/lllllk/.IISdll NIEUWSBODE.
No. 5606. Zaturdag 16 October 1875. 52steJaarg.
Vorschgnt DINGSDAG, DONDERDAG en ZATURDAG. De prjjs per 8 maanden is 1,80, tranco per post 1,60.
ADVEETENTIËN 10 Ots. per regel, Inmnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags voormiddags 10 ure bezorgd worden.
POSTER IJ EN.
Met ingang van ÏO dezer zal het POST
KANTOOR tjeopenrt zjjn
Op WERKDAGEN:
van S ure voor- tot ÏO ure namiddags.
Op ZON- en FEESTDAGEN:
van O tot IS, S tot 4, Y tot 'y/a en O'/a tot ÏO u.
Voor postwissels on qtritanoiëu
alleen op WERKDAGEN:
van 9 tot 12 en S3 tot 5 ure.
Zibrikzkb, De Directeur van het Postkantoor
13 October 1875. te Zierikzee,
PILAAR.
Door het POSTKANTOOR te ZIERIKZEE zijn
gedurende de 2e helft der maand September 1875, de
navolgende brieven verzondengeadresseerd aan per
sonen wier namen op het adres vermeldter plaatse
van bestemming onbekend zjjn, als
Wed. BOAS, Amsterdam
M. WAARDENBURG, 's Graoenhage..
P. K. de GRAAF, Leiden
P. KROON, Uenesse.
J. van KAMPENHOUT, Rotterdam
van het Hulpk. te RAAMSTEDE,
J. J. HOFFMAN, Groningen.
Bekend making.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zie
rikzee maken bekend dat LEENDERT HUBRECHT
van OEVEREN zjjn verzoek om vergunning tot op-
rigting van eene bewaarplaats vut» Petro
leum in zijn pakhuis, staande in het Korte Groe
nendal plaatselijk gemerkt wjjk Ddo. 444kadas.
bekendsectie Bno. 266 lieeffc ingetrokken.
Zierikzee den 13 October 1875.
De Burgemeester en Wethouders
v. CITTERS.
Dé Secretaris,
J. P. N. ERMER1NS.
Nieuwstijdingen.
Hataviu8 Sept. De cholera neemt vooral te
Batavia onder de Europeesche bevolking weder schrik
barend toe. Het sterftecijfer is in den laatsten tjjd
door die vreeseljjke ziekte dnbbel zoo groot als onder
gewone omstandigheden. De jeugdige eerste chanteuse
der opera is aan die ziekte bezwekenterwjjl o. a. in
één huisgezin binnen weinige dagen vier personen
daaraan overleden.
Vooral in de laatste dagen ia het hier bjjna onuit
staanbaar warm. Is de temperatuur voor hen die reeds
lang in Indië waren reeds onaangenaamen niet zel
den eene aanleiding tot zioktenhoeveel te meer
moeten de kortelings uit Europa aungekomeneo onder
eene warmte van 85° C gebukt gaan.
©ugclattïi.
De Prins van Wales aanvaardde Maandag-avond zjjne
reis naar Indie. Zjjne vrouw en zjjn broeder de hertog
van Edinburgh vergezelden hem tot Calais. Do over-
togt van Dover geschiedde aan boord van de Castalia,
't nieuwe tweeliogschip, dat, terloops gezegd, goed aan
de verwachtingen schjjnt te beantwoorden. De Prins
reist over Parijs naar Brindisi, gaat daar scheep naar
Athene, waar hg een paar dagen do gnBt van koning
George wezen zalen zet vervolgens over Kaïro den
togt naar Bombay voort. De naam van 't weelderig
ingerigte stoomschip, waarmede de Prins 't traject over
zee aflegt, is Serapis. 's Prinsen uitstapje zal ongeveer
zes maanden duren.
