Cichorei interessant gewas
met nog veel geheimen
Ijsbergsla is een ingewikkelde
teelt met veel tegenvallers
Nieuwe teelten
Akkerbouwer Johan Laurijsse:
Akkerbouwer L. Jansen te Ossendrecht:
11
Akkerbouwer Johan Laurijsse: onkruid in cichorei is nog een probleem
Het oogsten van cichorei op een perceel in West-Brabant in volle gang
ledereen kent de naam van het ge
was. Maar welke boer heeft ooit
zelf cichorei verbouwd? Na een kor
te speurtocht vonden we akkerbou
wer Johan Laurijsse uit De Heen
bereid over zijn ervaringen met ci
chorei te vertellen. Hij verbouwt het
nu twee jaar.
De teelt van cichorei is naar ons
land overgewaaid vanuit België. In
Steenbergen heeft men ongeveer
vijf jaar geleden een teeltcombinatie
opgezet, waar men 40 tot 70 ha ci
chorei teelde voor de verwerking tot
surrogaatkoffie. In 1989 ging de fa
milie Laurijsse meedoen in die teelt
combinatie. De opbrengst pakte
gunstig uit. Toen zij het jaar daarop
benaderd werden door Benuline B.V.
om het experiment voort te zetten
voor Nederlandse produktiedoelein-
den, was de keuze snel gemaakt.
De contractvoorwaarden van Benu
line waren mamelijk een stuk
gunstiger.
Gemengd bedrijf
Aan het woord is Johan Laurijsse.
Samen met zijn vader en broer runt
hij het landbouwbedrijf van zo'n
100 ha. De akkerbouwtak omvat 70
ha, waarop aardappelen, suikerbie
ten, tarwe, graszaad, snijmais,
waspeen en cichorei verbouwd
worden. Voor de veehouderij heeft
de familie 30 ha weiland in gebruik
voor ongeveer 200 stuks vee. Jo
han: 'Ik houd me met name bezig
met de akkerbouw. Doordat we een
gemengd bedrijf hebben, gebruiken
we veel drijfmest. Bij de keuze voor
een nieuw gewas speelt dit mee.
Witlof hebben we daarom niet, ci
chorei kan echter wel.
Naast de plaats in de vruchtopvol
ging, speelt bij cichorei de onkruid
bezetting op een perceel een
belangrijke rol. Zelf zijn we begon
nen met een kleine oppervlakte, om
dat de risico's van de teelt nog niet
volledig bekend zijn'.
Benuline
'Omdat de teelt van cichorei het
eerste jaar goed uit kon, wilden we
hiermee best doorgaan. Een nieuwe
afzetmogelijkheid diende zich aan:
Benuline Nederland B.V. Op con
tractbasis werd de teelt opgezet.
We leverden aan de fabriek van
Warcoing in Belgie, die ook de teelt
begeleiding op zich nam. Verder
was het een kwestie van experi
menteren. Het zaaien en rooien ge
beurde door een loonwerker die
door Benuline was geselecteerd. De
rest van het werk deden we zelf', al
dus J. Laurijsse.
De teelt van cichorei kan op ver
schillende wijzen uitgevoerd wor
den: vlakvelds of op ruggen.
Laurijsse koos voor het eerste. 'Om
dat we vorig jaar goed uitkwamen,
hebben we dit jaar ook weer vlak
velds gezaaid. Het is nog niet be
kend welke methode de beste
opbrengst levert. Dat wordt pas be
kend als alle percelen gerooid zijn'.
Onkruidbestrijding
Gevraagd naar specifieke teeltmaat
regelen begint Johan direct over
het onkruid. 'Begin mei hebben we
gezaaid, eind juli was het veld pas
dicht. De onkruidontwikkeling kan
dus behoorlijk zijn. Voor de bestrij
ding zijn eigenlijk alleen voor-
opkomstmiddelen beschikbaar.
Daarom moesten we op het laatst
nog wat mensen inzetten'. Wat ziek
ten en insecten betreft heeft hij niet
veel hoeven spuiten. 'Vorig jaar al
leen tegen meeldauw, afgelopen
seizoen weer niet. Luizen waren wel
een probleem, maar dat gold dit jaar
eigenlijk voor alle gewassen', zo ver
telt hij desgevraagd.
Rooien
Het rooien is een verhaal apart. 'Dat
is zeker een punt', zegt Johan. 'Er is
door een paar loonwerkers geëxpe
rimenteerd met verschillende mer
ken bietenrooiers. Bij ons werkte de
Cebeco-rooier het beste, op andere
plaatsen voldeed AMAC redelijk. Ik
verwacht dat er door de fabrikanten
een specifieke rooier ontwikkeld
wordt. Dat kan het rooien ook weer
duurder maken. De prijs van het
roeien is nu nog niet bekend, dus
wat er van het saldo overblijft weet
ik nog niet. 'Het eerste jaar lag het
saldo tussen dat van graan en bie
ten in. Cichorei is geen hoogvlieger,
maar in een redelijk jaar kan het
goed uit', zo stelt hij nuchter.
