ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
No. 5630
32steJaarg.
Zaturdag I t December 1875.
Verschijnt DING8DAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De pry's per 3 maanden is ƒ1,30, tranco per post 1,60.
ADVERTENTIÊN 10 Cts. per regel, kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden.
Nieuwstijdingen.
Int) 'te.
Men Ieeat in de Indische bladen
EeDigen tijd geleden heeft in de Belgische bladen
een berigt de ronde gedaan dat de erfgenamen van
zekeren Dubois onze Regering in regten zouden aan-
sprekon tot uitkeering eener hier eertjjds opengevallen
erfenis, die met de renten de kleinigheid van 60 millioen
gulden zou bedragen. Thans komt in de Jauascke
Courant voor eene beschikking van den Raad van
Justitie alhierwaar bjj de regthebbenden op eene
erfenis van wjjlen J. A. Du Bois, welke langer dan
het derde van eene eeuw onder beheer van de wees
kamer alhier is geweestworden geappointeerd om
op Vrydag 24 December a. s. hunne regten te doen
gelden. Men weet dat wanneer aan de bjj de wet
roorgeschrerene oproepingen is voldaandergeljjke
nalatenschappen aan den lande vervallen. Misschien
bestaat er geen het minste verband tusscben de beide
zaken maar de gelijkluidendheid der namen geeft ons
aanleiding op een en ander de aandacht te vestigen.
Shnrrtfett,
Aangaande den ontzettenden brand, die in bet laatst
der maand October jl. te Virginia-City gewoed heeft,
en waaromtrent wjj bereids eenige bijzonderheden me-
dedeelen, ontleenen wy het volgend verhaal, omzjjne
volledigheid, aan een Amerikaansch orgaan:
Gedurende den brand ging de toestand derstad-be-
woners alle beschryving te boven. Er heerschte een
felle winddie de vonken ver voor zich uitdreef, waar
door alle pogingen om het vuur te blusscben vruchte
loos waren. Men maakte vrjjeljjk gebruik van buskruid
om de gebouwen in de lucht te doen springen en
dikwjjls deden de hevige ontploffingen den grond dreu
nen. Het dak der Koomsch-Katholieke kerk vloog
minstens honderd voet hoog de lucht ineu van het
groote gebouw bleef niets staan dan de naakte muren.
Omstreeks acht ure was de opgewondenheid op het
hoogstde straten waren opgevuld met nienschen en
voerlieden, welke naar allé kanten door elkander kruis
ten waardoor geene geringe verwarring ontstond. Het
geschrei van wanhopige vrouwen en moeders, het ge
knetter der verterende vlammen, de herhaalde knallen
van vreeselyke ontploffingen, het gekraak van vallende
gebouwendo doffe smak van instortende muren en
net hnilen van den wind dat alles veroorzaakte een
toestanddie de verschrikkelijkste gevolgen na zich
sleepte.
Om elf nur den 29sten Oct. had het vuur zjjne
verwoestingen gestaakt, om welken tjjd eene uitge
strektheid gronds van driekwart mjjl lang en een halvo
myl breed door het verslindende vuur was schoon
geveegd.
Op het oogenblik is het nog onmogelijk de schade
naauwkeurig te berekenendoch algemeen wordt zjj
geschat op ongeveer acht millioen dollars. De uitge
strekte goud- en zilversmelteryen, alsmede de kostbare
bergwerken hebben de grootste verliezen. Het verlieB
valt zwaar op eene bevolking van ruim tien duizend
inwoners. Onderscheidene mensehen bobben door den
brand en de vallende muren het leven verloren. Hon
derdon huisgezinnen zyn zonder dak on hebben aan
alles gebrek. De schoolhuizen zyn de eenige publieke
gebouwen welke voor deze ongelukkiogen openstaan,
6d wanneer er geene oogen blik kei jjke hulp van oldeis
wordt toegezonden, zal de ellende vreeseljjk zijn. In
de stad heerscht eene complete regeringloosheid. Man
nen, vrouwen en kinderen dwalen door de straten en
smeeken om een onderkomen. Op de omliggende bergen
kan men allerwegen kampvuren zien.
