Zeeuwse Vlegel wil op eigen benen
«Ooi Nieuwe teelten
Konsument moet knolvenkel
nog leren waarderen
We zullen meer die milieuvriendelijke kant op moeten'
Teler M. Kreft: "Arbeidsintensief gewas"
Van akker tot bakker
De Stichting Zeeuwse Vlegel, voor
heen het Zeeuws Boerenbrood Pro-
jekt, is opgericht met de bedoeling
om 'de mogelijkheden te onderzoe
ken om op een milieuvriendelijke en
lonende manier baktarwe te telen
en zelf als broodsoort op de markt
te brengen'. Nu, na twee jaar erva
ring met de teelt en een geslaagde
proef met de verkoop van het
brood, durft de Zeeuwse Vlegel een
planning te maken waarbij hij na
nog twee jaar op eigen benen kan
staan.
Het afgelopen jaar groeide op 8 per
celen in totaal 25 ha tarwe voor de
Zeeuwse Vlegel. De opbrengst en
kwaliteit waren goed. De drie
wintertarwe- en twee zomertarwe-
rassen gaven gemiddeld ruim 6.000
kg tarwe. De kwaliteit was volgens
een TNO-onderzoek naar het eiwit
gehalte, het valgetal en de Zeleny-
waarde, ruim voldoende tot ronduit
uitstekend voor de broodbereiding.
Daarmee is opnieuw bewezen, dat
ook zonder bespuitingen en zonder
kunstmest goede tarwe is te telen.
Als gevolg van de mestwet zal de
teelt wat gewijzigd worden. Het is
nu niet meer toegestaan om drijf-
mest over de wintertarwe uit te rij
den. Ook het gebruik van kippemest
is vanwege de beperking dat maxi
maal. 125 kg fosfaat per jaar ge
bruikt mag worden niet meer
mogelijk. Voor de wintertarwe bete
kent dit, dat er met een zodebe-
mester ongeveer 30 m3
varkensdrijfmest als bemesting ge
geven moet worden. Zomertarwe
voor de Zeeuwse Vlegel kan vlak
voor het ploegen of de zaaibedberei-
ding met varkensdrijfmest bemest
worden.
Teeltervaring
In 1992 zal er op ongeveer 35 be
drijven in totaal 150 ha tarwe voor
de Zeeuwse Vlegel groeien. De kon
trakten hiervoor zijn op 20 ha zo
mertarwe na, rond. Alle telers van
het afgelopen jaar doen ook het ko
mende jaar weer mee. W. Kuiper uit
Ouwerkerk is één van hen: 'Je zoekt,
allemaal naar andere mogelijkhe
den. En we zullen gewoon meer die
milieuvriendelijke kant op moeten.
Als dat op deze manier, waarbij je er
zeker niet minder van wordt, kan,
waarom dan niet. Voor mijn eigen
bedrijf is het voordeel, dat ik nu ook
in het voorjaar op een goede manier
van mijn drijfmest af kan. We moe
ten er natuurlijk ook wat ervaring
mee opdoen. Zo, moet je er een per
ceel met niet al teveel wortelonkruid
voor nemen, heb ik gemerkt'.
De plannen voor de toekomst van
de Zeeuwse Vlegel houden in, dat
uiteindelijk minstens 225 ha tarwe
verbouwd moet worden. Dan kan
de Stichting zichzelf uit de marge
op de verkoop van het meel bedrui
pen. Van bakkerszijde is er ruim vol
doende belangstelling. En gelet op
de verkoopresultaten tot nu toe, zou
er afzet moeten zijn voor die 225
ha.
Mooi meel
Ook J. de Visser uit Wolphaartsdijk,
één van de twee (wind)molenaars
die de tarwe voor de Zeeuwse Vle
gel tot meel maalt, gelooft er in:
'Het heeft zeker levenskansen. Het
is mooi meel. Vergeleken met gewo
ne tarwe is die Vlegeltarwe blanker
en voller. En als ik op de geur en de
bewaring afga, geloof ik graag dat
daar goed en lekker brood van te
bakken is. Een felicitatie waard, vind
ik: het vakmanschap om ook op
zo'n manier zulke goede tarwe te
telen'.
De Zeeuwse Vlegel is nu een pro-
dukt van een goede samenwerking
tussen boeren, bakkers, molenaars
en de Zeeuwse Milieufederatie. Van
uit de landbouw wordt positief
meegedaan: de NAK, Proefboerderij
Rusthoeve, de landbouworganisa
ties, Cebeco ZW, de DLV allemaal
leveren ze hun bijdrage. U kunt dat
doen door heel veel Zeeuwse Vlegel
te eten. Op 3 december vertellen
we graag op welke 30 plaatsen in
Zeeland u dat eerlijke brood kunt ko
pen. Andere vragen zijn natuurlijk
ook welkom.
