Zierikzeesche A Nieuwsbode
abonnement:
Woensdag 22 Aug. 1923 zierikzeesche courant.
advertentiënt
Loting voor dan Dienstplicht.
hb u i ten land.
Nederland in 25 jaren.
Prü« per 8 maanden f 1,50,
franoo per post f 1,80 Voor het
buitenland per Jaar f 10,—.
Afzonderlek© nummers 5 oont
Verschijnt Maandag, Woensdag
en Vrijdag,
Postcheque en Gironummer 99292
80ste JAABGANG. - No. 10969.
Dlr A A DE L80ZE Ir. Ulfc-IWici. U. J. COS ra.
van 1—8 regels 60 ots., van i
regels en daarboven 20 ots. per
regel. Reclames 80 ots. p. regel.
By contract belangrijke korting.
Inzending op den dag van uit
gave vóór ff ure.
De BURGEMEESTER van Ziebikzbe maakt
bekend, dat de
loting voor de lichting van 1924
voor deze gemeente zal plaats hebben te
Zierikzee in het Stadhuis, op Woensdag den
19 September 1923, des namiddags 21/» uur.
Wie aan de lotlug deelnemen.
Aan de loting nemen deel alle voorde
lichting ingeschreven personen, met uit
zondering van hen, omtrent wie vóór den
dag van aanvang der loting blijkt, dat zjj:
a. b\j onherroepelijk geworden uitspraak
voorgoed ongeschikt verklaard of uit
gesloten zgn;
b. zy* oyerleden;
c. hebben: opgehouden Nederlander te wezen
en ook geen ingezetene zijn;
d. als met-Nederlander hebben opgehouden
ingezetene te zjjn;
e. als ingezetene, mei-Nederlander, behooren
tot een Staat, waar de Nederlanders niet
aan verplichten krijgsdienst zjjn onder
worpen of waar ten aanzien van den dienst
plicht het beginsel van wederkeer:gheid
is aangenomen;
f. terecht in een andere gemeente zjjn in
geschreven.
De ingeschrevenen, die aan de loting moe
ten deelnemen, worden uitgenoodigd om op
het hierboven vermelde uur ter aangegeven
plaatse aanwezig te zjjn.
Wijze van loting.
Da loting geschiedt ten overstaan van den
Lotingscommissaris De ingeschrevenen wor
den in de volgorde van het alphabetisch
register afgeroepen, ten einde zelf een num
mer te trekken. Bljjkt niet, dat de afge
roepen ingeschrevene aanwezig is, of is deze
buiten staat of onwillig een nummer te
trekken, dan wordt de wettige vertegen
woordiger opgeroepen. Bljjkt niet, dAt deze
aanwezig is of is deze buiten staat of onwillig
een nummer te trekken, of acht de Lotings
commissaris het niet aannemeljjkdat de
verschijnende persoon de opgeroopene is
dan geschiedt het trekken door den Burge
meester, het lid van den gemeenteraad of
den ambtenaar der gemeente, bij de loting
tegenwoordig. Het lotingsbiljet wordt alsdan
bewaard ter secretarie van de gemeente,
voor welke geloot werd. Aldaar kan de
loteliog het biljet binnen drie maanden na
de trekking afhalen of doen afhalen.
fipzwaren tegen de loting.
Door belanghebbende lotelingen of door
hun wettigen vertegenwoordiger kunnen
tegen de wjjze; waarop de loting is geschied,
bezwaren worden ingebracht bjj den Com
missaris der Koningin. Het bezwaarschrift
kan op ongezegold papier worden gesteld,
doch moet, met redenen omkleed en onder
teekend, binnen tien dagen, te rekenen van
den dag, waarop de loting is ufgeloopen,
tegen bewjjs van «utrsSgrt «viilau Ingele
verd bjj den Burgemeester. Van de uitspraak
van den Commissaris der Koningin zal een
afschrift ter gemeentesecretarie gedurende
tien dagen ter inzage worden gelegd, waar
van openbare kennisgeving zal geschieden.
Het ter inzage leggen van dat afschrift zal
tevens bjj persoonlijke kennisgeving worden
bekendgemaakt aan hen, die de bezwaren
inbrachten.
