Zierikzeesche Nieuwsbode I DUKAAT MELANGE m Ü8-_ JUPGENS' abonnement: Vrijdag 26 Jan. 1923. zierikzeesche courant. advertentiën: EERSTËlïLAD. 6. D. 1DELER, Zierikzee. I Woensdag 31 Jan. a s. OPRUIMING. [Dinsdag 30 Jan. a.s. BUITENGEWONE - LAPPENOAG - Algemeen Overzicht. P'JNSTE VERVANGT NATUURBOTER GEMARTELD DOOR JEUK. Freco's Zenuwtioofdpijnpoeders, Freco's Zenuwtabletten, Uit de geschiedenis der Zierikzeesche Gilden. PrUJs per 8 maanden f 1,50, franco per post /1,80. Voor het buitenland per jaar f 10,—. Afzonderlijke nummers 5 cent. Verschijnt Maandag, Woensdag en Vrijdag. 78ste JAARGANG. - No. 10882 Dlr A J. DE LOOZE Jr. ültg.-RMltcl V. J. KOSTEN van 1—3 regels 60 ets., van 4 regels en daarboven 20 ets. per regel. Reclames 80 ets. p. regel. Bij contract belangrijke korting. Inzending op den dag van uit gave vóór 11 ure. Dit nummer bestaat uit 2 bladen. laatste dag der Ten einde alle overgebleven LAPPEN op te ruimen zullen wij houden. IV Men profileere hiervan In verband met de bezetting van het Ruhrgebied door de Fransche troepen valt ditmaal op twee belangrijke feiten te wij zen, welke hun invloed op den algemee- nen toestand daar ter plaatse zullen laten gelden. Het Rijnsch-Westfaalsche kolensyndicaat heeft alle nog loopende contracten met de Lotharingsche ijzerfabrieken opgezegd en met Zweden nieuwe contracten voor ertslevering afgesloten, terwijl een niet minder belangrijk bericht door Reuter we reldkundig wordt gemaakt, nJ. dat de Britsche arbeiderspartij en de vakvereeni- gingen een manifest hebben uitgevaardigd, waarin ze zich niet alleen scharen aan de zijde der Duitsche arbeiders in hun strijd tegen imperialisme en militarisme, maar waarin van de Engelsche regeering diplomatieke interventie, zoo mogelijk in samenwerking met de Vereenigde Staten, geëischt wordt, teneinde de onmiddellijke ontruiming van 't Ruhrgebied te verzeke ren. Het eerste feit de opzegging der loo pende contracten met de Lotharingsche ijzerfabrieken mag betiteld worden als een diplomatieke zet in den. reeds lang aan den gang zijnden, strijd tusschen de Fransche - en Duitsche ijzer- en staal nijverheid. De Lotharingsche ijzerfabrieken hebben voor de bewerking hunner erts cokes noo- dig, waarvoor het Ruhrgebied de ge schikte kolen leverde. Beide nijverheids centra waren dus op elkander aangewe zen, maar door de wederinlijving van bovengenoemde landstreek was het ver band eenigszins verbroken, omdat bedoel de industrieën niet meer door dezelfde groepen van Duitsche fabrikanten werden bestuurd. Dat verband wilde men van Fransche zijde gaarne herstellen. Tot nauwe samenwerking met de Lotha ringsche industrie, tot uitwisseling der wederzijdsche grondstoffen waren de mijnmagnaten van het Ruhrgebied gaarne bereid. Maar de Franschen waren daarmee niet tevreden. Zij hadden verdergaande plannen en zij wenschten de Duitsche mijnindustrie onder hun „controle te bren gen. Op de weigering van de Duitsche :n- dustriëelen zijn deze plannen echter afge- RECHTZAKEN. stuit en het gevolg van de milita're actie in het Ruhrgebied is nu, dat de Duitsche industriëelen hun betrekkingen met de Lotharingsche nijverheid verbreken en in Zweden trachten te verkrijgen, wat ze tot dusver van Lotharingen verkregen. De Duitsche industrie wenscht tegenover Frankrijk zijn onafhankelijkheid te hand haven. Het tweede belangrijke feit, waarop wij hierboven wezen, n.l. de actie der Engel- scche arbeiders, zal zeer zeker voor de Duitsche