Zierikzeesche 0 Nieuwsbode
Bekendmaking.
Woensdag 25 Juli 1923. zierikzeesche courant, „„'./S
Nederland in 25 jaren.
ABONNEMENT:
PrU» p«r 8 maanden f 1,60,
franco per post f 1,60. Voor het
buitenland per Jaar f 10,—.
Afzonderlijke nummers 5 cent.
VersohiJnt Maandag Woensdag
en VrUdag.
Postcheque en Gironummer 99292
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
ZlssiKZBE maken bekenddat vanaf beden
voor belangstellenden ter Secretaris dszsr
gemeente is nedergelsgd, het tweeds gedeelte
van hst Verslag van de Commissie tot onder
zoek omtrent het bedrijf der Rotterdamsche
Tramweg-Maatschappij.
Zibkikzee, den 23 Juli 1923.
Burgemeester sa Wsthouders voornoemd,
A. J. F. FOKKER TAN CRATESTETN
TAN RENGERSKERKE, Burgemeester.
P. F. WITTERMANS, Secretaris.
BUITENLAND."
Poincaré waarschuwt voor Dultsch-
laud's overmacht.
Bij de onthulling van een oorlogsge-
denkteeken, dit keer te Villecs Cotterets,
heeft Poincaré, iTaac Havas meldt, eraan
herinnerd, dat de Duitsche generale staf
bij den terugtocht een stelselmatige ver
woesting aanrichtte, terwijl hij erop wees,
dat het herstelwerk ter hand werd geno
men door de bevolking der betrokken
gebieden. Hij weerlegde de uitlatingen
van Lloyd George, welke onbillijke ver
warring stichten en waarbij de vroegere
Britsche premier het vermakelijk noemde,
dat Frankrijk de verwoeste gebieden kon
herstellen zooals het doet en dat het zich
tevens kon beklagen over de geweldige
uitgaven van de Duitsche regeering (ten
behoeve van kanalenaanleg enz.) Duitsch-
land, aldus Poincaré, waarvan geen huis
vernield werd, herstelt, zooals Frankrijk
doet. Duitschland verbetert zijn eigen fa
brieken enz. ten koste van onze schuld
vordering. Dat is misschien amusant voor
•Lloyd George, maar bedroevend en on
duldbaar voor Frankrijk. Indien onze
vrienden eens het Ruhrgebied bezochten,
zouden zij bi ter de werkelijke toekomstige
gevaren begrijpen; zij zouden dan die ge
weldige macht van Duitschland'8 industri-
ëele kracht zien, welke het monopolie van
't nationale fortuin beheerscht, zich steeds
uitbreidt en waardoor de Duitsche repu
bliek wordt onderworpen aan een nieuwe
kaste, even hoogmoedig als de vroegere
die een volkomen sociale en economi
sche overheersohing uitoefent en een na
tuurlijke medeplichtjge is ran de milita
ristische reactie. Ter bezwering van der
gelijke gevaren moeten de geallieerden
zich nauw1 aaneensluiten en zich niet op
een dwaalspoor laten brengen door een
bedriegelijk beeld van een verarmd
Duitschland, dat voor immer onmachtig
is. 'Een reis door het Ruhrgebied zo^i vol
doende zijn om hun oogen te openen.
Wij hopen, zoo besloot Poincaré, dat
geen onzer vrienden zulk een enquête
zal weigeren. Noch een finantieele studie
noch een internationaal deskundig onder
zoek, doch alleen het oordeél van het
gezonde verstand is noodig. opdat nie:
mand later het zal behoeven te betreuren
Frankrijk's waarschuwingen in den wind
te hebben geslagen.
Na Otto Otto, Munter.
Na Otto-Otto en Albert-Albertver
schijnt thans een nieuw wonder aan den
horizon, in den persoon van den Amer-
kaan Charles Munter te Parijs. Munter is
een man van middelbare lengte en een
niet onverdienstelijke corpulentie, welke
zijn vest strak spant. Door zijn schildpad-
gerande brillenglazen schitteren een paar
zwarte oogen. Hij lijkt in niets op den
modernen kwakzalver.
Hij vertoeft thans sinds -eenige dagen
te Parijs en een verslaggever van de „Ma-
tin" is hem eens bij zijn werk gaan be
zoeken.