Bezwaren, niet ingericht of niet ingeleverd
op de hieruoren aangegeven toffee, kunnen
geen gevolg hebben.
Zierikzee, dsn 18 Augustus 1923.
De Burgemeester voornoemd,
A. TIMMERMAN Cz.f looo-Burgem.
De dood van Esterhazy.
We hebben reeds den dood gemeld
van majoor Esterha2y, den schrijver van
het befaamde document, waarin Dreyfus
valsch werd beschuldigd. Thans blijkt,
dat dit overlijden reeds drie maanden
geleden te Harpenden, bij Londen, heeft
plaats gehad, waar de majoor onder
den( aangenomen naam van Jean de Voile-
ment leefde. Esterhezy was een Duitsche
spion in Fransehen dienst en behoorde
tot de kleine groep van mannen, die de
valsche aanklacht verzonnen, op grond
Waarvan de Fransche artillerie-officier,
Alfred Dreyfus, door den krijgsraad we
gens verraad werd veroordeeld en voor
levenslang naar het Duivelseiland werd
verbannen. Dit vonnis werd later her
roepen, De inwoners van het kleine, rus
tige stadje Harpenden, vernemen eerst
nu, tot hun groote verbaziing, wie de
overleden graaf „Jean de Voilement"
eigenlijk was. Zijn identiteit was slechts
aan de politie en enkele intieme vrien
den bekend. Hij was een tragische en
gebroken verschijning, die stil en terug
getrokken leefde. Het grootste deel van
de laatste tiental jaren was hij invalide.
Da* dood en de begrafenis van den „graaf"
waren aan haast niemand in het stadje
bekend. In zijn goede jaren hield hij
er een verzameling rijpaarden op na
en was hij een liefhebber van wapen
collecties, waarvan de muren'van zijn
kamers vol hingen.
Zijn vrouw vertelde aan de buren, dat
hij een gepensionneerd kolonel van het
Fransche leger was. Naar aanleiding van
het overlijden van majoor Esterhazy,
haalt het .,Hbl." herinneringen op aan
de bekende Dreyfuszaak, om te beslui
ten met de als moraal der groote „af
faire" op te vatten opmerking, dat deze
herinnering kan „ieeren hoe gemakkelijk
in Frankrijk de nationalistische harts
tochten/ den zin voor recht en rechtvaar
diging kunnen onderdrukken. Zooals ze
echter ook leert, dat ten slótte de waar
heid. hoe ook vervolgd en mishandeld,
er zegeviert".
Brutale bandieten.
Volgens een „Central News"-telegram
uit Amerika is een te Allendale in den
Amerikaanschen staat Zuid-Carolina ge
houden bal op een dramatische wijze ge
stoord. Terwijl een tachtigtal paren door
de danszaal zweefden, verschenen plotse
ling zeven gewapende roovers met hun
revolvers dreigend op de aanwezigen ge
richt. .Hands up!" luidde het bevel. De
aanwezigen werden vervojgens gedwon
gen al hun geld en alle sieraden af te
staan. Sommigen dames ging het te zeer
aan 't hart haar mooie colliers te moeten
missen. Maar de roovers lieten niet met
zich spotten en beten met de tanden
de schakels stuk.
Nadat de bandieten zich van den bu't,
tot een gezamenlijke waarde van onge
veer 25.000 dollar, hadden meester ge
maakt, poetsten zij de plaat. Ettelijke
dansers, die naar buiten snelden, ten eJn-
Ut anhfpnrnlnan o'cnwln
een agent op een motorfiets, die de roo
vers nazette, werden zonder pardon dood
geschoten. De bandieten ontkwamen; tot
dusver is men hun, niet op het spoor.
Groote hoMbrniid.
In het Oostelijk gedeelte van de Cana-
deesche provincie Ontario, is het groote
Wawa-hötel aan het Bay-meer aan de
rivier de Muskoka in de asch gelegd. De
brand ontstond in het holst van den nacht,
toen een paar honderd gasten rustig lagen
te slapen. Velen moesten in nachtgewaad
ontvluchten; enkelen kwamen in de vlam
men om. Er zijn reeds vele lijken van
vrouwelijke gasten gevonden. Het aantal
gewonden bedraagt 25, terwijl een negen
tal personen wordt vermist. Ook het (hötel-
register werd een prooi der vlammen,
zoodat het juiste aantal vermiste perso
nen nog niet kon worden vastgesteld.