arbeiders een aansporing zijn tot volharden in hun aangenomen houding. De Fransche politiek, welke verwachtte dat men de arbeiders op hun hand zou krijt/en, door aan de Ruhrbezetting het karakter te geven van een strijd tegen de kolenmagnaten, als Thijssen e. a., heeft gefaald. De arbeiders in bet veel besproken nij- verheidsgebied vatten de Fransche actie heel anders op en zij trachten deze zuiver militaire onderneming, welke een nieuwen oorlog kan ontketenen, zooveel mogelijk te doen mislukken. De heeren te Parijs hebben zich ten op zichte van stemming en opvatting der Duitsche natie misrekend en nu deze mis vatting duidelijk blijkt, is er geen aanlei ding meer om toegevendheid td betrach ten. Intusschen heeft dat ontwakend besef alleen tot gevolg, dat de bezetters steeds scherper maatregelen treffen, al bewijst het feit, dat de weigerachtige industri- eelen, die deze week voor den krijgsraad terecht stonden, slechts tot een boete worden veroordeeld, dat men nog wel eenigszins terugschrikt voor de uiterste consequenties van zijn optreden, maar ook hier zou men de vraag kunnen plaatsen: hoe lang nog? BINNENLAND. Het N. V. V. en het Ruhrgebied. De hoofdbesturen van de, bij het Ne- derlandsch Verbond van Vakverenigin gen aangesloten bonden van werknemers hebben besloten een bedrag van ongeveer f150.000 beschikbaar te stellen, om het verzet van de Duitsche arbeiders in het Ruhrgebied te steunen. Over enkele we ken zullen zij de vraag van verderen financiëelen steun onder de oogen zien. Tegen den oorlog. Woensdag kwamen de besturen van het N. A. S., de C. P. en de Federatie van Sociaal-Anarchisten bijeen, waarbij, na uit voerige besprekingen besloten werd, een landelijk comité te vormen op den grond slag van d§ scherpste actie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding. In het bizonder sprak de vergadering zich uit voor anu- leering van het vredesverdrag van Ver sailles. Voorts werd besloten op den avond van 31 Jan. in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Groningen. Enschede, Maas tricht, Eindhoven, Haarlem en Deventer betoogingen te organiseeren. Do J^&rb^urs. Ten opzichte van he$ welslagen van de achtste, van 13 tot 22--Maart te houden Jaarbeurs te Utrecht vi het beurssecre- tariaat optimistischer gestemd dan in de voorbereidingsperiode van de vorige jaar beurs, al verwacht men van 't buiten land weinig deelneming. Het secretariaat meent, dat in handel en industrie dc stemming verbeterd is, hetgeen onder meer blijkt uit een gun stiger stand van de deelneming als op dit tijdstip bij de zevende jaarbeurs was waar te nemen. Uit Stad en Provincie ZIERIKZEE. Van de overbekende „Zee- landia" beschuitgeleifabriek alhier ontvin gen wij voor 't reeds ingetreden jaar een smaakvol uitgevoesden weekkalender, versierd met afbeeldingen van de gefa briceerde producten, reproducties van door dc firma uitgegeven reclameplaten, stadsgezichten enz Het is een fraaie ka lender, welke de firma Bakker te Koog Zaandijk in haar grafische kunstinrichting heelt vervaardigd. De vanwege den Zeeuwschen Polder en Waterschapsbond gevormde studie commissie, belast met het onderzoek naar den invloed van den mosselcultuur op de vooroevers der polders en waterschappen in Zeeland werd Donderdag door den bondsvoorzitter, mr. P. Dicleman, in de sociëteit Sint-Joris te Middelburg geïn stalleerd. Gekozen werd tot voorzitter der commissie de heer A. van der Weijdc te Zierikzee, tot