Tegelijk met hem trad een oude man
binnen, steunende op een stok, 't rechter
been krom getrokken, en met verzwakte
handen. Deze oude heeft reeds alle erva
ren geneesheeren van de wereld tusschen
New-York en Berlijn geraadpleegd, zonder
dat iemand hem kon genezen. Munter doet
10957.
KOSTEN.
ADVERTENTlCNi
van 18 regels 60 eis. van 4
regel i en daarboven 20 ots. per
regel. Beelames 30 ots. p. regel.
Bü contract belangrijke korting
Inzending op den dag van nil
gave vöór 11 ure.
hem plaats nemen; hij legt zijn eene
hand tegen het voorhoofd van den zieke
en de andere in den nek, en blaast hem
zachtjes op de oogen. Nu eens heft hij het
hoofd van den patient op, of beweegt dit
lichaamsdeel naar links of naar rechts,
waarbij de gewrichten van den patient
kraken en zijn aderen opzwellen. Bij tij
den knijpt hij den zieke In de vingers of
de knie, terwijl hij hem verzoekt diep
adem te halen. Deze bewerking duurt 20
minuten. En de man, die nooit een oog
dicht kon doen, daar hij zijn been niet kon
uitstrekken, die niet schrijven kon, daar
zijn verzwakte hand dienst weigerde, deze
man opent thans zijn handen en strekt
zijn been rechtuit. Zijn vroegere gebogen
houding is verdwenen en hij staat recht
op; zijn gelaat, tot nu toe steeds bloed
loos, heeft een blos gekregen en ziet er
verlevendigd uit.
Kijkt u eens naar zijn hals zegt Mun
ter precies de hals van een kind. Ik
kijk altijd het eerste naar den hals.
Daarna is de beurt aan een dame, die
aan doofheid lijdt. De „wonderdokter"
legt zijn hand op haar oogen, vat haar
linkerarm en dezen gebruikende als „ge
leidraad", zegt hij: Hoe heet u, dame?
En het prompte antwoord luidt: Betty
De geheele operatie duurde niet langer
dan zes seconden.
Op zijn vraag zegt de zoo juist genezen
grijsaard: Het is wonderbaarlijk, maar
ik ben benieuwd of het een duurzame ge
nezing is. Doch dokter Munter, die zijn
antwoord gehoord heeft zeide daarop:
Wat u in uw knieën en uw handen hadt,
heb ik weggenomen, zooals de wind de
donkere wolkon van den hemel verjaagt.
Daarna gaf dokter Munter een overzicht
van zijn methode. Zoowel voor als na
het eten warm water drinken. Vóóral diep
adem halen. De ademhaling is de ware ge
nezing. Alle pijnen, die wij hebben zetelen
in 'de hersenen en het is dan ook vandaar
uit, dat men ze verdrijven moet. Er is nog
geen enkele patiënt geweest, die door mij
niet werd genezen. Als de koning van
Spanje het verlangt, zal ik zijn zoon ge
nezen.
Ken lyoclniurtU in FrankrUk.
Een bericht uit Lyon aan de „Matin"
maakt melding van een lyncb-drama, dat
zich afgespeeld heeft in het departement
Isère (Savoye).
Op den avond van den 21en Juli zwier
ven drie verdachte individuen om een een
zaam gelegen boerderij In de buurt van
Tramolé, bewoond door de familie Marti
net Toen de zoons des huizes hem aan
maanden het terrein te verlaten, namen
er twee de vlucht^ de derde weigerde
echter aan de sommatie gevolg te geven,
waarop de Martinets hem aangrepen
en op den grond wierpen. Plotseling trok
de man echter een revolver en begon In
't wilde weg te vuren.
De jongste Martinet werd doodelijk ge
troffen, de oudste zwaar gewond. Een
oom der Martinets wist den moordenaar
eindelijk te overmeesteren, maar kon hem
niet onttrekken aan de woede der toege
stroomde dorpelingen, die hem met hunne
stokken neersloegen en daarna op gruwe
lijke wijze afmaakten.