Omtrent den brand worden nog de
volgende bizonderheden gemeld:
Het Wawa-hotel heeft des zomers
steeds een druk bezoek. Op het oogen-
blik van het uitbreken van den brand
waren er naar schatting ongeveer 200
gasten aanwezig. De brand ontstond in
het benedengedeelte van den liftkoker,
waarschijnlijk door kortsluiting. De gas
ten op de tweede en derde verdieping
werden door het vuur ingesloten. De
vlammen grepen snel om zich heen en
de ongelukkiger werden met een ver-
schrikkelijken dood bedreigd. Er ontstond
een paniek, toen de ingealotenen bemerk
ten, dat de uitweg langs 'de trap door het
vuur was versperd.
De brand was zoo hevig en breidde
zich zoo snel uit, dat niemand tijd had,
zich te kleeden. In nachtgewaad ver
drongen de gasten zich voor de vensters,
terwijl vrouwen en kinderen angstkreten
uitten. In hun wanhoop sprongen velen
het raam uit, waarbij de meesten meer
of minder ernstige verwondingen oplie
pen. Maar zelfs de mogelijkheid, zich op
deze gevaarlijke wijze te rédden, bestond
niet voor alle gasten. Sommigen van hen
waren spoedig door den rook dermate
bedwelmd, dat zij niet meer aan redding
dachten.
Er zijn reeds 9 Verkoolde lijken gevon
den, terwijl nog minstens 23 personen
worden vermist. Men vreest echter, dat
het aantal slachtoffers nog grooter zal
zijn.
Het ongeluk by Lourdes.
Er zijn nog steeds zeven lijken niet
gevonden. Men twijfelt er evenwel niet
aan, of ze zullen wel gevonden worden.
De voorzitter der Nederlandsche Rejs-
vereen'ging. mr. v. d. Flier, is Maan-
dagavnod uit Frankrijk teruggekeerd. De
lijken) van de tot dusver gevonden slacht
offers zijn niet meegebracht. Deze zijn,
voor zoover ze herkend zijn, voorloopig
bijgezet in een graikelder te Lourdes.
tot de Reisvereeniging rich met de fa
milie der slachtoffers in verbinding zal
hebberi gesteld ten einde van die familie
leden: te vernemen, of overbrenging naar
Nederland wenscheiijk wordt geacht.
Bovendien brengt de identificatie van
de slachtoffers groote moeilijkheden mee.
Ook de benood'gdi formaliteiten nemen
meer tijd in beslag dan aanvankelijk
werd" gedacht. Overwogen wordt, schrijft
de Tel., een actie tot schadevergoeding
int le stellen tegen de Garage Central de
Boudou—Lourdes die ejgenaresse van
den auto was, waarmee* het noodlottige
ongeval plaats greep. Het lijk van den
chauffeur js tot dusver nog niet gevon
den. De heer Kuypctt uit Haarlem ia
voorloopig te Lourdes, gebleven.
De tyfoon te Hongkong.
Omtrent den tyfoon, die Zaterdag
Hongkong} geteisterd heeft, meldt de por-
respondent aldaar vafl^de^ „Times" nog,
wind had een snelheid van 130 mijlen
in het uur, terwijl er gedurende de erg
ste uren tusschen negen en elf
bijna vijf inch regen viel. Boomen wer
den ontworteld, telegraaf- en telefoon
palen en palen voor het electrische licht
knapten, af, luiken, uithangborden en stei
gers werden door den storm door de
straten gejaagd. Te Hongkong stortten
12^ en in Kowloon, dat er tegenover ligt,
20 Chineesche woningen in, waardoor 40
personen) werden gedood. Electrische dra
den, waarop stroom stond en die af
braken, kostten aan drie Chineezen het
leven. Tal van Europeesche woningen
werden ernstig beschadigd, het Peak Ho
tel was een ruïne, doch aan land gin
gen geen levens van Europeanen verlo
ren. Op het water was het schouwspel
ontzettend^ Berghooge zeeën sloegen over
de zeemuren, deden de lager gelegen
straten onderloopen en voerden allerlei
overblijfselen mede. Stoombooten, die,
met; het oog op de verwachte komst van
den tyfoon. In de baai van Kowloon la
gen, braken los van hun meerplaatsen
en werden hulpeloos door de haven ge
slingerd. Twintig kust- en rivierstoom-
booten liepen aan den grond.