Vollegrondstuinder M. Kreft: "Knolvenkel kan slecht tegen hoge temperaturen".
Twaalf jaar geleden was de heer M.
Kreft, sinds kort woonachtig in Din-
teloord, de eerste teler in Nederland
die te Rotterdam knolvenkel ging
verbouwen. Met een landelijke are
aal van 200 ha is het nu nog steeds
een kleine teelt. In principe leent
iedere grondsoort zich voor venkel,
mits het humusgehalte hoog is, de
struktuur optimaal beregend kan
worden. Knolvenkel vindt zijn toe
passing in soep, salades en als
groenten.
Vanaf half april zaait volle
grondstuinder Kreft om de 14 dagen
om zo een oppervlakte van 4 ha vol
te maken. Per ha gaan er met een
suikerbietenzaaimachine 100.000
zaadjes in de grond, kosten
f 550,—. Voor het zaaien is het be
langrijk dat bovenstaande onkruiden
worden bestreden. Na zaaien of
planten is bestrijding wel mogelijk
maar dat geeft altijd een groei-
remming.
"Knolvenkel is ook erg gevoelig
voor residuen van bodemherbici
den", vertelt Kreft. "Op tijd en vaak
wieden is de beste methode. Op
een enkele luis na blijft het gewas
gevrijwaard van ziekten en plagen.
Vanaf half juli vindt de oogst plaats
van de vroegst gezaaide percelen.
Bedrijven die aan continuteelt doen
en uitplanten zijn een maandje eer
der. Uitplanten kost aanmerkelijk
meer dan zaaien. Buiten de kosten
voor de plantmachine gaan er
100.000 plantjes 8 cent de grond
in. Voordeel van uitplanten is dat je
een egaal gewas krijgt en daardoor
80 tot 90% kunt snijden. Bij uitzaai
en is dat 60%".
Rooien met de hand
Ofschoon een klembandrooier goe
de resultaten geeft snijdt Kreft bij
voorkeur liever met de hand. "Met
de klembandrooier zijn er weinig
mensen op het land maar meer in
de schuur om te sorteren. Wij ma
ken voor het grootste gedeelte het
produkt op het land veilingklaar. Fi
nancieel maakt het weinig uit. Wat
je met het één toegeeft, houd je
met het ander over. Met de hand
werk je veel secuurder. Sortering
vindt plaats op diameter. De grofste
valt onder de maat 8-10. De ideale
lengte is anderhalf maal de diame
ter. Veilingklaar maken betekent dat
het worteltje onder de knol eraf
moet en dat het blad er aan weers
zijden schuin afgesneden moet wor
den. In het midden moet een
kruintje hard blad blijven staan".
Ofschoon kilogramopbrengsten van
20 ton goed haalbaar zijn ligt het
gemiddelde op 15 ton. Dit jaar is dat
volgens Kreft lager. De middenprijs
ligt op f 1,34. De laatste jaren is de
veilingprijs vrij stabiel gebleven.
Hoewel het areaal is toegenomen
kenden de veilingen een lagere om
zet. Slechte weersomstandigheden
werkten afgelopen zomer een hoge
opbrengst niet in de hand. Knolven
kel kan slecht tegen hoge tempe
raturen.
Bijlaad produkt
"Met knolvenkel is het ieder jaar
wel wat", merkt Kreft op. "Dat de
aanvoer dit jaar een stuk lager was
is helaas niet gebleken uit de uitbe-
talingsprijs. Bij een kleine aanvoer is
het voor exporteurs niet interessant
een paar pallets knolvenkel mee te
nemen. Venkel is meer een bijlaad-
produkt. Toch moet het areaal ven
kel niet te snel uitbreiden. Bij de
konsument komt het nog te weinig
op tafel. Enige promotie zou op zijn
plaats zijn. Aan vakkennis op teelt-
technisch gebied ligt het niet. De
tuinbouwvoorlichting heeft vol
doende ervaring in huis om goede
adviezen te geven. Telers die met
knolvenkel willen beginnen moeten
de arbeidsintensiviteit goed in ogen
schouw nemen. Alleen al de oogst
vraagt per ha 550 arbeidsuren. Is
een perceel venkel eenmaal ge
schikt om te veilen dan is het zaak
om binnen vier dagen alles te snij
den, anders loopt de kwaliteit te
snel terug. Scheuren en schieters
zijn dan het resultaat", aldus Kreft.