De Times wijdt een hoofdartikel aan het Turksche
staatsbankroethet gevolg eener reeks van verkwistin
gen gevoed door woekerleeningen waarbij alléén de
woekeraars voordeel behaald hebben. Do opstand in
de Herzegowina heeft de beurs der Turksche en Euro-
pesche bankiers oindeljjk geslotenen het onmisbare
gevolgdat vroeg of laat komen moestis een ban
kroet: nameljjk door half in geld en half in fonds te
betalen. Reeds van alle kanten en ook van wege de
Engelsche Regering was do Porte gewaarschuwd dat
een staatsbankbreuk volgen moest. Alle pogingen om
tot verbeteringen en hervormingen te geraken waren
vruchteloos en ofschoon do sultan niet zoo als zjjn
voorganger p. m. 3/mm. in 6 maanden doorbragtwas
en is er denkelijk nog geen einde aan zjjne verkwistingen.
Het nominale bedrag vereischt voor de hofhouding van
den sultan is p. m. 2/mm. 'sjaars, doch de ministers
kunnen niet aanbljjven zonder den sultan te geven
wat hij eischt, zoodat er geen grenzen bestaan om
paleizen te bouwende grillen van den harem te be
vredigen, enz. De bereidwilligheid waarmede kapita
listen en bankiers de Porte steeds van geld voorzagen
tegen woekerinterest, onder eenigerlei vorm, werd ruim
schoots beantwoord, want in 20 jaren klom do Turksche
buitenl. schuldwelke met p. m. 4/mm. begontot
p.m. 189/mm. Behalve ijzeren schepen die niet dengen,
heeft Turkije voor de gelden, welke het ontving en
waarvoor bot minstens van 10 tot 15 pCt. interest be
taalde weinig of niets duurzaams verkregen en is het
geld zoo goed als verteerd. Dit alles is echter geen
nieuwsen iedervan een redelijke mate gezond ver
stand voorzienmoest bjj het beleggen van geld in
Turksche fondsen hot uitzigt op eene niet-betaling van
interest in zjjne berekening opnemen.
Londen, 13 Oct. Heden heeft eene particuliere
vergadering plaats gehad van houders van Turksche
fondsen der leeningen van 1858 en 1862. Een der
sprekersde heer Bennock zeidedat het doel der
bijeenkomst was het Turksche gouvernement te dwin
gen tot intrekking van zijn decreet van confiscatie
en zich te houden aan den firman en de verpligting,
geteekend door Ali-pachaonder belofte van het in
stellen van een syndicaat voor de leening aan 1858.
Verscheidene redenaars verklaardenmet het vaste
voornemen bezielt te zjjn om de regten te doen gel
don op de gehypothekeerde goederen voor den dienst
der leeningen en voornemens te zijn eene openbare
meeting te beleggen. Naar men verzekert, heeft Mus-
suru8-Pacha zijne sympathie te kennen gegeven voor
de houders der obligatiën en beloofd om ben met al
zijne magt te helpen. De vergadering nam met alge-
meene stemmen het voorstel aan 1°. om te protesteeren
tegen bet decreet van den Groot-vizier2°. om bet
comité der houders van obligatiën van 1858, bij de
benoeming van het syndicaat ontbonden, te herstellen.
Een resident der Fidji-eilanden Engelsche bezit
tingen schrjjft het volgende over do verwoestingen
aangerigt door de mazelen het getal overlijdens in
eene helft van het district Cakaudrove, beloopt 2.839.
Hetzelfde middencjjfer voor de andere helft aanne
mende komt men tot een getal van 5.678 overledenen
voor dit district alleen, dat ongeveer de helft is van
Vanna-Levu. Als men nog eens het middencjjfor voor
de andere helft van het eiland neemtdat BnaDreketi
en Macuata bevat, dan vindt men 11.356 sterfgevallen.
De borigten uit Macuata zjjn verschrikkelijk. Er zjjn i
dorpen waar er niemand gevonden wordt om de slacht- j
offers te begraven. De dooden zijn zoo talrjjk dat
men ze in de hutten iaat liggen en het vuur aan de
woningen heeft gestoken. Volgens de verslagenzjjn
er gedurende de maand Mei een nagenoeg geljjk getal 1
dooden geweestwat een totaal geeft van ongeveer I
23.000 op het eiland Vanua-Levu alleen tot 1 Juni. j
Langs de rivier Labasa werden de ljjken in hot wa-
ter geworpen, en de stroom heeft ze op de oevers I
geworpen waar de honden en de roofvogels er komen
op azen.
