ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Woensdag 4 Juni 1913.
Mr. R. J. H. PATIJN.
(Z ierikzeesche
Cour ti ii t).
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,00 per 8 maanden.
Voor het buitenland, verzending ééns per week,
f 10 per jaar bjj vooruitbetaling.
69ste JAARGANG. No. 9396.
Directeur i A. J. DE LOOZE Jr.
(Jitgewer-Hoofdredacteuri A. FRANKEL.
Redacteur I J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdagimiddags uiterlijk 2 ure]
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
STEMMING
ter verkiezing voor drie leden van
de Provinciale Staten.
De BURGEMEESTER der Gemeente Zibrikzee
brengt ter openbare kennis, dat op Vr^dag
13 Juul a.s., van des morgens acht tot des
namiddags T(jf uur, eene stemming zal plaats
hebben, ter verkiezing voor drie leden van de
Provinciale Staten, voor hetkiesdistrictZiERiKZEB,
waarvoor gis candidaten zyn gesteld deheeren:
M. BOLLE Lz.,
J. H. C. HEIJSE,
K. J. HOCKE HOOGENBOOM en
A. TIMMERMAN Cz.
De stembureaux houden nitting in het Raad
huis, en weldat voor het stemdistrict I in de
Raadzaal, en dat voor het stemdistrict II in de
kamer voor deu Gemeente-Secretaris.
Voor het stemdistrict II is de toegang door
de Gemeente-Secretarie.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op
artikel 128 van het Wetboek van Strafrecht,
luidende
„Hij, die opzettelijk, zich voor een ander
„uitgevende, aan eene krachtens wetteljjk
„voorschrift uitgeschreven verkiezing deel
neemt, wordt gestraft met gevangenisstraf
„van ten hoogste één jaar".
Zierikzee, den 3 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
D. VAN DER VLIET.
Handelt in 't belang uwer moedors,
vrouwen, dochters en zusters, maar
bovenal in het belang van de maat
schappij door uw stem uit te brengen
op onzen candidaat, mr. R. J. H.
PATIJN, die in zijn jongste te Zierikzee
*ehoudene rede uitdrukkelijk verklaard
leeft, dat de concentratie de beletselen
wil wegnemen, die aan de toepassing
van het beginsel van Vrouwenkiesrecht
in den weg staan.
Kiest dus allen
STEMMING
ter verkiezing voor een lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
De DU ROEM EEST KR der Gemeente Znssmztr
brengt ter openbare kennis, dat op Dinsdag
den 17en Juni a.s., van des morgens acht tot
des namiddags vijf uur, eene stemming zal
plaats hebben ter verkiezing voor een lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het
kiesdistrict Zierikzee, waarvoor als candidaten
zgn gesteld de heeren
H. C. IIOGERZEIL,
H. A. KOOMANS en
Mr. R. J. H. PATIJN.
De stembureaux houden zitting in het Raad
huis, en weldat voor het stemdistrict I in de
Raadzaal, en dat voor het stemdistrict II in de
kamer voor deu Gemeente-Secretaris.
Voor het stemdistrict II is de toegang door
de Gemeente-Secretarie.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op
artikel 128 van het Wetboek van Strafrecht,
luidende
„Hjj, die opzettelijk, zich voor een ander
„uitgevende, aan eene krachtens wetteljjk
„voorschrift uitgeschreven verkiezing deel
neemt, wordt gestraft met gevangenisstraf
„van ten hoogste één jaar".
Zierikzee, den 3 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
D. VAN DER VLIET.
Stemming voor
de Provinciale Staten
op VBIIDAG den l3don JUNI.
Wy noodigen de kiezers van Schouwen-
Duiveland uit, om op a.s. Vrydag den
13den Juni, zich allen naar het stem
lokaal te begeven, teneinde aldaar hunne
stemmen uit te brengen op de candidaten
der Centrale Liberale Kiesvereeniging,
de heeren
M. BOLLE Lz.,
J. H. C. HEIJSE en
K. J. HOCKE HOOGENBOOM,
beproefde vrijzinnigen, mannen, die
steeds in de vergaderingen der Provin
ciale Staten met warmte voor de
belangen van dit district geijverd hebben.
Aan de Kiezen
Weldra ruit gjj tot de vervulling van
uw burgerplicht worden opgeroepen
teneinde een nieuwe volksvertegen
woordiging samen te stellen.
