemak
kelijk te weten kwam, wat er onder het
volk omging.
Thans spreekt men veel van het pe-
troleumcentrum Mosoel in Boven-Irak.
Ook dit Mosoel is welbekend bij het
vrouwelijke deel der aardbewoners
niet door petroleum, doch door het fijne
weefsel, dat den naam van mousseline
draagt. In oude tijden waren de oude
steden van het huidige Irak en het na-
j burige Syrië wereldberoemd door de
fijne weefsels, die er werden vervaar-
j digd en door het kuntzinnig bewerkte
leer, dat er vandaan 'kwam, alsmede
door het fijn bewerkte metaal.
Uit het vorenstaande blijkt wel, dat
Irak volstrekt geen onbekende landstreek
is. De hoofdstad is nog steeds Bagdad,
met bijna 300,000 inwoners, daarop vol
gen Basrah en Mosoel, elk met on
geveer 50 000 inwoners. De oude cultuur
van het land is verloren gegaan; en
ook de vroeger veel gebezigde naam „land
tusschen twee stroomen" Euphraat
en Tigris wordt reeds lang niet meer
gebruikt. Doch in den nieuweren tijd is
Mesopotamië er in geslaagd, zich op
nieuw onder de algemeene aandacht te
brengen; en de opstand tegen Engeland
heeft er krachtig toe bijgedragen om
het volle licht der publiciteit op dit
land te laten vallen.
Bij cien start Waar La Paz rijln twee
Boliviaanscfhe militaire vliegers neep g e
stort ©I. om het leven gekomen. >7
moesten een voor het Boliviaansch® le
ger bestemd bombardementsvliegtuig in
vliegen.
In Welingelichte kringen te London
wordt vernomen, dat Llpyd George
'een belangrijke post in het oorlogska-
bitnet van Churchill zal worden aange
boden. Als minister zonder portefeuille
zal hij van het kabinet deel uit maken
ien wordt daardoor ip de gelegenheid
gesteld zich van de belangrijkste beslis
singen pp de hoogte te stellPn. (SPT)
Dultsch weermachtsbericht
D« Midlands uit da lucht bestookt
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gisteren bekend:
Een duikboot onder bevel van den lui
tenant ter zee eerste klasse Kuppisch
heeft in het Noordelijke deel van den
Atlantischen Oceaan vier koopvaardij
schepen met tezamen meer dan 20,000
brt., deel uitmakende van een krachtig
beschermd konvooi, tot zinken gebracht.
Het luchtwapen bombardeerde in den
afgeloopen nacht met goede uitwerking
de haven van Hull. In havens, opslag
plaatsen en graanpakhuizen breidden
groote branden zich tot een op grooten
afstand zichtbare vlammenzee uit. Bom-
treffers van allerlei kaliber op fa
brieken in de Midlands, vooral in
Nottingham, alsmede in havenwerken in
Zuid-Engeland, verwekten hevige ver
woestingen. Gevechtsvliegtuigen deden in
Zuid-Engeland een stoutmoedigen aanval
in scheervlucht op een groote fabriek
van de vliegtuigindustrie en op een vlieg
veld. De aanvallen hadden bijzonder goed
resultaat.
In het zeegebied voor de Oostkust van
Engeland en Schotland vernietigden
gevechtsvliegtuigen een koopvaardijschip
van 5000 brt. en beschadigden zes an
dere groote schepen zoo ernstig, dat
nieuwe zware verljezen als vrijwel zeker
te beschouwen zijn. Bij aanvallen op de
Britsche Zuidkust schoten jachtvliegtui
gen gisteren zeven Britsche jagers om
laag en vernietigden een vijandelijke mo
tortorpedoboot door beschieting met
boordwapens. De bemanning werd door
den Duitschen reddingsdienst ter zee in
veiligheid gebracht.
De beide laatste nachten gelukte het
vier Britsche vliegtuigen boven vijandelijk
gebied omlaag te schieten. Duitsche tor
pedo- en gevechtsvliegtuigen schoten in
het gebied' van de Middellandsche Zee
drie Britsche jachtvliegtuigen van het
type Hurricane neer. In N o o r d - A f-
rika aan beiden zijden activiteit van
artillerie en verkenners. Voor Tobroek
verloor de vijand een gevechtsvliegtuig
van het type Bristol-Blenheim in een
luchtgevecht.
De vijand wierp vannacht met vrij
sterke strijdkrachten brisant- en brand
bommen op verschillende plaatsen van
't Noord-West-Duitsche kustgebied, vooral
op Hamburg en Bremen. Naast eenige
industrieele schade, ontstonden voorna
melijk verwoestingen aan woonwijken. De
verliezen van de burgerbevolking aan
dooden en gewonden zijn aanzienlijk.
Afzonderlijke vijandelijke vliegtuigen
drongen langs de Rijkshoofdstad door
tot in de streek van Posen. Nacht jagers
en luchtdoelartillerie schoten elf der aan
vallende toestellen omlaag.
