ZIERIRZEESfJE
NIEUWSBODE.
Donderdag 18 Februari 1904.
(Z ier i li. z e e s c h e
C o u r a n t).
RECLAMES.
Het Gothenburger stelsel.
NIEUWSTIJDINGEN.
Verschgnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
60ste JAARGANG. No. 7965
DtreotourA. J". DE LOOZJD.
FRANKEL.
WAALE, alleen voor het, binnen- en bnitenl. nieuws.
A. FRANKEL.
Redacteurenj
Advcrtentiënvan 13 regel» 30 Cta.
meerdere regel» 10 Cta., kannen uiterlijk tot dee
MaandagsWoensdags en Vrijdags middags
2 ure beiorgd worden.
Groote letter wordt naar plaateruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FhSnkel, Meelstraat 386, Zierikzee.
15 regels tfE* ets. Elke regel meer IS ets.
De Drukkerij van R. W. J. OCHT-
MANPapiermagazijn
Appelmarkt, is speciaal ingericht voor klein
goedkoop Drukwerk, als: VisitekaartjesHuwe-
lijkskaarten, Nota's, ICwitantién, Enveloppen,
Adressen, Briefhoofden, Briefkaarten, Sigaren
zakjes, Banketzakken, enz. Net werk, tot de
laagste prijzen.
Postkantoor te Zierikzee.
Lijst van brieven, enz., geadresseerd aan
onbekenden, gedurende de le helft der maand
Februari 1904.
1. C. Hoose, Ellemeet.
2. Jac. Kuiper Pz., Rotterdam.
3. Schoonoord.
In sohier al de beschaafde landen is tegen
het misbruik, dat van den alkobol gemaakt
wordt, wegens de hoogst betreurenswaardige
gevolgen, die er uit voortvloeien, een strijd
aangebonden, die in de laatste tijden, in
zonderheid in Nederland, aanzienlijk in kraoht
en omvang is toegenomen. Geschriften zijn
er over in menigte verspreid, waarin het
euvel in zijn ware, verschrikkelijke gedaante
gekenschetst wordt; tal van lezingen zijn er
over gehouden om de massa van de ont
zettende verwoestingen, die de drankduivel
in het leven der individuen aanricht, te over
tuigen; verschillende vereenigingen zijn aller-
wege in het leven geroepen, teneinde met
vereenigde kracht den kanker te bestrijden,
die een groot deel van het volk heeft aan
getast.
Wij zullen de verderfelijke gevolgen, die
uit het onmatig gebruik van sterken drank
voortspruiten, niet in geuren en kleuren af
schilderen. Stippen wij slechts aan, dat de
mensch, die aan den drank verslaafd is,
lichamelijk en geestelijk verzwakt, zicbzelven
voor den arbeid ongesohikt maakt, tot armoede
en misdaad vervalt, en ten slotte óf in de
gevangenis, óf in een krankzinnigengesticht
terecht komt. En niet alleen richt hij zich-
zelven zedelijk en geldelijk te gronde, maar
hij maakt ook, als hij gehuwd is, zijn vrouw
diep ongelukkig, die vaak niet weet, hoe zij
haar arme, hongerige kinderen moet voeden
en kleeden.
Geen wonder, dat denkers en staatslieden
naar middelen gezocht hebben om het onrust
barend toegenomen en zooveel onheil stichtend
kwaad te beteugelen. Wij zullen al de middelen,
die aangeprezen worden, en met meer of
minder succes reeds zijn toegepast, niet op
sommen, maar voor heden met één er van
ons bezig houden, n.l. het Gothenburger stelsel,
dat aldus genoemd wordt, omdat in de
stad Gothenburg, die in Zweden ligt, het
eerst dit middel werd toegepast.
Nadat de wetgever in Zweden op ver
schillende wijze door een hooge belasting op
het gedistilleerd, door het stelsel van ver
gunning, door beperking van het aantal
kroegen, en door het verbod van kleine
stokerijen vruchteloos beproefd had het hoog
gestegen drankverhruik te doen verminderen,
voerde hij in 1855 een wet in, waarbij aan
de steden het recht gegeven werd om alle
vergunningen in plaats van aan versohillende
kroeghouders aan een Naamlooze Vennoot
schap te verleenen, die, gevormd door en
bestaande uit achtenswaardige burgers, den
verkoop van sterke dranken door bezoldigde
tappers liet uitoefenen.
