DLV
Straks alleen aardappelen
met paspoort in de winkel
De maand december op het zuidwestelijk akkerbouwbedrijf
n
De maand december betekent voor de akkerbouw
niet alleen een periode waarin de laatste veldwerk-
zaamheden voor de winter worden afgerondmaar
waarin ook tijd wordt besteed aan de voorbereiding
op het komende seizoen.
Terugblik en vooruitzien
Dit jaar bleek weer eens duidelijk
dat ieder jaar zijn eigen bijzonderhe
den heeft. Na een winter met vorst
en een vroege start van de voor
jaarswerkzaamheden leken de voor
uitzichten veelbelovend.
Gewasverzorging en opbrengsten
zijn in het verdere groeiseizoen ech
ter beïnvloed door een aantal fakto-
ren zoals:
- het droge en koude vervolg van
het voorjaar;
- het sombere en natte weer in de
maanden mei en juni;
- de plaatselijk zware (hagel)buien
begin juli;
- een scherpe overgang naar droog
en warm weer tot en met de oogst.
Mede door de droge zomermaanden
is de kwaliteit van de produkten
overigens goed te noemen. Bij de
aardappeloogst speelde de blauw-
gevoeligheid een belangrijke rol.
Door extra rekening te houden met
deze situatie zijn uiteindelijk de
meeste partijen goed de bewaring
ingegaan.
December is een maand om vooral
ook vooruit te zien. De komende tijd
zal veel informatie gegeven worden
over allerlei aspekten rondom de be
drijfsvoering. Geen enkel bedrijf is
echter gelijk. Om goed in te kunnen
spelen op de toekomst is het voor u
als ondernemer niet alleen belang
rijk een goede visie te hebben op
het eigen bedrijf, maar ook op de
ontwikkelingen in de sektor. Lezin
gen, kursussen en studiegroepen
kunnen hiervoor nuttig zijn.
In dit verband kan ook de Infomarkt
"Nieuwe teelten" genoemd wor
den, die op 3 december in Goes ge
houden wordt. Op deze dag biedt
ook de DLV diensten en produkten
aan, die een relatie met dit onder
werp hebben. Zie voor meer infor
matie over deze dag het artikel in de
speciale bijlage van dit blad van vo
rige week.
Wintertarwe
Over het algemeen kan wintertarwe
tot ca. half december uitgezaaid
worden, daarna geeft zomertarwe
betere resultaten. Dit seizoen bleek
overigens dat vaak de beste resulta
ten werden behaald met tarweper-
celen die in december waren
gezaaid. Het verloop van de winter
speelde hierbij een belangrijke rol.
Deze maand zijn de volgende aan
dachtspunten van belang:
- het ras Obelisk is het meest ge
schikt voor decemberzaai;
- om voldoende aren te krijgen zijn
ongeveer 400 zaden per m2 nodig;
bij een duizendkorrelgewicht van 50
gr betekent dit ca. 200 kg zaai
zaad/ha;
- stel een bespuiting met een bo
demherbicide uit tot na de winter.
Alle aanwezige onkruidsoorten kun
nen ook dan goed bestreden
werden;
- bij een duistbestrijding in het
voorjaar kan geen groenbemester of
graszaad meer gezaaid worden. Bij
een bespuiting in december met
bijv. Tribunil of Dicuran is dit even
eens riskant;
- tarwe die in het 2-bladstadium
verkeert, kan in december nog wor
den gespoten met Bifenix-N tegen
een breed assortiment onkruiden
(o.a. duist, kamille, kleefkruid, muur,
ereprijs);
- komen alleen breedbladige on
kruiden voor (en geen duist), dan
zijn ook goede resultaten te behalen
met kleurstoffen. Dit kan alleen als
binnen enkele dagen geen nacht
vorst wordt verwacht.
