ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Maandag 13 Januari 1913.
RONA
Van Houten s
Cacao
Eerste Blad.
NIEUWSTIJDINGEN.
Z ierikzeeschc
Cour a n t
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit bladdat iederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending ééns per week,
f 10 per jaar bij vooruitbetaling.
69ste JAARGANG. No. 9337.
Directeur: A. J. DE L00ZE Jr.
Uitgever-Hoofdredacteur: A. FRANKEL.
Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van l3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ots.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrjjdagsmiddags uiterlijk 2 ure.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Eiken dag wordt RONA meer gewaardeerd.
Het aantal geregelde gebruikers neemt voortdurend sterk toe.
Hun goede voorbeeld kan met gerustheid door iedereen worden
gevolgd.
Daar men voor een heerlijken kop chocolade van RONA minder
noodig heeft dan van andere soorten, is zij zoo bizonder
voordeelig in 't gebruik. Velen hebben dit reeds door ervaring
geleerd.
NEDERLAND.
Beverwijk. De lieer De Muralt heeft
aan de Kiesvereenigingen iu dit district,
die hem voor een candidatuur hebben
aangezocht, te kennen gegeven, dat hij
niet in aanmerking wenscht te komen.
Amsterdam, 12 Jan. Gisterenavond
had aan het station Muiderpoort een
ernstig ongeluk plaats.
Met den trein, die om 7.36 aldaar
aankomt kwam mede, raej. De R. en
haar beminde, de heer V.
Nauwelijks reed de trein het station
binnen, nog in vry snelle beweging
zijnde, of het paartje deed het portier
open en sprong op het perron.
Beiden vielen op de steenen en bleven
bewusteloos liggen. Het stationspersoneel
droegen hen in de wachtkamer. De heer
V. bleef bewusteloos, doch het meisje
kwam by, klagende over hevige pyn.
Beiden werden naar het O. L. Vrouwen
gasthuis overgebracht. Daar bleek de
toestand van het meisje zeer ernstig en
werd voor hersenschudding gevreesd,
terwyl ook voor hem opname in het
Ziekenhuis noodzakelyk werd geacht.
Haarlem, 11 Jan. De tweede boek
houder van de Electrische Spoorweg-
Maatschappy, N. J. Platteel, is van zyn
Kerstverlof niet hier teruggekeerd. Op
2 Januari moest hy in zyn betrekking
terug zyn. Gebleken is, dat hij op 26
December uit Diisseldorf, waar hy ge
logeerd had, vertrokken is. Hy had
voorgegeven naar Berlyn te gaan.
Blykens een telegram van den voort
vluchtige zelf, is hij naar Amerika uit
geweken.
By de openbreking van de safe bij
de Haarlerasche Bank bleek, dat de
effecten der waarborgsommen van de
conducteurs en de gelden van het
Ziekenfonds van het personeelter
waarde van f 20.000, zyn verdwenen.
Platteel heeft verder nog gelden van
particulieren, die hij beheerde, ver
duisterd.
Laatstleden Woensdagavond is
alhier door den trein van 5.16 uur uit
Leiden de seinwachter H. aan het
Kenaupark, die op weg was om zyn
land te gaan bemesten, aangereden en
gedood.
Het ongeluk schijnt ontstaan te zyn
doordat aan de machineloods een machine
z.g. stond af te blazen. Door het rumoer
en door den stoom heeft H. den aan
komenden trein niet gehoord, het juk,
dat hy over de schouders droeg, is toen
in aanraking gekomen met de lantaarn
van de machine, waarvan het glas
gebroken en de band was ingedrukt.
Van het juk heeft hij toen een slag
tegen het hoofd gekregen, welke den
dood heeft tengevolge gehad.
De overledene laat een vrouw met
zeven kinderen achter.