Onderscheidene sterfgevallen hebben reeds plaats
gehad tengevolge van uitgestane gevarenopgewon
denheid en zinkingkoortsen.
De graanoogst der Vereenigde Staten is welligt groo-
ter dan ooit te voren. Het begin van het saisoen was
hoogst gunstig voor het ploegen en zaajjen en er werd
veel meer grond bezaaid dan in vorige jaren. Dc oog9t
van 1874 was klein en het werd du» noodig geacht
het ontbrekende aan te vullen. Dit doel is bereikt.
De oogst in den Staat Illinois wordt geschat op de
reusachtige hoeveelheid van 300,000,000 bushels. De
overige Staten, waar graan verbouwd wordt, zullen
gewis 200,000,000 bushels opleveren. Aangezien
laatstgenoemde hoeveelheid voldoende is om in de con
sumptie te voorzienkan al wat in Illinois werd ge
wonnen voor uitvoer worden bestemd.
©ngelanfc
Het stoomschip Deutschlandvan Bremen naar
New-Yorkis Maandag morgen op Kentish Knock
gestrand en sedert vol water geloopen. Aan boord
bevonden zich 210 personen passagiers en equipage.
-Vjjftig personen zyn verdronken.
Een sloep der stoombootwelke 38 uren in zee was
geweestis met den stuurman en de lijken van twee
man der eqnipage te Sheerness aangekomen.
Reed* in ons vorig No. kor lelijk per telegram gemeld.)
Loiulon, 6 Dec. De Onderkoning van Egypte
ichynt zin te krijgen in een algeraeene liquidatie zijner
zaken. Volgens een in de financiëele kringen te Londen
zeor verspreid gerucht zou Ismail pacha wegens zyn
aanhoudend financiëele verlegenheid plan hebben de
twintig 8uiker-raffinaderijoD to verkoopeDdie by iD
Egypte heeft gevestigd en die op ongeveer 50 millioen
franken geraamd zijn, onder voorwaarde, dat de even-
tueelo koopers zich verbinden geen ander suikerriet te
gebruiken dan dat van de Khedive's plantaadjes.
London 8 Dec. Gisteren werd alhier eene ver
gadering gehouden waarop de houders van alle soorten
van Turksche schuldbrieven tegenwoordig waren. Een
ontwerpstatuut werd ingediend dat de uitgifte van
nieuwe schuldbrieven zal moeten beletten. Er is eene
bjjzondere commissie benoemd om do onderhandelingen
te leidenom de onkosten te dekken zal '/B pCt. van
de eerst verschijnende coupon van alle obligaties wor
den afgetrokken.
De »Times" gelooft dat Otway tot algemeen agent
der houders dezer schuldbrieven benoemd zal worden
en dat het mogelyk zal zyn de onderhandelingen te
Parjjs na aankomst van Sadyk Pacha te voeren.
Madrid, 5 Dec. Een prins van de
koninklijke familie heeft magtiging gevraagd, om de
operatiën van het Alfonsistische leger te mogen volgen,
in het hoofdkwartier des Konings.
Wegens het ongunstige weder zal de Koning eerst
in het begin van Jan. naar het Noorden vertrekken. In
verband hiermede, zal het decreet tot byeenroeping der
kiezers eerst tegen 16 Jan. verschijnen. Do verkiezingen
zullen tegen het einde van Febr. geschieden en dv
Cortes in het begin van Maart geopend worden.
Volgens hier ontvangen berigt, zullen de voor
naamste hoofden der Carlisten binnenkort te Durango
bijeenkomenom te beraadslagen over de geschikte
maatregelen, ter bestrijding van de moedeloosheid, de
desertie en de vredelievende uitingen der aanhangers
van don Carlos.
JFrttnllttjft.
In het Zuiden van Frankrijk is het verkeer per
spoortrein gestremdwegens de groote hoeveelheid
sneeuwdie de wegen bedekt.