Op het vreeselijk verminkte lijk werd
een Duitsch ijzeren kruis gevonden, dat
aantoohde, dat de moordenaar tijdens den
oorlog in de vijandelijke legers had ge
diend. Deze ontdekking deed de opgewon
denheid der bevolking nog stijgenonmid
dellijk werd een klopjacht georganiseerd
en in den loop van den nacht werd een
der beide vluchtelingen gevat; de derde
wist te ontkomen, maar wordt nog steeds
achtervolgd. Het bleek, dat de drie roo-
vers van Oostenrijksche en Poolsche natio
naliteit waren. Sedert eenigen tijd leefden
zij in den omtrek van afpersingen en
strooptochten.
Aardbeving in Zuid-Cnllfornië
Een aardbeving deed Zondagavond heel
het Zuiden van Calii'ornië schudden, van
Santa Barbara af tot San Diego en Oost
waarts tot Arizona. De grootste schade
werd aangericht te San Bernardina, waar
groote stukken van de muren van de Hall
of Record, waar de archieven worden be
waard, naar beneden vielen. Het geheele
gebouw stortte in. Een deel van het puin
viel door het dak van een belendend huis,
waar een bejaarde man doodelijk werd
gewond. Vele muren van andere gebou
wen in dezelfde stad scheurden. In en
rondom Los Angeles bracht de aardbeving
een ernstige paniek teweeg, vooral onder
de patiënten der ziekenhuizen en onder
de v eroordeelden in de gevangenissen. De
materiëele schade is in deze plaats niet
groot Te Hollywood werden vele inwo
ners opgeschrikt, doordien electrische
alarmbellen tegen inbraak gingen werken,
terwijl de telefoonverbinding tijdelijk
werd gestoord. In andere steden stortten
muren in, vielen schoorsteenen naar be
neden en werden electclsi ne draden afge
broken, maar van persoonlijke ongelukken
is niets bekend.
Om 1 uur des nachtswerd te San-
Bernardlno een tweede, maar lichtere
aardschok waargenomen.
BINNENLAND.
Eerste Kamerverkiezing
In de "Maandag gehouden ritting var.
het Centraal Stembureau voor de ver
kiezing van leden der Eerste Kamer zijn
de ingediende lijsten voor de verkiezing
op Vrijdag 27 Juli ajs. genummerd. Voor
Zeeland is de nummering als volgt: 1.
Chr. Hist. Unie (Sloteroakor de Bruijne);
2. Roomsch-Kath. (Dumoleijn); 4. Geref
Staatspartij (v. d. Meulen); 5a. Vrijz.
Dem (Schönfeldt); 5b. S.D.A P. (de Jonge)
7. Vrijheidsbond (de Muralt); 8. Anti-
Rev. (de Veer).
Int. Bakkerjj Tentoonstelling.
In tegenwoordigheid van talrijke genoo-
digden, gemeentelijke autoriteiten en ver
tegenwoordigers van organisaties, werd
Maandag in „Musls Sacrum" te Arnhem
de Internationale Bakkerij-tentoonstelling
(I.T.O.B.A.) officiéél geopend. De tentoon
stelling, die ongeveer 120 inzendingen om
vat, wordt gehouden in de zalen van Mu
sis en In een houten gebouw, dat op het
gazon naast Musis is verrezen.
„liet Grijze Hula".
Te Puttten o. d. Vel. is in de laatste
maanden ten behoeve onzej oud-strijders
een zeer belangrijk werk geschied. Daar
verheft zich thans, aan den rand van
het Putterbosch, een schoon gebouw', dat
straks zijne deuren openen zal, om een
55-tal oud-militairen te ontvangen. In
gericht als het is „naar de eischen des
tijds", zullen zij er een goed tehuis en
een vriendelijke behandeling vinden. Zoo
zal in het leven van menigeen hunner
een zonnestraal worden geworpen, waar
naar zij tot heden tevergeefs hebben
uitgezien.
Teneinde alles behoorlijk te kunnen
meubileeren. heeft het bestuur vergun
ning verkregen tot het houden eener
verloting. Uitgegeven worden 25000 lo
ten, terwijl het aantal prijzen 500 is.
Dus een mooie winstkans.
Men rie voor bizonderheden achter
staande advertentie.
