Zierikzeesche Nieuwsbode Abdijsiroop Vrijdag 14 Nov. 1924. zierikzeesche courant. 81*te jaarganö- - »o. 11159. advertemt5ên1 EERSTE blad. Aanvang ran bet A. W. SYNDICAAT 24 november a.S. Eerst Z.zoasch Obl.-kantoor Kennisgeving. Algemeen Overzicht. Kronieken van Zierikzee. C. QUISPEL BINNENLAND. ji Dikke keel is 't begin en een bron chitis kan't eind zijn van Uw gewone verkoudheid. Gebruikt daarom voor Uw dikke keel direct Akker's hoest :Anga Uit Stad on Provincie. ABONNEMENT: Pry» per I maanden f 1,60, franco per po»t 1,80. Voor het buitenland per jaar f 10,—. Afxonderiyke nummer» 6 oent. Veriohynt Haandag, Woenidag en Vrydag. Rr 1. i. K LOOZE Jr. lillt.-Miot. M. J. tBSTEII. v»n 1—» regela «O ota. v»n 4 regel, en daarboven 20 et», per regel. Keelame. 80 eti. p. regel. B|) contract belangrijke korting. Intending op den dag van lit- gave vCOr 11 ore. Dit nnnuner bestaat alt 2 bladen. LAATSTE WEEK! Qeeft U dus heden nog ale LID op. De Leldere ZIERIKZEE. De BURGEMEESTER van Ziirikzie brengt ter kennis van de Ingezetenen, dat er op Dinsdag den 18 Nov. a.s., des namiddags te 2 uar, op het Raadhuis, eene openbare vergadering van den Gemeenteraad zal ge houden worden, waarin de navolgende pun ten zullen worden behandeld: 1. Vaststelling notulen. 2 Iugekomen stukken en mededeelingen. 3. Rekening Harmoaiegezelschap „Kunst •n Eer" over 1923 4. Begrooting Burger-Weeshuis 1925- 5. Wijziging verordening lege9gelden. 6. Voorstel tot wjjaiging Algemeene Poli tieverordening. 7. Voorstel betreffende hoornen Noordzyde Haven park. 8. Yoorstel aangaande schadevergoeding voor J. M Uyl en A. van Dongen. 9. Verzoek Bestuur der R.-K. Vereeniging „St-Lieven" te Zierikzee, tot het toe kennen van een subsidie voor een R.-K. verpleegster. 10. Adres tot plaatsing van straatlantaarn aan den Graehtweg. 11. Voorstel inzake verplichte aansluiting aan de aan te leggen waterleiding. 12. Benoeming lid Commissie tot weiing van schoolverruim, (vac. S. de Groot). 13. Benoeming lid Commissie toezicht Lager Onderwjjs, (vac. J. H. Turlings). 14. Benoeming lid Commissie toezicht Mid delbaar Onderwijs, (per. aftreding). 15._ Benoeming regent Burger Weeshuis, (per. aftreding). Zierikzee, den 12 November 1924. De Burgemeester, A. J. F. FOKKER VAN CRAYESTEIN VAN RENGERSKERKE. De nieuwe Engelsche premier, Stanley Baldwin, heeft begin deze week, aan 't banket ter eere var. den nieuwen Lord Mayor van de Londensehe City, de ge bruikelijke rede gehouden, waarin men meestentijds de klanken kan beluisteren van het nieuwe politieke carillon, doch ditmaal was die rede „mat". De wijze van samenstelling heeft over 't algemeen in Engeland voldoening ge wekt, terwijl vrijwel ieder erkent de grootere kracht in vergelijking met het vorige kabinet-Baldw'n. In de buitenlandsche staatkunde zal denzelfden weg gevolgd worden, hetgeen al zeer gemakkelijk zal gaan, want de weg van MacDonald was immers die van zijn conservatieve voorgangers en in het bizonder t. a. v. Duitschland aal men de politiek blijven volgen, waarmede ook Frankrijk, na de komst van Herriot, in stemt. Aan moeilijke vraagstukken in de ko loniale en buitenlandsche staatkunde 2al het ook deze regeering niet ontbreken. Het Russische probleem is er door de wel wat voorbarige nota niet gemakke- Onderscheidene plaatsen van ons va derland hebben het vo,orreoht hunne ge schiedenis u-'tvoerig beschreven te zien in statige fol'anten en kwartijnen, dik wijls van platen, portretten en kaarten voorzien. In die geschrften treft men naast