Een vreemdsoortig geval van vergiftiging heeft
zich te Blanc voorgedaan zegt het Journal du Cher.
De heer X. had twee patrjjzen ontvangenwaarvan
h|j alleen er 's avonds een nuttigde, 's Nachts werd
hjj ongesteld. Den volgenden dag gebruikte de overige
familie den tweeden patrjjs en het overschot van dea
eerste 's avonds wa3 het geheele gezin ziek. Men had
geen andere gevaarlijke spijzen gegetenzoodat het
kwaad in de patrijzen moest schuilen. Men verklaart
nu aldus hot vergiftigings-procesVele landbouwers
hebben de gewoonte koperzouten te mengen tusschen
het zaai koren ten einde het voor in sekten te bewaren.
De patrjjzen eten de aldus vergittigde korrelsen
ofschoon de hoeveelheid koper, die zjj op die wjjs
j in het ligchaam krygen, niet schadelijk voor Aeu schynt
l te zyn, werkt bljjkbaar het nuttigen van den vogel'
i wèl nadeelig op het meuscholyk ligebaam.
9 Dec. Gisteren is de luchtballon Uni-
venwaarmede Godardde kommandant Mangin
kolonel Lanssedatkapitein Renald en eenige andere
personen waren opgestegen om wetenschappelijke waar
nemingen te doen op eene hoogte van 230 meter ge
barsten en te Vincennes neergevallen met de reizigers.
Geen hnnner is gedood. Wel hebben ze eenige wonden
bekomen, maar hun toestand is bevredigend.
Ml et) et hunt),
Ui-lc 6 Dec. Na den 27n November jl. hebben
wy geen berigt van den vasten wal gehad. Wjj zjjn
geheel door bet ys geblokkeerd. Sedert den 29n No
vember is 'sRyks verlichting niet weder ontstoken
j als een bewjjs dat de Zuiderzee voor de scheepvaart
j onbevaatbaar is. Morgen of overmorgen vertrekt er
een vlet naar Kampen om brieven te brengen en te
I halen. Op dit oogenblik is de zee goheel met dryfys
bedektdat door den hevigen oostenwind losgeraakt
i en begonnen is te werken. Wittebrood kannen wjj niet
meer bekomenomdat de voorraad gist der bakkers
verbruikt ïb. Ook is er weinig spek en vlecach voor
banden, doordien de vorst zoo onverwacht» is ingevallen.
Het is dan ook te hopen, dat het beleg spoedig mag
opgebroken worden.
Lecnwarilen8 Dec. Het Provinciaal Ge-
regtshof in Friesland heeft beden uitspraak gedaunin
do zaak van D. G.beschuldigd van manslag np de
met hem by mr. P. Henringa Cats te Oranjewoud in
wonende vrouwclyko dienstbode. Het Hof heeft hem
aan die misdaad schuldig verklaard en veroordeeld
tot eene tuchthuisstraf voor den tjjd van 12 jaren.
Dlunistrlclit, 5 Dcc. Eene vtouw, moeder van
5 kinderen, spoorwegwachtator tusschen bieren Lanae-
ken (Grand Central), ia gisteren avond, torwyl z'u een
hek wilde afsluiten, door een locomoiief aangeraden en
j dadeljjk gedood.
M 8 Deo. Ter vervulling der vaca
ture van regter in do arrondissements-ragtbank alhier,
tengevolge van hot ontslag van don heer mr. P. Hof-
stede van Son is door genoemd college de volgende
i voordragt opgemaakt: mr. E. P. Schorer, aubstituut-
griffier by het provinciaal geregtahof van Zeeland
mr. P. Rooterfc Tak Ez. snbstituut-griffier bij de ar-
I rondisseraenta-regtbank te Middelburg, mr. S. Gratama
Hz.kaötonregter te Vlaariingon.
Idlddellmrg, 8 Dec. Gisteren avond vierde do
Werkman»- Vereeniging alhier haar tienjarig bestaan.