Is de volksvertegenwoordigingdie
binnenkort heengaat, als een vertegen
woordiging van het geheele Neder -
landsche volk te beschouwen?
In geenen deele.
Algezien van de 500.000 mannen,
die als onmondigen het kiesrecht niet
bezitten, en die daarop rechtens aan
spraak hebben, worden bü de samen
stelling der volksvertegenwoordiging al
de vrouwen van het bezit van het
kiesrecht stelselmatig uitgesloten.
Wjj vragen u, kiezers, is dat recht
vaardig.
Hebben de vrouwen bjj de wetten en
Koninklijke Besluiten soms geen belang
Waarom mogen zij over de vraag
stukken van onderwijs en opvoeding,
van openbare zedelijkheid en staats-
pensionneering voor de arme ouden
van dagen, van arbeids- en kinder
wetten, van vrijhandel en bescherming,
niet medespreken?
Is dit niet een schreeuwend onrecht?
Wij doen thans een beroep op uw
rechtsgevoel.
Helpt mede dit onrecht uit den weg
ruimen.
Bedenkt, dat in landen, waar het
vrouwenkiesrecht is ingevoerd, het voor
de gansche gemeenschap nuttig werkt.
Een onjuiste bewering.
Herhaaldelijk kan men van sociaal
democratische sprekers en debaters de
bewering hooren, dat liberale ministers
nooit hebben getracht den suikeraccijns
te verlagen.
Deze bewering is in stryd met de
waarheid.
Het Kabinet-De Meester toch diende
op 24 September 1906 een wetsontwerp
in, strekkende |om den suikeraccyns te
verlagen van f 27 tot f 17.
Na de Memorie van Antwoord ver
scheen een gewyzigd ontwerp, waarin
de verlaging werd voorgesteld tot f 14,
als de opbrengst van den drankaccijns
in drie achtereenvolgende jaren een
zeker bedrag zou opleveren.
De verwerping van de Oorlogsbegroo-
ting van minister Van Rappard op 21
December 1907, waaraan ook de socialis
tische Kamerleden hun door de rechter
zijde zeer gewaardeerde medewerking
verleenden, had het aftreder, van het
Kabinet-De Meester ten gevolge.
De huidige Minister Kolkman, die
hierop Minister van Pinantiën werd,
trok op 10 Maart 1908 het ontwerp tot
verlaging van den suikeraccyns in.
Uit het bovenstaande blijkt dus zonne
klaar, dat wel degelyk het liberale
kabinet De Meester een aanzienlijke
verlaging van den suikeraccijns heeft
willen tot stand brengen.
NIEUW STIJDINGEN.
NEDERLAND.
Apeldoorn, 2 Juni. Even 8 ui
Zondagmorgen vertrok H. M. de Koningin
in twee auto's, vergezeld van de hofdame
Jonkvrouwe S. de Montraoltin en Harer
Majesteits Adjudant Jhr. J. C. F. Von
Miihlen, van 't Loo naar Arnhem.
Daar arriveerde Z. K. H. met Zyn
adjudant Jhr. C. L. Van Suchtelen, te
9.01 uit den Taunus.
Het Vorstelyke Paar, dat in de voorste
auto gezeten over den Arnheraschen
straatweg naar Het Loo was gereden,
kwam ongeveer 9$ daar aan.
H. K. H. Prinses Juliana stond bij
aankomst ter begroeting en verwelkoming
op het bordes der villa.
Een talryke menigte hield zich in do
Waldeck Pyrmontlaan op en had 't geluk
op eenigen afstand getuige te zijn van
de hartelyke begroeting van Z. K. H.
den Prins en Prinses Juliana.
VGravenliage, 2 Juni. Sinds eenige
dagen had het de aandacht getrokken,
dat een 17-jarige klerk, werkzaam aan
het bykantoor 's-Gravenhage van de
Algeraeene Maatschappij van Levens
verzekering en Lijfrente, te Amsterdam,
zich vrij groote uitgaven veroorloofde
aan uitstapjes, kleeding, enz. Zoo was
hy Zaterdag vóór acht dagen met een
16-jarig meisje naar Amsterdam gegaan,
had daar met haar den nacht door
gebracht in een hotel, om den volgenden
dag samen een boottochtje te maken
naar Urk.