De totale verliezen van den vijand op
7 en 8 Mei bedragen daarmede 39 vlieg
tuigen. Daarvan werden er twintig in
luchtgevechten, 12 door nachtjagers, vier
door luchtdoelartillerie, twee door mij
nenvegers en een door marine-artillerie
neergeschoten. In dezelfden tijd gingen
22 eigen vliegtuigen verloren.
Italiaanschweermachtsberciht
Britich vlooteskadwr aangevallen
Weermachtsbericht no. 338 luidt als
volgt:
Onze verkenningsvliegtuigen hebben
gisteren in het Westelijke bekken van
de Middellandsche Zee een groot
vijandelijk konvooi opgemerkt, dat be
schermd werd door twee linieschepen,
een vliegkampschip, en een onbekend
aantal kruisers en torpedobootjagers.
Onze torpedovliegtuigen, (door jagers ge-
escorteerd, deden een stoutmoedigen I
aanval op de vijandelijke vloot- j
eenheden en torpedeerden twee krui-
sers, een torpedobootjager en een groot
schip. Vervolgens werd de vijandelijke
vlootformatie hevig aangevallen door
onze formaties bommenwerpers, welke
een linieschip, het vliegkampschip en
twee groote schepen troffen. j
Laat in den middag en gedurende den
nacht troffen onze torpedovliegtuigen 't
vliegkampschip en een linieschip ten twee-
den male. Tijdens 'de hevige luchtgevech-
ten tusschen onze jachtvliegtuigen en de
vijandelijke jagers, die het konvooi be
schermen, zijn dertien Britsche vliegtui- i
gen van het type Defiant en Hurricane
neergehaald. Van onze machines zijn er
vijf niet teruggekeerd. Drie vliegtuigen
werden beschadigd met gewonden aan
boord. Drie andere Engelsche vliegtuigen
zijn door Duitsche jagers neergehaald.
In de Egeïsche zee hebben onze
afdeelingen infanterie en mariniers met
medewerking van lucht- en vlootstrijd-
krachten de eilanden Samos en Furni
bezet. Onze luchtformaties hebben met
torpedo's twee groote schepen getroffen
en een kruiser van 7000 ton, welke werd
opgemerkt met zware slagzij en omgeven
door vlammen en rook.
In Noord- Afrika activiteit van de
artillerie aan het front van Tobroek. In
den nacht van 7 op 8 Mei is Bengazi
aan een bombardement uit de lucht on
derworpen. Er vielen weinig slachtoffers
en de schade is van geen beteekenis.
Duitsche luchtformaties hebben aanvallen
gedaan op vijandelijke schepen, welke in
de haven van Tobroek voor anker lagen.
Twee schepen werden getroffen en zwaar
beschadigd.
In Oost-Afrika is de vijand er
na een intense voorbereiding met artil
lerie en luchtmacht in geslaagd een van
onze stellingen in den sector van Aladji
te bezetten, doch hij werd hieruit ver
dreven door een krachtigen tegenaanval
onzerzijds, waarbij hem gevoelige ver
liezen werden toegebracht.
VERSCHILLENDE BERICHTEN
D« prijt van tapt*m»lk
In het Wettelijk oofnsutm)ptiem>elkg®bied
rijn de prijzep voor taptemelk vastgesteld
op 7 cent per Liter bij lossep verkoop
en op 9 cefnt per liter bij verkoop in
flesschen.
Ter voorkolinling vaini mis verstand ves
tigt de Gemachtigde voor de Prijzen ®r
de aaindaicht op, dat het vap zelf spreekt,
dat imien buitein het wettelijk oonsump,-
tiemelkgebiod in geein geval boven deze
prijzen uit mag gaan.
Mr. M. Slinaanbarg
Vrijdagmorgen is te Haarlem op 59-
jarigem leeftijd onverwacht overleden
Mr. M. S1 i n g e p b e r g, oud-minister v.
Sociale Zaken, Advocaat em Notaris. Mr.
Marcus Slingenberg is 21 October 1881
te Beerta geboren. Hij biezodht het gym
nasium te Winschoten en promoveerd®
in 1905 aan de Groninger Universiteit.
Daarna' vestigde hij zich als advocaat en
procureur te Haarlem, waar hij tevens
notaris was. lp 1913 werd bij lid van
Provinciale Staten en ip 1934 lid vaP
Gedeputeerden. Hij was tevens -wethouder
van Haarlem ep van 1930—1935 had hij
zittjng ip de Eerste Kamer. In 1935 werd
hij -minister vap Sociale Zaken tot 1937.
Hij was voorzitter van den. VrijZ. Demop
cratischen Bopd.
Het Amerikaansche ministerie van eco
nomische zaken heeft bekend gemaakt,
dat voor hulp aan Engeland en voor
noodhulp-doeleinden in de Ver. Staten
24 millioen pond vet en 41 millioen
pond varkensvlees©h aangekocht
zijn.
