Zierikzeesche Nieuwsbode
im^JIIRGENS7
DUKAAT MELANGE
Jï
B. H. IDELER
abonnement:
VrijdagJ^9{jNov. 1923, zierikzeesche courant.
aovertentiëni
EERSTE BLAD.
m
c/3
VERHANGT NATUURBOTER
Winttr-lrti
Pr\J* per 8 maanden f 1,50,
franoo per poBt f 1,80. Voor het
buitenland per jaar f 10,—.
Afzoaderiyke, nummers 6 oent.
Verschünt Maandag, Woensdag
en VrUdag.
80ste JAARGANG.
Dlr l l BE LDOZE Jr. Ulfr.-f
van 1—8 regels 60 ots.. van
regels en daarboven 20 ots. per
regel. Reclames 80 ots. p. regel.
By contract belangrijke korting.
No* 11003. Inzendlng °P den dag van uit-
d: U. J. KOSTEN. gave vóör 11 ur®>
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
„Het Ghulden Vlyea"
MANUFiCTUSEN - ZIERIK2EE.
PRIMA KWALITEITEN.
Wollen
Sitzen
Satinet'
Molton
Gebloemde Molton
Wieg
Kinderledikant.
Groenen Paarden
Dweil
BILLIJKE PRIJZEN.
J, BONGERTMAN, Ziorikzee.
Heilgymnastiek.
Massage.
Algemeen Overzicht.
Het Separatisme da afscheidingspo
ging in Duitschland, dat vorige week
zulk een dreigend karakter aannam en
langzaam zich begon uit te breiden, is
bijna geheei doodgebloed, doordat de be
volking in zijn triede lagen op deze ai-
scheidingsbeweging niet reageerde, hoe
wel in den bcjinne de Belgische bezet
tingstroepen, later door de Fcanschen ge
volgd, openlijk de scheurmakers steunden.
Thans komen de Fransche bladen met
de waarschuwing tot hun regeering om
in het Rijnland niet verder te gaan dan
met behulp der bondgenooten zou zijn
te bereiken.
Men mag gerust constateeren, dat de
Separatistische bom heelemaal mis ge
sprongen is en dr. Dorten e.s. geen suc
ces heeft geha.1. Dat niettemin nog tel
kens weer uit zoo verschillende plaat
sen berichten komen van het uitroepen
der republiek vindt alleen oorzaak hierin,
dai de separatistische benden over wa
penen beschikker! en dus de ontwapende
bevolking kunnen terroriseeren, dank zij
de welwillende medewerking van de
Fransche bezettingsautoriteiten. Hoever
die Fransche militaire overheden daarbij
gaan, leert het voorbeeld van de Palts,
waar nu onder de hooge bescherming
van den generaal De Metz1 de autonomie
is uitgeroepen, binnen het kader van de
zg. Rijnlandsche republiek.
Maar ook deze Paltz-republiek zal wel
een kort leven beschoren zijn, want de
heele beweging vindt in het hart der
bevolking geen weerklank.
Het geschermutsel tusschen Parijs en
Washington ever de conferentie Dan her-
stel houdt aan, maar de houding van
Frankrijk tegenover Amerika is heel wat
deemoediger dan die, welke Poincaré te
genover Duitsch'and aanneemt.
Amerika ziet in Duitschland in de al
lereerste p'aats een hongerlijdend land,
dat onmiddellijk moet worden geholpen.
Hoover, de bekende voedselregelaar, zal
met die hulp worden belast; de mensch-
lievende overwegingen vallen juist met
de economische samen, omdat de oogst
in Amerika overvloedig is. Da voorstan
ders van Amerikaansche inmenging in
Europeesche zaken kunnen zich dus nu
op den ellendigen toestond van Duitsch
land beroepen.
De eerstvolgende stap in de schadever
goedingskwestie moet van Amerikaansche
zijde komen, is de opvatting in Engelsche
regeeringskringen.
Reikhalzend wordt uitgezien naar de
overzijde van den Oceaan, vanwaar men
hulp en uitkomst verwacht in den Euro-
peeschen warwinkel.
BINNENLAND.^
De KabinetscHsis.-
In een gehouden openbare vergadering
der Amsterdamsche Vrijz.-Dem'. vereeni-
ging heeft mr. Marchant betoogd, dat
de vrijz.-democraten een regeeringscom-
binatie met de roomsch-kath. en soc.-
dem. wenscben op een bepaald program.