Aardappelen
Als gevolg van de warme zomer
hebben de aardappelen dit jaar een
korte kiemrust. Temperatuurschom
melingen en condensvorming in de
bovenste laag bevorderen kieming,
probeer dit zoveel mogelijk te voor
komen. Regelmatige kontrole blijft
hiervoor belangrijk, ook bij de meer
geautomatiseerde bewaar-
sy sternen!
Bij het toepassen van gasvormige
kiemremmingsmiddelen gaat de
voorkeur uit naar een behandeling
per 4 weken. Deze interval heeft in de
praktijk betere resultaten gegeven
dan een behandeling per 6 of 8 we
ken. Laat de dosering per keer af
hangen van concentratie van het
middel en de maximaal te gebruiken
hoeveelheid werkzame stof in een
seizoen (20 gr w.s. per ton aard
appelen).
De behandeling moet worden toe
gepast voordat de partij gekiemd is,
in verband met de kans op binnen-
schot. Bovendien moeten de aard
appelen goed droog zijn. Om bij
ventileren geen vocht in de partij te
brengen, moet u buitenlucht gebrui
ken waarvan de temperatuur lager
is dan de produkttemperatuur. Om
dat deze vaak niet overal in de partij
gelijk is, kan het beste een verschil
van minimaal 2°C aangehouden
werden. Hierdoor beperkt u het aan
tal draaiuren en daarmee het ge
wichtsverlies. Buitenlucht kouder
dan 4°C is echter te koud om direkt
mee te ventileren. Een menglucht-
regeling kan dan uitkomst bieden.
Bij aflevering is het belangrijk, zeker
dit jaar, de aardappelen op te war
men tot ca. 18°C. Langzaam op
warmen en enige luchtverversing
geven de beste resultaten. Laat hier
bij de opgewarmde lucht niet war
mer worden dan 20°C i.v.m. zwarte
harten. Let in deze periode ook op
eventueel ongedierte Muizen en
vooral ratten kunnen juist nu schade
veroorzaken in isolatie van bewaar
plaatsen.
Uien
De uien hebben dit jaar een goede
kwaliteit, probeer deze ook te be
houden in het bewaarseizoen. Dro
ge uien is daarbij het belangrijkste
streven. De ideale bewaartempera-
tuur is echter 0-2°C, waardoor snel
gevaar voor condensvorming aan
wezig is bij ventileren met (warme
re) buitenlucht. Als de
buitentemperatuur gedurende een
aantal nachten hoger blijft dan de
produkttemperatuur moet intern ge
ventileerd worden. Om te voorko
men dat de uien bij aflevering nat
worden door het temperatuurver
schil, moet de partij eerst langzaam
op de omgevingstemperatuur wor
den gebracht met drogende lucht.
Ontwatering
Onvoldoende ontwatering van een
perceel is altijd schadelijk. Maak nu
de eindbuizen goed zichtbaar zodat
u gemakkelijk kunt kontroleren of de
drainage nog funktioneert. Dit kan
overigens alleen wanneer de eind-
buizen hun taak goed verrichten.
Vooral na slootonderhoud is een
kontrole hierop ook zeker nuttig. De
grondwaterstand kunt u eenvoudig
beoordelen door middel van de
boorgatenmethode op en tussen de
drains. Ook het plaatsen van grond
waterstandsbuizen is hiervoor een
methode.
Als blijkt dat de afvoer te gering is
kunnen maatregelen genomen wor
den. Dit kan het doorspuiten van de
drains zijn, maar ook aanleg van
nieuwe drainage moet dan kritisch
bekeken worden. Maak hiervoor tij
dig goede plannen en afspraken, zo
dat een en ander in de zomer van
1992 goed en onder goede omstan
digheden kan worden gerealiseerd.