De directie van het Baagsche bijkantoor,
aan wie een en ander ter oore kwam,
wenschte daarom op het laatst der
vorige week, dat hy zijn kas zou op
maken en verantwoording doen van
door hem geïnde en géboekte kwitanties.
Onder voorwendsel, dat hij nog een
bedrag van f 7,80 te innen had en dan
een ronde som kon verantwoorden, wist
hy op dat oogenblik het opmaken van
zijn kas uit te stellen.
Toen de gerezen argwaan door zyn
uitblijven versterkt werd, belde men het
adres op, waar hij de f 7,80 zou ont
vangen, waarop bleek, dat hij daar
inderdaad kort te voren was geweest.
Uit het daarna door den brigadier-
rechercheur Van der Drift ingestelde
onderzoek bleek, dat hy by een passage
bureau alhier een biljet naar Amerika
had genomen, om Zaterdagmiddag per
I. „Noordam" daarheen te vertrokken.
Gebleken is, dat het jongeraensch
ruim f 1500 had verduisterd.
Inmiddels kwamen by de directie en
by zyn ouders brieven in, waarin de
knaap schreef, dat het zijn plan was,
zich zelf van het leven te berooven.
Eón dier brieven was uit Voorburg ge
schreven op postpapier van één der
café's aldaar.
Zaterdagavond, omstreeks 9 uur, is
zyn lyk, met een schotwond in de hart
streek, gevonden door een gezelschap,
dal in de Nieuwe Scheveningsche
Boschjes wandelde. By het lijk lag een
revolver en het rijwiel van den knaap.
Op hem werd een bedrag van slechts
f 1,30 gevonden.
Gorlnchem. Onlangs werd gemeld,
dat de vrouw van den arbeider C. B.,
te Vuren, bij deze gemeente, en diens
commensaal in het Huis van Bewaring
te Dordiücht zijn opgesloten als ver
dacht van vergiftiging van B.
De vrouw heeft thans, naar de Dord.
Ct. meldt, bekend, dat zy gepoogd
heeft haar man te vergiftigende
commensaal ontkent medeplichtig te zyn.
B. wordt thans by zyn ouders te
Beesd verpleegd. De geneesheer aldaar,
die hem behandelde, vermoedde al
dadelijk, dat B. vergiftigd was. In het
gezin van B. zyn vier kinderen.
Rotterdam, 3 Juni. Gisterenmiddag
werd alhier op het Schuttersveld, van
wege de S. D. A. P., een betooging
gehouden voor de invoering van het
algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen, welke door een 3000 raenschen
werd bijgewoond.
Op twee spreekgestoelten spraken
achtereenvolgens Spiekman, Van Hinten,
Mendels en Bergmeyer.
Na afloop werd een optocht met
banieren georganiseerd, waaraan 39
verschillende groepen, vertegenwoordi
gend 200 vcreenigingen, mét ruim 300
afgevaardigden, deelnamen.
Was reeds op het terrein by af
wisseling de samenkomst door muziek
afgewisseld, aan den optocht namen
vier muziekkorpsen deel.
De stoel, omstreeks 4 uur georgani
seerd, werd te ongeveer 6 uur op de
Coolvest ontbonden.
De geheele betooging werd door
droog weder begunstigd.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 2 Juni. In het café „Juliana"
trad Vrijdagavond als spreker op de
heer H. Scholtens, directeur eener
christelijke kweekschool te Rotterdam.
Hij had tot onderwerp: „De door de
regeering voorgestelde wyziging van
artikel 92 der Grondwet biedt de beste
oplossing van het onderwijs-vraagstuk"
Door den voorzitter der centrale anti-
revolutiounaire kiesvereeniging, den heer
D. Mulder, werd de vergadering met
gebed geopend. In zijn inleidend woord
zeide deze, dat, toen onlangs door een
anti-revolutionnairen spreker over staats
pensioen werd gesproken, éèn der debaters
de opmerking maakte, dat de strijd ge
opend werd met een onderwerp van
materialistische strekking, iu sUde met
een van geestelijken aard. De anti-rev.
partij stelt, zeide spreker, er een eer in
de geestelijke belangen boven de stoffelijke
te laten gaan, al beeft zij ook voor de
stoffelijke belangen van bet volk een
open oog. De opmerking was voorbarig.