Blijkt een nieuwe partijformatiê onmoge-
i
li
lijk, dan is voor de vrijz.-democraten
onthouding plicht.
De ex-kroonprins.
De conferentie van ambassadeurs heeft
besloten, er bij de Nederlandsche regee
ring op aan te dringen den Duitschen
ex-kroonprins niet toe te staan Neder
land te verlaten. Verder zal aan de Duit-
schc regeering verzocht worden, den
ex-kroonprins, indien hij het voornemen
daartoe mocht te kennen geven, niet tot
Duitsch grondgebied toe te laten. De
conferentie meent tot deze stappen te
moeten overgaan, daar de ex-kroonprins
op de z.g. lijst van oorlogsmisdadigers
staat.
TWEEDE KAMER.
Initiatief foorstel ?un M«\j van Dorp.
Ingediend is een voorstel van wet van
mej. van Dorp tot nadere regeling van
de verkiezing van leden van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal door de daar
toe bevoegd verklaarde kiezers en de
toepassing op die verkiezing van 't stelsel
van evenredige vertegenwoordiging.
Blijkens de memorie van toelichting
heeft de indiening van dit wetsontwerp
ten doel een vergelijking uit te lokken
tusschen het daarin uitgewerkte stelsel
van evenredige vertegenwoordiging en
het thans geldende stelsel. De schrijfster
der memorie schetst allereerst het thans
geldende stelsel en de daartegen gere
zen oppositie. Zij meent, dat de door
haar voorgestelde regeling beter is in
de erkenning van de beteekenis van het
kiezen.
Om de beteekenis van de voorgestelde
verandering juist te beoordeelen, stelle
men zich de samenstelling van de partij
bij beide stelsels voor oogen. Bij het be
staande stelsel zijn de hoofdbesturen, die
de partijlijsten opmaken en zich natuur
lijk op de eerste plaatsen stellen, inder
daad eenige van herkiezing en leiding
verzekerde souvereine machthebbers, wier
betrekkelijke macht en invloed afhangt
van het aantal partijleden, dat de kiezers
hun toevoegen, zonder dat dezen werke-
lijken invloed kunnen oefenen op de per
sonen dier leden. Bij het nieuwe stelsel
zullen ook die leiders zelf in een der
18 kieskringen gekozen moeten worden en
weer gelijkwaardige leden der partij zijn,
die, om leiders te kunnen blijven, door
de leden als zoodanig gekozen moeten
worden.
Het technisch deel van het voorstel
vereischt weinig bijzondere toelichting.
Een verdeeling des lands in 18 kieskrin
gen, in welke 5 6 vertegenwoordigers
der kiezers met toepassing van het begin
sel van evenredige vertegenwoordiging
gekozen worden, past volkomen in het
voorgedragen stelsel. Dit aantal wordt
dan behouden, doch de indeeling des
lands daarin behoeft wijziging, welke na
aanneming van het voorstel bij nadere
wet zal behooren te worden gemaakt.
De verhooging van het aantal kiezers,
dat een candidaat kan voordragen, tot
40, wordt voorgesteld, omdat dit cijfer
onder de werking van de oude Kieswet
geen aanleiding tot bezwaar heeft gege
ven. Het is onnoodig het optreden van
niet ernstige candidaten te gemakkelijk
te maken. Tegenwoordig worden de stem
briefjes met twee tot drie honderd na
men opgevuld, doch de kiezer wordt
verondersteld enkel de partijlijst te heb
ben te zoeken, in welke hij zich wil
laten indeelen en slechts bij uitzondering
den naam van een bepaald persoon. In
het voorgedragen stelsel zal hij uit de
bij loting op het stembiljet in volgorde
geplaatste namen steeds zijn voorkeur
hebben te zoeken. Mocht de voorgedra
gen wijziging van het verkiezingsstelsel
voor de Tweede Kamer ingang vinden,
dan zal zij Voor de Prov. Staten en ge
meenteraden wel moeten volgen, 't Wordt
echter onnoodig geacht, die wijzigingen
reeds nu te formuleeren.
Uit Stad on Provincie.
ZIERIKZEE. Zooals uit een advertentie
in dit nummer blijkt, zal hier Zondag
avond optreden mej. Caroline Lankhout,
piano-virtuose, vergezeld van mej. Stork,
celliste.
Blijkens verscheidene Duitsche persver
slagen krijgen muziekliefhebbers iets
extra's te genieten, in 't bizonder dames
en heeren pianisten, maar ook zij, die
graag goede muziek willen beluisteren.
