Nieuws en Commentaar
Akkerbouwprotest zette Kamer
van Koophandel aan denken
KNLC
kommentaar
Nieuwe voorzitter
CBTB West-Nederland
Landbouwschap wil 'harde afspraken'
over kosten DLV
De erfenis van Lubbers
Landbouw niet als geïsoleerde sector zien
♦♦V
Opvolging Scheffers
t - -V-M
De aktie van protesterende akker
bouwers in februari 1990 bij het ge
bouw van de Kamer van
Koophandel in Middelburg is niet
zonder resultaat gebleven. Mede
dankzij die aktie ligt er nu een rap
port op tafel, waaruit blijkt dat krin
gen buiten de landbouw zich de
problematiek in de akkerbouw aan
trekken. In het rapport "Van land
bouw naar agribusiness" wordt de
landbouw niet als een geïsoleerde
sector gezien, maar als een be
drijfstak die van belang is voor de
totale Zeeuwse economie.
Het onderzoek en de aanbevelingen
van de Kamer van Koophandel zijn
voor een groot deel gebaseerd op
gesprekken met vertegenwoordi
gers van enkele grote Zeeuwse agri-
businessbedrijven, zoals Meijer,
McCain, C. Oostrom BV, Onion
Specialities, SVZ, TOP, Van der Ha
ve, Cebeco Zuidwest, CZAV, de vei
ling in Kapelle en
Vogelaar-Vredenhof.
Schaalvergroting
Het rapport constateert dat in de
verwerking en handel sprake is van
een verdergaande concentratie,
schaalvergroting en internationalise
ring, waarbij fusies en overnames
aan de orde van de dag zijn. Deze
ontwikkeling gaat Zeeland niet
voorbij. Een aantal Zeeuwse bedrij
ven is in handen van niet-Zeeuwen
gekomen.
Volgens de direkties van deze bedrij
ven bestaan er nauwelijks of geen
perspectieven voor het verder ont
wikkelen van grootschalige agribu-
sinessaktiviteiten in Zeeland. De
bestaande grootschaligheid elders
lijkt in hoge mate bepalend voor de
schaal van afzet en verwerking van
de Zeeuwse produkten. Mogelijkhe
den zijn er wel in het produceren
voor bepaalde deelsegementen van
de consumentenmarkt.
Bij het ontwikkelen van kleinschali
ge agroindustriële aktiviteiten gaat
het om produkten uit nieuwe teel
ten. Daarbij kan gedacht worden
aan koel- en diepvriescapaciteit
voor de (tijdelijke) verwerking van
versgroenten; het beschikbaar zijn
van sorteermachines en snijlijnen;
oliepersen voor specifieke oliege
wassen, drogerij voor bloemen en
brouwerij voor Zeeuws bier.
Tuinbouw
In de tuinbouw kan Zeeland volgens
het rapport profiteren van zwakke
punten in andere regio's. Zeeland
zou de tuinbouwprovincie van het
zuiden kunnen worden. Er is een
veiling, er komt zoet water, de
Fritesproduktie bij Meijer te Kruiningen. De Kamer van Koophandel
voerde gesprekken met de grote Zeeuwse agribusinessbedrijven.
grond, het klimaat en het vakman
schap zijn aanwezig.
De Kamer van Koophandel vindt dat
er een netwerk moet komen voor de
produktie en verwerking van agrari
sche produkten in het zuidwestelijk
kleigebied. Een stichting is hiervoor
het meest aangewezen instrumen
ten. De Kamer geeft de voorkeur
aan het uitbouwen van de bestaan
de Stichting Stimulering Plantaardi
ge Produktie. Maar ook een
zelfstandige stichting behoort tot de
mogelijkheden.
Taken
De stichting zou de volgende taken
moeten krijgen:
- het inventariseren van agro-
industrie in de regio;
- het stimuleren van wederzijdse
informatie-uitwisseling tussen de
agrarische sector en de verwerking
en afzet waardoor snel en alert kan
worden ingespeeld op nieuwe ont
wikkelingen in de consumen-
tenvraag;
- het opsporen van nieuwe markt-
mogelijkheden;
- het onderzoeken van de mogelijk
heden voor het opzetten van een
promotiecampagne met een voor
Zeeland duidelijk herkenbaar kwali
teitsmerk ("Dit is Zeeuws") om het
imago van de produtiekolom en/of
de regio te versterken.