Want van deu beginne aflag het in ons
voornemen voor het onderwijs-vraagstuk
een spreker te doen optreden. Eu als
zoodanig heeft zich de heer Scholtens
bereid verklaard, die door den voorzitter
werd verwelkomd eu aan de vergadering
voorgesteld.
Hierop verkreeg de heer Scholtens
het woord.
Deze gaf een historisch overzicht van
den schoolstrijd, die volgens spreker reeds
dagteekent uit den Graventijd. Hij hesprak
de wet van 1806, die het gebed bij den
aanvang en het einde van den schooltijd
voorschreef: de Grondwet van 1848,
waarbij het onderwijs vrij werd verklaard,
en het lager onderwijs tot een voorwerp
van de aanhoudende zorg dor regeering
werd gemaakt, de wet van 1857, toen
men de godsdienstige neutraliteit kreeg
de wet van 1878, de subsidieering der
bizondere scholen onder Mackay in 1886,
toen, zooals spreker zich uitdrukte, het
beginsel van staatsopvoeding van het kind
werd losgelaten, en de gelegenheid ge
geven werd het kind te doen opvoeden
door de ouders. Aan deze voorstelling
knoopte spreker zijn beschouwingen vast,
waaruit dan zou moeten blijken, dat de
staat steeds dwang bad geoefend, terwijl
zijn partij de vrijheid voorstond. Hij
verdedigde ten slotte het regeerings-
voorstel in zake artikel 192 der Grondwet.
De rede van den geachten spreker,
hoewel keurig naar den vorm, heeft ons
eenigermate teleurgesteld, omdat zij o. i.
niet drong in het hart der kwestie.
Voor het debat gaven zich op de heeren
A. Geluk en P. A. Perrels.
Eerstgenoemde constateerde, dat de
spreker een bespiegeling heeft gehouden
over vrijheid en dwang. De zaak, waarop
het aankomt, is deze, of de door deze
regeering voorgestelde wijziging van
art. 192 in het belang van het Neder-
landsche volk is. Debater verdedigt het
recht van den staat te zorgen voor het
onderwijs van het kind. Hij stelde in
het licht, dat de anti-rev. eischen: „De
Bijbel op de school", terwijl daarentegen
de katholieken volgens het voorschrift
van hun kerk de Bybel niet eens mogen
lezen. Vandaar de neutraliteit, die ons
in de schoenen geschoven is. Hij wijst
er op, dat van de Nederlandsche jeugd
de openbare school bezoekt. En toch
houdt de regeering blijkens haar voorstel
tot wijziging van art. 192 der Grondwet
daarmede geen rekening. Zij wil de
openbare school den kop indrukken.
Hij herinnert er aan, dat dr. Kuyper
gezegd heeft van de Nederlandsche
jeugd moet op de bizondere school komen.
Tal van nieuwe schooltjes zullen ver
rijzen als de voorgestelde wijziging van
art. 192 der Grondwet wordt aangenomen.
Het peil van volksontwikkeling zal daar
door dalen, gelijk door debater in don
breede wordt betoogd. En wat de vrijheid
der ouders betreft de school te kiezen
die zij voor hun kinderen noodig achten
die vrijheid is vaak denkbeeldig. Want de
ouders worden door onthouding van be
deeling, door weigering van doop en
door tal van andere middelen, die door
debater werden opgesomd, tot het zenden
van hun kinderen naar de bizondere
school gedwongen. Dit is dwang en geen
vrijheid, waarvan de spreker den mond
zoo vol had.