de historie der stad ook de ge schiedkundige bijzonderheden der gees telijke en wereldlijke gebouwen aanj ter wijl dikwijls regeeringslijsten, soms op klimmende tot de 14e eeuw, aan het werk zijn toegevoegd en genealogieën de familiegeschiedenissen voor den na komeling bewaren. Zierikzee, de tweede stad van Zeeland, eenmaal de aloude hoofdstad van be- Oosten-Schelde, mag zich in zoodanige beschrijving niet verheugen, want de Chronyk txtn Zierikzee dozr J. de Kan ier Phil.z. geeft slechts voor een klein deel, wat we in andere stedegesdhiedboe- ken aantreffen. Toch blijven we dezen Zierikaeeschen notaris zeer dankbaar, dat hij de lang niet gering te schatten moeite heeft wil len nemen, een boek van 477 bladzij den, zooals de tweede druk van zijn „Chronyk" bevat, in het licht te geven. In het nog altijd hoog te waardeeren verzamelwerk „Tegenwoordige Staat der Nederlanden" komt in deel 9 en 10 een uitvoerige beschrijving van Zeeland voor, door kundige, ter plaatse goed bekende mannen bewerkt. De geschiedenis van) Zierikzee en Schouwen en Duiveland werd daarin beschreven door den pen sionaris dezer stad, Mr. Nicolaas van der Schatte (overleden 23 October 1750) en kwam in 1751 in het licht. Wie eenigszins met het verleden van Zierikzee en de eilanden Schouwen en nooit onbeheerd staan. De kwaliteit brengt een teder in verleiding f 1 lijker op gewórden en de nieulwte minis ter van buitenlandsche zaken, Austen Chamberlain, zal behalve deze kwestie, ook die van Egypte op te lossen krijgen, in welk land Zaghloel Pasja propaganda voert voor: „los van Engeland". Dinsdag den Hen Nctember was het weer al 6 jaar geleden, dat de kanonnen op de slagvelden van Noord-Frankrijk zwegen om den wapenstilstand in te leiden. In alle geallieerde landen, wel 't meest in Engeland, is deze dag met bijzondere plechtigheid gevierd, en wel voorname lijk door een stille hulde te brengen bij het graf van den „Onbekenden Soldaat". De teekenen, die wijzen op een ver broedering der volken, zijn in het snel teneinde spoedende jaar toegenomen en de hoop is verlevendigd, dat de m:llioe- nen dooden niet te vergeefs zijn gevallen. In Spanje broeit het. Dat is duidelijk geworden door het heenglippen van be richten deor de nauwe mazen van de strenge censuur. Komt de Marokkaan- sche kWestie niet spoedig tot een eind en keert Primo de Rivera n-'et vlug terug naar Madrid, dan is 't heel goed moge lijk, dat op een onverwacht oogenblik de macht in Spanje in andere henden overgaat. De Spaansche dictator voelt zelf ook wel, dat het zóó niet langer gaat, hetgeen o.m. bleek uit een persgesprek, waarin Primo beweerde, dat in Maart e.k. bij zijn terugkomst in Spanje, de consti- tunioneele toestand zal wórden hersteld. PIANO'S EN ORGELS KUNSTSPEL-PIANO'S Eventueel Bijzondere Aankoop-Voorwaarden Planofabrikant Ooudache Singel 3 - ROTTERDAM De positie van de wachtgelders Naar aanleiding van meeningsverschil len, in tal van kringen, ontstaan omtrent de financiëele positie van de wachtgel ders in 1925, heeft de „Rsb." te meest bevoegder plaatse zich om inlichtingen gewend, waar men ons het volgende mededeelde Ingevolge de bepalingen van 't wacht- geldersbesluit wordt bij de inwerking treding van het nieuwe salairisbesluit ge acht, dat de wachtgelders op wachtgeld zijn gesteld volgens het salari», dat zij bij de inwerkingtreding van het nieuwe sala- risbesluit zouden hebben gehad. Duiveland bekend is, moet nog heden de geleerdheid, nauwkeurigheid en onpar tijdigheid van van der Schatte