De Kamer van Koophandel denkt
overigens sterk aan een zuidwestelj-
ke opzet, groter dus dan de regio-
Zeeland.
In het rapport wordt er tenslotte
voor gepleit vanuit Zeeland gerichte
promotie en acquisitie te plegen in
het Westland met als doel tuinders
te interesseren voor vestiging in
Zeeland. Dit in samenwerking met
de provincie Zeeland, en gemeen
ten. De Stuurgroep Glastuinbouw
Zeeland is hiervoor de aangewezen
instantie.
"Een compensatie per hectare, daar zijn we a/s de dood voor.
Dan ben je afhankelijk van een politiek instrument en we mogen met recht
vrezen dat we te zijner tijd aan het laaste speen komen te liggen".
J. Panman, voorzitter Landbouw Maatschappij IJsselmeerpol-
ders (Fries Landbouwblad, 26 oktober 1991).
"Ik krijg steeds sterkere signalen, ook van opinieleiders uit Zeeuws-
Vlaanderen, dat ze zich gaan afkeren van het noorden. Op allerlei terreinen.
Daarom zeg ik: opschieten met die vaste oeververbinding over de Wester-
sche/de, anders zijn veel goede dingen van Zeeuws Vlaanderen voor Neder
land verloren".
Mr. J. Oggel, algemeen secretaris ZLM (De Stem, 26 oktober
1991).
"Wij kiezen voor minder prijsondersteuning en niet voor verdere quotumkor
tingen, want dan houd je inefficiënte bedrijven in stand. Ik schaam me niet
voor het eigen belang op te komen; wij kunnen per slot van rekening toch
niet de problemen van alle kleine boeren in andere landen op onze nek ne
men?"
Mr. W. Overmars, direktievoorzitter Campina Melkunie (NRC-
Handelsblad, 23 oktober 1991).
"Als hij de politiek duidelijk maakt waar het om draait en hij bovenal aan
geeft, dat de boeren hun best doen, dan is hij onze voorman. Met Mares
op de bres, ander gaan we met hem op de fles".
Rudi Freriks, voorzitter Plattelands Jongeren Gemeenschap
Overijssel over Ladbouwschapvoorzitter J. Mares (Agrarisch
Dagblad, 26 oktober 1991).
Minister-President Lubbers is be
zig met zijn derde kabinetsperio
de en heeft al bekend gemaakt
hierna voor een andere functie in
te zijn. Het lijkt er veel op dat
Lubbers tijdens deze laatste kabi
netsperiode belangrijke stappen
wil zetten in het terugdringen
van de rol van de Rijksoverheid,
Decentralisatie, privatisering, de
overheid op afstand, verzelfstan
diging. Allemaal trefwoorden,
die de afgelopen jaren veel zijn
gebezigd en herhaaldelijk zijn ge
noemd in dikke rijksnotities. Veel
is er over geschreven en gepraat,
maar tot nu toe met bitter weinig
resultaat.
Dit lijkt Lubbers nu niet meer
voor zijn rekening te willen ne
men. Over enkele jaren geeft hij
het roer over aan zijn opvolger en
het lijkt er veel op dat hij voor die
tijd een schone bruid a f wil leve
ren. De erfenis van Lubbers.
Het kabinet Lubbers-3 bevindt
zich nu in het zogenaamde poli
tieke oogstjaar. Voornemens die
de komende maanden in de poli
tiek worden geaccepteerd, zullen
deze kabinetsperiode nog in con
creet beleid worden omgezet.
Dit geldt voor de WAO, de ziek
tekosten en voor de mestwetge
ving. Het geldt ook voor de
toekomst van de Rijksdienst.
Lubbers is serieus van plan de
Rijksdienst af te slanken door
vergaand te decentraliseren,
voortvarend te privatiseren en
het aantal departementen in te
krimpen.
Minder ministeries?
We zullen ons serieus moeten
gaan voorbereiden op een poli
tieke beslissing over minder de
partementen. Twee belangrijke
signalen geven hiertoe aanlei
ding. Allereerst de algemene po
litieke beschouwingen naar
aanleiding van de Rijksbegroting
1992. De Minister-President
heeft de Tweede Kamer desge
vraagd toegezegd dat hij een
eerste aanzet zal geven tot in
krimping van het aantal departe
menten. Dit zal nog deze
kabinetsperiode gebeuren.