Onderhoud machinepark
Apparatuur goed schoonmaken is
nodig voor een lange levensduur,
maar ook uit oogpunt van bedrijfs-
hygiëne. Voorkomen moet worden
dat bijvoorbeeld gezond pootgoed
of zaaizaad al bij het poten of zaaien
wordt besmet. Door in deze tijd veel
aandacht te besteden aan goed on
derhoud kunt u de kosten laag hou
den. Tijdens gebruik van de
werktuigen kan dan goed en vlot
gewerkt worden, terwijl een goed
onderhouden machine ook vaak een
hogere inruilwaarde heeft.
Bouwplan
De nieuwe AM-regelgeving heeft
voor de 1:3 en 1:4 bouwplannen ge
volgen voor het aandeel AM-
resistente rassen. Met name om
kontinuïteit in het bouwplan te ver
krijgen heeft opname van het juiste
aandeel van deze rassen op dit mo
ment de voorkeur. Intensief grond
onderzoek vormt hierbij de basis
voor de keuze van het juiste ras, ze
ker wanneer al een besmetverkla
ring aanwezig is.
Overleg met de pootgoedleverancier
en/of handel over rassen en afzet
mogelijkheden kan het beste tijdig
plaatsvinden om later problemen te
voorkomen. Er bestaat helaas nog
steeds onduidelijkheid over mogelij
ke ontheffingen na ingang van de
regels in 1997. Voor een goed be
drijfsbeleid is meer duidelijkheid
hierover zeker gewenst.
Door de ontwikkelingen in prijs en
afzet van de gangbare teelten
neemt het zoeken naar andere ge
wassen nog steeds toe. Bij de be
slissing om een ander gewas op te
nemen moet ook goed gekeken
werden naar benodigde arbeid en
investeringen, oogst- c.q. teeltrisiko
en vruchtwisselingsziekten.
Bedrijfsregistratie
Een goed bedrijfsbeleid is alleen
mogelijk wanneer u een goed in
zicht heeft in de kosten en op
brengsten van het bedrijf. Een
fiskale boekhouding kan een eerste
aanwijzing opleveren. Een eigen
systeem voor bedrijfsregistratie
geeft aanvullende mogelijkheden.
Dit kan zowel geheel handmatig op
papier als met behulp van een re
gistratieprogramma op de compu
ter. Vooral over meerdere jaren
bekeken krijgt u zo een duidelijk in
zicht in het bedrijfsresultaat. Op ba
sis van deze kennis is het mogelijk
tijdig en gericht bij te sturen.
Wanneer u ingrijpende wijzigingen
overweegt, kan de DLV u behulp
zaam zijn met het maken van een
bedrijfsekonomische begroting.
Hierbij kunnen plannen met elkaar
vergeleken worden, waardoor een
beslissing meer achtergrond heeft.
Ing. J. Salomons
Bedrijfsdeskundige
Team Akkerbouw Goes
Hoewel berichten uit de koker van
consumentenorganisaties anders
doen geloven, is de aardappelteelt
in Nederland al een heel eind op
weg het (onterechte) 'gif-pieper-
imago' van zich af te schudden.
Steeds meer bedrijven gaan over op
geregistreerde teelt, een ontwikke
ling die door de aardappelverwer-
kende industrie met kracht wordt
ondersteund.
Een van de aardappelbedrijven, die
serieus bezig is met het introduce
ren van milieuvriendelijke teeltre
ceptuur, is Nedato BV in
Oud-Beijerland. Dit bedrijf verwerkt
per jaar 125.000 ton klei-
aardappelen van 300 telers in Voor-
ne Putten, de Hoekse Waard, Goe-
ree Overflakkee en de Brabantse
Biesbosch. Van die 125.000 ton zit
105.000 ton in een poolsysteem.
Nedato levert aan de aardappelver-
werkende industrie, het grootwin
kelbedrijf (Albert Heijn) en aan
buitenlandse afnemers. Het bedrijf
is voor 60% in handen van de telers
en voor 40% van Cebeco. Er wer
ken 63 personeelsleden, die geza
menlijk voor een omzet van ruim 45
miljoen gulden zorgen. Vorig boek
jaar bedroeg de netto-winst ruim 1,3
miljoen gulden. Afgelopen week
ontvingen direkteur A. Vente en zijn
medewerkers de pers.