prijzen en gaarne wordt, na een en driekwart eeuw, aan dezen hoogst bekwamen man deswege de grootste lof toegebracht. J. de Kanter wijdde aan hem het volgend gedicht als grafschrift: Hier werd geleerdheid, zuirre deugd, De mond der Stad, der Burgren vreugd, Een schat van d' êelste zielegaven, Te ontgdig in den dood beschreid, Geschikt voor d' eindlooze Eeuwigheid, Met van der Schatte's ljjk begraven. Ten jare 1794 liet de reeds genoemde Johan de Kanter Phz. eene beschrijving van de geschiedenis der stad drukken onder den titel: „Chronyk van Zierkze^i „door J. de Kanter Philz., Notaris aldaer. „Te Zierikzee, hij Abraham de Vos JZ„ „Stadsdrukker en Boekverkoper over de „Mol. De prijs is 16 Stuivers." Dit in klein octavo gedrukte boekje in grau wen omslag bevait slechts 113 bladzijden en is vrij zeldzaam. De schrijver plaatste voorin deze woorden: „Aan alle zyne „stadsgenoten, burgers en poorters, te- „genswoordige en toekomende mannen* „vrouwen, jongelingen, jongedochters en „hinderen word deze Chronyk van Zie- „rikzee opgedragen." Vermoedelijk was deze druk klein van oplaag en daarom spoedig uitverkocht, want reeds in 1795 verscheen bij den- zelfden uitgever een tweede druk, groot 477 bladzijden, welke algemeen bekend •en nog in veler handen is. Dat dit boek, waarvan de voorrede is gedagteekend 7 December 1795, viermaal grooter is dan het kleine boekje der eerste uitgaaf, ;s voornamelijk hieraan toe te schrijven, dat het verhaal van het oproer van 1787 met al wat daaraan ds voorafgegaan en er mede in verband staat, niet nrnder dan I Wat de bijlagen betreft, die aan de gehuwden en kostwinners gegeven Wor den; het is juist dat minister Colijn bij de behandeling van de Tariefwet heeft gezegd, dat alleen in dienst zijnde ambte naren voor deze n.'agen over 1924 in aanmerking zouden tvomen. Thans heeft echter de ministerraad bepaald, dat ook de gehuwde wachtgelders en de kostwin ners onder hen voor deze bijlagen In aanmerking komen. Voor 1925 worden dus de wacht gelders op gelijken voet behandeld als het in dienst zijnde personeel. De Tartefwet. De Tweede Kamer heeft het ontwerp nieuwe Tariefwet aangenomen met 57 tegen 89 stemmen, rechts tegen links. Tweode Kamer. Zitting van Donlerdaff 13 November. De Kamer heeft vanmiddag het ont werp nieuwe Tariefwet aangenomen, met 57 tegen 39 st„ reChts tegen links. Voorts werd aangenomen een reeks kleine wetsontwerpen, onder meer tot toekenning van garantie en risico van 1270.000 voor de waterleiding-maatschap pij te'Maastricht; tot aankoop van een terrein van 17 H.A. aan den weg Mid delburg—Vlissingen voor een vFegveld, en tot afschaffing van de waarschuwing bij de invordering van de d:recte belas tingen, met verlenging van den termijn van aanmaning van 3 tot 10 dagen en het ontwerp tot wijziging van art. 22 der Postwet (postehèque- en girodienst.) Aan .de orde is daarna het algemeene begrootingsdebal. Dhr. Schaper critiseert de regeer1 ng, die te lang is gebleven en zich bekwaam getoond heeft in de kunst zich er weer in te draaien, zooais na verwerp'ng van -de Vlootwet. Spr. herinnert aan de beloften van 1918 en betoogt, dat de daarna genomen maatregelen in tegengestelde richting leidden. De financiën hadden gezond ge maakt kunnen worden met meer tact, meer bekwaamheid, meer humaniteit. Da begrooting hoefde niet in één jaar slui tend gemaakt te worden. Spr. wijst op de geringe resultaten van deze regeeringsperiode voor de katholie ken en critiseert de gernge bekwaam heid en gebrek aan idealisme