COPA, een leeuw of een papieren tijger?
110 Reportage Qo
COPA in het kort
"Er gebeuren rare dingen in internationale vergaderingen"
De werkgroep aardappelen van COPA vergadert twee keer per jaar.
Datzelfde gebeurt overigens in de
EG. "Je denkt dat je een Europees
zuivelbeleid hebt", zegt Koops,
"maar de ruimte om zaken natio
naal te regelen is zo groot dat je in
feite 12 nationale superheffingen
hebt".
Nederland heeft wel in verhouding
veel invloed, meent Van der Oord.
"Wij zijn behendig in het zoeken van
compromissen. De Fransen hebben
veol ideeën maar zetten ze nooit
door. De Duitsers zijn vaak erg on
buigzaam. Dat verschil in mentaliteit
kun je gebruiken".
De COPA-standpunten worden door
de voorzitter ingebracht in de Raad
gevende Comités. "Als je het niet
met het COPA-standpunt eens bent
heb je de mogelijkheid om daar een
eigen standpunt in te brengen. Maar
dat vind ik niet korrekt", zegt
Koops. Andere landen doen dat nog
wel eens, is ook de ervaring van Van
der Oord.
Afvoerpremie
"ledereen denkt dat internationale
conferenties geweldig goed gere
geld zijn. Maar het is precies an
dersom. Vergaderstukken zijn
vrijwel nooit van te voren beschik
baar. Veel improviseren dus maar
dat hoeft niet ten koste te gaan van
de kwaliteit", vindt Van der Oord.
Door het geringe aantal vergaderin
gen en het taalprobleem groeit er
Europees echter niet makkelijk een
hechte band tussen de vertegen-
reageren op zaken die hier niet
besproken zijn. Bijvoorbeeld in de
COPA-werkgroep rundvlees was er
een voorstel voor een afvoerpremie
voor hele jonge kalveren. Daar ben
ik meteen tegenin gegaan, omdat
dan de kalveren duurder worden
voor de kalverenmesters. Dat had ik
goed gezien want daar bleek later
iedereen in Nederland het mee eens
te zijn".
Over sommige zaken is in Nederland
nog niet gesproken, over andere lo
pen de meningen ook hier uiteen.
Koops: "Je kunt niet altijd wachten.
Ik heb daar bijvoorbeeld een premie
op minder bepleit, ondanks dat ik
weet dat we daar in Nederland nog
niet uit zijn. Mijn invalshoek is dan:
we willen geen quotumkorting,
daarom breng ik dit alternatief al
vast sterk naar voren om mensen
mee te krijgen tégen die korting".
Het omgekeerde komt ook voor. Zo
heeft Jan van der Oord het omstre
den standpunt van de hoofdafdeling
akkerbouw van het Landbouw
schap (tien procent verplichte
braak) in Brussel nog voor zich ge
houden. "Als de hoofdafdeling er
unaniem over zou zijn had ik het wel
ingebracht. Maar ik weet hoe ver
schillend er over gedacht wordt.
Dan wacht ik tot het een officieel
Landbouwschapsstandpunt wordt.
Nederland heeft zich in COPA jaren
lang met hand en tand verzet tegen
verplichte braak. Dan ga ik daar niet
als eerste zeggen dat wij daar nu
De CLO's zijn afzonderlijk lid van
de COPA maar regelen de af
vaardigingen gemeenschappe
lijk. De COPA-werkgroepen
vormen de basis. Standpunten
daar worden doorgegeven naar
het COPA-presidium, dat elke
maand vergadert. CBTB-
voorzitter Gerard Doornbos is
daar vice-voorzitter en de beide
andere CLO-voorzitters zijn ge
woon lid.
De vergaderingen van het presi
dium worden voorbéreid door de
Groep van Algemeen Experts,
veelal sekretarissen van de na
tionale organisaties. Die groep
heeft vooral invloed a/s de werk
groepen er niet in slagen tot een
unaniem standpunt te komen. Zij
kunnen werkgroepen opdragen
hun werk over te doen. Dat over
kwam bijvoorbeeld de sekties
granen, zuivel en rundvlees toen
die er niet in slaagden het geza
menlijke COPA-standpunt over
hervorming van het EG-land-
bouwbeleid (vrijwillige produk-
tiebeheersing op het individuele
bedrijf) voldoende uit te werken.
Daarnaast brengen de COPA-
vertegenwoordigers hun stand
punten naar voren in Raadgeven
de Comités, adviesorganen per
sektor van de Europese Com
missie, waarin behalve de boe
ren ook handel, konsumenten
enzovoort vertegenwoordigd
zijn. Omdat de EG de reiskosten
voor deze vergaderingen betaalt
worden COPA-vergaderingen
vaak de dag ervoor gepland.
Voor aardappelen is er geen
Raadgevend Comité, omdat er
geen EG-marktordening voor dit
gewas is.