Deze vereeniging levert het bewjjs hoe menigmaal
i uit een kleino kiem een weligo boom kan ontspruiten,
j Den 6n Dec. 1865 opgerigt door een klein getal per
sonen. is zjj na veel strjjd en moeyelykhedenaange
groeid tot oene vereemging van 213 leden die zich
verbeugen in een eigen gebouw, boofdznkoljjk bestemd
tot hot honden van volksvoorlezingenen hot geven
I van toeken- en zanglessen.
De groote zaal van dat gebouw was voor de feest
viering net gedecoreerdtorwyl het bestuur had zorg
gedragen voor een even uitvoerig als afwisselend pro-
j gramma. Aangenaam was het to zien hoe dc zaal
i gevuld was met een 400tal peraonenwerklieden
met huDDe vrouweD en meisjesdie allen tevreden en
vroljjkdoch tevens ordclyk en gepast waren. Vele
vrienden der verceniging waren mede tegenwoordig
waaronder ook do burgemeester Jhr. Schorer, die den
hartelijken wcnsch voor den verderen blooi der ver-
eeniging uitsprak, toen hem door bet bestuur den
eerewjjn werd aangeboden.
De verschillende Nos. van het programma, zoo zang
uitvoeringen als pianospel, rodevoeringen en voordragten
i werden allen met bet grootste genoegen aangehoord.
Inzonderheid was dit eebter het geval met No. 7 van
het programma Huldebetoon door de vrouwen der
leden Vergezeld van een drietal allerliefstein het
wit gekleede meisjes verscheen de eebtgenooto van
den president der vercenigingop de estrade om na-
mens de vrouwen der leden aan de vereeniging een
i zilveren gedenkpenning met toepasselijke opschriften
aan te bieden benevens een album met de namen der
leden en een kistje om een en ander te bewaren In
i de korte toespraak die zij daarby tot de vergadering
i rigtte, liet zjj vooral uitkomen, dat, tcrwjjl de Werk-
mans-vereeniging vroeger, vooral hjj de vrouwen en
meisjeB veel tegenzin bad opgewekteen gevolg
van verkeerde beoordeeling, dit thans geheel anders
was gewordcD. Zjj badden bet streven der Werkmans-
vereeniging leeren waardeeren zjj hadden ingezien dat
die inrigting voor velen bij ziekten en sterfgevallen ceu
krachtigen steun oplevert; dat zy zich ten doel stelt
ontwikkeling en veredeling te bevorderendaarom wil
den ook zjj op dezen dag een openlijk bljjk go ven van
de sympathie die de vereeniging thans by de vrouwen
der leden geniet. Wat wonderdat deze taal door
luid gejuich en do fanfares van het kleine orkest,
dat in de tusschenpoozen het gezelschap bezig hield
werd begroet!
Het feest werd besloten met een balwaar gepaste
vroljjkbeid heerschte.
10 Dec. Het prov. geregtshof in Zeeland deed
heden uitspraak in do zaak van J. ran der Vorstvan
Vrouwepolder. Het bof verklaarde hom schuldig aaa
moedwillige brandstichting, waarbij Diet te voorzien
was dat menschenlevens in gevaar waren en veroor
deelde hem, onder aanneming van verzachtende om
standigheden, tot eene correctionele gevangenisstraf
voor den tjjd van drie jaren.
Z. M. heeft benoemd tot ontvanger der in- en
uitgaande regten, haven eD scbutgelden op het kanaal
Van Walcheren voor alle vaartuigen, den beer C. Knot
tenbelt thans controleur dor directe helastiugen in-
en uitgaande regten en accjjnsen te Maastricht.
G*ooh, 8 Dcc. Bij de heden plaats gehad hebbende
besteding voor den polder »de Breede Watering bewesten
Yerseke", is het 1ste perceel zinkwerken, aangenomen
door den heer II. Ilage te Bruinisse voor ƒ24300 en
het 2de perceel, steenbestorting, door den heer J Filis
to Vlissingen voor ƒ29545.