dezer re geering, waarbij hij wijst op de weinige geestdrift voor hetgeen in den Volken bond gebeurt. Op militair gebied is dit kabinet hoogst onsympathiek. Spr. betoogt verder de noodzakelijk heid van medezeggenschap der arbeiders in de bedrijven, critiseert de houding der regeering, inzake Robaver, en vraagt meerdere inlichtingen daarover. Spreker wijst op de prijsstijging en de duurte. Hij acht deze regeering onbekwaam, Dhr. Rutgers van Rozenburg brengt den 243 bladzijden beslaat! De helft dus van het gansche boek. De Kanter was een vurig patriot. Het oproer van genoemd jaar was voor zijne partij, de vrijzinnige zijner dagen, nood lottig geweest en het gemeen had ook zijne woning op de Schuithaven (nu wijk A 299) niet ontzien, maar deerlijk geplun derd. Toen in 1795 eene gansdh andere orde van zaken tot stand kwam en al wat patriot was dit met groote ingeno menheid begroette, was voor de Kanter de tijd daar, om op de dagen van 1787 en de handelingen zijner partij overvloe dig licht te laten vallen. Het komt ons voor, dat hij dit met vrij veel onpartij digheid heeft gedaan, al werd de tweede druk van zijn „Chronyk" met begeerte of met vrees zooals hij in de voor rede zegt door velen tegemoet gezien. De beschrijving der openbare gebou wen zouden we veel uitvoeriger willen hebben gezien. De bronnen voor het ge- heele middeleeuwsche leven en voor de latere tijden, tot op des schrijvers dagen, waren nog in overvloed hier ter stede aanwezig. Zeer vermoedelijk bestonden toen nog staJsrekeningen uit de 14e eeuw, terwijl talrijke notulen-registers van on derscheidene corporatiën en regeerings- lichamen de kasten van het stadhuis vul den. Om die echter na te zien, ,'s wel licht niet bij de Kanter opgekomen. Aan bronnenstudie deed men destijds of in 't geheel niet, of op een wijze die het no^dig maakt het nu nog eens over te doen. Over het stadhuis, het gasthuis, de poorten enz. waren uit de op het eind der 18e eeuw aanwezige gegevens nog zooveel belangrijke zaken op te diepen geweest, dat men waarlijk niet de bij onzen schrijver voorkomende woor den „ook van deze weet men niets meer dan dat zij er is" enz. had behoeven te schrijven. Maar dan had de „Chronyk" Doos 60-90ch Bij Apolken Drogisten. minister hulde. Al hadden niet alle maat regelen zijn instemming, daarom wilde de chr. hist, fractie toch den steun niet onthouden. Spr. bepleit verlaging der d'recte be lastingen ten bate Van kapitaalvorming en- meerdere bezuiniging op ambtenarij. Spr. hoopt dat de commassie-R'nk ter zake de bezuinigingen haar taak mag be houden naast de kleine commiss'ën, waar van spr. geen voorstander is. Hij dringt aan op voortzetting van het werk ten bate der economische recon structie. De vergadering wordt hierop verdaagd tot Vrijdagmiddag. Lekker rustig slapen i» een genot dat aan velen onbekend 1b. Wie echter in het bezit is van een koker MUnhardt's Zenuwtabletten kan steeds verzekerd zjjn oen rustlgen nacht door te brengen. Prjjs 75 ct. By apoth. en drogisten. ZIERIKZEE. In onze gemeente wordt, evenals reeds elders geschiedde, met lijs ten gewerkt om handteekeningen te ver zamelen tegen de verplichte aansluiting aan de Waterleiding-Mpij. Schouwen— Duiveland. Zaterdag en Zondag wordt in de Concertzaal-Bioscoop de nieuwste fTm van Watt en 1/2 Watt vertoond, getiteld „Wat doe je in de kou? Deze film, die al de vorige waarin Watt en 1/3 Watt zijn opgetreden, verre overtreft, is met enorme moeite en kosten door de Con certzaal-Bioscoop voor Zaterdag en