Een Britsch marine-matroos klom aan
boord van een Japansch stoomschip, dat
door den storm stuurloos was gewor
den. en werd met een reddingslijn neer
gelaten. .Hij zwom 500 voet door de woe
dende zee en redde luitenant Dickson, die
het. bevel voerde over den onderzeeër L9,
welke onder zijn voeten Was weggezon
ken. Gelukkig was er niemand anders
van de bemanning aan boord. Het s.s.
Loong Sang van de Indo-China Steam
Navigation Cy. werd voortgedreven met
2ijn boeg onder water. De bemanning
stond op den achtersteven bijeen, door
gebaren om hulp roepend. Het schip
zonk ten slotte op vier mijl van zijn
ankerplaats. De eerste officier ontkwam
door stoutmoedig op een Nederlandsch
schip over te springen, waartegen de
Loong Sang aanvoer. De kapitein ver
dween met zijn schip in de golven, doch
werd 's avonds laat. tien mijlen ver
der, gered, doordat hij een boot had we
ten machtig te worden. Vier Europee
sche officieren ie;n de vrouw van een
hunner alsmede twintig leden der Chi
neesche bemanning kwamen om. Dat er
niet meer slachtoffers waren, was te
danken aan den doel treffenden waar
schuwingsdienst, waardoor men de na
dering ven den tyfoon reeds een week
van te voren had kunnen nagaan,
len oud gediende.
In het oude-vrouwenhuis te Whiston
inj Lancashire, woont een 101-jarige dame,
mrs. Janet Newbury, die uit haar le
ven de interessantste dingen weet te
vertellen. Zoo heeft ze als meisje eens
het romantische buitenkansje gehad, op
een/ reis per postkoets van Londen
naar Prescot nabij Salop te worden aan
gevallen door struikroovers. die haar al
haar hebben en houden afnamen.
Tijdens den Krim-oorlog diende ze als
verpleegster onder de vermaarde orga
nisatrice van het hospitaal wezen, Floren
ce Nightingale, en later trad ze als ver
pleegster op gedurende den grooten op
stand in Britsch-Indië en gedurende den
Amerikaanschen burgeroorlog. Ontelbaar
zijn! de soldaten, die in die oorlogen hun
leven aan de trouwe zorgen van mrs.
Newbury hebben te danken gehad.
Maar het vermoeden is gewettigd, dat
van a! die verpleegden niemand, of vrij
wel niemand, meer in leven is.....
Woensdag jj. werd de oude dame 101
jaar., Ze is nog volkomen gezond en van
uitstekend humeur, en leest zonder bril.
g I M R! r R! I ffcÉ rt
Het jubileum van de Koningin.
Uit daaromtrent ingewonnen inlichtin
gen is de indruk verkregen, dat het in
de bedoeling ligt, ter gelegenheid van
het regeeringsjubileum vrn de Koningin,
op het voetspoor en in den geest van
hetgeen geschied is bij de kroning van
Hare Majesteit en bij haar huwelijk, ook
thans weer aan daartoe in aanmèrking
komende gevangenen ecnige kwijtschel
ding van straf te verleenen en ook en
kele veroordeelden, wier straffen nog
niet ten uitvoer zijn gelegd, in een der
gelijke goedgunstige beschikking te doen
deel en.
not Ouderdomspensioen.
Eeiif der Amsterdamsche bladen bevatte
een bericht, waaruit zou kunnen worden
afgeleid, dat de ouderdomspensioenen
verlaagd zullen worden. Van bevoegde
zijde verneemt het Hdbl. dat verlaging
van het ouderdomspensioen niet over
wogen wordt.
De Jubileumfeesten
Naar „Het Volk" verneemt, heeft de
minister van b'nnenlandsche zaken, op
verzoek van den minister van just-'tie,
via de Commissarissen der Koningin de
burgemeesters aangeschreven omtrent de
plannen, die in revolutionaire kringen zou
den bestaan tot daadwerkelijke actie bij
gelegenheid van de as. oranjefeesten.