1992
Tot slot wil Johan Laurijsse nog wel
kwijt dat hij volgend jaar weer ci
chorei gaat zetten. 'Bij een dergelij
ke nieuwe teelt is alles nog niet voor
100% geregeld. Als het risico klei
ner was - en dan bedoel ik met na
me de onkruiddruk - wilden we wel
10 ha doen. Nu houden we het
vooralsnog bij een kleiner areaal, zo
besluit Johan.
Het telen van ijsbergsla is niet mogelijk zonder ziektebestrijding
centage dat op de verschillende per
celen van Jansen gesneden is
bedroeg 82%, 73% en 50%. Bij
een uitval van meer dan 50% blijft
meestal het gehele gewas staan.
Voor de snijploeg is het dan niet in
teressant meer. Met dit punt is Jan
sen het niet eens. Hij vindt dat de
teler dan moet kunnen beslissen.
'Als de teler dan bereidt is om voor
minder te leveren moet snijden toch
lonend zijn'.
Ijsbergsla telen zonder beregenings-
installatie is niet mogelijk. In de
praktijk is twee teelten per seizoen,
op een perceel, geen uitzondering.
Het gebied rond Ossendrecht is een
van de vier teeltgebieden waar Hol
land Crob ijsbergsla heeft onderge
bracht.
Op papier is met ijsbergsla een hoog
saldo te behalen. De praktijk leert
echter anders. De risicofactor is der
mate hoog dat jaarlijks gemiddeld
40% onder de ploeg verdwijnt. De
heer Leon Jansen in Ossendrecht
teelde dit jaar, voor het vierde sei
zoen, 13 ha.
'Ijsbergsla is een teelt met een ver
schrikkelijk hoog risicopercentage',
aldus de akkerbouwer-
varkensvermeerderaar. Een gewas is
goed geslaagd als er 60.000 krop
pen gesneden worden van 25 cent
per stuk. Door de vele factoren
waardoor het fout kan gaan is het
een ingewikkelde teelt. Meestal heb
je dat niet in de hand. Na enkele
warme dagen van 30 graden ont
staat er van de ene op de andere
dag rand, bruine bladrandverkleu
ring die het begin aankondigt van
rotting. Oogsten kun je dan verge
ten. Ook meeldauw, smet en luizen
kunnen voor grote problemen
zorgen.
Op contract
Jansen teelt ijsbergsla op contract
voor Holland Crob. Met deze onder
neming doet hij al 15 jaar zaken op
het gebied van bloemkool, boeren
kool, sperziebonen, prei en tot voor
kort knolselderij. Op het 38 ha grote
bedrijf, met daarnaast 150 zeugen,
vormen vollegrondsgroenten de
hoofdmoot. Het ijsbergslacontract
houdt in dat voor een krop van mini-
IJsbergslateler L Jansen:
veel risico's.
maal 500 gram 25 cent betaald
wordt. Is het gewicht minder dan
zakt de prijs naar 15 cent. De vroe
ge teelt onder acryldoek brengt 35
cent op.
Het uitplanten begint in maart onder
acryldoek. Zo'n 75.000 planten a 5
cent per stuk gaan dan de grond in.
Gebeurt het planten in loonwerk
dan kost dat f 1.500,—. Bemesting
vindt plaats op gegevens van het
analyserapport. Ijsbergsla vraagt
naast 150 kg stikstof 1000 kg pa
tentkali. Bij Leon Jansen gebeurt het
planten en verplegingswerk in com
binatie met twee collega's. Geza
menlijk hebben ze een
plantmachine, aangepaste zaaibed-
combinatie, een wiedbalk en een rij-
enbemester aangeschaft. Het
gewas vrij houden van ziekten en
plagen vormt een verhaal apart.
Niet op vakantie
Een woordvoerder van Holland Crob
deelt mee dat gedurende de negen
weken dat ijsbergsla op het land
staat niet op vakantie kan worden
gegaan. 'Dagelijks moet soms
meerdere keren de teelt bekeken
worden. Een halve dag te laat met
een bespuiting tegen luizen kan fu
nest zijn. Deze controlewerkzaam
heden kun je niet overlaten aan de
buurman. Vooral met erg warm en
broeierig weer is waakzaamheid
geboden'.
Doordat de geïntegreerde teeltme
thode bij ijsbergsla zijn intrede heeft
gedaan verwacht Jansen dat het
moeilijker wordt om kwaliteit af te
leveren. 'Zolang milieuvriendelijke
gewasbescherming afdoende zijn
zal het nog wel meevallen. Verdwij
nen er goede middelen dan zijn we
overgeleverd aan de weersomstan
digheden. Ik verwacht niet dat een
geslaagde teelt zonder ziektebestrij
ding mogelijk is. Onkruidbestrijding
is met alleen wieden goed in de
hand te houden'.
Het oogsten van ijsbergsla is voor
rekening van de afnemer. Het per