Uit Stad en Provlnole
ZIERIKZEE. Bij Kon. besluit van 17
Juli is aan den heer C. W. Snijder, op
rijn verzoek, met ingang van 20 Juli,
eervol ontslag verleend uit zijn betrek
king van kantonrechter-plaatsvervanger in
het kanton Tholen, en Is benoemd met
ingang van denzelfden datum, tot kan
tonrechter-plaatsvervanger in het kanton.
Tholen, A. van der Minne, ontvanger der
registratie en domeinen te Thoien.
Naar aanleiding van het door ons
vermelde bericht, nopens de opheffing
der Hanzebank alhier, deelen wij mede,
dat nog eenmaal per week in 't zelfde
gebouw zitdag zat worden gehouden.
- „Kunst en Eer" geeft Donderdag
avond 8V2 u- 'n uitvoering in de muziek
tent en hoopt, dat het publiek met meer
aandacht zal luisteren den vorige maal.
Programma: 1. Afscheidsmarseh, P. A.
Stenz; 2. Fantaisie „De Dollarprinzes".
Leo Fall; 3. Ramilette de Espana Boléro,
H. Maquet; 4. Hyméneé, wals, E. Wesly.
- 5. Jubüeum-mzrsch. S. Vlessing; 6.
,Les Cloches de Cornevilie", fantaisie,
R. Planquette; 7. Diamant Rose, valse
Boston, G. Ailier; 8. Carmen, Grande fan
taisie, G. Bizet.
- Dinsdag vergaderde in haar dublo
kaal (in de SOC. „Concordia") de onlangs
hier opgerichte Amateur fotografenv?r-
eenlging'. De voorzitter, de heer J. J.
Cock, opende met een hartelijk woord
van welkom deze bijeenkomst, waarna
de heer H. A. J. Pieters, de notulen las,
welke ongewijzigd werden goedgekeurd.
Uit 'deze notulen bleek o.a., dat alleen
volwassenen lid kunnen worden van deze
vereeniging; het lidmaatschap kost f 6
per jaar. Penniagmeester is dr. de Ruij-
ter. Het huishoudelijk Teglement werd
voorgelezen en vastgesteld. Aangeraden
,werd het lijforgaan van dsn amateur-
fotograaf „Focus" naarstig te lezen. Voor
leden der vereeniging wordt een reduc
tie op 't abonnementsgeld verleend. De
leden kunnen schriftelijk vragen bij 't
bestuur indienen over alles wat met fo
tografie in verband staat.
Door den voorzitter werd hieropt-een
causerie gehouden over de verschillende
systemen van camera's, na vooraf een
korte uiteenzetting over de geschiedenis
van de ontwikkeling van de camera te
hebben gegeven.
Verschillende systemen werden ter
plaatse toegelicht door dhr. P. C. v. d.
Valk en de werking verklaard.
Dr. de Ruijter hield een causerie over
optiek in verband met de camera. Spr.
hoopte op volgende clubavonden over
deze materie nog eens meer uitvoerig
en in details terug te komen. Een drie-v
tal prijzen, uitgeloofd door den heer
v. d. Valk voor de best geslaagde foto
die bij 't bestuur was ingeleverd, ter
mededinging in den fotowedstrijd, wer
den door den voorzitter, na een criti-
sche beschouwing der ingezonden foto's,
uitgereikt. Naast het clublokaal zal een
onontbeerlijke „donkere kanier" worden
ingericht. Drie nieuwe leden traden tot
de vereeniging toe.
We wekken hee! graag amateur-foto
grafen, zoowel uit deze gemeente, als bui
ten Zierikzee, op, lid te worden van
deze vereeniging, die niet alleen door
onderlinge samenwerking tracht amateur-
fotografen verder in hun mooie liefheb
berij te ontwikkelen, maar ook de kunst
van fofcografeeren op een frooger peil
tracht te brengen.
OUD-VOSSEMEER. Een vrouw alhier,
welke in 1921 beviel van een tweeling,
schonk in 1922 een drieling het leven en
dezer dagen weer een tweeling.
De locomotief, welke alhier tijdelijk
diensten bewees als hulpgemaal voor het
Stoomgemaal „De drie groote Polders",
werd deze week naar het Veer vervoerd
en wel met een tractor, wat heel wat
belangstelling wekte.