Den burgemeesters is verzocht om tijdig
zoodra houding of gedragslijn van revo
lutionaire élementen ten hunnent hun
daartoe aanleiding geven, in overleg te
treden met het rijkspolitiegezag, ten einde
zich zoo noodig de hulp van rijkspolitie-
personeel te verzekeren.
Het tekort op de begrootiug.
Men zal rich herinneren, aldus de Res.-
bode, dat wij de vorige week de juistheid
in twijfel trokken van het door „Het
Vaderland" gepubliceerde tekort op de
staatsbegrooting voor 1924, waarbij het
blad het bedrag noemde Van ruim 183
millioen. Wij vernemen nu, dat dit cijfer
juist is, maar dat onder dit bedrag ook
begrepen zijn de buitengewone uitgaven
en crisisuctgaven. Het cijfer van 140 müli-
oen, was het tekort op de gewone uit
gaven, zooals wij ook mededeelden. Wij
meldden toen ook, dat Sntusschen op dit
bedrag nog werd besnoeid, en dit és in
derdaad ook geschied, zoodat de begroo
ting, die bij den Raad van State £s in
gediend, nog een tekort heeft op de ge
wone uitgaven van 105 millioen, vermeer
derd met 12 millioen voor de storting
in het invaliditeitsfonds, zoodat het ge-
heele tekort op de gewone uitgaven H7
millioen bedraagt. Maar ook dit. cijfer
heeft slechts relatieve waarde, want naar
men ons van welingelichte zijde mede
deelde, kan nu reeds met zekerheid wor
den gezegd, dat de millioenennota van
minister Colijn geheel andere cijfers zal
bevatten.
Uit Stad en Provlnole.
ZIERIKZEE. Indertijd is in ons Mad
medegedeeld, dat de eerste dienst van
de spoorboot, om zes uur des morgens,
wacht op dé reizigers, die met den
eersten tram des morgens komen uit de
richting Burgh.
In den laatsten tijd schijnt daarvan
misbruik te zijn gemaakt, doordat de
reizigers geen behoorlijken spoed maak
ten of nog maar eens een straatje om
liepen. Door dit oponthoud' heeft de
spoorboot enkele malen, en tot groot
ongerief van andere passagiers, de aan
sluiting gemist op den trein, die 's mor
gens 7,34 van Goes vertrekt in de rich-
i.'Z?:*, vtrauttering worden gebracht en
Zal de boot zoo tijdig vertrekken na zes
uur, dat de aansluiting op den trein te
Goes behouden Wij ft
Maandagavond 20 dezer vergaderde
in hotel „Juliana" het bestuur der Oranje-
vereeniging, met de besturen der sub-
oomité's) voor de feestviering op 31 Aug.
a.s. Nu het bleek dat de belangstelling
voor het feest met den dag toeneemt
en de deelneming aan de wedstrijden
zich regelmatig uitbreidt, werd met al-
gemeene stemmen besloten om den bur
gemeester het eere-voorzitterschap aan
bieden. Door het toevloeien van ruime
bijdragen kon er een groot aantal mooie
prijzen en medailles worden aangekocht.
Voor een deel Zijn deze uitgestald bij
den heer Heimbach. Wij hopen, dat de
natuur zich op 31 Augustus van haar
beste zijde Z3l laten zien, dan zal, naar
aller verwachting, het feest uitmuntend
slagen,
In de foyer van de Concertzaal
zullen de heer W. J. Dingemans en
mevr. H. Dingemans—Numans op 2, S,
en 4 September a.s. een tentoonstelling
houden van schilderijen, etsen en tee-
keningen.
1898—1923.
VI.
Wenden wij thans ons oog naar het ge
bied van de kunst, naar dat van taal en
letteren, van het tooneel, van de muziek
en van de schilderkunst. Op alle deze
gebieden opgewekt leven, op het een
meer dan op het andere. Op alle deze
vier vrijwel gelijke klacht, dat de Neder
lander van heden ten dage niet meer de
belangstelling voor kunst gevoelt als zijne
voorouders, dat de dagen van een Roemer
Visscher verre zijn. Maar in het alge
meen mag deze kwarteeuw ook hierop
trotsch zijn, dat de belangstelling in deze
Verschillende takken van kunst ls toe
genomen.