De Vennootschap betaalde jaarlijks aan de
stad een belastingssom, waarvan het bedrag
overeenkwam met hetgeen alle vroegere
tappers opbrachten. De geheele netto-winst,
die zij behaalde, moest zij na aftrek van
6 pCt. kapitaalrente in het belang der ver
bruikers besteden. Zij nam de verpliohting op
zich een gedeelte der verkregene kroegen
niet te exploiteeren, en sleohts de hooget-
noodige te openen. Aan het hoofd der
tapperijen, die netjes en zindelijk moesten
ingericht zijn, werden personen geplaatst, die
ontwikkeld en van een onbesproken levens
gedrag waren. Zij genoten een vaste jaar
wedde, en hadden vrij wonen, vrij licht en
vuur. Zjj moesteu zorg dragen, dat in hun
inrichtingen ten allen tijde koude en warme
spijzen en niet-alcoholische dranken te ver
krijgen waren, die zij echter voor hun eigen
rekening en risico moesten inslaan. Deze
tappers waren dus als zoodanig ambtenaren
in dienst van een Maatschappij, en werden
gecontroleerd door een vanwege de Vennoot
schap aaDgestelden controleur. Zij hadden er
geen voordeel van, als er veel stérke drank
gedronken werd, want de winst hiervan
vloeide in de kas der Vennootschap, maar
wel hadden zij belaDg bij den verkoop van
spijzen en niet-alcoholische dranken, want hoe
grooter de omzet daarvan was, des te meer
winst behaalden zij. De Vennootschap mocht
de door haar gemaakte winst niet voor zicb-
zelve behouden, maar moest die aanwenden
hetzij voor een philantropisch doeleinde, het
zij voor een instelling van openbaar nut.
Dit stelsel wordt thans in schier geheel
Zweden toegepast. Het heeft tot het resultaat
geleid, wat de wetgever heeft beoogd,
namelijk dat het gebruik van alcoholische
dranken sterk verminderd is.
In 1898 is een hoogst belangwekkend academisch
proefschrift verschenen van mr. J. W. Belinfante:
»De Staat tegenover het Alkobolisme", waarin
het Gothenburger stelsel wordt uiteengezet. Onze
gegevens voor dit hoofdartikel hebben wij voor
namelijk uit dit proefschrift geput.
Rusland—Japan.
Steeds worden andere lezingen gegeven
over het verloop en den uitslag van den slag
bij Port-Arthur, waarmede de oorlog eigen
lijk een aanvang nam. Zoo wordt thans door
den commandeerenden admiraal gemeld, dat
wel enkele schepen licht beschadigd werden,
maar geen enkel buiten geveoht werd gesteld
en dat do torpedobooten, na den aanval op
de vloot, terugkeerden.
Alle officieren en manschappen zouden
gedurende den strijd dezelfde koelbloedigheid
als bp de gewone manoeuvres aan den dag
hebben gelegd en de stemming moet vol
geestdrift zgn geweest.
De verliezen aan Japanschen kant hebben
volgens dezelfde lezing aan dooden 4
en aan gewonden 54 bedragen.
Zgn er dus hg de Japanneezen reeds eenige
dooden gevalleD, bij de Russen is het aantal
gesneuvelden of verongelukten reeds aan-
zienlgk. Zaterdag nog werd door admiraal
Alexejef naar St.-Petersburg geseind, dat het
transportschip voor den torpedodienstJenissei",
dat zich tot het leggen van torpedo's in de
vaart bevond, tengevolge van eene ontploffing
gezonken ie, waarbg de commandant Stepanow,
een werktuigkundig-ingenieurtwee adel
borsten en 92 man omkwamen.
Verloren de Russen alzoo een schip, een
ander sohip, en wel het Japansche oorlogsschip
»Inkou", dat door het gs was ingesloten aan
de monding der Laskhe, werd Zondag door
hen genomen.
Intu8schen moeten de Russen het voor
uitzicht hebben, binnenkort zonder kolen te
zitten, wat een ware ramp voor hen zou zijn.
De Londensche correspondent van het Berl.
Tagebl. seint toch aan zgn blad, dat de
Russische vloot in het verre oosten nog slechts
voor 20 dagen kolen in voorraad heeft en
dat de Japanneezen van plan zgn, tot dien
tijd niets bgzonders te doen, daar de Russen
na verloop van die twintig dagen vanzelf
geheel machteloos zouden geworden zgn.
Natuurlgkerwgze wordt dit gerucht met
groote vsohadefreude" door de Engeleche
bladen vermeld en overdreven. Zelfs wordt
door de Daily Expres het verzinsel verbreid,
dat de koleuvoorraad reeds nu totaal uit
geput is.