De CLO-voorzitters en sekretaris
sen komen in Nederland elke
twee maanden bijeen in het 3
CLO-overlegorgaan Buitenland.
De voorzitters overleggen daar
naast regelmatig informeel met
de Nederlandse EG-commissaris
Andriessen en met organisatie
bestuurders uit andere landen.
Gemiddeld eens per maand reist
Jan van der Oord (47), akkerbou
wer te Middenmeer, af naar Brussel.
Daar vertegenwoordigt hij de drie
Nederlandse landbouworganisaties
in ondermeer de COPA-werkgroep
aardappelen. COPA, de boerenorga-
nisatie in de EG. Een leeuw of een
papieren tijger?
Jan van der Oord begon zijn Brus
selse carrière zeventien jaar geleden
in de COPA-werkgroep zaaizaden.
Zonder enige ervaring. "Mijn afde
lingsvoorzitter deed de zaaizaden
omdat hij Frans sprak. Die heeft mij
toen naar voren geschoven", vertelt
Van der Oord in de auto op weg
naar de Belgische hoofdstad. Na ze
ven jaar ruilde hij de zaaizaden in
voor de sektie Granen van COPA en
inmiddels is hij ook zes jaar lid van
de COPA-werkgroep aardappelen.
Onderweg worden oud-direkteur
Arie Kauffman van 'De ZPC' en
kwaliteitsexpert Anton Wachter van
dezelfde aardappelcoöperatie opge
pikt. Zoals de meeste COPA-
werkgroepen vergadert de werk
groep aardappelen samen met de
organisatie van landbouwcoöpera
ties in de EG, COGECA.
Enigszins opgehouden door een file
schuiven de Nederlanders iets na el
ven aan, terwijl de Franse delegatie
reeds de marktsituatie in dat land
uit de doeken doet. De vijf COPA-
tolken kijken vanachter glas op de
vergadering neer.
Eén voor één geven de delegaties
cijfers over opbrengsten en markt
prijzen in hun land. Niemand laat
het achterste van zijn tong zien; Van
der Oord laat het onderscheid tus
sen de opbrengst van poot- en kon-
sumptieaardappelen achterwege.
Als de Britse werkgroepvoorzitter
Robin Pooley tenslotte zijn indruk
van de Europese aardappelmarkt
weergeeft ("het tekort aan grote
maten zal ook de andere prijzen op
trekken") blijft het stil. Niemand
hapt. "Ook uit wat de mensen niet
zeggen haal je informatie", verzekert
Kauffman echter.
De voorzitter verwelkomt dan de
heer Spitz, een jonge EG-ambtenaar
die sinds kort de aardappelen 'doet'.
De Duitser komt kennismaken. De
COPA-vertegenwoordigers hebben
eigenlijk maar één vraag: wanneer
komt de EG met haar voorstellen
voor marktordening voor aardappels
naar buiten.
Vergeten boeren
Aardappels zijn het enige gewas in
de EG waarvoor geen enkele vorm
van marktordening bestaat. "De
vergeten boeren van Europa", zo
noemt Pooley de aardappeltelers
graag. Over een aardappelmarktor
dening wordt al twintig jaar gestre
den. De Zuideuropese landen, met
produktiekosten twee keer zo hoog
als de Nederlandse, en de Britten
met hun nationale marktbeheersing
via de Potato Marketing Board
(PMB) waren verwoede voorstan
ders van marktbeheersing. De be
langrijkste taak van Van der Oord in
deze werkgroep is jarenlang ge
weest: voorkomen dat er een markt
ordening kwam.
In 1987 ging Nederland in COPA ak
koord met een lichte marktordening,
onder de voorwaarde dat eerst de
kwaliteitseisen in de EG geharmoni
seerd zou worden. "Dat gebruikten
we als taktiek om nog jaren over te
praten". Inmiddels zijn de partijen
wat naar elkaar toegegroeid. Het
EG-budget laat geen nieuwe kost
bare regelingen toe. En de open
grenzen in Europa ('1992') maken
het ook voor Nederland wel interes
sant als binnen de EG kwaliteit en
kontrole geharmoniseerd worden en
er daardoor aan de EG-buitengrens
een drempel komt te liggen. De
vrees blijft dat een lichte marktorde
ning een opstapje wordt voor
zwaardere ingrepen. Ten koste van
de Nederlandse marktpositie
Als de EG-man het woord interven
tie laat vallen springt Van der Oord
dan ook onmiddellijk in. De ambte
voor zijn. Dan maak ik me belache
lijk", aldus Van der Oord, die er aan
toevoegt dat vrijwillige braak met
een flinke heffing praktisch hetzelf
de kan werken. "En de COPA-
delegaties hechten zwaar aan die
vrijwilligheid".
Bewegingsruimte
Hoe makkelijk is het nu om de Brus
selse diskussies over te brengen op
de Nederlandse achterban? "Heel
moeilijk", vindt Van der Oord.