Wat de letterkunde aangaat, bij het
begin Van de regeering van onze Konin
gin had de strooming der Nieuwe Gid-
sers, de dusgenaamde beweging van 1880
rich vrijwel baangebroken, zag haar be
staansrecht erkend. Willem KIoos is in
deze beweging de groote figuur geweest
en tot op heden gebleven. Naast hem
dienen van Deyssel en Albert Verwey
te worden genoemd. Ondier de roman
ciers trad Louis Couperus ongetwijfeld
naar Voren, zijne achtereenvolgende ro
mans waren Van eene geheel eigen woord
en scheppingskunst, die evjenwel alle
deze jaren op de hoogte van zijn kunnen
zijn gebleven. Naast hem dienen genoemd
een Cyriel Buysse, een dr. J. H. Boeken,
een Top Naeff, en tal van anderen, die
het gebied der letteren hebben verrijkt.
Querido is een afzonderlijke verschijmng;
evenzeer Frederik van Eeden, die n;et
alleen als schrijver invloea oefende. On
der de dichters dienen genoemd Boutons,
Jac. van Looy, Herman Gorter, Helene
Lapidoth—Swarth, benevens enkelen die
reeds werden vermeld. Onder de Vlamin
gen steekt Guido Gezel le naast Herman
Teirlinck uit. De taal- en letterkundige
congressen, die elk jaar gehouden wor
den, droegen er niet alleen toe bij, dat
de beoefening der taalkennis werd U'tge-
breid, maar ook, dat wij nader in verb'n-
ding tot onze Vlaamsche naburen treden.
Op tooneelgebied speelde Herman Hey-
ermans zeker de aller-overheerschende
rol; enkele anderen dienen naast hem
genoemd, van wie Herman Roelvink iets
beloofde, en mr, van Rossem tot de gees
tigste behoort. Marcellus Emants, reeds
onder de ouderen te rekenen, bleef op
het tooneel eene figuur van beteekenis,
terwijl vooral mevr. Simons—Mees met
hare psychologisch goed geslaagde too-
neelstukken dient genoemd. Op 't gebied
der literatuur, gelijk op veel ander
kunstgebied, vele stroomingen, veel strij
den en worstelen en veel bereiken.
Gaan wij thans over tot het tooneel. In
1898 bestonden feitelijk drie gezelschap
pen: het Nederlandsch Tooneel te Am
sterdam, de Tooneelvereeniging daarne
vens en de Rotterdammers. Hoe is dit
aantal gezelschappen niet toegenomen, in
de eerste plaats toen Bouwmeester uit
het Nederlandsch Tooneel trad en een
eigen gezelschap stichtte; later toen
Brondgeest na zijne succesvolle tournee
in Indië bij voorkeur directeur bleef; nog
later toen Royaards „Het Tooneel" op
richtte. In het algemeen kan gezegd wor
den, dat Royaards en Verkade in deze
kwarteeuw de belangrijkste rol hebben
gespeeld. Royaards heeft groote ver
diensten Voor het tooneel gehad, heeft
met belangrijke buitenlendsche werken ons
in aanraking gebracht. Maar de oude en
nieuwe dichters van eigen bodem niet
Vergeten, zijn doctoraat honoris causa
strekt hem en de Universiteit, die het
hem Verleende, tot eere. Eduard Verkade
bracht met de Haghespelers het voor ons
land geheel nieuwe salonstuk tot groote
hoogte; Enny Vreede was hem daarbij
een grooten steun. Van de acteurs en
actrices Van Nederland's bodem dient in
de eerste plaats Louis Bouwmeester te
worden genoemd; men zal Nederland niet
kunnen verwijten, dat het dezen grooten
acteur niet voldoende eert, gelijk trou
wens het buitenland voorgaat het hem
te doen. Naast hem zijne zuster, evenals
hij de last der jaren niet voelend! Voorts
denken wij onder de generatie van deze
kwarteeuw aan een Henri Brondgeest, aan
een Poolman, aan een Hubert Laroche,
aan een Rika Hopper, een Elsa Mauhs,
aan eene zoo geheele reeks van anderen,
die, al behooren zij niet tot de heel groo
ten, veel kunst ons hebben geschonken
Ondanks de klachten Van het tegendeel
kan worden gezegd, dat in deze kwart
eeuw het spelen Van oorspronkelijke Ne
derlandsche stukken er niet op achter
uit ging. Integendeel de vraag mag wel
eens worden gesteld, of somwijlen niet
Nederlandsche stukken zonder inhóud en
zonder beteekenis zijn gespeeld, alleen
om-dat zij van Nedeclandschen bodem
waren! De belangstelling van 't publiek
in het tooneel nam zeker niet af; ver
schillende bewijzen zijn ervoor aanwezig.