Door W. Douw werden bij zijn schuur
J in de Molenstraat niet minder dan 5 bun-
sings geschoten; een fijne opruiming, want
de kippenhokken in de omgeving zuilen
er wel bij varen.
Zoauwscha Polder- on Waterschnpsbond.
Zaterdag heeft te Wissenkerke de
Zeeuwsehs Polder- en Waterschapsband
vergaderd onder voorzitterschap van den
heer mr. P. Dieleman.
Aanwezig was ook de Comm. der Ko
ningin, terwijl de heer A. v. d. Weijde,
Ged. Staten vertegenwoordigde.
De secretaris, mr. H. v. d. Beke Cal-
lenfels, bracht het jaarverslag uit, waar
uit blijkt dat in 1922 14 adviezen wer
den gegeven, dat slechts 7 polders zich
principieel bereid verklaarden tot coöpe
ratieven aankoop van bazalt, maar dat
daarvan slechts een rich met den laag-
sten inschrijver in verbinding stelde. Be
sprekingen werden gehouden met bestu
ren der gemeenten en polders op Zuid-
Beveland en in West-Zeeuwsch-Vlaande-
ren over de mogelijkheid om het walsen
van wegen óp coöperatieven grondslag
te doen geschieden.
Het aantal buitengewone leden steeg
in dit jaar tot 59, dat der leden tot 97,
De rekening sluit men een goed slot
van f 291 (v. j. (f 226). Jaarverslag en
rekening werden goedgekeurd. Vervol
gens maakte ir. A. G. Verhoeven, inge
nieur der Rijksdomeinen in Zeeland, eeni
ge opmerkingen over dijksbouwr en land
aanwinning in Zeeland.
Na de vergadering werd een bezoek
gebracht aan de dijksverdedigings- en
nevenwerken van den Onrust- en Jaooba-
polder.
POST EN TELEGJUPHIE.
Met ingang van 1 Augustus a.s. is de
conducteur S. L. v. d. Velde van 't
spoorwegpostkantoor no. 42 te Rotter
dam verplaatst naar Zierfezee.
VEKKOOPINGEN, ENZ.
ZONNEMAIRE, 23 Juli. Ten overstaan
van notaris Korteweg werd heden alhier
in het openbaar voor den heer J. J.
van der Bijl: tarwe verkocht voor f 140,
(f 150, f 153 en f 156,
Alles per gemet.
OUWERKERK, 24 Juli. Heden werden
alhier ten verzoeke van de erfgenamen
van den heer W. Kuijper Hz., ten over
staan van notaris Biermasz, publiek ver
kocht, de volgende onroerende goede
ren, gelegen onder de gemeente Ouwer-
kerk: een woonhuis, landbouwschuur en
verdere gebouwen, met erf en twee tui
nen, samen groot 12 Aren 85 centiaren
den hoop voor f 3965; toetreding f 90;
Aan den Oost- en Sthooijersweg: on
geveer 1 H.A. 40 A. 55 c.A. Bouwland
f 1245; toebeding f 20. Ongeveer 1 H.A.
40 A. 25 -c.A. bouwland f 1230. Aan den
Hoogenweg: 69 A. bouwland f 1197; toe-
beding f 20. Aan den Boterhoekschen-
weg: 75 A. 80 c.A. bouwland f 1150;
toebeding f 33,80, 51 A. 17 c.A. bouw
land f 1200; toebeding f 15. Aan den
Groenenweg: 68 A. 20 c.A. Bouwland!
f 1025; toebeding f 15. Aan den Stel weg:
1 H.'A. 42 A. 10 C.A. bouwland f 1185;
toebeding f 32,48. Nabij den Vreedijk-
schenweg: 1 H.A. 87 A. 95 c.A. Bouw
land f 902; toebeding f 20,96. Aan den
Ba3lpapen- en Bolderdijksohen weg: 1
H.A. 10 A. 30 c.A. Bouwland f 400; toe
beding f 78,67; alles per 40 A. 33 ccA.
Vruchten te velde als: Tarwe voor f 132,
f 133, f .135, i 140, f 156, f 181 en
'f 185; gerst f 12Q, f 182 en f 133; haver
f 36^ f 40, f 90 en f 100; erwten f 218,
f 220 en f 227. I
KERKWERVE, 23 Juli. De notaris H.