Hieronder volg. n eenige uittreksels uit
Duitsche persorganen.
De „Aachener Allgem. Zeitung" schrijft
o. a.... een gelukkige mengeling van mu
zikaal gevoel en enorm technisch kunnen.
De „Aachener Post".... Car. Lankhout
is een van die pianistes, waarbij men
vergeet, dat de piano een snaarslaginstru
ment is....
Het „Berliner Tageblatt".... Het glans
punt van den avond was de kennismaking
met de pianiste Car. Lankhout....
De „Schlesische Zeitung".... Nauwelijks
was de laatste toon verklonken, of een
begeesterend applaus barstte los.....
„Bad. Presse"... In Car. Lankhout,
welke het Beethovensche piano-concert
in G (op. 58) speelde, leerde men een uit
stekende pianiste kennen, die over een
meesterlijke techniek beschikt....
D? „Norddeutsche Zeitung"... de clou
van den avond, mej. Car. Lankhout, ver-
rastte ons met het concert a. mol van
Schuman. Het was een verrassing in den
waren zin des woords...
De Duitsche muziekcritici zijn, zooals
men ziel, vol lof over deze Hollandsche
pianiste.
Donderdagmiddag vond in de be-
tenedenzaal d^r sociëteit „Concordia" de
eindvergadering plaats van het Districts-
Cotnité voor Schouwen—Duivel and voor
het Rcgeeringsjubileum van H.M. de Ko
ningin. Na opening en voorlezing der no
tulen, dankte de voorzitter mevr. Pol-
vliet, welke na3r Curasao is vertrokken,
voor het werkzaam aandeel dat zij in dit
comité heeft geha 1. Verder werd mede
gedeeld. dat een 70-tal vereenigingen hun
bijdragen hadden ingezonden bestemd voor
de Prov. Commissie; voorts gaf de voor
zitter een kort resumé van de voorge
schiedenis der huldebetooging; 63 perso
nen uit Schouwen-Duive'and zijn te Am
sterdam getuige geweest van de groot-
schc Nationale huldiging; dank werd ge
bracht aan den heer A. v. d. Weijde voor
diens bemoeiingen inzake overtocht naar
Goes met de Prov. boot; vervolgens werd
dank gebracht aan alle vereenigingen
welke uit sympathie hun bijdrage schon
ken, zonder aan de tocht deel te nemen.
Door den penningmeester werd reke
ning en verantwoording gedaan over zijn
gehouden beheer. Da commissie, bestaan
de uit de heeren Beije en Otte, zag de
rekening na en verklaarde ze voor ac-
coord. Het batig saldo groot f 4, werd
op voorstel van den voorzitter geschon
ken aan de Zeeuwsche Vereeniging te
Amsterdam, welke de betoogers zeer ten
dienste was geweest, hetgeen bizonder
werd gewaardeerd.
De penningmeester gaf een eenigszins
gedetailleerd verslag der reis naar Am
sterdam, begin September door de hul-
debetoogers ondernomen.
De voorzitter dankte den penning
meester voor diens uitgebracht verslag,
waarmede de vergadering instemde.
Aan 't eind dezer vergadering dankte
de voorzitter allen, die medegewerkt heb
ben om alles naar wensch te doen slagen.
Het geduld der leden van het Nuts-
departement werd Donderdagavond voor
de lezing van mr. Kamp op een zeer
zware proef gesteld.
Het aanvangsuur was reeds per ad
vertentie nog een kwartier later gesteld
dan aanvankelijk was bepaald, maar...
't mocht niet baten.
Kwart over 8 waren de meesten ge
zeten. Half negen... geen spreker. Negen
uur... nog niemand. Enkelen verlieten de
zaal, om er niet meer terug te keeren.
De boot, die mr. Kamp naar hier moest
brengen, zat midden in de haven vast
door de lage eb.
Eindelijk ongeveer half 10 verscheen
de zoo lang verwachte en begon maar
direct, na een heel kort welkomstwoord
van den voorzitter, zijn programma af
te werken.
In „De Jong of De menschelijke wijs
heid" behandelde hij in komischen dicht
trant, het spreekwoord„Met goede voor
nemens is, enz."
De mimiek vulde het gesprokene uitste
kend aan.
Ernstiger was „het Puntdicht". Hier liet
de eminente spreker ons geestesoog een
stukje oorlogsleed voorbij gaan.
