ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Dinsdag 29 Maart 1904.
(25 i e r i li. z e e s c h. e
Courant).
Eerste Blad.
NIEUWSTIJDINGEN,
Uit Stad in Provincie.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per poBt
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
60ste JAARGANG. No. 7982
Dlreoteur a. J~. de LOOZn.
Redacteuren: j A- FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Uta.
meerdere regels 10 Cta.kannen uiterlijk tot des
Alaandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FnaNKEi,, Meelstraat 386, Zierikzee.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Zij, <lie zich met 1
April a. m op deze
Courant abonueeren, ont
vangen (1e tot dien datnm ver
schijnende nummers gratis.
A. J. DE LOOZE,
Directeur.
Nedarlando
Hilversum, 26 Maart. Toen hedenmorgen
een ingezetene zich ten postkantore alhier
vervoegde om een aangeteekenden brief, aan-
gegoven voor f 1180, in ontvangst te nemen,
bleek, dat de brief, die in tegenwoordigheid
van den postbeambte werd geopend, niets dan
eenig waardeloos papier bevatte. De zegels
waren ongeschonden, dooh de brief bleek bij
nauwkeurige beschouwing aan één der zijden
te zijn opengemaakt en weêr netjes gesloten.
Amsterdam. De bemiddeling, door den
minister dr. A. Kuyper in zake bet geschil
in het diamantvak aangeboden, is helaas!
mislukt.
Dat dit gebeuren zon, was vrij duidelijk
voor wie met eenige aandacht de voorwaarden
had gelezen, welke de minister, na de aan
neming van zijn voorstel om als bemiddelaar
op te treden, aan beide partgen had gesteld:
onvoorwaardelijke onderwerping aan zijn
arbitrale uitspraak ingeval hun vertegen
woordigers het binnen een paar dagen in zijn
tegenwoordigheid niet eens konden worden.
En zulks zonder oenige omschrijving van de
punten waarover de uitspraak zou loopen.
De voorwaarden, door den minister gesteld,
waren blijkbaar hierop berekend dat de beide
vertegenwoordigers der partijen naarmate de
eindtermijn der onderhandelingen meer naderde
zonder dat overeenstemming was verkregen,
toch allicht van weerszijden wat zouden
hebben toegegeven uit vrees dat de arbitrale
beslissing nog minder in hun geest zou
uitvallen. Zoo had wellicht een schikking
kunnen tot stand komen, die immers slechts
voor een jaar zou gelden en dan kon worden
verlengd, 's Ministers wijsheid bjj het opstellen
der voorwaarden heeft echter niet mogen
baten.
De slotsom nu is dat de strijd een
strijd om de macht zal moeten worden
uitgevoohten, helaas! ten koste van heel wat
ellende en verliezen.
Delft, 26 Maart. Omtrent het faillissement
Hoytema kan het volgende gemeld worden
Bij het geleidelijk afwikkelen der loopende
zaken blijkt dat het passief ongeveer anderhalf
millioen zal bedragen. Het aotief is nog niet
met zekerheid te bepalen, toch is nu reeds
vrij zeker dat niet meer dan 10 pCt. aan
crediteuren zal kunnen worden uitbetaald.
Dit lage percentage komt door de vele
oninbare posten van zeer hooge bedragen
B.v. komt de gefailleerde advocaat Yan
Munnekrede voor met f 120.000, waarvan
vermoedelijk slechts 1 pCt. terechtkomt.
Verder zija debiteuren voor elk f 100.000
de gefailleerde kooplieden Klein van Willigen
en De Lange; wat de uitkeering van eerst
genoemde zal zijn is nog niet bekend, in elk
geval niet veel, doch van de laatste is de post
pro memorie genoteerd.