Niemand voorziet wanneer deze schrikkelijkheden
zullen eindigen. De ziekte is ingevoerd door de zorge-
loosheid der Engelsche bedienden. Het is bjjna onge- I
looflijk hoe het mogeljjk is dat men de helft eener j
bevolking laat bezwijkenzonder dat er pogingen i
gedaan worden om de ziekte te keer te gaan.
Als de hongersnood op de ziekte volgt, geljjk bet te j
vreezen is, dan zullen de Fidjianen weldra een uit-
geroeid volk zjjn.
Jbpaitje.
Don Carlos [heeft een wetboek van strafregt uitge
geven. Het voert ten titel: »Codigo penal de don
Carlos VII, par la gracia de Dios rey de Espana.
Edition official." In het afkondigiDgspatent, gedateerd
Estella, 2 Maart, wordt gezegd, dat ait wetboek slechts
voorloopig ingevoerd wordt, maar de tekst is zóó gesteld,
alsof het voor geheel Spanje bedoeld is. Merkwaardig
zjjn de volgende bepalingen: art. 124. De poging, in
Spanje de kathoHek-apostolisch-roomsche godsdienst
af te schaffen of te veranderen wordt met tjjdeljjke
kettingstraf en daarop volgende eeuwige verbanning
gestraft. Art. 125. Wie openljjk een andere dan de
katholiok-apoatolisch-roomsche godsdienst beljjdt, wordt
met tjjdeljjke verbanning gestraft. Art. 132. Do Span- I
jaard, die openljjk verklaart, niet meer tot genoemdo j
godsdienst te bebooren, wordt met eeuwigdurende ver-
banning gestraft. Art. 141. Wie zonder de door de
wetten voorgoschreven voorwaarden in het koningrijk i
bullen, breves, rescripten of depêches van bet pauseljjk
hof ten uitvoer logt of in omloop brengt, wordt met
correctionele gevangenisstraf en eene boete van 300
tot 3000 dooros gestraft.
Ten aanzien van den stoat van Spanje'» finantien
schrjjft do correspondent van 'het Hhl.
>De staat van ontvangsten en uitgaven gedurendo
July U. is in de Gaceta verschenenbeloopende de
eerste 20'/, millioon gulden en de laatste 33 millioen.
De oorlog verslind even als altjjd het geheele budget
17'/j millioen voor 't ministerie van oorlog en 2'/j
voor dat van marinein 't noorderleger bljjven ateeas
reusachtige sommen achterstallig, waaruit bljjkt dat
do geldelyko toestand zich hopeloos voordoet
«Het huis des konings komt voor 306 duizend gul
den op de ljjst van uitgaven voor."'
Oorlogsnieuws deelt hjj niet mede>eene volmaakte I
rust, zegt bjj, heersebt sedert vele dagen aan dezo
zjjdo van het oorlogstooneelen ware 't niet dat de
Carlisten nu en dan eenigo granaatjes van den berg
San Cristobal tegen Parapelona wierpon, we zouden
ons in do zalige werkolooshoid van verleden jaar terug
gezonken kunnen wanon."
ilc&critttïfc.
Kiischcilé, 13 Oct. Nadat eergisterenavond de
trein van den staatsspoorwegdie te ruim vier uur
uit Enschedé naar Gronau vertrektoven de grenzen
was gepasseerdwerd door een der wachters het halt-
sein gegevenomdat het signaal van het station, bot
binnenrjjden nog verbood. Toen de machinistanti dat
sein gehoorzamendede vaart van den trein zeer ver
minderd hadontdekte hjj een stuk jjzer op de rails
Hjj kon nog tjjdig genoog stilhoudenom ongelukken
te voorkomen doch niet voordat locomotief en tender
reeds met hevige schokken over het stuk waren heen
gereden. Bjj de gewone snolheidzoude het gevaar
zeker te laat zjjn bemerkt en do trein zjjn gederailleerd,
omdat het jjzer, eeo klein stuk spoorstaaf, met veel
overleg was geplaatst. De wachter had nog kort te
voren de weg nagezien en in orde bevonden.