Soest, 7 Jan. Met betrekking tot de
inbraak op den avond van den Nieuw
jaarsdag ten huize van Melis van B.,
heeft een nauwkeurig onderzoek der
politie uitgebracht, dat hier van geen
inbraak sprake is, en dat van B. hoogst
waarschijnlijk het doel heeft gehad,
door middel van deze aangifte, het
ruedelyden van het gemeentebestuur op
te wekken, teneinde geldelijke onder
steuning'te bekomen.
Familieleden en omwonenden verklaren
dat Van B. hun gezegd heeft, geen
geld te hebben om geringe bedragen
voor levensbehoeften, enz. te voldoen
en niet te weten, hoe hij den Nieuw
jaarsdag zou moeten doorkomen. Kort
na het politieonderzoek heeft hy het
weinige huisraad dat hy bezat, verkocht
en is hij met de noorderzon vertrokken.
Sliedrecht, 11 Jan. Alhier is uit
Rendsburg (Duitschland), waar hy 18
dagen in voorloopige hechtenis heeft
doorgebracht, teruggekeerd J. van Aken.
Deze was met eenige Nederlanders (uit
Delfzyl) garresteerd, verdacht van moord.
Zyn onschuld is zonneklaar gebleken.
Intusschen heeft hy met zijn kameraden
een benauwden tyd doorgebracht.
Van Aken en Bonthuis uit Delfzyl
kwamen in een koffiehuis en vonden
daar Mutter Sas, zooals de vermoorde
vrouw genoemd werd, liggende met
afgesneden hals.
In plaats hiervan ter bevoegder plaatse
aangifte te doen, besloten zy het stil
zwijgen te bewaren. Dit was natuurlijk
afkeurenswaardig, maar wordt toch
eenigszins begrypelyk, wanneer wij raede-
deelen, dat zy den volgenden dag naar
Nederland zouden vertrekken. Vrees van
in 'n vreemd land in moeilijkheden te
geraken deed hen aldus besluiten. De
justitie moest het zelve maar uitzoeken,
zoo oordeelden zij.
Een volkomen stilzwijgen bewaarden
zij echter niet. Aan twee andere Neder
landers, Borst en Nannen, die de woning
voorbij gegaan zijn, hebben zij do
afschuwelijke misdaad medegedeeld.
Alle vier zijn gevangen genomen.
By de confrontatie van het lyk ont
kenden zy met de grootst mogelijke
beslistheid, doch zy werden weer „einge-
sperrt". Intusschen is later een kellner
uit het café, een familielid van de
vrouw, gearresteerd en als vermoedelijke
dader vastgehouden. Deze heeft bekend,
schuldig te zyn aan diefstal van geld.
Het vermoeden wint veld, dat hy ook
do moordenaar is.
Naar men verneemt worden pogingen
tot 't verkrijgen van schadeloosstelling
aangewend.
Vlaardlngeu. Ten nadeele van een ver
pleegde in het diaconiehuis alhier is een
bedrag van f 800 gestolen, dat zich in
eon kist bevond, die de dief door een
raam open te schuiven kon bereiken
en weghalen.
Rotterdam, 9 Jan. Hedenmorgen be
trapte do kapitein van een Harwichboot
een inbreker, die uit zijn liut vluchtte.
Door twee agenten werd de man ge-
arroteerd, die dadelijk herkend werd
als een oude bekende van de politie.
Uit de hut was een portefeuille met
Engelsoh geld en een gouden horloge
met dito ketting gestolen.
11 Jan. Aan de firraa Wra.
Muller Co. alhier is de leverantie van
Argentynsch bevroren vleesch opge
dragen, ten dienste voor het militaire
garnizoen te 's-Gravenhage.
Dordrecht, 9 Jan. lm de roef van het
voor deze stad liggende Rijnschip „Scheep
vaart 6", toebehoerende aan de Scheep
vaart- en Steen kolen maatschappij te
Rotterdam, is dezen nacht om 5 uur
brand uitgebroken.
De vrouw van den schipper sprong
door den schrik over boord en is ver
dronken. Ilaar lyk werd later opgehaald.