Door den heer Th. Persant Snoepgeneeskundige
te Kapellewordt in de Goesche courant een even be
treurenswaardig als waarschuwend ongeval medegedeeld.
Hjj schryft het volgende
»Het driejarig eenig kindje van den timmerman
v. 'fc V., te Biezelinge, werd, iu het herstelliugstydperk
eener langdurige ziektedoor my eene staalbereiding
voorgeschreven. By het eerste gebruik eener nieuwe
hoeveelheid Zaterdagavond jl, ontstonden oogen-
blikkeljjk hevige en verontrustende vorachynselen. In
allerjjl ontboden stond ik voor een droevig fait ac~
compli, Vergiftiging door een of ander bytend of scherp
middel was onmiskenbaar. Welk middel de noodlottige
rol speelde, was mjj vooralsnog een raadsel. Niet
alzoo gelukkig de in te stellen behandeling daar
toch voor een groot aantal scherpe zuren (als zoodanig
verraadde het middel zich door den smaak) de tegen
giften dezelfde zyn. Evenwelde kunst vermocht niets.
Na een folterend ljjden van 13 uren bezweek de kleine.
Men stelle zich voor de radeloosheid der ouders en de
algemeene verslagenheid in don omtrek 1"
De aard van bet vergif, dat den dood van het kind
ten gevolge gehad hadkwam spoedig aan het licht
daar de heer Peraaut Snoep den volgenden dag per
expresse een briefje ontving van den apotheker B. van
Asperen Vervenne te Goes, van den volgenden inhoud
»Weled. Heer!
»Zoo even komt de officier van Justitie hjj mjj een
zaak onderzoeken waarvan ik zeer ontsteld ben. UEd.
heeft by my gehad tinct. ferri cjjdon.by nader on
derzoek bljjkt bet mydat myn bediendedie met
November ontslagen geworden iseene vergissing heeft
gehad door goed dat hjj geborgen beeft en eene flescb
met zwart zwavelzuur in de voorraadfiesch heeft ge
goten en het aangezien heeft voor tinct. ferri cjjdon.
»Wat eeno omstandigheid zwavel te gieten bjj tinct.
ferri cjjdon."
De heer Persant Snoep voegt hier nog de volgende
toelichting bjj
>Het zjj gezegd dat de kleur en bet geheel uitwen
dig aanzien van het afgeleverd middel in geen enkel
opzigt afweek van den gewonen staalwjjndien het
kind roods eenigen tijd gebruikt had. Daar alzoo
geene aunloidiog tot argwaan bestondwerd het middel
noch door mjjnoch door de ouders vooraf geproefd en
droeg het stereotype stigma »als voren."
Zlorllfze»'10 December.
Het Provinciaal blad van Zeeland no. 99 bevat
een besluit van gedeputeerde statenwaarby zymet
wjjzigiug van hun besluit van den 29steu September
jl. (Prov. blad no. 85) bepalen dat de standplaats van
den provincialen veearts 3e klasse C. M. Mazurt Cz.
zal zjjn do gemeente Reoease en dat als zjjn dienet-
kring bljjven aangewezen de gemeenten Brouwershaven,
Zonnemaire, 8erooskerkc, Duivendjjke, Eikerzee, EIlc-
meet, Itene8se, Haamstede, Burgh en Noordwelle.
Geplaatst aan bet postkantoor te Middelburg de
commies 4e klasse F. A. de Klerck. Aan het post
kantoor te Goes do surnumerair J. C. de 1 'ulder run
Noorden.
Door don heer Moens zjjn weder, geljjk in het
vorige jaar door hem zonder goed gevolg gedaan werd,
amendementen voorgesteld tot verbetering der opleiding
van ondei wjjzers. Hjj stelt voor op de begrooting uit
te trekken 80,000 voor drie nieuwe kweekscholen
ƒ72,0()0 meer voor de onderwjjzcrs en toelagen van
kweekelingen on 50,000 moor voor speciale inrigtingcn
van onderwys.