'ts GrQTenhng;c14 Oct. De Tweede Kamer
beeft heden de discussie over de regterljjke wetten
voortgezeten wel allereerst over dat tot vermindering
van het getal geregtshoven van elf op vjjf.
De heer Smidt heeft als araondemont voorgesteld,
om Groningen in plaats van Leeuwarden als zetel
voor de drie noordelijke provinciën aan te wjjzen. Door
de heeren Idzerda, Bergsma en den Minister werd dit
amendement bestreden dat daarentegen door de heeren
Cremers en van Routen word verdedigd. Ten slotte is
't amendement verworpen met 35 tegen 31 stemmen.
Art. 60 (omtrent de zetels en hun regtsgebied) is
daarna zonder verdere discussie goedgekeurd.
Rotterdam, 13 Oct. Gisteren zjjn alhier aange
houden drie manspersonen, zoogenaamde heeren, die
zich hebben schuldig gemaakt aan valscbheid in ge
schrifte en het des bewust gebruik maken daarvan,
van welke valscbheid zjj de by batik der Nederlandsche
bank tot een bedrag van ruim 13,600 dupe hadden
willen maken.
Dordreebt, 12 Oct. Van goederhand vernemen
wjjdat het geschil tusschen den heer Do Broekert
te Middelburg en de firma Jacob Vriesendorp Zonen
alhier Vrjjdag 11. in der minne is geschikt, zoodat van
het ingewikkeld proces, waarvan uit Middelburg mel
ding is gemaakt, niets zal komen.
Neuzen, 14 Oct. Het tjalkschip de vrouw Chris
tina" dat don 3den dezer nabjj dezo haven gezonken
is, werd gisteren gelicht en op het Othensche schor
gezet. Het ljjk van het vijfjarig zoontje van den schipper
dat bjj het ongeluk verdronken is, werd gisteren tevens
aan wal gebragt.
Muldelburg, 15 Oct. Het driejarig onderhond
der aanleg- en losplaats voor visschers in don Braak
man bij do Isabellasluis is aangenomen door D. Tholcns
te Hoek voor ƒ1530.
De gemeenteraad heeft benoemd aan de meisjes
school voor meer uitgebreid lager onderwjjs als eerste
hulponderwjjzeres Mej. M. Brons Boldingh te Hoorn
en als tweeae hulponderwjjzeres Mej. J. Af. Droste te
Haarlembeiden op eene jaarwedde van 900.
Veere, 13 Oct: Naar wjj vernemen, is door
ons gemeentebestuur weder aanzoek bjj de Regeering
gedaan om aan de kolossale militaire gehouwen alhier,
die sedert jaren ongebruikt staan eene bestemming
tc geven en zou het uitzigt geopend zijndat een
gedeelto van het koloniaal werfdepöt van Harderwjjk
naar Veere werd overgobragt.
SSierlkxee, 15 October.
Door het hoofdbestuur der maatschappjj tot be
vordering van landbouw en veeteelt in Zeeland is een
adres gezonden aan de Tweede Kamer der Staten-
Generaal, houdende verzoek tot goedkeuring van den
post, ad ƒ25,000 op de hegrootmg voor 1876 uitge
trokken, ten behoeve van de oprigting eener rjjks-
landbouwschool met proefstation.
Uit Zeeland schrjjft men o. a. het volgende aan
het U. D.: »De stoombootdienst op Engeland heeft
nog met groote bezwaren te kampeoook doordat zjj
nog niet met haar personeel op orde is. Dat van de
stoomboot Stad Middelburg moet geheel zijn afgedankt,
met inbegrip van den gezagvoerder en den admini
strateur. Ten aanzien van die boot hoorde ik beweren
voor de waarheid sta ik volstrekt niet in dat
de langzame vaart en het groote kolenverbruik van
de Middelburg te wjjten is geweest aan schaudcljjke
handelingen van het personeel der machinekamer
tengevolge van omkooperjj. Nu de boot nl. in Engeland
in reparatie is moet zijn gebleken dat de luchtpijpen
waren volgestopt met oude vodden enz.zoodat de
vuren Diet konden trekken. Als 't waar i»is 't een
schandaalmaar er wordt dikwjjls zooveel verteld.