In „Gesprekthema's" hekelde hij op
meesterlijke wijze de vaak onbenullige
afgezaagde gesprekken, die men in trein,
boot of tram hoort en waarvan die over
operaties of weersgesteldheid het meest
geliefd zijn.
In „Het duel Dupoint-Dubois" stelde
hij de opvliegendheid der Franschen en
de omgekeerd evenredige moed in een
schel licht. Deze satire werd hartelijk
toegejuicht.
Het gesprek tusschen de twee veer
schippers Coppestok en Charon was niet
minder aardig. Coppestok verlangde terug
naar de Brielsche feesten om nog een
maal de Geuzenvlag van den St.-Catna-
rinatoren te zien wapperen.
„Het merkwaardige huis" en „St.-Nico-
laasdrukte" vielen evenzeer in den smaak.
Mr. Kamp is een geestig en aangenaam
causeur, die, naar 't ons voorkomt, wel
uren het publiek kan boeien.
De leden, die zijn blijven wachten op
den spr. hebben hun geduld beloond ge
zien.
Wellicht krijgen we binnenkort een
puntdicht van mr. Kamp over „Reizen
in den winter in Zeeland!"
De Donderdag hier gehouden „Vlag
getjesdag" voor den Ned. Mil. Bond heeft
f 78,95 opgebracht.
BURGH. Openbare vergadering van den
gemeenteraad, gehouden op Dinsdag 6
November j.l. Aanwezig alle leden. De
notulen worden aangehouden tot de vol
gende vergadering. Eenige stukken wor
den voor kennisgeving aangenomen. Aan
dhr. M. Griep wordt op zijn verzoek eer
vol ontslag verleend als onderwijzer aan
de openbare lagere school met ingang
van 1 Januari 1924, onder dankbetuiging
voor de trouwe diensten gedurende zoo
vele jaren aan de gemeente en het on
derwijs bewezen. Aan Gcd. Staten zal
worden geadviseerd het Plaatselijk Arm
bestuur va.i Westen-Schouwen machtiging
te verleenen tot onderhandsche verhuring
der herberg a daar aan dhr. L, v. d.
Zande. Aan dhr. J. M. Rademaker wordt
toegestaan gebruik te maken van een
schoollokaal ten behoeve der oefeningen
van het voorbereidingskoor. De gemeente-
begrooting voor 1923 wordt aangevuld
met een som van f 216,34 voor uitkeering
aan de gemeente Haamstede, inzake het
bijzonder onderwijs. Aan de Harmonie
„Witte van Haemstede" wordt ingaande
1924 een subsidie van f 30 iverleehd. Goed
keuring wordt verleend aan de begrooting
van den vleeschkeuringsdienst te Brou
wershaven voor 1924. De verordening op
de heffing der plaatselijke inkomstenbe
lasting wordt ongewijzigd opnieuw vast
gesteld. In de verordening op de invor
dering van die belasting wordt de noodige
wijziging aangebracht. Op verzoek van
Ged. Staten worden eenige wijzigingen
aangebracht in de gemeentebagrooting
voor 1924. Benoemd wordt tot lid van het
Burgerlijk Armbestuur, clhr. J. Fokker en
tot lid van het Plaatselijk Armbestuur van
Wc-sien-Schouwen, dhr. R. Steur, tot lid
der Plaatselijke Schoolcommissie, mevr.
J. Fokker. Tot onderwijzeres aan de open-
care lagere school wordt benoemd mej.
A, J. A. Hartog met 5 stemmen; op
mej. A. P. Groeneweg werden 2 stemmen
uitgebracht.
NOORDGOUWE. Woensdagavond werd
ten gemeentehuize alhier een gecombi
neerde vergadering gehouden van het da-
gelijksch bestuur der gemeente met de
oommissie van toezicht op het lager on
derwijs en de oudercommissie, teneinde
de mogelijkheid te bespreken een oplos
sing te geven aan de bezwaren van het
vervolgonderwijs, zocals dit in de wet
wordt omschreven. Duidelijk werden deze
bezv/aren naar voren gebracht, waaruit
bleek, dat feitelijk slechts op papier aan
de wet wordt voldaan, daar ze in de
practijk niel te handhaven is. Unaniem
was de vergadering dan ook van oor
deel, dat een cursus voor voortgezet on
derwijs dient te worden gevormd bui
ten het wettelijk verband om. De ouder-
oomnvssie heeft die taak bij opheffing
van het vervolgonderwijs op zich geno
men, waartoe bij den gemeenteraad zal
worden aangeklopt om subsidie. Voor het
volgen van dat onderwijs, dat zoowel
voor jongens als voor meisjes geldt, kan
men zich reeds opgeven.