J. van Nouhuijs te Zierikzee verkocht al
hier op heden in het openbaar, de tot
het faillissement van C. Hanse Mz. be-
hoorende veldvruchten enz., als: suiker
bieten voor f 162, f 163, f 185, f 104
en f 178; mangels voor f 21; erwten
(schokkers) voor f 171, tarwe en erw
ten voor f 155, f 126, f 135; erwten
voor f 103; paardenboonen voor f 92;
haver voor f 77; uien voor f 17Q
Alles per gemet. i
1898—1923.
IV.
Hos heeft de oorlog niet geheel het
beeld van onzen handel en nijverheid
veranderd. Onze handel werd, tengevol
ge van de maatregelen, door de oor
logvoerenden voorgeschreven, onderwor
pen aan tal van dwangbepalingen en kon,
wat den aanvoer van producten van over
zee en grondstoffen betreft, slechts wor
den gevoerd dank zij de instelling der
N. O. T., die als crisis-lichaam zeer hare
buitengewone groote verdiensten heeft en
buitengewoon nuttig, niet genoeg te waar-
deeren werk heeft verricht. Voor die
industrie leidde de oorlog tot de op
richting van tal van nieuwe bedrijven;
sommige, die practisch gebleken zijn ook
na den oorlog levensvatbaarheid te be
zitten, anderen daarentegen, die spoedig
verdwenen. In 1917 werd de Jaarbeurs
te Utrecht opgericht. Men gevoelde de
behoefte om in eigen land te koopen wat
men tevoren in het buitenland kociht,
maar men was van wat het eigen land
opleverde te weinig op de hoogte. De
Jaarbeurs is gebleken geen crisislichaam
te zijn. Dank zij medewerking van stad
en land heeft zij1 zich ontwikkeld tot
eene instelling, waarvan het blijvend ka
rakter niet meer wordt bestreden. De
eerste Jaarbeurs gaf van den eigenaardi-
gen toestand, waarin handel en nijver
heid hier te lande waren komen te ver-
keeren, een duidelijk beeld. Naast groo
te e n bekende ondernemingen zag men
er tal van minderwaardige a. h. w*. tevo
ren bestemd om te verdwijnen. De re-
geeringsmaatregelen beheerschten geheel
den handel; moesten deze beheerschen;
de distributie van steeds meer artikelen
weid ingevoerd. Na den oorlog koester
de men aanvankelijk groote verwachtin
gen, die ook uit de cijfers spreken. Im
mers, de invoer m ons land, die in
1917 eene waarde van f 1082 en in 1918
eene van f 637 millioen had, nam in
1919 toe tot f 3296 millioen; de uitvoer
bedroeg achtereenvolgens in die drie ja
ren f i837, f 417 en f 1731 millioen. Uit
deze cijfers blijkt ,Wel, dat de invoer
aanmerkelijk grooter is geweest dan de
uitvoer; Nederland heeft dit vertrouwen
dat In de toekomst werd gesteld, duur
moeten betalen. Tal van factoren, te veel
om hier op te noemen en zeker om te
demonstreeren, leidden tot eene ontred
dering der economische toestanden als
tevoren niet was te verwachten. Sedert
in 1920 de malaise, vrij hevig en vrij
plotseling is ingetreden, zijn een ieder
de oogen opengegaan, maar helaas bij
velen te laat; de debacles, vooral bij. de
lichamen tijdens den oorlog opgericht
of tijdens den oorlog op kunstmatige
wijze uitgezet, zijn vele geweest; de
groote beproefde instellingen hebben ech
ter stand weten te houdea. In de cij
fers van de emissies spiegelt zich deze
gang van zaken mede af; werd toch in
industrieele ondernemingen in 1920 aan
aandeelen en obligaties uitgegeven f 125
millioen, in 1921 was dit f 631/2 millioen,
in 1922 zelfs f 271/2 millioen. De cijfers
voor bank- en crediet-instellingen wijzen
op f 170 voor 1919, op 1871/2 voor 1920, op
f3 voor 1921 en op f9 millioen voor 1922.