Het ramtorenschip Pr in* Hendrik wordt uitgerust;
bot detachement mariniers, dat in Mei 1873 naar Atcbin
vertrok, is per telegram teruggeroepen. Er bestaat roden
om te denken, dat dit in verband staat met onze ver
wikkelingen met Venezuela. Die Staat moet mot Ame
rika onderhandelen over den aankoop van twee monitors.
Benoemd te Hardinxvcld tot hoofdonderwijzeres
aan de bewaarschool aldaar, mcj. J. A. van der Haven
van Brouwershaven.
Kerknieuwe'.
Bedankt voor het beroep naar Oosterland door den
Cand. J. van den liergen.
Tot leeraar bjj de Isr. gem. to Gouda is beroepen
do heer L. Ilood te Middelharnis.
Gemeiig<le berlgten.
To Melissant zou een kasteleins-zoon zoo gaarne
met zjjn meisje naar Rotterdam gegaan hebbenmaar
hjj heeft zooveel aan zjjn juin verloren, dat hjj de reis
niet goed kon makenDus ook een schoon vooruitzigt.
Te Neuzen worden twee dames aangeraden, geen
Sint-Nicolaasje meer te gaan spelen aan de kazerne
en de korporaals geen gouden ringen meer te geven,
daar hunne ouders er wel eens achter zouden kunnen
komenen zjj wel eens vogels kunnen worden vooi de
kast. »Wat ben ik toch bljj", zegt eene jonge doch
ter te Scbore»dat dit pronkstuk weer in baar huisje
is. Nu kan zjj het ruifje weer mooi maken en alles
netjes zetten dan kan zjj dc Kloetingsche wel wat
langer houden," »Myn goede vrienden," »zoo preekte
eens een kwaker" er zijn drie dingen, waarover ik mjj
altjjd bjjzonder verbaashet eerste isdat kinderen
Zoo dwaas zyn van steenen enz. te werpen in vrucht-
boomonten einde de vruchten te doen vallenals
zjj deze wilden laten begaanzouden zy van zelve wel
vallen. Het tweede is, dat de monschen zoo dwaa9
en tevens zoo slecht zyndat zij elka&r bcstrjjden en
doodenals zij elkaar maar lieten begaanzouden zy
van zelve wel sterven. En bet derde en laatste, waar
over ik mjj verwonder, i9 dat jonge mannen zoo mal
zjjnvan de meisjes na te loopenals zjj stil te huis
bleven zouden de jonge meisjes beD wel komen opzoeken.
Ingoxoiuleii Stukken.
Haagsche Brieven.
6 December '75.
Op het einde van November beginnen hier te lande
do bcgrootings-discussiendeze duren in de Tweede
Kamer meestal zóó langdat de Eerste Kamer geen
tjjd heeft om de begrooting voor het volgende jaar
vóór Nieuwjaar vast te stellen.
Bjj de behandeling der begrooting komen allerlei
zaken aan de orde en de Kamerleden maken daarvan
gebruik om verschillende zaken ter sprake te brengen,
die slechts oenigzins met de begroeting in verband
staan. Veel oude koeijen worden dan uit do sloot
gehaald. Meestal worden de zonden die do Ministers
in het afgeloopen jaar begaan hebben te berde gebragt
en breed uitgemeten.
Bjj de zoogenaamde algemeene beschouwingen over
de geheele begrooting wordt het geheele Ministerie
besproken en daarna bjj de algemeene beschouwing
over iedere begroot'mg ieder minister afzonderlijk ondor
banden genomenterwijl men bjj de artikelen verschil
lende speciale zaken bespreekt.
Dit jaar zjjn de algemeene beschouwingen over de
geheele begrootingdie anders soms dagen duren in
eon paar uren tjjds afgeloopen geweest. Er werd met
een enkel woord gesproken over de opvoering der uit
gaven en over de veranderingen in het belastingstelsel.