Hoe het zjjmen kan doen wat men wilomkoopen
en intrigeeren zooveel men kando Vlissingsche haven
zal toch wel tot haar regt komen."
In het huis van burgerlyke en militaire verzeke
ring te '8 Hertogenboscb, waarheen Maria van der
Linden, de moordenares uit Grave, 11. Zaturdag, is
overgebnigt, zou volgens de Pr. N. Br. Cl. gebleken
zyu, dat het zoogenaamde meisje een jongen is.
Te Gorinchem doet zich het curieuse geval voor,
dat twee broeders zich in het huwelyk begevende
oudste 71 jaar oud met eene verloofde van 61 en de
andere van 61 jarigen leeftjjd met een verloofde van
71 jaar. Alzoo eenen gezamenlijken leeftjjd van 264 jaar.
Een heer uit Kerkrade las onlangs in een Duitsche
courant dat een zekere firma to Leipzig tegen inzen
ding van 2 thaler of 6 Reichsmark een recept zou
toezenden, om onaangename droomen te voorkomen.
Do man zond dadeljjk per post do 2 thlr. on ontving
Zaturdag uit Leipzig een smal strookje papierwaarop
gedrukt was «Ga niet slapen."
TELEGRAM.
's Grnvonhiige 15 October.
Tweede Kamer. By do voortzetting der behandeling
van de Regterljjke Ontwerpenis het amendement
van den heer Bredius, om de procureurs bjj de ontbonden
Provinciale Geregtshoven ook als aangesteld te be
schouwen bjj het nieuwe Geregtshof dat 't regtsgebied
van het ontbonden hof omvat, uaiigcnonieu met
63 tegen 8 stemmen. Daarna is het geheele ontwerp
tot vermindering van bet getal Geregtshoven op vjjf
aangenomen met 58 tegen 12 stemmen.
Kerknleuws.
Toezegging van beroep is gedaan naar Dirksland
aan Ds. J.J. A. Ploot van Amstel te Hilversum.
Gemengde berlgten.
Bjj het viBschon naar tin in hot op den Ooster ge
strande stoomschip «Thomas Sorb}-" hebben drie duike
laars onder water om een schuitje tin gevochten.
Een arbeider te Melissant wordt aangeraden, zich wat
fatsoenlijker te gedragenals zjjn vjj&nd niet t'huis
is. Het vrjjen zal hjj ook beter moeten loeren, als
zjjn vriend naar het kamp is. Te Borssole is een
dametje zoo jaloersch op een timmermanomdat zjj
hem niet kan krjjgenzooals gebleken is op de kermis,
hoeveel moeite zj) er ook voor heeft gedaan. »Die
boog klimtkan laag vallenzegt men wol eens. Ook
dat is gebleken aan een dametje met de kermis te
Sint-Maartensdijk. Hot meisje had gehoopt dat er iemand
met gold op haar zou afgekomen hebbendoch dat
is tegengevallendaar zjj zich heeft moeten behelpen
met een arbeider, die haar tot overmaat van-smart
alleen beeft laten staan. Dus meisje, leer hier nu uit,
om in het vervolg burger-jongens wat fatsoenlijker
te behandelen, waar niets van te zeggen valt, dan dat zjj
geen geld genoeg hebben naar uw zin. Iemand te
Biezelingo moest zoo hard niet blazen als hjj op een
gezelschap is. Beter ware het dat hjj zjjne vrouw wat
meer geld gaf en geen boter moet leencn. Wat minder
slokjes drinken zou daar voel aan kunnen doenwant
10 cent per dag ie 36 gulden in een jaar. Te Yerecke
wordt een meisje aangeradenhaar fatsoen wat boter
te kennen op een kermisen met geene getrouwde
vrouw en een jongen uit te gaanen dan die man t'huis
te laten, die toch voor het verteerde geld zwaar heeft
moeten werken. Een bakkers-knecht te Biervliet zit
geheele dagen bjj een meisjeom haar te krjjgen
maar hjj zal zich lateu vaDgen want er zal niet goeds
van komen. Te Biervliet was een timmermans-knecht
mot de kermis zoo verheugddat hjj van zjjn meisje
afliep in de hoop van beter te krjjgen. Een timmer
mans-knecht te Biggekerkc wordt aangeradenals hjj
op een ander jaar zjjne aardappelen uitdoet, zjjn volk
niet te verrassen met witteboonen. Betje veelpraat
tc Sint-Maartensdjjk wordt verzochthaar spraakdeel
dat veel te lang is wat in toom te houdenwant,
zoodoende zal zjj nooit verpast raken dat zjj hoopt.