vicc-^oorzitter de heer W. van Ocvcren tc Wolphaartsdijk. Voorts bestaat de commissie uit de heeren W. G. Boot Jz. te Haamstede, P. Erasmus te Oostburg, C. M. P. W. Hanssens te Sint- Annaland, C. D. Vereeke te Kapelle, G. D. A. Voerman te Philippine en mr. H. van der Beke Callenfels te Middelburg, secretaris. OUWERKERK. De bevolking onzer ge meente telde op 1 Jan. 1922 755 zielen, nl. 354 m. en 401 vr. Door geboorte ver meerderde) Jd.it aantal met 7 m. en 10 vr.r totaal 17, en door vestiging met 20 m. en 19 vr., samen 39. Het inwonertal verminderd door vertrek met 16 m. en 26 vr., totaal 42, terwijl in 1922 3 m. en 2 vr. overleden. Op 1 Jan. j.l. bedroeg het aantal inwoners dus 362 m. en 402 vr., totaal 764 personen. OUD-VOSSEMEER. Thans is de stoom machine, welke dienst moet doen voor het hulpgemaal voor de Drie Groote Pol ders, afdoende hersteld, en door het Rijks- toezicht goedgekeurd, zoodat met de ver dere werkzaamheden kan worden voort gegaan. ZIERIKZEE, 26 Jan. Voor deze recht bank stonden heden terecht A. v. d. R., 20 j., en J. W. D., 27 j., beiden uit an deren hoofde gedetineerd resp. te Utrecht" en Arnhem, bekleagd van diefstal in ver- eeniging ten nadeele van den heer K. de V., alhier, in den nacht van 9 op 10 Sept. 1922. De heer de V. met 2ijtn ge2in waren afwezig. Door het uitsnij den of verbreking van een ruit en openen van een raam zijn zij het huis binnen gedrongen en hebben vervolgens door verbreking en opensnijden van de laden en kastjes van een gesloten schrijfbureau verschillende gouden en zilveren voor werpen ontveemd. Beklaagden bekenden de hun ten laste gelegde feiten. De eisch luidde voor ieder der beklaagden 2 jaar gevangenisstraf. De Rechtbank daarna uitspraak doende veroordeelde beiden tot 6 maanden ge vangenisstraf. Beklaagden hebben op tal van andere plaatsen inbraak gepleegd. De moord op ien koopman Engelsman. De volksrechtbenk te Neurenberg (Beie ren) heeft zich Woensdag bezig gehouden met den moord op den Nederlandschen koopman W. E., waarvoor zich de eige naar van een fabriek van aardewerk, Kris- tian Lederer en de porceleinschilder Meu- sel te verantwoorden hadden. Zij zijn aangeklaagd van moord en roof, daartoe voorbereidingen getroffen en, na de daad. het lijk op afschuwelijke wijze verminkt en opgeruimd te hebben. Beklaagde L., die het eerst verhoord werd, hield zich zwaar ziek. Een paar dagen geleden heeft hij geprobeerd zelf moord te plegen door den steel van een lepel in te slikken. Hij heeft verteld, op welke wijze de misdaad werd uitgevoerd. Op den dag van den moord kwam hij reeds om 7 uur in de fabriek. Hij maakte onmiddellijk den oven aan. De magazijn- knecht werd weggestuurd. In den loop van den ochtend kwam ook de beklaagde Meusel. Later versch en Engelsman. Toen deze de fabriek betrad, stak Lederer een hamer in zijn zak. Het tweetal maakte van een oogenblik, waarop Engelsman hun den rug toekeerde, gebruik hem neer te slaan. Daarop kleedden zij hun slacht offer uit en staken de kleeren, schoenen, hoed en wandelstok vin Engelsman in den oven, Het bleek uiterst moeilijk, het lijk in stukken te snijden. Dearop beslo ten de moordenaars, hun slachtoffer te begraven. Zij hadden trouwens met deze, mogelijkheid gerekend en hiertoe een kof fer geleend. Het lijk werd nu in zakken gewikkeld en in den koffer gestopt. Toen men zoover gekomen was. werd de buit gedeeld. Lederer kreeg 50,000 mark en 25 gulden, 's Avonds ging hij met zijn vrouw naar een