De brand zelf bleef beperkt tot de roef.
Dintoloord, 11 Jan. Donderdagavond
vierden de kinderen der Zondagsschool
aan den Droogendijk alhier het Kerstfeest.
Te vier uur vereenigden de kinderen
zich daartoe in één der schoollokalen.
Nadat ds. Ruys de samenkomst met
gebed had geopend, hield hy een
inleidende rede.
De onderwijzers der Zondagsschool, de
heeren J. Ruys en P. den Engelse
behandelden de Kerstgeschiedenis en een
onderdeel der Kerkgeschiedenis. Beide
onderwerpen werden op zeer kinderlijke
wyze uiteengezet, waardoor zoowel vele
ouderen, die uit belangstelling waren
opgekomen, als de jeugd geheel oor
waren. Tevens was gezorgd voor een
geregelde en gepaste afleiding door het
zingen van Kerstliederen. Een gezellige
levendigheid ontstond onder de menigte,
wanneer de kleintjes nu en dan onthaald
werden op chocolade en krentenbroodjes.
Het toppunt van vreugde werd echter
bereikt, toen de prysuitdeeling plaats had.
Nadat ds. Ruys de samenkomst met
dankgebed had gesloten, verlieten ouders
en kinderen te acht uur zeer voldaan
de plaats der Kerstviering.
Uit Stad en Provincie.
Zlerikzeo, 13 Jau. Voor de afdeeling
Zierikzee der Vereeniging „Volksonder
wijs" trad Zaterdagavond in het „Huis
van Nassau" als spreker op de heer
L C. T. Bigot, directeur der Kweek
school voor Onderwijzeressen te Arnhem.
De opkomst was, in aanmerking ge
nomen den feilen sneeuwstorm, die des
avonds woei, bevredigend te noemen.
Nadat de waarnemende voorzitter, jhr.
De Muralt, den spreker van den avond
had verwelkomd en aan de vergadering
voorgesteld, verkreeg deze het woord.
De heer Bigot, die tot onderwerp had
„de Openbare School", zette in den aan
hef van zijn rede het verschil tusschen
de openbare en bizondere school uiteen.
De openbare school is de school, die door
het rijk of de gemeenten onderhouden
wordt: alle andere scholen zijn bizondere
scholen. Het onderscheid lost zich op in
de vraag, of de onderwijzer en de onderwijs
inrichtingen betaald worden door den
gemeente-ontvanger, of door den penning
meester van een schoolvereeniging.
Spreker heeft geen bezwaar tegen de
bizondere school, die door ouders in het
leven wordt geroepen, maar heeft ernstige
bedenkingen tegen die bizondere scholen
en dit zijn helaas! de meeste die
een confessionneel karakter dragen.
De heer Bigot is een warm voorstander
van de openbare school, niet ter wille
van eenige partij, maar ter wille van
het kind.
I. Ter wille van de etische, religieuse
ontwikkeling.
II. Ter wille van de sociale ontwikke-
ling.
III. Ter wille van de iutellectueele
ontwikkeling van hot kind.
Ad lum. Spreker acht het verkeerd
het kind dogma's en leerstellingen in te
prenten. Die begrijpt het kind niet.
Het gaat niet aan om met kinderen
beneden twaalf jaar het vraagstuk der
verlossingsbehoefte te behandelen, of dat
der praedestinatie of het thema, dat de
mensch in zonde ontvangen en geboren is.
Dit alles gaat boven het bevattings
vermogen van het kind.
Men moet trachten om het goede, dat
in het kind zit, tot ontwikkeling te
brengen.
Wij stellen tegenover dat bijbrengen
van niet bevattelijke dingen onze neutrale
paedagogie.
Zoo ziet liet kind op de school in
een bloempot een bloembol planten. Het
ontwaart na eenigen tijd, dat uit dien
bol een spruit naar boven komt, en later
een bloem ontluikt.
Hoe komt dat. Wie doet dat groeien
en bloeien?