Rotterdam, 26 Maart. Io den naoht van
Donderdag op Vrijdag hebben een drietal
personen in de Peperstraat een heel spektakel
aangericht. Een café werd gebombardeerd met
kogelflescbjes, waardoor alle ruiten werden
ingeworpen. Daarna gingen zij het café
binnen en richtten daar een ware verwoesting
aan, om vervolgens den caféhouder te lijf te
gaan. Deze trachtte het door drank opgewonden
drietal met een mes zich van 't lijf te houden,
doch slaagde daarin niet, waarop hij een
revolver trok, en drie schoten loste, waardoor
alle drie de aanvallers meer of minder ernstig
gewond werden. De schutter gaf zich daarna
zelf bij de politie aan.
Volgens telegrafisch berioht is te Ant
werpen gearresteerd de 47-jarigen Fr., bode
bij een zoogenaamde Paaschbrood-vereeniging
alhier, die sedert Zondag 1.1. voortvluchtig
was met een bedrag van f 250, waarvan wij
reeds melding hebben gemaakt.
Tevens wordt hg verdacht eakele duizende
guldens te hebben verduisterd, die hij voor
verschillende personen bewaarde.
Zijn uitlevering is aangevraagd.
Den len Juni a.s. zal het 25 jaar
geleden zijn. dat de Rotterdamsohe Tramweg
maatschappij haar eerste lijn opende.
Werkte zjj de eerste jaren met verlies,
haar tegenwoordige bloei dateert van het
tijdstip dat de tegenwoordige directeur de heer
H. F. Guichart, de leiding in handen nam,
n.l. 12 Juli 1881.
De Holland-Amerika-lijn met haar zes
passagiersbooten heeft een goed jaar gehad.
Er is ongeveer f 2,800,000 winst gemaakt
en er kan 8 pCt. dividend worden uitgekeerd.
Zierikzee, 28 Maart. In de Concertzaal
alhier hield Zaterdagavond de heer F. Mol
uit 's Gravenhage de door ons aangekondigde
lezing over het nut en het doel van het
Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond.
Alhoewel de toegang kosteloos was, waren
niet velen opgekomen, zoodat de zaal slechts
matig bezet was. Vermoedelijk is de oorzaak
hiervan te zoeken in de omstandigheid, dat
velen te laat van het houden dezer lezing
kennis kregen.
De bijeenkomst werd geopend door den
heer Ph. C. Voogd. In zijn openingswoord
deed hg uitkomen, dat een voorloopig comité,
bestaande uit de heeren G. J. Lunenberg Sr.,
M. van der Ploeg, R. Goettsch en D. Versteeg,
zich gevormd had om alhier al de werklieden
in één organisatie te vereenigen. Niet gediend
van het socialisme, maar ook wars van elke
geestelijke leiding, wilde men zich scharen
onder de vaan van het Algemeen Nederl.
Werkliedenverbond, waarvan het doel en het
nut door den heer F. Mol alsnu geschetst
werden.
Het Ned. Werkliedenverbond bestaat reeds
dertig jaar, maar is in sommige streken van
ons land nog een onbekende. In herinnering
brengend, dat Pastoors, de voorzitter van
den R.-K. Volksbond, en Kater, de president
van «Patrimonium", bij het vgf-en-twintig-
jarig jubileumfeest van het Werkliedenverbond
tegenwoordig waren, stelt hij het karakter
van het Verbond in het licht. Wel werd vaak
een scherpe kritiek op zijn werkzaamheid
geoefend. Er is zelfs een tijd geweest, dat
de Vereeniging de slippendraagster van de
bourgeoisie genoemd werd. Maar een Ver
eeniging, die zooveel kritiek te verduren had,
was zeker op den goeden weg, en is, als
kampend voor de verkrijging van burgerrechten,
zeker een strijd-vereeniging.
Zeer lage loonen worden hier dikwerf
betaald. Dit is een gevolg van de omstandig
heid, dat de menschen niet georganiseerd
zijn, niet te zamen komen, om op bezadigde
wijze hunne belangen te bespreken. In groote
steden kan men vakvereenigiDgen oprichten.
In kleine plaatsen is dit moeilijk. Uit eigen
ervaring kent hij het kleinsteedsche leven.
In Workum heeft hjj gewoond, een plaats
van nog geen 4000 inwoners. Men had er
eohter een bloeiende afdeeling van het Nederl.