variété en daarop keerde hij met Meusel naar de fabriek terug. Het lijk van Engelsman werd nu op een handkar geladen en ergens in de buurt begraven. Een schop hadden de moorde naars meegebracht. Lederer legde deze bekentenis in een zeer vlot tempo af. LANDBOUW EN VEETEELT. Mond en klauwzeer. De heer Van Rappard heeft den Minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw de volgende vragen gesteld: Is het den Minister bekend, dat het aan prof. Pfeiler, te Jena in Thuringen, gelukt is, de smetstof van het mond- en klauwzeer kunstmatig in bepaalde voe dingsbodems op het laboratorium te Jena j te kweeken Oil kunt niet ophouden roet krabben en wrijven gij wordt door jeuk f.oo geplaagd, datgij tusl r.oudt gevoelen de bran dende liuid van Uw vleesch te scheuren. Tenslotte kunt ge het niet meer volhoudenhet ga»t boven Uw kracht nogmaals die ontzettende uren vol kwelling, die verschrtkkelnke nachten zonder slaap dooi te maken. Maar luistertuitkomst is daar 1 Enkele droppels slechts *"an liet nieuwe vloeibare middel u gen huidziekte genaamd D.D.D. hebben een verrassende uitwerking. Van geluk weet ge nlei In welke wereld gij zijt. jeuk en prikkeling zijn als door tooverslag verdwenen, en ein delijk krijgt gij weer eens rust. Een tlaeon reeds Is voldoende om dit aan te tonnen. Het D.D.D. nering doord_. derbuiddoordringt,en de ziekte veroorzakende kiemen vernie tigt. Exzeem. schuilt, iwercn, etterhuilen, korsten, en alle andere ziekten der huid moeten het. spoedig tegen dit kalmte, rende, zuiverende middel af. Koopt nog heden een üesch A 2.50 (proelllesch 10.75) ver krijgbaar bij alle apothekers en drogisicn. Vraagt ook de ge. nceskrnchtig» DDD.-zeep A f l.—. per poeder 8 cent, doos ii 25 st. f 1,70, tegen Zenuwhoofdpijn, Zenuwkoorts, Zenuw In de tanden. per koker 60 ct. tegen Examenvrees, Slapeloosheid, Ge jaagdheid. Verkrijgbaar Drogisterijen v. d. VALK en GUDDE te Zierikzee, L. G. v. ZALT- BOMMEL te Tholen en JOH. LEUNE te Staven isse. En gros Firma VAN TRIGT MAST, Hofdijk, Rotterdam. Als het waar is, dat prof. Pfeiler zich heeft uitgelaten, dat hij bereid is, met toestemming zijner regeering, mede te werken met deskundigen uil neutrale lan den, om gezamenlijk het mond- en klauw- zeervraagstuk op te lossen, is de Minister dan bereid te bevorderen, dat zoo spoe dig mogelijk een oommissie van des kundigen zich naar Jena begeeft, ten einde kennis te nemen van de onderzoekingen van prof. Pfeiler? II. Verder stonden elk onder één over- deken de drie volgende groepen: 1°. het St.-Nioolaas- of kramers-, Maria Assump tie- of tappers en korenkoopers-, St.-Jan of zakkeclragers- en Dronkers- en St.- Philippus en Jacobus of karreliedengilde; ■2°. het St.-Cosmus en Damlanus of chirur gijns-, 't St.-Matthijs o"f kuipers-, 't St.- Bartholomeus of vleeschhouwers- en het St.-Paulus of mandenmakersgilde; 3°. het St.-Ansbert en St.-Lucia of bakkersgilde (mei de koks, pastei- en suikerbakkers) en het St.-Victors of molenaars- en grut- tersgilde. Eindelijk had men een afzonderlijken overdeken voor het St.-Lievensgilde, dat de stoofmeesters en meereeders bevatte, en voor het lijndraaiersgilde, waartoe de louw- en 'koordeverkoopers behoorden. Het St.-Severinus of wolleweversgilde had tot overdekens de twee jaarlijksche bur gemeesters. Het panneliedengilde of dat der zout- zieders had in 1751 geen overdeken en het St.