"Vaak vraagt men mij: hoe denkt
Brussel daar nu over. Tegelijk ben ik
ook KNLC-vertegenwoordiger. Als
dan gepraat wordt over bijvoorbeeld
verplichte braak zeg ik vanuit Brus
sel: de haalbaarheid is nul, want
Frankrijk en Duitsland zijn er tegen.
Maar vanuit de Nederlandse achter
ban kun je zeggen: ik ben ervóór.
Dan hoef je geen rekening te hou
den met de hele wereld. Belangen
mogen best botsen".
"Het zou niet goed zijn als ik iedere
keer door de pers werd opgebeld. Te
veel publiciteit maakt je bewegings
ruimte nul. .Er gebeuren rare dingen
in internationale vergaderingen. Ik
moet op eigen verantwoordelijkheid
wel eens dingen doen. Ik zou niet
graag alle officiële Landbouw
schapsstandpunten meenemen.
Jan van der Oord weet dat boeren
er vaak niet veel vertrouwen in heb
ben dat COPA iets bereikt. "Maar
als COPA unaniem is hebben ze heel
veel invloed. Als COPA een alterna
tief voor de plannen van MacSharry
heeft, is dat ook voor iedere boer
van belang. Want de Europese
Commissie komt er ook niet uit.
Dus als wij een uitweg hebben die
redelijk te verdedigen is staan we
sterk".
Gerard Westerhof
Willem Koops
Van der Oord af, de Italiaan en de
Spanjaard moeten naar het
vliegtuig.
Schapen
De Nederlandse landbouworganisa
ties zijn vertegenwoordigd in een
kleine veertig werkgroepen en sek
ties van COPA. Van der Oord vindt
de aardappelwerkgroep plezierig,
'echte aardappelmensen'. Die in het
begin verbaasd opkeken dat hij niks
te verkopen had. "In de aardappe
len zijn wij een gidsland, waar ieder
een naar kijkt. In de granen zien ze
meer het gat van Rotterdam dan on
ze graanproduktie. Daar is de Neder
landse positie er één van de vele".
En in de COPA-sektie Zuivel is het
standpunt van Nederland als
sterkste zuivelland bij voorbaat ver
dacht, aldus KNLC-sekretaris Wil
lem Koops. Koops vertegenwoordigt
de Nederlandse veeboeren in de
sektie Zuivel en de COPA-
werkgroepen schapen en rundvlees.
"Als je bij de schapen met iets komt
wordt er eerder over nagedacht".
Superheffingen
Het duurt lang voor er in COPA een
naar verzekert echter dat ook hij het
over een lichte marktordening heeft.
Veel meer kan Spitz niet zeggen. Er
ligt een ontwerpverordening in zijn
bureaula maar binnen het EG-
apparaat wordt er nog slag om gele
verd. Een van de grootste proble
men is de positie van de Britse PMB,
die mogelijk zou moeten sneuvelen
als gevolg van de nieuwe Europese
regels.
Als de delegaties rond half drie
weer aanschuiven zit Jan van der
Oord voor. Hij leidt de werkgroep
'Kwaliteit' van de werkgroep aard
appelen. Anton Wachter licht als lid
van die werkgroep een notitie toe
over methoden om de kwaliteit van
aardappelen voor de frites-en chips
industrie te meten. Dat gebeurt nu
in de EG op veel, verschillende ma
nieren.
De diskussie wordt verdaagd omdat
de Europese verwerkende industrie
niet meer zo happig is op uniforme
standaards. Ook moet de EG eerst
maar eens met haar voorstel over
de brug komen. Om vier uur sluit
Jan van der Oord (l) en
COPA-sekretaris Dittmar.
gemeenschappelijk standpunt op
papier komt, weet Van der Oord.
Zeker nu ook Spanje en Portugal zijn
toegetreden zijn de verschillen in de
uitgangssituatie bijna overbrugbaar
geworden. "De zuidelijke landen
hebben dan vaak nog het nadeel dat
ze niet de geest van de EG-
regelingen kennen en niet weten
hoe er mee om te gaan. Wij slagen
er dan nog wel eens in dingen naar
onze hand te zetten. Maar vaak zijn
dat ook korte termijn successen".
Er wordt in COPA wel onderhandeld
over een gemeenschappelijk stand
punt maar vaak willen lidstaten
daarbij nationaal vrijheden houden.
woordigers. Daarbij komen de gi
gantische verschillen in de
landbouw in de verschillende lan
der elk land heeft zijn eigen proble
men. Compromissen zijn dan
moeilijk te vinden. "Ik heb ook maar
een beperkt mandaat", zegt Koops.
"Ik probeer de anderen te overtui
gen maar dat lukt meestal niet.
Over quotumkorting worden we het
snel eens, daar is iedereen tegen.
Wij zijn dan bereid om over de prijs
te praten, andere landen absoluut
niet. Die kiezen dan toch liever voor
een korting, met een opkoopre
geling".
"Als ik daar kom moet ik ook vaak