Werkliedenverbond. In Ierseke, Krabbendgke
en Kruiningen is hij geweest, plaatsen, waar
van hem gebleken is, dat er afdeelingen van
het Werkliedenverbond gesticht kunnen worden.
De slechte toestanden in de maatschappij,
waarvan door spreker een voorbeeld werd
aangehaald, duiden op een slechte wetgeving.
En één van de sleohtste wetten was wel de
kieswet van mr. Samuel van Houten. Hij
bracht hulde aan de nagedachtenis van
mr. Tak van Poortvliet, die aan het volk in
zijn geheele breedte het kiesrecht wilde
toekennen, die aan ieder dat recht wilde
geven, die in zijn behoeften voorzag. (Applaus).
Door spreker werden de gebreken blootgelegd
der kieswet van Van Houten, den man, die
in lijnrechten strgd handelde met de beginselen
in zijn werk «God, Familie en Eigendom"
ontvouwd. Ten aanzien van de belastingkiezers
merkte hij op, dat men van het kiesrecht
reeds uitgesloten ie, wanneer men bedeeling
had gevraagd en die niet had verkregen.
Bestaat er werkelijk een mensch in onze
samenleving, die tot onze staatsinrichting niet
bijdraagt, niet reohtstreeks, maar langs een
zakkenrollersmanier Zijn voedsel en kleeding
niet belast? Van suiker wordt zelfs 27 pCt.
geheven. De thee wordt naar het gewicht,
niet naar de waarde belast. Wie stofthee
koopt, betaalt dus evenveel belasting als wie
de geurigste thee inslaat. Met tabak is het
zelfde het geval. Petroleum is belast, gas
en electrisch licht niet. En wat verstaat men
onder bedeelden Ten opzichte van de loon-
kiezers zegt spreker, dat men een zekere som
moet verdienen, al verspilt men die ook. Zoo
iemand voldoet toch aan I.?t «'/.enteeken van i
gesohiktheid en maatschappelijken welstand", j
Nopens de woningkiezers wordt opgemerkt, dat
men een zekere huishuur moet betalen, om aan
den grondwettigen eiech van geschiktheid en
maatschappelijken welstand te beantwoorden.
Verhuist men tengevolge van omstandigheden
meer dan twee malen in 'tjaar, dan beant
woordt men niet meer aan dien eisoh, en
men verliest het kiesrecht. Wie op de spaar
bank f 50 als een appeltje voor den dorst
heeft staan, bezit het kiesrecht, maar zal het
kwijt raken, als hg bij werkeloosheid b. v.
in de noodzakelijkheid verkeert zijn spaar
bankboekje aan te spreken. Dan drinkt niet
zelden het kind met een pintje melk het kies
recht op. Maar de kiezer, die geen dokter,
geen apotheker, geen slager betaalt, beant
woordt aan de kenteekenen van gesohiktheid
en maatschappelijken welstand. Zoo staat het
in Nederland met de kieswet geschapen.
Onze wetgeving is dientengevolge hoogst
gebrekkig. De werklieden moeten het kies
recht bezitten om die gebreken te verbeteren.
Goeman Borgesius sohreef, dat door onze
kieswet de knoeiergen het hardst in de band
worden gewerkt. Geld alleen geeft in Neder
land den doorslag. Van twee kanten is nu,
om tot een betere regeling van het kiesrecht
te komen, Grondwetsherziening voorgesteld.
Als het dringend noodig is, treedt het
Ned. Werkliedenverbond op politiek gebied
op. Zóó hield het te 's-Gravenhage een
betooging voor de Ongevallenwet; zoo trad
het op voor den leerplicht. Het heeft altijd
gestreden aan de zijde van de meest vooruit-
strevenden. Het heeft het beginsel van de vrij-
zinnig-demokraten grootendeels overgenomen.
Maar het wil zijn zelfstandigheid blijven
bewaren. Het bestaat uit werklieden, wordt
geleid door werklieden, en verdedigd door
werklieden. Het wil geen verscherping, maar
een tempering van den klassenstrijd. Wat is
tempering? Waar het kiesrecht wordt vast
gekoppeld aan het bezit van geld, daar wil
het, dat het gegeven wordt aan den mensch,
en niet aan het geld. Dit is tempering van
den klassenstrijd. Aan de Kamers van Arbeid
kleven groote gebreken. Hoe komt dat?