Zon dag verkregen. Verdere aanbeveling is overbodig, daar Watt en 1/2 Watt ge noegzaam bekend zijn. In verband met den te verwachten toeloop, wordt door de directie plaatsbespreking dringend aanbevolen, beide dagen van 12—1 uur. Voo<* verdere bijzonderheden zie men de advertentie, voorkomende in dit nummer. Voor het Comité door Chr. Winter, lezingen" trad Woensdagavond In hotel „Juliana" voor een volle zaal op de heer L. Penning, welke een lezing hield over zijn reis naar Zuid-Afrika, welke hij ln NoV. 1922 ondernam en waarvan hij Juni d. a.v. terugkeerde. Schrijver van eenlge bóeken oVer Zuid- Afrika in haar geschiedenis, viel het hem niet moeilijk zijn hoorders eenigen tijd te boeien met zijn lezing over 't stam verwante volk aan de Zuidpunt van Afri ka, waar dr. J. A. V. Riebeek een Hol- landsehe kolonie stichtte, waaruit in den loop der tijden de twee voorheen onaf hankelijke Bóeren-republieken ontston den, welke echter helaas hun vrij heid in een Moedigen oorlog tegen Enge land moeten verliezen (1899—1902). „Ou baas" Penning weet zijn audito rium te boeien door zijn ongedwongen, geestige voordracht, die met belangstel ling werd aangehoord en luidde werd toegejuicht Met lichtbeelden werd het gesprokene Verduidelijkt. Onder meer werden op het witte doek gebracht de zoo bekende figu ren Van Oom Paul, Chr. de Wet, Joseph Fourie en zoovele anderen, die in den ook niet in één jaar kunnen geschreven worden! Ettelijke jaren waren daarmede dan gemoeid geweest. We kunnen echter begrijpen, dat men in 1795, toen zoo veel ouds en ver- ouders Was opgeruimd en daarmede ook inderdaad talrijke misbruiken waren ver dwenen, weinig lust had zich al te zeer in het verleden te verdiepen. Men leefde toen snel, elke dag bracht spannende bij zonderheden. Gejaagd en koortsachtig was het leven en men ging nu toch bo vendien een tijd van vrijheid, gelijk heid en broederschap tegemoet. Om het voorheen kon men zich niet al te veel bekommeren, elke nieuwe dag bracht nieuwe emoties en eisohte de volle aan dacht der tijdgenooten. Toch, ondanks alle leemten in het boek, blijven we de Kanter zeer dank baar voor zijne „Chronyk Van Zierikzee". Na het einde van den Franschen tijd kwamen de rustige jaren van het herstel van het Oranjehuis en het „zachte be stuur van Vader Willem". Zierikzee her stelde zich langzamerhand van de slagen en lotswisselingen en de snelle opvol ging van kortstondige regeer:ngsvormen met hunne verscheidenheid van voor schriften maakte plaats voor eene meer vaste wetgeving. Men kan zich voorstellen, dat eene ge schiedenis der belangrijke gebeurtenis sen, Van het lijden en de afpersing van de Franschen ondervonden, van de door leefde armoede, de rechtsonzekerheid en van al het eigenaardige tegen onzen volksaard indruischende, dat het kenmerk was van den Franschen tijd, alsmede van de gezegende verlossing van het vreemde juk, een dankbaar onderwerp was niet slechts voor een historieschrijver, maar ook voor wie eenvoudig en duidelijk den loop der zaken kon verhalen. h.iPil mindèltjijpuddin, PBEDIKBEURTEN. Zitdag 16' November te Zieriktee. Ned. Herr. Kerk. Niejiwe Kerk. 10 ure, ds. Waardenbnrg. Kleine Kerk. 10 ure, ds. de Rood#. A ronde 6.30 ure, ds. Waardenbarg. Ds. de Roode hoopt Zondag 29 Jffev. gelegenheid te geven tot Doopsbediening. Aangifte uiterlijk Vrijdag 21 Nov. vóór 12 uur by Mej. Costerus, Meelstraat B 59. Lnthorsehe Kerk. 10 ure, ds. Lolcama. Geref. Kerk. 10 es 6 ure, Leesdienst. Chr. Geref. Kerk. S.S0, ds. r. d. Mole^ i