Dat doet God, zegt de onderwijzer.
Zoo wordt in de hoogste klasse de
globe aan de leerlingen getoond en
uitgelegd. Zij zien dan, hoe groot en
uitgestrekt de aarde is. Maar als hun
door 'den onderwijzer wordt verhaald,
van de grootte van de zon, en van de
vele zonnestelsels, dan geraakt het kind
in bewondering voor den Schepper, die
dat alles gewrocht heeft.
De openbare school werkt, zegt spreker,
niet goddeloos. Het tegendeel is waar.
Zij is juist de Christelijke school bij
uitnemendheid, omdat zij bij hot kind
de grondslagen legt van den godsdienst,
ook van den Christelijken godsdienst.
Zij legt de kiem van een geloofsover
tuiging. Welke die geloofsovertuiging
is, gaat den onderwijzer niet aan. Het
doel is niet Katholieken, Calvinisten of
vrijdenkers te kweeken, maar ernstige,
godsdienstige menschen.
Elke levensovertuiging, mits zij steunt
op ernstige overwegingon, is eerbied
wekkend.
De wijsgeer Kant vraagt terecht: hoe
is het mogelijk om een kind, dat pas in
deze wereld is, bezig te houden met vraag
stukken, die van de andere wereld zijn.
En hierin ligt juist de groote fout van
de bizondere school.
Spreker citeert een versje, dat in de
„Blijde Wereld" stond. Op een Christelijke
Bewaarschool werd aan de kinderen dit
versje geleerd. De inhoud er van kwam
hierop ncêr. Kinderen ontmoeten op
den weg koeien. Zij wisten zich van
angst geen raad. Een van hen kwam
op de gedachte het dagelijksch gebedje
op te zeggen. „Hemelsche Vader, geef
ons spijs en drauk".
En toen het gebedje geëindigd was,
waren al de koeien verdwenen.
Spreker wijst er op, dat de wetgever
voor alle gezindten de gelegenheid heeft
opengesteld om van de openbare school
ten behoeve van het godsdienstonderwijs
kosteloos gebruik te maken.
De etische religieuse opvoeding van het
kind wordt meer gediend door de open
bare schooldan door de bizondere
school.
Ad 2um. Ter wille van de sociale ont
wikkeling van het kind verdient de
openbare school de voorkeur, omdat
daarin aan het kind geleerd wordt ver
draagzaam met andere kinderen om te
gaan, en niet te letten op verschil in
geloof, rang, stand of kleeding.
De confessioneele school predikt ketter
jacht op poene van haar bestaan. De
confessioneele school laat slechts toe de
kinderen der ouders van haar richting.
Zij houdt geen rekening met het denk
beeld van Thorbecke, een christendom
boven geloofsverdeelheid.
In art. 3 der statuted van de Vereeni
ging van Christelijke Onderwijzers in
Nederland staat:
„De opvoeding moot zijn Christelijk-
„Nationaal; daartoe is noodig het onbe
lemmerd gebruik van de Heilige Schrift
„en een zoodanige behandeling van de
„geschiedenis onzes Vaderlands, dat daar
door duidelijk aan het licht komt de
„waardij van de beginselen der Hervor-
„ming in den strijd tegen het Roomsche
„bijgeloofen het revolutionnaireongeloof".
Het katholicisme wordt bijgeloof ge
noemd. En deze zienswijze moet aan
kinderen beneden de twaalf jaar worden
ingeprent.
Door de bizondere school wordt de
geest van onverdraagzaamheid gekweekt.
In Rotterdam bestaat een Katholieke
voetbal vereeniging, waarvan de statuten
Koninklijk zijn goedgekeurd. In die
statuten staat, dat de leden het lidmaat
schap verliezen, wanneer zij hun kerkelijke
plichten niet vervullen of een gemengde
verkeering aangaan.