Een boeren-knecht aan den prinsendyk wordt ver
zocht zjjn tong wat in toom te houden, en zoo niet
te babbelen van anderen. Hjj moest Kootje maar trou
wen, dat zou hem moojjer staan. Een valk en een
spreeuw bobben te N. jogt gemaakt op een kneutje,
zonder vracht echter, dan alleen dat do valk eenige
pluimen heeft verloren. De meid van den smid te
Cortgene moest zoo hoogmoedig niet zjjnwant zjj
moot toch maar denken, dat de schrepel ook haar lot
zal zjjn. Leentje te Biervliet is in haar schik ge
weest met de Watervlietsche kermisdat zjj overal
loopt vertellenwant zjj heeft ondervondendat nog
al aardig is. Te Goes is eene nieuwe fabriek aan
gelegd van engagementen. Men verwacht dat er weder
menig paardje dozen winter zal gekoppeld worden en
ziet verlangend uit welke iougokeeren of jonge juf
vrouwen in de fuik zullen loopon.
Ingezonden Stukken.
Het vergeljjkend examen -voor
Hoofdonderwijzeroü aan de Open
bare Meisjessehool nlhlor en de
aanstaande benoeming.
ÏL
Indien wij nugeljjk wjj beloofd hebbenonzo ver
dere critiek eerlyk gaan uitsprekendan berinneren
wjj nog eens aan ons vorig verzoek om toch vooral
niet te visschen naar den naam des scbrjjvers. Giste
ren en heden hebben wjj nog door anders allerbeleefdste
raenscben aan diergelijke nieuwsgierigheid de hand zien
reikenen boorden wjj allerlei «schrjjvers in den
Nieuwsbodeéén voor één noemen 1 Met het meeste
genoegenkunnen wjj echter de verzekering geven
dat X. de onbekende is geblevengeljjk dat aan zjjne
functie past.
»De schoolopziener had zich weer van bevoegde spe
cialiteiten moeten (kunnen stond ermaar men heeft
moeten bedoeld I) voorzien klaagde de schrijver van
>Meisjes-onderwjjs" in den Nieuwsbode van den 12en
October jl. Eigenljjk liet hjj de «vitters" dien klaag
toon uitenmaar dat zal slecht» eene manier van
spreken geweest zyu. Inderdaad de heer schoolopzie
ner is in dezen niet vrjj te pleiten van wat al te groot
vertrouwen in de omvangrijkheid der kennis van zijne
«deskundigen". Wjj hebben al 't mogeljjke gedaan om
van het vergeljjkend examen alles te weten; zoo wjj echter
in een of ander opzicht verkeerd zjjn ingelicht, nemen
wjj reeds bjj voorbaat iedere onnauwkeurigheid terug,
maar toch»men" zegt, dat er te weinig deskundigen
warenen dat het examen daarvan wel degeljjk de
bljjken heeft gedragen. Zoo zouden wjj willen vragen,
waarom de heer Kok, Directeur onzerH. B. School,
niet is gevraagd om in 't Duitsch te examineeren?