Wij zullen, zeide debater, de openbare
school, waartegen indertijd een laster
campagne op touw is gezet, tegen eiken
aanval verdedigen. Zij is en moet blijven
het bolwerk der nationale eenheid. Acht
tien jaren lang heeft hij hier op de
openbare school onderwijs gegeven aan
kinderen»van Hervormden, Katholieken
en Israëlieten. Nooit heeft men hem of
één der andere onderwijzers kunnen be
schuldigen, in strijd te hebben gehandeld
met art. 35 der Wet op het Lager Onder
wijs. Zij hebben steeds rekening ge
houden met de godsdienstige overtuiging
van andersdenkenden. En dat is het
mooie beginsel van onze openbare school
in het geheele land, waarvoor ieder
onderwyzer, ieder Nederlander, pal moet
staau. Het openbaar onderwijs moet
blijven de gangmaker van de bizondere
school. (Levendig applaus)
Als tweede debater voerde de heer
Perrels het woord. Deze toonde aan, dat
wanneer art. 192 der Grondwet gewijzigd
werd, zooals de Regeering het voorstelt,
men ook scholen zal krijgen van anar
chisten en ongodisten, die van staatswege
gesubsidieerd zullen worden. Hij wijst
er op, dat de openbare school bezocht
wordt door 500,000 kinderen, terwijl op
de birondere school 350,000 kinderen
gaan. Het Nederlandsche Volk heeft er
dus belang bij, dat de openbare school
blijft bestaan. Hij herinnert er ten slotte
aan, dat de Nationale Bond van Protes-
tantsche kiezers besloten heeft niet mede
te werken tot de door de regeering
voorgestelde oplossing der schoolkwestie,
daar die oplossing onchristelijk geacht
wordt te zijn, omdat daardoor de on
godsdienstige en anti-monarchale scholen
van overheidswege zouden moeten worden
gesteund. (Warme toejuichingen)
Na repliek van den geachten spreker,
die evenwel menig punt, waarop hij
aangevallen werd, onbeantwoord liet,
word door den voorzitter onder dankbe
tuiging aan spreker en debaters, de
vergadering met dankgebed gesloten.
3 Juni. Ter openbare terechtzitting
der arrondissements-rechtbank van heden,
werd de heer J. S. L. Korteweg be-
eedigd als notaris alhier, benoemd in
de plaats van den heer J. Franse, die
met ingang van I Januari 1913 eervol
ontslagen.
In de vergadering van de Afdee-
ling Zierikzee van het Algem. Nederl.
Werklieden-Verbond werd besloten de
candidatuur van het aftredend lid, Mr.
R. J. H. Patyn krachtig te steunen en
alle pogingen te zullen aanwenden om
genoemd Kamerlid, waarop de werk
lieden in dit district met recht trotsch
zyn, by eerste stemming gekozen te
krijgen.
Naar men ons mededeelt, zal de
wethouder jhr. J. F. Schuurbeque
Boeye, onze gemeente metterwoon ver
laten.
De heer Korteweg, notaris alhier,
moet zijn huis hebben gekocht.
Op de wereldtentoonstelling te
Gent maakt de Nederlandsche af deeling
een prachtig figuur. Alle inzendingen
uit Nederland zyn in het Nederlandsch
Paviljoen bijeengebracht. Vooral de
interessaute inzending van onzen stad
genoot, mr. A. J. F. Fokker, voorzitter
van het Bestuur der Visscheryen op de
Zeeuwsche Stroomen, trekt de algemeene
aandacht.
By Kon. besluit is pensioen ver
leend aan H. W. van Gastel, wed. G.
C. C. Bethe, leeraar aan een R. II. B. S.
ad f 735.
Met ingang van 1 Juli a.s. is ver
plaatst de kommies by de bel. 2do kl.
J. de Vos, van Bruinisse naar Vlaar-
dingen.
De N. R. C. vermeldt, dat 200
predikanten der Ned. Herv. Kerk, van
verschillende richtingen, hun instemming
betuigd hebben met het manifest, onder
leiding van dr. Slotenmaker de Bruine
en dr. Van der Flier te Utrecht vast
gesteld.
Aanstaanden Zaterdagavond zal
onze afgevaardigde, mr. Patyn, in de
conferentiekamer te Bruinisse een politieke
rede houden.
De heden alhier gehouden paarden
markt, gaf aan onze gemeente een
ongewone drukte, natuurlijk ten voor-
deele der neringdoenden.
Tal van bezoekers waren uit dit eiland
en uit de naburige eilanden stadwaarts
gekomen.
Aan de Balie en de Varreraarkt
waren tal van vreemde kooplieden,
hunne waren op hunne gewone lucht
hartige wyze te koop aanbiedende.
Door den voortdurenden verkoop van
jonge paarden tegen hooge prijzen, was
de aanvoer op de markt niet groot.
Aangevoerd waren 80 paarden, 4 hitten
en 1 veulen, verkocht werden 33 paarden,
waarvan 13 aan de loterij; de pryzen
liepen van t 150 tot f 540, de handel
was traag.
Noordgouwe. Volgens den alhier ge
plaatsten regenmeter, heelt de regenval