Omdat het volk over die wetten niet gehoord
is. Een andere wijze tot tempering van den
klassenstrijd is het stichten van instellingen
als «Ons Huis", waar de arbeiders kosteloos
onderricht ontvangen, waar lezingen gehouden
worden, en waar hoogerbegaafden aan minder
bedeelden hun kennis mededeelen.
Er is een klassenstrijd, een belangenstrijd,
een strgd tussehen bezit en niet-bezit. Komt
er een botsing, dan kan zij oogenblikkelijk
een succes geven, maar van blij venden aard
is zij niet. En is dit wel bet geval, dan is
het slechts een verplaatsing van macht.
Vroeger hadden adeldom en geestelijkheid
de macht in handen. Toen veroverde de derde
stand de macht. En als nu de vierde stand
dat ook doet, dan krijgt men een vijfden
stand. Reeds nu bestaat er bij de werklieden
verschil. De kappersbedienden achten zich
hooger dan de barbierebedienden; de banket
bakkersbedienden willen zich niet met bakkers
knechten vereenigen. In de klasse worden
klassen geschapen. En in de verongelijkte
klasse wordt de klassenstrijd soms het heftigste
gevoerd.
Het Ned. Werkliedenverbond wil den
werkman verheffen in zedelijke waarde. Die
kan niet komen, zoolang in het gezin gebrek
heerscht. Spreker, met een voorbeeld de
wanverhoudingen toelichtend, meent, dat de
loonen verbeterd en de werkuren verminderd
moeten worden. (Applaus). Pauze.
Na de pauze stelt spreker zich nader aan
het auditorium voor. Hg is 47 jaar bakkers
knecht geweest. Uit solidariteit met de spoor
wegbeambten hebben de bakkerkneohts te
's-Gravenhage op last van het Hoofdbestuur
te Amsterdam het vorig jaar gestaakt. Per
soonlijk heeft hij zich tegen de staking verzet,
maar stond in zijn verzet bijkans alleen. Toen
de overweldigende meerderheid tot de staking
besloot, deed hij mede, en bij werd ontslagen.
Het doel van zijn komst is het standpunt
van het Ned. Werkliedenverbond uiteen te
zetten, opdat deze corporatie hier bekend
wordt. Spreker toont de voordeelen van het
vereenigingsleven aan, waarvan de grond
slagen moeten zijn humaniteit en naastenliefde.
Een betere basis moet voor de samenleving
gelegd worden. De loonen zgn te laag, en de
werktijden te lang. Die zaken moet men
goed onder de oogen zien. En dat kan men,
als men vereenigd is. Het Ned. Werklieden
verbond beoogt verbetering. De contributie
bedraagt vijftien cent per jaar en per lid.
Met een krachtige opwekking tot aaneen
sluiting besluit spreker zijn toegejuichte rede.
Van de gelegenheid tot debat werd door
den heer M. F. van den Houten gebruik
gemaakt, die er op wees, dat het Werklieden
verbond door zijn betooging ter gelegenheid
van de Ongevallenwet op den wetgever in
vloed heeft willen uitoefenen. Bij de staking
van het vorig jaar heeft men zich aan machts-
overechrijding schuldig gemaakt. Het bevreemdt
hem, dat de spreker aan de staking heeft
De heer Mol, repliceerend, merkt op, dat i
het Ned. Werkliedenverbond aan de staking
geen deel heeft genomen, maar haar zelfs
ontraden heeft. Wat betreft zgn deelneming
aan de staking, verklaart hij, dat hg in de
Haagsche afdeeling van den Bakkersbond al
zgn invloed heeft aangewend om de leden
van de staking terug te houden. Met hem
waren er slechts vier tegen de staking. Hij
was dus als het ware zedelijk gedwongen
mede te doen. Daarmede heeft het Ned.