Die is de heer examinator, die bjj 't vergeljjkend
examen deze taak op zjjne schouders heeft genomen
is de eerste om het te erkennen de aangewezen
man voor zulk een examen die is wezenljjk speciali
teit. Wjj zeggen volstrekt nietdat het Duitsch thans
niet tot zyn recht is gekomenwjj zouden alleen
willen opmerkendat het beste de vjj&nd is van het
betere. Wjj hebben ook hooren zeggendat de heer
Kok bepaald zou uitgeuoodigd zyn gewordenindien
hjj bjj 't vorig examen niet met vacantie uit de stad ware
geweest, en dat hjj thans niets van de zaak beeft
gehooidomdat men den vorigen examinator wel moei
lijk kon paaseeren. Alsof de heer Hofman niet gaarne
zijne plaats zou hebben afgestaan aan den mandie
even gemakkeljjk zich van 't Duitsch als van 't Hol-
landsch bedient? Maar wjj hebben ook gehoord, dat op
een ander gebied de vrees voor paaseeren niet zoo heel
groot is geweest. De heer Stellwagen bjjv.die den
vorigen keer in de Nederlandsche taal en de aardrijks
kunde beeft geëxamineerd, werd tbanB niet uitgenoo-
digd. De Nederlandsche taal werd aan den heer Oos
terman toevertrouwd en de aardrijkskunde alleen
schrifteljjk behandeld. Indien wjj nu meedeelenwat
er van 't «niet publieke examen" onder zooveel en
zooveel maal twee, of drie of meer paren oogen is
gesproken dan zegt de critiekdat het examen in
de letterkunde der yier talen (of eigenljjk der drie
talenwant de Hollandsche letterkunde is bjjna niet
ter spraak gekomen) een wassen neus is geweest en
niets meer. Een hoop of een hoopje titels van boeken
met een weinig tijdrekenkundige wetenswaardigheden
omtrent de Bchrjjversdie de eer hadden bun naam
te hooren noemendat is alles. Geen enkel stuk is
wezenljjk besproken, zegt «men", en ia dit inderdaad
zóó, dan ware het toch beter geweest den kostbaren
tjjd aan wat nuttigers te bestedenbyv. aan een
onderzoek naar de psedagogiscbe inzichten der kandi
daten omtrent de verschillende vakken van onderwjjs.
Wat nu 't examen in de geschiedenis en aardrijkskunde
betreftover 't eerste hebbeD wy verschillend hooren
spreken. De een zegtdat het meer eene aardigheid
was om al die gravinnen en andere beroemde regee-
ringspersonen van de vrouwelyke kunne ter spraak te
brengenen een ander beweertdat de behandeling
der Fransche revolutie hem niet naar den zin ging.
Misschien zyn wy 't naast by de waarheidals wy
bewerendat het moeiljjk is allen te voldoen en een
verstandig examinator ieder onderwerp dienstbaar kan
maken aan oen grondig onderzoekVan den anderen
kant willen wy dan wol toegeven, dat wy de gravin
nen present mogen doenals onze meisjes in de ge
schiedenis van de 17de en volgende eeuwen geen
vreemdelingen zyn. De aardrykskunde is alleen schrifte
ljjk behandeldzeiden wy. De opgaven zyn on9 mee-
fedecld en wy hebben bovendien dezen en genen over
e zaak hooren spreken. Vitters zyn wy niet, maar
wjj kunnen toch ook niet inziendat de gegeven
schriftelijke opgaven hooge waarde hebben ter beoor
deeling van de aardrijkskundige kennis der kandidaten
of hare meerdere of mindere geschiktheid om deze
gewichtige wetenschap te onderwyzen. Wat beduidt het
nu nog als eene onderwjjzeres ons spoorwegnet met al
de stations en al de halten or by weet op te noemen
en is het wel moge ljjk eene natuurkundige en staat
kundige aardryksbeschrjj ving van Java te geven in
betrekkeljjk korten tijd? Wjj vragen maar; wy kunnen
't best by 't verkeerde eind hebbenwij weten ook niet
of do ingekomen antwoorden al of niet de bljjken
droegen van deze minder gelukkige opgaven. Dat eene
beschryving van den loop dos Rjjns enz. eene betere
vraag iswillen wy op 't gezag van deskundigen wel
gcloovendoch wy bljj ven altjjd maar de meeste
betoekenis hechten aan de manier van onderwijzen in
eenig vak. Of de cjjfers, die voor bedoeld vak zyn ge
geven, omtrent dit punt veel of weinig zekerheid geven,
laten wy door iederen belanghebbendedie lust he-ft
beantwoorden
Bjj 't examen in 't rekenen moet, naar ons is meege
deeld, zeer veel gelet zjjn op de wjjze van behandelen,
en dit verheugt ons. Maar 'tbljift toch altjjd onze
overtuiging, dat öf de heer Dr. Scnuringa, öf de heer
Leupen, de aangewezen man voor 't onderzoek naar de
kennis der dames in dit gewichtig vak was geweest.