-Vitus of droogscheerdersgilde was toen juist uitgestorven. Dit is dus de lange en eentonige lijst der nog in de 18e eeuw1 te Zierikzee be staande ambaohts-corporaties. Van alle genoemde gilden bijzonder heden mede te deelen, 2iou zeer veel kolommen druks vederen. Daarom Zul len achtereenvolgens slechts de voor naamste behandeld worden met hunne jaarlijksche gedenkdagen,, gildeproeeven, bezittingen en verdere bijzonderheden Tot die voornaamste rekenen we: de timmerlieden, metselaars, schilders, boek binders, smeden, vleeschhouwers, kuipers, schoenmakers, kleermakers, visschers, schippers, groentekweekers, kramers, chi rurgijns, bakkers, molenaars, meereeders en zakkedragers. Al die gilden vergaderden na de re formatie op hunne gildedagen in de Groo te kerk voor hunne kapel, waarin in den katholieken tijd het altaar en het beeld van den beschermheilige had gestaan. Al leen het z.g.n. Dronkers- of bierdragers- gilde vergaderde in de Kleine Kerk. Rondom de Groote kerk bevonden zich 29 kapellen en^elke kapel had haar eigen naam, ontleend aan het gilde dat daarin eertijds zijne godsdienstige plechtigheden deed verrichten. De nabij die kapellen zich bevindende ramen werden door de be trokken gilden onderhouden volgens eene daarvan opgemaakte lijst en wanneer de Sinl-Lievens-Monsterkerk geuit moest worden, wat voor zulk een enorm ge bouw op hooge uitgaven kwam te staan, was elk gilde, ook dat bij een pilaar vergaderde, waar vroeger zijn altaar was geweest, verplicht naar evenredigheid daarin bij te dragen. Overgaande tot de beschouwing van eenige der genoemde gilden afzonderlijk, komt wel in de eerste plaats in aanmer king het belangrijke gilde der huistim merlieden, dat bekend stond als het Hei lige Kruis- en ook als het Sint Jozefs- gilde. Het gilde der hoütkoopers, dat St.- Maarten tot patroon had, behoorde ertoe. De gildedag van het eerstgenoemde was 14 September of de dag der z.g.n. Kruis verheffing, de datum van laatstgenoemde was 11 November. Gildepenningen der huistimmerlieden zijn nog in wezen. Gildebrieven of reglementen van het Huistimmerliedengilde werden in 1485, 1522 en 1599 door den Raad vastgesteld. De leertijd om tot baas bevorderd te kun nen worden was op twee jaren gesteld. De gildeproef bestond in het maken van een kruiskozijn met dubbele vensters, een bint met sleutels, een karbeel enz. Later werd die proef nog verzwaard door het verplichte maken van een teekening van den plattegrond van een wenteltrap met 1 een bordes erin, benevens het uitslaan i van een kap met gebroken spanningen en hoekkeper. Was de proef goedge keurd, dan betaalde men nog een som van f 100 aan het gilde. Zooals bekend is, werd in den ouden lijd alles door de stedelijke overheid ge reglementeerd. Zoo stelde de raad o.a een tarief vast voor de leverantie van de doodkisten en van wapenborden die in de Groote kerk werden opgehangen. In 1716 werd den timmerlieden op éen boete van f 12 ten bate der Sint Lieven» Monsterkerk verboden, de doodkisten lan ger dan 7 voet en breeder dan 21/a voet te maken. Een eigenaardige kwestie deed zich in 1752 voor, toen een Roomsch inwoner als gildebroeder wenschte toegelaten te Worden. Dit ontlokte hevige protesten aan 71e gildebroeders vn 'n eer> rekest tot den Raad groot 38 bladzijden, wezen zij op het gevaarlijke van zulk een toelating. Daar de Raad geen beslissing genomen heeft, vermoeden we dat de candidaat zijn verzoek heeft ingetrokken. Gelijk er tusschen nauw aan elkaar veruanfe ambachten vaak kwestie ont stond over de grenzen van ieders