Werkliedenverbond niets te maken. Wat de
betooging van het Werkliedenverbond op het
Binnenhof betreft, daarin zag de regeering
terecht geen vijandige daad.
Nadat door spreker ten slotte de gevolgen
van de dwaDgwetten in het licht waren
gesteld, werd, nadat de heer Ph. C. Voogd
aan den heer Mol voor zgn voortreffelijke
rede, en aan de opgokomenen voor hun aan
wezigheid zijn dank had betuigd, de ver
gadering gesloten.
Naar wij vernemen, hebben zich 21 werk
lieden bij het Algemeen Nederlandsch Werk
liedenverbond aangesloten. Wie alsnog zich
wil aansluiten, kan zich daartoe bij één der
leden van het Voorloopig Comité vervoegen.
Wij waren Vrijdagavond in de gelegen
heid gesteld in «Jeruël" een stukje sociale
kwestie te zien in den vorm van ruim 40
hongerige magen, die met groote graagte
het brood met de varkensworst verorberden
en de koffie daarbij dronken, die hun wel
willend werden toegediend. De heer Matthgsse
verricht ongetwijfeld een hoogst verdienstelijk
werk, dat bij op die wijze de sociale kwestie
tracht op te lossen. Hij zeide ons, dat hij met
deze maaltijden tot 1 Mei hoopt te kunnen
voortgaan, en verzocht ons, of wij onze mede
burgers niet zouden willen aansporen hem
hierin geldelijk te steunen. Wij beloofden onze
medewerking, maar meenen, dat voor een zóó
goed doel, dat voor ziobzelf spreekt, geen
beroep behoeft gedaan te worden. April is
voor velen nog een zware maand, zoodat men
een uitmuntend werk verricht, wanneer men
den heer Matthijsse in staat stelt het werk
der naastenliefde en barmhartigheid tot het
einde van de volgende maand te kunnen
verrichten.
Zooals uit een in dit nommer van ons
blad voorkomende advertentie blijkt, stelt de
heer B. G. van der Have te Ouwerkerk zich
bij de a.s. periodieke verkiezingen niet meer
beschikbaar voor lid der Provinciale Staten.
33 jaar ruim heeft hij als zoodanig zitting
gehad, en steeds met grooten ijver de hem
toevertrouwde belangen behartigd.
Bij deze gelegenheid kunnen wij tevens
bevestigen het, reeds lang loopend, gerucht
dat ook de heer J. M. Kakebeeke, sedert 26
Mei 1968 lid der Staten voor het district
Goes, zich niet meer verkiesbaar stelt.
Wij behoeven niet veel woorden te bezigen
om het leedwezen van velen uit te drukken
over dit besluit, dat wij echter billijken
moeten.
In de buitengewone vergadering der j
afdeeling Zeeland van den Nederlandschen i
Bond van Gemeente-ambtenaren werd de
statutenwijziging bij acolamatie aangenomen j
en een crediet verleend aan de jaarwedden-
enquete-commissie tot onbepaald bedrag.
Voorts werd mede bij acclamatie besloten
de heer A. de Vulder van Noorden, bij zijn
vertrek naar 's-Gravenhage, een adres van
hulde te brengen voor hetgeen hg in zake
het pensioenvraagstuk in het belang van de
gemeente-ambtenaren heeft gedaan.
Ten slotte werd besloten de jaarlgksche
algemeene vergadering van de afdeeling te
houden te Goes op 12 Mei a.s.
De officier-maohinist le kl. W. de
Waardt wordt met 30 April a.s. geplaatst
in de Direotie der Marine te Amsterdam en
toegevoegd aan het hoofd van het vak van
scheepsbouw bij 's Rijks werf aldaar, onder
intrekking van zijne plaatsing bij de conservatie
op 's Rijks werf te Willemsoord.
Zooals wij reeds mededeelden, is door
de Tweede Kamer een wetsvoorstel aangenomen,
dat ten doel heeft, de schade te voorkomen
die door de te lage aangifte van de vermogens
belasting ontstaat. De regeering verklaarde
dat deze te lage aangifte gesohat wordt op
6- 700.000 gld. per jaar.