Leeskesk en 9 ure, 4e. r. d. Molen. Erangelisatie Jeru6l II. 10 en 6.30 ure, gewone diemsi Oud-Geref. Gent. 9.80, 2 en C ure, Leeskerk. strijd voor de onafhankelijkheid van hun geliefd Zuid-Afrika op de btoes stonden. Uit zijn geheele rede sprak groote liefde voor de Hollandsch-Afrikaandera en de vurige hoop, dat eenmaal de „Vier kleur weer zou Wtaaien over Transvaal". Naar wij vernemen werd deze week door den heer A. P. v. d- Weijde te El- lemeet geploego met de Fordaon tractor en Fergusonploeg met gunstig resultaat; 21/2 a 3 gemeten werden per dag om gewerkt. Volgens deskundigen ligt het land er zeer goed bij en raden wij be langhebbenden aan eens kijkje te gaan nemen. De heer F. Dooge, Rfjksklerk ter inspectie alhier, is met ingang van 1 Dec. 1924 tijdelijk verplaatst naar Haarlem, inspectie le afd. Wij verwijzen naar een in dit ma* mer voorkomende annonce van den heer Jongmans, Korte St.-Janstraat, alhier, waarin hij mededeelt wólk succes hij heeft met het „Algemeen Winstsyndicaat» welke alleen stukken geeft van betrouwt bare instellingen aan clubjes van 10 per sonen, Welke gezamenlijk verschillende loten en obligatiën spelen. Maandag 24 Nov. ejc. neemt het syiv dicaat een aanvang en Zaterdag 22 No£ wordt 'öe gelegenheid om zicb al» lJd daarvan op te geven, gesloten. Woensdagavond gaf het „Nederï. Tooneelgezelschap", impres. P. L. Ooms^ „De Slachtoffers der Samenleutng", real, drama van Delrévo. Het is weer de oude geschiedenis, dat dikwijls bij de beate voorstellingen het minste publiek is zoo ook Woensdagavond. De vertolking van alle rollen was uitstekend. Aan de spits natuurlijk de heer Faasaen als de ten ondergaande zooon, en den heer Vrolijk, als de Vriend-dokter en late» in zijn onverbeterlijke uitbeelding van den advocaat, verdediger voor het ge rechtshof. Ook de dames rollen weren zonder uit zondering goed bezet. Het stuk werd vlot gespeeld en werkte zeer medesleepend, eoodat het Vermoedelijk i» het deze overweging geweest, welke aan Olivier Groeneykmtr destijds commies-griffier ter stedelijke secretarie van Zierikzee, aanleiding heeft gegeven, eene ^Kronyk van Zierikzee „ten vervolge op die van den heere J. „de Kanter Philz." in het licht te geven. Dit werk, ,,Aan de Edele Achtbare Hee- „ren Burgemeesteren en Raden der stad „Zierikzee" opgedragen* verscheen fn 1821 bij den uitgever Jacobus Koole al hier. Het is kroniekmatig ingericht en be* vat, na hetgeen over de stad en hare gestichten sedert 1795 viel mede te dee- len, de geschiedkundige bijzonderheden van 1796 af tot en met 1820t In de 346 bladzijden is veel belangrijks bijeenge bracht en de schrijver, die het stedelijk archief heeft kunnen raadplegen, heeft daarvan een goed gebruik gemaakt. Ook de sedert 6 Maart 1797 verschenen Zie rikzeesche Courant leverde hem menige bijzonderheid. Achter de „Kronyk* volgt een bijvoegsel, terwijl in hetzelfde jaar 1821 van den schrijver nog verscheen „Nadere bijvoegselen en verbeteringen tot de Kronyk van Zierikzee", groot J7 blz. Het werk van Groeneyk getuigt van veel vlijt en zijn stijl heeft de verdienste duidelijk en eenvoudig te zijn, terwijl de inhoud zijn waarde ontleent aan de kalme mededeeling der feiten. Evenals van der Schatte en de Kanter heeft Groeneyk een goed werk verricht en blijft zijn böek een onmisbaar hulp middel vóór ieder, dde de geschiedeni» der bewogen jaren tusschen 1795 ea 1820, voorzoover het Zierikzee betreft, wil leeren kennen.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1924 | | pagina 1