arbeids veld, zoo was er sedert lang tusschen de timmerlieden en de schrijnwerkers (die tot het Sint-Lucas-gilde behporden) groot verschil in opvatting ontstaan over de voorwerpen, die ieder gilde vervaardigen tnocht. Daar dit geschil groote afmetin gen had aangenomen en onder de 'bur gerij veel verwijdering had doen ontstaan, werd door tusschenkomst der stedelijke regeering in 1774 een reglement vastge steld, waarbij nauwkeurig omschreven werd, wat door elk gilde afzonderlijk en wat door beide gil den gelijkelijk moéht vervaardigd worden. Het gilde was altijd nog al talrijk. In 1657 waren er 40 bazen of vrijmeesters. In 1751 richtte men uit onderlinge bij dragen een weduwen- en weezenbeurs op. Stierf een gildebroeder, dan werden diens gereedschappen onder de anderen ver kocht, om te voorkomen, dat de werk tuigen in handen geraakten van particu lieren. Hoewel de gilden in 1798 opge heven waren, zijn ons nog uit 1823 twee gevallen van dergelijken verkoop a'hier bekend. De gildedag werd, ook na 1798, ge vierd. Eik gilde liet op zijn eigen datum door den stadsklokkenspeelder het caril lon op den stadhuistoren bespelen, waar ivoor 4 sciheLIingen io(l" f 1|,20 'betaald werd. Op dien dag, wanneer meestal de jaar rekening door den deken werd gedaan en een nieuwe deken gekozen, trok men, na afloop der samenkomst voor Zijn ka pel in.de Groote kerk, naar een koffie huis of logement, om daar het jaarlijk sche gildemaal te "houden, waar het lus tig toeging. Uit nog bewaarde rekening boeken kan men zien, dat men nu eens in „de Faam", dan weder in „de Zout keet" (nu C 93 in de Poststraat), ook wel in het Heerenlogement (nu gedeeltelijk school A, dicht bij den hoek van den Wevershoek) ter maaltijd ging. Behalve uitgaven voor bier eri wijn, vindt men ook posten voor oesters, kabeljauw, vleesch, gebak, pijpen en tabak. Onder de bezittingen van het gilde behoorde een stuk bouwland onder Noordwclle, 3a7 bij notarieele akte van 19 Mei 1496 door Wadde Jacob Clais Colenszone, timmer man, en Cornelie Pieter Willemsdochter, zijne huisvrouw, aan het Heilige Kruis- gilde geschonken was, om voor hen en hunne ouders missen te laten doen op het Heilige Kruis-altaar in de Sint-Lie- yens-Monsterkerk, over het gebruik en eigendom van welk altaar reeds in 1423 tusschen het timmerliedengilde en het Heilige Graf-gilde eene overeenkomst ge troffen was. Genoemd land onder Noord- welle is, met andere gildegoederen, krach tens een Koninklijk besluit vpn 1820, se dert 1831 onder beheer van het college van Regenten van het Burgerweeshuis, welke instelling derhalve daarvan de in komsten trekt. En hiermede van het huistimmerlieden gilde afstappende, gaan wij over tot het Sint Ontcommers- of metselaarsgilde, Welks beschermheilige op 8 October her dacht werd. Die schutspatroon was een vrouwelijke heilige, die op zonderlinge wijze afgebeeld wordt, n.l. met een baard. Volgens de overlevering zou zij gekrui sigd zijn geworden. Uit den giidebrief van 1547, later herhaaldelijk aangevuld en gewijzigd, blijkt, dat de werkuren waren van half Maart tot 'baif September van 's morgens 5—12 uur en van 1 7 uur 's namiddags. Des voor- en namiddags had men i/2 uur vrij om op het werk teleten. Voor de kas van hef gilde moest elke gildebrobder 1 stuiver per week afstaan en uit die kas Werden zieke en tot wer ken buiten staat zijnde leden ondersteund. (Wordt Oerüoigd.)

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1923 | | pagina 1