Speerpuntbedrijven
Samen met Albert Heijn en het Cen
trum voor Landbouw en Milieu
heeft het bedrijf experimenten met
gecontroleerde teelt opgezet. In elke
regio zitten een paar speerpuntak-
kerbouwbedrijven, die hiermee be
zig zijn. Het streven van Nedato is
om komend jaar alleen nog aard-
appelen aan het grootwinkelbedrijf
te leveren, afkomstig van akker
bouwbedrijven waar:
- geen vliegtuigbespuitingen heb
ben plaatsgevonden;
- geen grondontsmetting is toe
gepast;
- de sproeimachine en de kunst
meststrooier gekeurd en opti
maal afgesteld zijn;
- grondmonsters ter bepaling van
de stikstofvoorraad zijn
genomen;
- een mineralenbalans bijgehou
den wordt;
Hier worden de aardappelen van Nedato winkelklaar verpakt
Nedato probeert op de voet te vol
gen wat de grillige consument wil.
Het bedrijf wordt wat dit betreft op
de hielen gezeten door een van de
grootste afnemers, Albert Heijn. Dat
heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat
Nedato met een 1,5 kg-verpakking
op de markt is gekomen voor kleine
huishoudens die 1 of 2 aardappels
per dag eten. In deze kleine verpak
king wordt het Meijer-ras Accent
geleverd.
- een overzicht beschikbaar is van
gebruikte gewasbescher
mingsmiddelen.
Kortom, Nedato wil straks alleen
'aardappelen met paspoort' aan het
grootwinkelbedrijf afleveren. Dat
zijn milieuvriendelijk geteelde,
schoongewassen aardappels, goed
van smaak en maat, in een klant
vriendelijke verpakking voor een re
delijke prijs. 'Als we aan die
voorwaarden voldoen, zie ik het ver
bruik van tafelaardappelen per
hoofd van de bevolking niet veel
zakken', aldus direkteur A. Vente
Bintje
Het belangrijkste ras is natuurlijk
nog altijd Bintje De 80 jaar oude
aardappel is verantwoordelijk voor
70% van de omzet van Nedato.
Sterk opkomend is de Agria, die
vanwege zijn grote maat uitstekend
geschikt is voor de industrie en AM-
resistent is. Aan het grootwinkelbe
drijf levert Nedato behalve Bintje Ei
genheimer, Bildtstar, Resonant en
zoals gezegd Accent. In het voorjaar
werden ook primeur-aardappelen uit
de landen rond de Middellandse Zee
geïmporteerd en in de zomer zet het
bedrijf vroege rassen van Neder
landse bodem, zoals Doré, Gloria en
Arkula, af. Daarnaast levert Nedato
biologisch geteelde aardappelen van
het ras Santé. Deze maken 2% van
de omzet uit.
Om te voldoen aan de hoge kwali
teitseisen heeft Nedato niet alleen
de beschikking over een grote was-
installatie (60% van de aardappe
len wordt gewassen), maar heeft
men ook zeer geavanceerde verpak
kingstechnieken in huis gehaald.
Nog onlangs heeft het bedrijf voor
meer dan 1 miljoen gulden in nieu
we verpakkingsmachines geïn
vesteerd.
Relatie met teler
Het begrip kwaliteit werkt ook door
in de relatie naar de boeren, die aan
Nedato leveren. De beste teler krijgt
de hoogste prijs voor zijn produkt.
Nedato heeft geen koelaccommo-
datie. De telers moeten zelf voor
opslag zorgen. Direkteur Vente: 'Wij
werken al 40 jaar in dit gebied op
basis van vertrouwen. Wij beseffen
dat je dat vertrouwen naar de boe
ren toe waar moet maken, omdat
we weten dat de boeren voor 75%
van hun inkomen afhankelijk zijn
van aardappelen'.