Wel schgnt vast te staan, dat de Chineezen
den Russen kolen geweigerd hebben. Er
wordt tenminste uit Glasgow gemeld, dat het
verschepen van kolen naar Oost-Azië thans
geschorst is, terwijl uit Cardiff de tijding
tot ons komt, als zou alle versoheping van
kolen naar Port-Arthur voor Russische
rekening gestaakt zgn, en de schepen met
kolen hun koers moeten veranderen om het
in beslag nemen door de Japanneezen te
vermijden.
Wat de houding van China in dezen krgg
betreft, wordt uit Tokio geseind, dat de
Japansche regeeriog dadelijk, toen de oorlog
onvormgdelgkscheon, der Chineesohe regeering
door haar gezant heeft doen aanraden, om,
ingeval de vgandelijkheden mochten uitbreken,
eene strenge onzijdigheid in acht te nemen.
Tegelijkertijd werd den gezant opgedragen,
der ChineeBohe regeering onder het oog te
brengen, dat eene neutraliteit-verklaring door
China ook ernstige plichten medebracht, n.l.
dat China zorgen moest dat die neutraliteit
ook door de oorlogvoerenden werd geëer
biedigd.
Daarom moest het hemelsche rijk Sjan-
hai-kwan en andere strategisohe punten
bezetten en zorgen, dat zgne havens volstrekt
niet tot militaire doeleinden werden gebruikt.
Om zioh nu te verzekeren, dat de mogend
heden de onzgdigheid van China erkennen,
zal Japan te zgner tijd aan de mogendheden
mededeelendat het voornemens is, de
onzgdigheid van China te eerbiedigen, zoo
lang dit ook door het czarenrgk wordt gedaan.
Overigens worden, bg gebrek aan nieuwe
oorlogsberichten, door de meeste bladen de
oude opgewarmd of losse geruchten vermeld,
zooals bijvoorbeeld dezer dagen nog de be
schieting van Hakodate door de Russische
vloot.
Aan dergelgke geruchten, uit Japansche
bron afkomstig, mag men natuurlgk maar
heel weinig waarde hechten, vooral omdat
althans van den Russiscben kant de gebeur
tenissen langs ambtelgken weg vrg uitvoerig
bekend worden gemaakt.
Als alle berichten van het oorlogsterrein,
uit Eogelsche broD, volkomen betrouwbaar
waren, dan was van de heele Russische vloot
in Oost-Azië geen schip.meer over.
Zoo wordt aan den Standard uit Tientsin
van 13 dezer gemeld, dat, volgens bericht
van den Engelschen admiraal te Wei-Hai-
Wei, bij een treffen tusschen de beide vloten
op Donderdag van de vorige week, de Russen
niet minder dan 18 schepen verloren, waar
van er 8 gezonken zgn en 10 buitgemaakt
werden.
Van geen enkele zgde werd deze Jobstgding
tot nu toe bevestigd. Zoo'n ingrgpend verlies
te verdonkeremanen zou eenvoudig niet
mogelijk wezen. Het sensatiebericht moet dan
ook maar beschouwd worden als een sterk
staaltje van Antipathie jegens Rusland, gepaard
met een groote overmaat van correspondenten-
ijver.
Een officieel karakter draagt een telegram
uit Petersburg, waarin meldiDg gemaakt
wordt van nieuws van het terrein van den
strgd, door Alexejef geseind aan den czaar.
Deze berichten spreken van het vernietigen
van een Japansch stoomschip nabij de straat
Sangarie, door de krnisers-divisie, onder bevel
van den kapitein Reitzonstein.
Verder meldt Alexejef, dat gedurende drie
dagen een hevige sneeuwstorm woedde en
dat genoemde divisie geen spoor van de
vgandelgke vloot ontdekte.
Van een heldendaad, die sterk naar
den mosterd riekt, maakt een telegram uit
Chifoe aan de New-York Herald melding.
De Japanners slaagden er in volgens
dit telegram om 8000 man te landen aan
de Dove-baai. Maar daar kwamen 250 van
die fameuze kozakken aanzetten en dat hoopje
versloeg totaal, door een geweldigen bajonet-
aanval, den ruim dertigmaal sterkeren vgand.
Een officieel rapport. Admiraal Togo's
officieel rapport over den aanval op Port-
Arthur luidt
»Nadat de gecombineerde vloot den 6en
Februari Sasebo verlaten had, werd alles
uitgevoerd overeenkomstig de gemaakte plan
nen. Middernacht van den 8sten viel het
voorste gedeelte van het eskader de voorhoede
I van het vgandelgke eskader aan, welke buiten
de haven lag. De aPoltowa", de nAskold"
en twee andere schepen werden klaarblgkelgk
door torpedo's getroffen.
nln den middag van den 9den stoomde de
vloot de opening van de haven van Port-
Arthur binnen en viel den vgand aan, hem
naar ik geloof, hevige schade toebrengend.