Zooals U bekend zal zjjDwil de Minister van Finan-
tiëo de heer van der Heim, de belasting op bet vleesch
afschaffen en eene belasting op de tabak daarentegen
invoeren. Voorts wil hjj het inkomend regt op de granen,
het meelhet hout enz. afschaffenen net verlies
1 dat de schatkist daardoor Jjjdt, terug vinden door
den accjjna op het gedistilleerd te verhoogen.
j Ik behoef U niet te zeggen dat de groothandel in
Amsterdam en Rotterdamde sigaren- en snuiffabri-
kanten in ons land en de landlieden in Gelderland die
tabak verbouwenzo-t tegen de belasting op tabak zyn.
Bjj de behandeling der begrootmg van Buitenland-
sche Zaken besloot de Tweede Kamer om de beraad-
j slagingen over Venezuela in geheim comité te behan-
i delen. Wat daar behandeld iskan ik D natuurlyk
niet mededeelenmaar de hoofdzaak is bekend. Eeni
gen tjjd geleden waren in de Nederlandsche kolonie Cura
cao vluchtelingen uit Venezuela. Met behulp van Hol-
landsche kooplieden aldaar wapenden zij een schip de
Midas, en zonden dat met amunitie en gewapende lieden
naar Venezuelaom een opstand tegen het bestuur te
verwekken. De opstand werd gedempt en de Afidat
genomen doch nu vraagt de regeeriDg van Venezuela
schadevergoeding aan Nederlandomdat Nederland
beeft toegelaten dat in zyne kolonie die expeditie
werd uitgerustbenevens afzetting van den gouverneur
van Curasao. Ten einde tevens het invoeren van
amunitie te beletten, heeft de Venezuelaansche regering
twee zyner havens gesloten voor alle natiën. Neder
land daarentegen eischt teruggave der Midasdit heeft
Venezuela toegestaandoch Nederland wil geen scha
devergoeding geven en eischt daarenbovendat de
twee Venezuelaansche havens zullen geopend worden.
Dit laatste is een onbillyke eisenwant iedere
regering i6 meester in zjjn land.
De verhouding tusschen Nederland en Venezuela
is op thans zeer gespannen en ieder oogenblik
kan de oorlog uitbarsten. Een Nederlandsch eskader
is naar Curasao vertrokken.
Die oorlog zou voor ons zeer bedenkelyke gevolgen
kunnen hebben, want als Venezuela een schip uitrustte
en stationeerde in de straat van Gibraltarom de
stoomschepen op te wachten die van Java komen on
zich daarvan meester maakte, dan zou onze Indische
handel tydeljjk geheel gestremd zyn. De toestand is
dus zeer geva&rljjk.
De begrooting van Buitenlandsche Zaken werd wel
is waar aangenomen met 53 tegen 3 stemmendocb
een aantal leden verlieten vóór de stemming de zaal,
omdat zy vóórstemmende de handelwyze yan den
Minister goedkeurden terwyl zjjwanneer zjj tegen
stemdeneen indirecte steun gaven aan de eiscben
van Venezuela.
Bjj de begrooting van Justitie werd hoofdzakeljjk
besproken de verhouding der Regering tegenover de
zoogenaamde goederen in de doode hand. Het was
vooral de heer Kappeijne van de Capellodie deze zaak
behandelde. Hjj wees er opdat terwyl vroeger de
Staat een krachtig aandeel had in het bestuur der
kerke! jjke goederen van de Hervormden de Staat zich
plotseling geheel had teruggetrokken en het bestuur
over deze goederen thans op vele plaatsen geheel in
wanorde was. Op een aantal plaatsen worden door de
uit Duitschland verdreven geestelyken goederen gekocht
cn tot vcrbljjf voor hen ingerigt. Feiteljjk zyn het
kloosters, hoewel meostal onder een anderen naam!
Volgens de Napoleontische decreten mogen deze kloos
ter» niet bestaandocb men tracht op de eene of
andere wjjee die decreten te ontduiken. EeDe regeling
dezer zaak achtte de heer Kappeijne daarom boog noodig.
De Minister van Justitiedo heer van Lijnden ran
Sandenburg, verdedigde zich zeer behendig en beweerde
dat door de wet op de kerkgenootschappen de Napo
leontische decreten waren afgeschaft en men de oprigting
der vermomde kloosters riet kon beletten.