ST.-ANNALAND. De gemeenteraad be
noemde in de vergadering van 8 Nov.
tot onderwijzeres aan de openb. school
mej. N. Zwart te 's-Gravenhage, no. 1
van de voordracht; tot lid van de com
missie van toezicht op het L. O. den
heer H. Moerland Mz. en tot ambtenaar
van den burgerlijken stand, den heer C.
M. P. W. Hanssens, burgemeester. Aan
den heer A. J. Bierens, die het ambt
ruim 49 jaar heeft waargenomen, werd
F.£ BELDEROK VAN R00
Ruim voorzien
van alle
COMPLETE MEUBILEERING
LEVERING FRANCO
op de meest eervolle wijze ontslag ver
leend.
Onze gezant te Brussel, jhr. van
Vredenburgh, had Woensdagvoormiddag
op de jacht onder deze gemeente het
ongeluk, dat bij het afschieten zijn ge
weer sprong, waardoor hij zich aan de
hand erg verwondde. Heelkundige hulp
werd hem verleend door den heer Quak-
kelaar, die om te voldoen aan 't ver
langen van zijn patiënt de reis naar
Brussel met hem medemaakte.
OUD-VOSMEER. Door den Kring Tho-
lcn der Prov. vereeniging van geitenfok
kers is benoemd tot lid van het Hoofd
bestuur der Prov. vereeniging dhr. D. J.
Ampt M.Jz.
ONDERWIJS.
Bij het Donderdag te 's-Gravenhage
gehouden examen voor de akte vrije- en
ordeoefeningen slaagde o. a. de heer W.
v. d. Bos te Ouwerkerk.
KERKNIEUWS.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen: Te Wouterswoude, J. W.
Pieper te Oudega (H.O.N.) Te St.-An-
naland, W. J. van Lokhorst te Benne-
kom. Te Biggekerke (toez.), G. C.
Poslma te Grootegast. Te Urk, K.
Engeisma te Zwartsluis. Te Biervliet,
A. Vrijlandt te Slochteren.
Bedankt: Voor Amsterdam, P. Schu
macher te Uelsen (Graafschap Bentheim,
Duitschland).
RENESSE. Herkozen als notabelen de
heeren A. J. Padmos en L. van Splunder.
NOORDWELLE. Daar in onze gemeente
geen Zondagschool bestaat, heeft zich
een commissie gevormd tot kerstfeestvie
ring voor alle schoolkinderen. Het kin
derkoor, onder leiding van dhr. Clement,
heeft zijn medewerking toegezegd. Bin
nen enkele dagen zal bij de ingezetenen
een lijst ter teekening rond gaan. Men
spare zijn giften niet en bezorge den
kinderen een vroolijk kerstfeest.
Geref. Kerk.
Beroepen: Te Scharendijke, cand. W.
S. de Vries te Tzum. Te Giessen-Oude-
kerk en -Nieuwkerk, A. B. W. M. Kok
te Wommels. Te Vl aardingen, dr. E.
D. Kraan te Zuilen.
Bedankt: Voor Silvolde-Gendringen, K.
K. Troost te Naaldwijk.
ZONNEMAIRE. Zondag 11 Nov. 9.30 en
2 ure leesdienst.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen: Te Kampen, Joh'. Jansen to
Leiden.
PREDIKBEURTEN»
Zondag 11 November te Zierikzee.
Ned. Herv. Kerk.
De derde collecte is bestemd voor de Ned.
Gustaaf Aclolf-vereeniging in alle beurten.
Nieuwe Kerk. 10 uur, ds. de Roode.
Kleine Kerk. 10 uur, ds. Steenbeek.
's Avonds 6.30 uur, ds. Mortier ran Seroos-
kerke.
Luthersche Kerk.
10 uur, ds. Grottendiek van Dordrecht.
Geref. Kerk.
10 en 6 uur, ds. Wielenga.
Chr. Geref. Kerk.
9.30, ds. v. d. Molen, 2 Leesdienst en 6.30
uur, ds. v. d Molen.
Evangelisatie Jeruël II.
10 en 7 uur, Gewone dienst.