Het aantal faillissementen, dat in 1919
1092 bedroeg, is in 1920 tot 1491, in
1921 tot 2364 en Ln 1922 tot 3403 ge
stegen; de werkloosheid is op schrikba
rende wijze toegenomen; het indexcijfer
dat in 1913 5 bedroeg, was voor 1919
7,7, voor 1920 5,8 en voor 1921 9, ter-
terwijl het voor 1922 weJ niet beter zal
zijn.
Met handel- en nijverheid is het bank
en geldwezen nauw verbonden. Dit be
leefde in zekeren zin een merkwaardige
evolutie gedurende den oorlog, voortko
mende in de eerste plaats wel uit de
geheel nieuwe functie, die de Néder-
landsehe Bank «zich zag toegedacht. De
taak van eene circulatiebank als de Ne-
derlandsche Bank is de schepping van
gelden, het verleenen van crediet is hier
toe middel. De taak der banken daaren
tegen is het verleenen van ere die ten, het
scheppen van geld is het gevolg daar
van. De circulatiebank is, tengevolge van
de leiding, die «ij in het financiewezen
gedurende en na den oorlog heeft moe
ten nemen, thans meer opperste bankier
dan verzorger van het geldwezen gewor
den. Nederland is practisch, evenzeer
trouwens als Indië, van den gouden stan
daard afgedwaald; dat bij het uitbreken
van den oorlog ons crediet ongeschokt
bleef, danken Wij ongetwijfeld naast Mi-
nistér Treub aan twee op den voorgrond
tredende mannen in ons financieel le
ven: Van Aalst en Vissering. Thans neemt
de vraag of de Nederlandsche gulden
veilig kan worden gerekend, m.a.'W. of
onze valuta den weg van België en Frank
rijk zal volgen, een eerste plaats in de
overwegingen der financiers in; die vei
ligstelling schijnt, vooral gezien de be-
zuinigingspolitiek van de regeering, groo-
tendeels verzekerd. Merkwaardig was de
ze kwarteeuw voor het bankwezen ook
daarom, Wijl zich daarin in steeds ster
ker mate de neiging naar concentratie
deed gevoelen. Zij nam omstreeks 1911
met de stichting der Rotterdamsche Bank-
j vereeniging onder leiding van den heer
Westerman een aanvang; steeds meer
1 kleinere banken werden opgelost in en-
i kele grooterc of door deze in eene nau-
i we belangengemeenschap opgenomen. De
j vier groote banken zijn thans de Rot-
i terdamsche Bankvereeniging (met de Na-
i tionale Bankvereeniging), de Twentsche
Bank, de Amsterdamsche Bank en de
Nederlandsche Handelmaatschappij. Was
het kapitaal van de groepen, thans tot
de Amsterdamsche Bank behoorende, in
1911 'f 121/2» in 1920 bedroeg dit f,50
millioen. Bij de Nederlandsche Handels
maatschappij waren deze cijfers resp.
f 45 en f IOI1/2. 'bij de Rotterdamsche
Bankvereeniging f 15 en f 1391/2» de
Twentsche Banl^ f 22 en f 521/2 millioen;
het totaal van de groote banken steeg
van f 1071/2 in 1911 tot f 393 millioen
in 1920. Schokken heeft, in deze 25-jarige
periode de Nederlandsche effectenmarkt,
die in Amsterdam eene zeer belangrijke
beurs heeft, meer dan eens doorstaan;
iwij herinneren slechts aan de Amerikaan-
scJhe debacle van 1907, wij herinneren
aan den schok bij het uitbreken van
den oorlog, toen de beurs gedurende
maanden gesloten bleef en eene nieuwe
Beurswet werd uitgevaardigd. Wij her
inneren aan de geweldige schommeling
in koersen, zelf in de meest betroufw^
bare aandeelen te constateeren.
Eene belangrijke uitbreiding heeft de
scheepvaart in deze 25 jaar verkregen.
Het bleek wel hieruit, dat terwijl in
1897 de totaal tonnenmaat van de voor
naamste Nederlandsche reedërijen 236,960
bedroeg, deze in 1917 reeds tot 1.528,625
w'as toegenomen; in 1922 tot 2.353,520.
Zoowel de Holland-Amerikalijn als de
„Nederland" en de Rotterdamsche Lloyd
breidden haar bedrijf uit; zulks met
steeds grootere schepen, aan steeds groo
ter eischen voldoende. De Koninklijke