Ten slotte werd de begrooting van Justitie met
algemeene stemmen aangenomen.
Thans is men genaderd tot de begrooting van Bin-
nenl. Zaken. X.
De rede van den heer Kerdijk.
Eene Nabetrachting.
Als in den grjjzen vóórtjjd de Egyptische priester-
leerling tot bet einde naderde van zjjn proefjaaren
het tyastip zyner inwjjding tot de heilige geheimen van
den Isis-dienst tegemoet ging, dan waren zjjne verwach
tingen en verlangens tot op het uiterste gespannen.
Eindel jjk was het langgewenschte oogenblik daar. Moe
dig en góloovig verlangend snelde hjj de beproevingen
tegenen in hemelsche geestverrukking zag hy de
waarheid voor zjjn begeerigen blik ontsluierd. Doch
bjj menigeen dier jeugdige jj veraars volgde later bekoe
ling hun oog was blijven hangen aan het uiterlyke
en hoe wegslepend ook het feest hunner inwijding
was geweesthunne donkkracht vermocht tot het
wezen niet door te dringen do prozaïsche waarheid
was hun te eenvoudigen bjj een enkelen kwam er
wel deze stille verzuchting op >is dat nu alles f"
Wjj meenen dat met deze schets wel eenigzins het
optreden en de komst van den heer Kerdijk kan ver
geleken worden. In ons vertrouwen, dat de belang
stelling en verwachting hoog zouden gespannen zjjn
en dat den spreker een talrjjk en begeerig gehoor zou
wachten bedrogen wy ons niet. De faam had voor
den begaafden jj veraar bet bare gedaanen zjj had
wèl gedaan. Ook hier waB reeds de welverdiende roem
van den redenaar tot allen doorgedrongenen een
talrjjk en uitgezocht pnbliek vulde gisteren avond de
Concertzaal. Een gehoorniet alleen uit onze stad
maar van heinde en ver opgekomen uit onze omgeving,
diewij zijn er trotach opniet achterstaat waar het
publiek leven geldt en belangstelling in groote vraag
stukken van den dag. En boe kon het hier anders
daar een uitstekend talent zich de behandeling bad
voorgesteld van het zoo gewichtige en meer en meer
alles bebeerschende vraagstuk van 't onderwijs*
Van deze taak heeft de heer Kerdijk zich dan ook
alleruitatekendst gekweten. In eene uiterst gepaste
enwjj stemmen het volmondig den begaafden
spreker toegeenszins te ver gezochte inleiding
werd in breede trekken vooreerst eene schets gegeven
van den strijd tusschen clericalism® en beschaving, en
met Duitschland als voorbeeld aangetoondhoe slechts
één der drie eindtoestanden mogelijk isclericalisme
volksontwikkeling of geweld. Daarna werd gewezen
op den toekomstig onafwvjsbaren eisch om 't algemeen
fteroregten op de feitelijk bestaandeniet te ontwjj-
keno sociale kwestiebet arbeiders vraagstuken ook
hiermede de vraag om betere ontwikkeling des volks
ab een dringende en gebiedende eiBch gemotiveerd.
Zoo kwam de spreker geleidelyk tot zyn belnngryk
onderwerpde verbetering van bet openbaar volks-
onderwijs. Eerst duswelke zijn de gebreken er van
Ze zjjn helaas vele en reusachtig van afmetingen. Het
1 aantal der onderwijzers is te kleinveel te gering in
verbonding tot het aantal leerlingen. Ieder die nadenkt
weet dat dat aantal meer dan verdubbeld zou moeten
worden. En helaas, de wet zelf is daaraan schuld,
door hare veel te geringe eischen.
Ook bet gehalte van 't onderwjjzend personeel eischt
verbeteringde kweekelingen moeten als onderwijs
kracht geweerd wordenen voor de opleiding tot
onderwijzers wordt niet genoeg gedaan.