Dit gevecht duurde 40 minuten. Ik geloof
dat de vgand ontmoedigd was. Hg gaf het
gevecht om zes uur op, en scheen naar de
haven terug te keeren.
»De Japansche vloot leed zeer weinig
schade. Wg hadden vier dooden en 54
gewonden".
Dit telegram neemt in elk geval in door
zgn soberheid en eenvoud, in tegenstelling
met de gebruikelgke officieele overwinnings
bulletins.
BelgiS.
Een verschrikkelgk spoorwegongeluk heeft
te Brussel, op 10 minuten afstand van
het Noorderstation, plaats gehad. Te 8^ uur
'8 morgens kwam de trein uit Antwerpen op
de lgn, die naar het station voert, toen
plotseling de verbindingsstangen tusschen twee
waggons verbroken werden, met het gevolg,
dat zeven passagiersrgtuigen achterbleven.
Nauwelgks stonden deze stil of een sneltrein
uit Ostende kwam op dezelfde lgn aan en
liep met groote kracht op de afgehaakte
waggons.
Een tweede-klasse rgtuig werd letterlgk
verbrijzeld, alle tusschenschotten werden ver
nield. De waggon ziet er verschrikkelgk uit;
er is bgna niets van overgebleven.
Twee schooljongens, die uit Vilvorde kwamen,
Georges Despret, 12 jaar oud en Louis Petre,
13 jaar oud, waren onmiddellijk dood. De
eerste is letterlgk onthoofd. Men veronderstelt,
dat hg op het oogenblik van de botsing uit
het raampje gekeken heeft. Van de andere
is de borst ingedrukt en de rechtervoet
geheel afgesneden. De vader van den jongen
Despret, die zgn zoon vergezelde, is ernstig
gewond; hg verkeert in beklagenswaardigen
toestand. In het geheel zgn er 18 gewonden,
bgna allen handelaars uit Vilvorde of uit
Antwerpen. Zg zijn gelukkig niet levens
gevaarlijk gewond. Twee van hen hebben
echter ernstige kneuzingen opgeloopen en zgn
naar het hospitaal vervoerd. De anderen zgn
deels naar hun woonplaats teruggebracht of
worden in particuliere woningen te Brussel
verpleegd.
Alle hooge ambtenaren van het departement
van spoorwegen waren op de plaats des
onheils tegenwoordig.
Reeds sedert 10 jaar oordeelde men den
iogang van het Noorderstation gevaarlgk en
men had reeds lang aangedrongen op een
verbouwing. De ongelukken gebeuren altgd
op diezelfde plaats.
Het bericht van het ongeluk heeft in de
stad groote ontroering veroorzaakt.
Nederland.
Sneek, 16 Febr. De vorige week sprak
dr. Herman Gorter in »Amicitia" alhier over
Anarchisme en Socialisme".
Anarchisten en Sociaal-Democraten hebben
een doelhet verkrggen van de socialistische
maatschappijhet verschil tussohen beide
schuilt in de wijze, om tot dat doel te
komen, in beider taktiek. Niet het einddoel
bepaalt die taktiek. Wat wel? De aard van
den weg, die moet worden afgelegdhet
karakter der te overwinnen moeilgkheden.
De reiziger, die bergen ziet tusschen zich en
de stad, waarnaar hg optrekt, leere klimmen.
Privaatbezit is de groote bergdie het
heden scheidt van de social, maatschappg
de kapitalisten vormen de macht, die zich
stelt tusschen de arbeiders en den heilstaat,
en deze geweldige vgand kan slechts ver
slagen, als men studie maakt van zgn wezen,
van de wapenen, die hg gebruikt. De wapens
der kapitalisten zgn, of wordenintellect,
organisatie, discipline; welnu, de plioht van
het proletariaat is, zich dezelfde wapens aan
te schaffen.
Alzoo doet de sociaal-demooratie, die in
haar vaandel geschreven heeft: ^Ontwikkelt
U! Organiseert Ul Weet individueel inzicht
achter te stellen bg wat het gemeensohappelgk
j belang eischt!"
Niet het Anarchisme, dat schermt met het
verblindende woord: vrijheid; dat doet als
de negers, die met schoon einddoel voor
oogen, naakt, met pgl en boog tegen snel
vuurkanonnen en repeteergeweren insnellen
en nooit hun ideaal zullen bereiken, omdat
zg niet letten op het wezen van den vgand.