Wel is de bioscoop, in de latere jaren
tot groote hoogte gekomen, een ernstig
concurrent gebleken, maar het zijn vooral
factoren van de malaise, die thans het
tooneel tot een heel moeilijk plan terug
dringen. En daarbij komt ongetwijfeld het
gebrek a an eenheid, het bestaan van een
te groot aantal gezelschappen voor een
klein land als het onze.
Op muziekgebied handhaafde Nederland
zijne oude reputatie van uitvoerende kun
stenaars. 't Concertgebouworkest te Am
sterdam, in 1896 onder leiding van Wil-»
lem Mengelberg gebracht, is door dezen
tot eene ongekende hoogte opgevoerd;
staat aan de spits der orkesten. Mengel
berg zelf staat aan de spits der dirigen
ten. Niet zonder moeite is men er in ge
slaagd hem voor Nederland te behou
den, ondanks schitterende aanbiedingen
uit andere landen, gelijk zijn tijdelijk diri-
geeren te Frankfort, zijn periodiek terug -
keeren naar New-York bewijzen. Eene
merkwaardigheid van groote beteekenis
Vormden zeker de Wagner-uitvoeringen te
Amsterdam, tot standgekomen, dank zij
de energie van Henri Viotta, model-
Voorstellingen, die volgens het oordeel
der kenners met Bayreuth wedijverden.
Den Haag wenschte zijn eigen orkest te
bezitten en verkreeg het in 't Residentie-
Orkest, dat onder Viotta's leiding kwam;
van Zuylen van Nijevelt was de eigen, goed
verzorgde orkesten; Arnhem en Groningen
behielden hun eigen, goed Verzorgde or
kesten; V. Anrooy vati de laatste een plaats
naar voren gekomen, is een uitnemend or
kestleider gebleken. Op 't gebied van uit
voerende kunstenaars zoowel wat zang
als wat piano, viool of oei aangaat zijn
wij rijk in beroemde namen; tan de zan
gers staan zeker Messchaert, Van Rooy
en Urlus bovenaan, van de zangeressen
denken wij onmiddellijk aan Julia Culp,
een me.Vr. Noordewier en aan mevr. de
Haan; van de pianisten Ls het een Dirk
Schafeer, die onze aandacht trekt; van
de cellisten een Hekking. Deze kwarteeuw
is voorts rijk aan pogingen om ons een
eigen Nederlandsche opera te verschaf
fen, die, welke in 1894 en volgende jaren
werden aangewend, mislukten, schoon
Orelio en Pauwels tot de sterren daarvan
behoorden. Later zijn zij hernieuwd; Hen
ri Koopman heeft zich op dit gebied
zekere verdiensten verworven. Nog be
staat de Nederlandsche Opera, al is haar
grondslag finahciëel niet zoo stevig als
men dit wel zou wenschen. Aan belang
stelling voor muziek ontbreekt het hier
te lande niet; de concerten te Amster
dam en 1e 's-GravenhagC bewijzen het;
de gastvoorstellingen van vreemdelingen,
die hier immers in groot aantal plaats
hebban, eveneens. Een Italiaansche opera
heeft hier altijd succes gevonden, eene
Fransche opera te 's-Gravenhage scheen
jaren achtereen de eenig bestaanbare.
Eindelijk het gebied der schilderkunst.
In 1898 sdheen de rol Van de dusgenaam
de Haagsche school min of meer uitge
speeld. De grooten van die Haagsche
school waren er niet meer of verdwenen