Voorwaar een aardig sommetje, dat ten
goede kan komen aan noodzakelijke uitgaven.
Noordwelle. Door den raad dezer ge
meente is tot lid van het Burgerlijk Arm
bestuur (vacature wijlen C. Elenbaas) benoemd
de heer J. de Brugne Wz.
Bruini8se. Een kind, dat Zondagmiddag
in de kerk der Oud-Gereformeerden den
Heiligen Doop ontvangen had, overleed eenige
oogenblikken, nadat men het weder thuis
gebracht had. Men kan zich de ontsteltenis
en smart der ijlings geroepen ouders en familie
voorstellen.
Anna-Jacobapolder, 28 Maart. Toen
Zaterdagmorgen de landbouwer M. alhier met
zijn paarden van het land huiswaarts keerde,
schrokken de dieren bij het voorbijsnorren
van de tram en geraakten met hun geleider
in een zeer diepe sloot. Hoewel deze zich
nog al erg bezeerde, liep dit ongeluk toch nog
beter af, dan het zich in den beginne liet
aanzien.
Goes. Naar men met zekerheid meent te
weten, zal de heer J. M. Kakebeeke zich voor
de a.s. Statenverkiezing niet meer beschikbaar
stellen. Sedert eene heele reeks van jaren was
de heer K. gewoon lid der Staten of buiten
gewoon lid van het Gedeputeerd college. Tal
van diensten heeft hij aan het gewest bewezen.
De «oude garde" is sterk in aantal ver
minderd 1
De heer I. G. J. Kakebeeke heeft
ontslag genomen als lid-voorzitter van de
commissie van toezicht op het L. O. en
mevrouw OchtmanFransen v. d. Putte als
regentes van het gasthuis.
Tot regentes van die instelling werd door
den raad benoemd mej. M. van Heel.
Op voorstel van Burgem. en Weth. is het
weekloon der stadswerklieden van f 7 ver
hoogd tot f 8.50. Eene billgke verhooging.
De opbrengst van de gemeentereiniging
wordt geraamd op f 1467, waartegenover
eene geraamde uitgaaf staat van f 4870,
zoodat de uitgaven de ontvangsten met ruim
f 400 zullen overtreffen. Reden, waarom men
nog niet overgaan zal tot eene vermindering
der retributie voor het ophalen der tonnen.
De opbrengst der belasting op de honden
wordt geraamd op f 752.
Aan het slot der zitting werd jbr. Reigers
berg Versluys, op diens verzoek, op de meest
eervolle wijze ontslagen als secretaris der
De burgemeester sprak den vertrekkenden
functionaris op de hartelijkste wijze toe, welke
toespraak door den heer Versluys beantwoord
werd. De raadsleden betoonden hunne inge
nomenheid met het gesprokene.
De kiezerslijsten dragon 972 namen
voor den gemeenteraad, 985 voor de Prov.
Staten en 989 voor de Tweede Kamer.
Middelburg. De vereeniging «Uit het volk
Voor het volk" alhier heeft besloten Maandag
15 Augustus (Maria Hemelvaart) een festival
te houden voor Nederlandsche en Belgkche
muziekgezelschappen. Verschillende medailles
en geldprijzen zullen worden uitgeloofd.
Heden (Maandagmorgen) is de van
kindermoord verdachte uit Niese afkomstige
23-jarige dienstbode C. K. van uit het gast
huis te Middelburg naar het huis van be
waring aldaar vervoerd.
VliBsingen, 26 Maart. Met een terugblik
op de twee a drie laatstverloopen jaren, valt
er nu eene belangrijke verbetering in de
vooruitzichten waar te nemen.
In de eerste plaats toch is er belangrijk
werk onderhanden, en besteld aan de koninklijke
fabriek van de Maatschappij «De Schelde",
mede eene der grootste factoren hier, waar
veel op draait.
Verder zgn en komen er eenige bouw
werken van belang onderhanden, o. a. éóne
daarvan een nieuwe tramweg Vlisaingen