Vooral blyven wjj op dit punt staandat wjj gaarne
hadden gezien, dat ook die heeren bjj 't examen waren
geweest. Wjj hebben er tc veel belang bjj om niet te
zeggen, wat we er van denken. Egoisten zjjn zelden
spoedig te vreden en egoisten voor hun hoogste belang,
't onderwjjs hunner dochtersmisschien wat veel
eisehend. Dit heeft ons doen sproken, nadat wjj hadden
geluisterd, wat er alzoo werd gezegd over 't gehouden
examen. Dat wjj dwalen kunnen erkennen wjj eerder
dan iemand het ons herinnert, maar dat wy het geheel
mis zouden hebben, is niet aan te nemen.
Ons blyft nog eene zaak overig. Wjj moeten nog
zeggen, wie de kandidaten zjjn naar de bestaande be
trokking. Met veel genoegen vernamen wjj, dat alle
vier de dames een gunstigen indruk hebben gemaakt
en aan de bekwaamheden en geschiktheid der onder
wijzeressen, voor zoover dit examen daartoe een oordeel
verguntniet mag getwijfeld worden. Als de benoeming
dus van daag of morgen geschiedt, zyn wjj eene goede
onderwjjzeres rjjker. Maar de beste dient ons 't meest.
Ons eigenbelang gaat zelfs zoover, dat wy de hoofdzaak
in dezen bljjven in 't oog houden, dat is: in de eerste
plaats letten op onze kinderen en die onzer medebur
gers. Wy hebben gehoord, dat aan de dames is gevraagd
of zjjbjj eventueele benoeming, 't schoolhuis wilden
betrekken en kostmeisjes houden. Goed als het er
bjjkomt; maar onze stadsmeisjes hebben 'teerste rechf.
Meisjes van buiten kunnen ook wel bjj de burgers een
onderkomen vinden, dat is geen bezwaar. Als x onder
wjjs uitstekend iskomen de buitenmeisjes van zelf.
Om nu eene onderwjjzeres, die bezwaar maakt tegen
de kosten voor 't meubilair van een schoolhuis benoo-
digd, achter te stellen voor oeno andere, die de bedoelde
belofte wel wilde doen dit achten wy niet wenscheljjk.
Maar wjj rekenen op de eerljjkste trouw, en weten
dat er infovmaties worden genomen naar 't onderwjjs
der dames in do gemeenten, waar zjj werkzaam zjjn.
Dat bevalt ous en dunkt ons oen goed beginsel. Nog
eene vraag moet gedaan. Als de keuze staat tusschen
dames van dertig en veertig jaar en de andere omstan
digheden zjjn gelijk, zon dan de onderwjjzeres van
dertig jaar onze kandidaat niet moeten zjjn
Mogen wij nu deze opstellen sluiten met het verzoek
aan aen lezer onze zooveel mogeljjk eerljjke critiek
alleen aan belangstelling toe te schrjjven èn in 't meisjes
onderwijs te dezer stede èn aan 't egoïsmedat voor
onze eigene dochters het beste hoopt r,
Ziebikzrb. X.