Hedenavond, zegt spreker, wordt in
district 3 te Amsterdam een vergadering
gehouden, waartoe Katholieke knapen
van veertien jaren zijn opgeroepen
teneinde te bespreken, hoe deze voor de
aanstaande verkiezingen kunnen propa-
gandeeren.
Dit alles is het gevolg van de splitsing
op schoolgebied.
Men tracht de groote verschilpunten
op politiek en sociaal gebied bij do jeugd
te doen wortelschieten ter wille van de
macht.
Het onderwijs in geschiedenis kan
alleen op de openbare school goed gegeven
worden. Op de confessioneele scholen wordt
de geschiedenis met een bepaalde tendenz
ingekleed. Spreker verhaalt, hoe in zeker
geschiedenisboekje de figuur van Willem
de Zwijger wordt voorgesteld. Besprekend
diens dood wordt daarin gezegd„het
is verschrikkelijk in handen van de ge
rechtigheid te vallen na zulk een leven".
En nu vindt spreker het vreemd, dat
scholen, waarin de stamvader van ons
Vorstenhuis aldus wordt geschilderd,
betaald worden met Nederlandsch geld.
Ad 3uni. De openbare school is ter
wille van de iutellectueele ontwikkeling
van het kind te verkiezen.
Het volksonderwijs moet lijden onder
de splitsing. Op tal van bizondere
scholen kan bet onderwijs niet tot zijn
recht komen, omdat een onderwijzer
meerdere klassen te onderwijzen heeft.
Millioenen worden voor het onderwijs be
taald, maar het onderwijs wordt slechter.
De confessioneele school kweekt kunst-
planten de openbare school natuur
planten.
De grond van den schoolstrijd is het
verschil in overtuiging. En nu kunnen
andere ons geen overtuiging schenken.
Door strijd moeten wij die verkrijgen.
En daartom moeten wij in het kind het
beste trachten te ontwikkelen.
Jarenlang is do openbare school be
lasterd. Zij werd genoemd de moderne
secteschool, een broeinest van socialisme,
enz. Men dreigde de ouders, die hunne
kinderen naar de Openbare school
zonden, met onthouding van bedeeling,
met onthouding vau den doop.
Men wilde door die middelen van
bestrijding de openbare school kelderen.
Ondanks die bestrijding, ondanks het
feit, dat men voor tien jaar den ouder
gang der openbare school voorspeld
heeft, bestaat zij nog. Wel wil men haar
vernietigen. Zoo stelt de Staatscommissie
tot herziening der Grondwet voor uit
art. 192 der Grondwet, dat nu luidt:
„Het openbaar onderwijs is een voor
werp van de aanhoudende zorg der
r'geering" te lichten: „openbaar" met
het oogmerk de bizondere school tot regel
te maken, en de openbare school tot
aanvulling.
Wij voorstanders van de openbare
school zijn nu in de minderheid, maar
hopen, dat wij meerderheid zullen worden.
Niet uit een politiek oogpunt, maar
ter wille van het kind ijveren wij voor
de openbare school. Door ons werk
in die school moeten wij ons waard:g
toonen|het ons door de ouders geschonken
vertrouwen. Iloog houden de openbare
school in alle opzichten. Dan behoeven
wij niets te vreezen. De vijanden der
openbare school komen niet op onze
openbare vergaderingen omdat zij het
debat niet aandurven. Zij werken met
huisbezoek. Laat ons daartegenover
plaatsen een goede school, die gedragen
wordt door de christelijke idée.
Aan den spreker viel na deze belang
wekkende, gehaltvolle rede een levendig
applaus ten deel. Van de gelegenheid
tot debat werd, daar de tegenstanders
der openbare school overeenkomstig de
door den spreker geschetste taktiek af
wezig waren, geen gebruik gemaakt. Wel
stelden mej. Vooren, en de heeren Perrels,
mr. Canes en de voorzitter eenige vragen,
die door den spreker uitvoerig en ten
genoege der vergadering beantwoord
werden.
De voorzitter bracht in warme be
woordingen hulde aan den spreker, die