Het is waar, ook de Anarchist tracht het
volk te ontwikkelen, maar hg versmaadt het
terrein te betreden, waar de geschikte gelegen
heid zich voordoet, om het volk zich den
strgd bewust te maken; het terrein n.l. van
de politieke actie; daar alleen ziet men beide
klassen op elkaar botsen.
Kamstra trad in debat, waarna Gorter
langdurig repliceerde, zoodat het reeds na
middernaoht was, toen de vergadering werd
gesloten.
Meppol, 43 Febr. Sedert geruimen tgd
Igdt de heer M. J. Wolff aihier aan hevige
zenuwpgnen en verzwakking van het gezichts
vermogen, zoodat het licht van één zgner
oogen bgna uitgedoofd is.
Daar hg een gzersterk gestel heeft, wisten
de vele geneesheeren die bg raadpleegde, den
oorsprong van zgn Igden niet op te sporen,
totdat dezer dagen prof. Straub, na eene
langdurige behandeling, constateerde, dat de
toestand een gevolg is van loodvergiftiging,
en waarschgnlijk is ontstaan door het gebruik
van loodhoudend leidingwater. Vele aan
geslotenen drinken nu dit water niet meer.
Amsterdam, 45 Febr. Het aantal uit
gefloten diamantbewerkers bedroeg Zaterdag
reeds een 4000-tal. Het aantal werkloozen
onder hen bedraagt 874 tegen 802 de vorige
week, zoodat er Zaterdag reeds een 4900
man op straat stonden.
's-Gravenhage, 45 Febr. De openbare
vergadering der Tweede Kamer is thans
vastgesteld op a.s. Woensdag, des voormiddags
44 ure.
Zaterdag is weer een buitengewone zitting
van den Ministerraad gehouden.
Onderzoek toestand spoorwegpersoneel.
De Staatscommissie, bg Kon. Besl. benoemd
om dit onderzoek in te stellen, heeft thans
haar rapport uitgebracht.
In het geheel heeft zg 288 verhooren
gehouden. Hare conolusie is, dat niet solidariteit
in de eerste plaats het sein gaf tot de groote
eerste spoorwegstaking nu een jaar geleden,
maar veeleer ontevredenheid met de bestaande
arbeidsvoorwaarden.
Evenmin was verzet tegen de nieuwe wetten
het algemeen motief voor de tweede staking.
Bg verreweg de meeste stakers hebben andere
beweegredenen den,doors)ag gegeven. Ook zgn
velen tot het nederleggen van den arbeid door
vrees gedrevendoor vrees voor overlast of
geweld jegens hen zelf of jegens hunne gezinnen,
door vrees ook voor ontslag, ingeval de Neder-
landsche Vereeniging van Spoor- en Tramweg
personeel andermaal zege mocht behalen.
Daarbij was de drang naar betere arbeids
voorwaarden bg beambten en werklieden, zoo
ook bg een deel der ambtenaren, vrg algemeen.
Tot de hoofdgrieven behoorden: te lage
loonen in de lagere rangenlange diensttgden
en te weinig rustte weinig vrije Zondagen
veelvuldige straffen, zonder behoorlijk geregeld
recht van beroep; veronachtzaming van de
wenschen van het personeel door de direotiën.
De commissie heeft eohter uit het door haar
ingesteld onderzoek den indruk verkregen dat
de spoorweg-maatechappgen hare zedelgke
verplichtingen tegenover haar personeel, bg
vergelgking met andere groote werkgevers
hier te lande, niet hebben verwaarloosd.
Ten opzichte van wachteressen in den
regel gehuwde vrouwen of in enkele gevallen
weduwen komt het der commissie wenschelgk
I voor, den nachtdienst onvoorwaardelgk te
verbieden.
De oommissie heeft de vraag overwogen,
of het niet wenschelgk zoude zgn aan het
personeel langere dan de aangegeven rusttgden
te verzekeren. Te weinig Zondagsrust, met
vaak onvoldoende gelegenheid tot vervulling
van Godsdienstplichten acht de commissie wel
eene der grootste schaduwzgden van den dienst
bg de spoorwegen.
Door de scheidsrechters in de Vene-
zulaaDsche zaak is de uitspraak bepaald op
Zaterdag 27 dezer.
De voorzitter zal bg deze gelegenheid geene
redevoering houden met het oog op de
politieke omstandigheden.
In de afdeelingen der Tweede Kamer
worden thans onderzocht de wetsontwerpen,
betreffende: de jachtwet, onteigening voor
een spoorweg van Ouddorp—Middelharnie—
Ooltgensplaat en voor de uitbreiding van het
station Axel van den spoorweg Mechelen
Teroeuzen.
Tengevolge van den oorlogstoestand
vertrekt de monitor »Reinier Claeszen" zoo