Het tweede signaal komt uit de
koker van de Secretarissen-
Generaal van alle ministeries. Dit
college is zeer voortvarend bezig
met de grote efficiency-operatie
en een herbezinning op de kern
taken van de rijksoverheid.
Kortom: politiek en ambtenarij
koersen dezelfde richting op en
dat feit op zich is een novum, a/s
het gaat om afstoten van rijksta
ken. Al eerder is serieus gepro
beerd de Rijksdienst te
reorganiseren. Eén van de betere
voorstellen daarbij kwam van de
commissie Vonhoff in 1980: "elk
kent de laan, die derwaarts
gaat". De dichter Staring werd
geciteerd, omdat iedereen wel
weet wat de beste weg is voor
de rijksoverheid, maar meestal
ontbreekt de bereidheid om "de
laan in te gaan, die elk kent". Dat
was de afgelopen twaalf jaar
dus ook het geval.
Richting formateur
In het rapport van de commissie-
Vonhoff werden enkele belang
rijke oorzaken gneoemd, waar
om het tot nu toe niet lukte.
Allereerst is er nooit een kabinet
geweest, dat een politieke erfe
nis achterliet voor de formateur.
Dit is nu anders. Vervolgens ble
ken de ambtenaren niet zo hap
pig om notities te schrijven aan
de formateur, waarbij hun eigen
taken werden afgestoten. Ook
dit is nu anders.
Last but not least: de zetelverde
ling van het volgende kabinet,
bepaalt in belangrijke mate het
aantal departementen. Niets
menselijks is politici vreemd, zo
ook het verdelen van het aantal
poppetjes over de verschillende
ministeries.
Dit vindt op het laatste moment
van de formatie plaats en het is
altijd zeer ongewis hoe dit pro
ces verloopt. Dit zal de volgende
kabinetsformatie niet anders zijn.
Toch zijn de signalen kraakhel
der. We koersen op een herijking
van Rijkstaken af. Dit heeft ook
grote gevolgen voor de positie
van het ministerie van Land
bouw, Natuurbeheer en Visserij.
Als de politiek zich alleen om dit
ministerie druk zou maken, zou
het risico misschien wel meeval
len en het tij te keren zijn.
De erfenis van Lubbers behelst
echter veel meer dat de taken
van één departement. Dit vraagt
dan ook een geheel andere stra
tegie dan we tot nu toe hebben
gevolgd. Een fundamentele her
overweging van de taken van de
rijksoverheid, vraagt ook herbe
zinning op de politieke positie
van Landbouw. Waar komt de
sector land- en tuinbouw het
best tot zijn politieke recht, als
de rijksoverheid zich beperkt tot
zijn kerntaken? En hoe verhoudt
zich dit in een sterker wordend
Europa?
Jan Brinkman
Een kleine commissie uit de KNLC
afdeling tuinbouw gaat zoeken naar
een opvolger voor voorzitter Henk
Scheffers. Scheffers neemt over
twee jaar afscheid. De commissie
heeft een ruime opdracht gekregen.
De opvolger mag uit elke tuinbouw-
tak en elke regio komen.
De heer C.J. Overkleeft uit 's Gra- is al vele jaren aktief in de CBTB.
venzande is gekozen tot nieuwe Van 1983 tot 1989 was hij wethou-
voorzitter van de CBTB West- der tevens loco-burgemeester van's
Nederland als opvolger van de heer Gravenzande. Hij was voorgedragen
P.W. Blokland. Hij is 61 jaar en af- door de kring Westland.
komstig uit de tuinbouw. Overkleeft
Het Landbouwschap heeft van mi
nister Bukman 'harde afspraken'
geëist over de toekomstige kosten
van de geprivatiseerde Dienst Land
bouwvoorlichting (DLV). Wat de fi
nanciële opzet betreft lijkt de
overheid op een aantal punten af te
wijken van de in 1988 gemaakte af
spraken. 'We willen precies weten
wat de consequenties daarvan zijn
voordat we definitief ja zeggen te
gen de privatisering', zo zei Land
bouwschapsvoorzitter Mares
maandag in het periodieke overleg
met minister Bukman.
In afwijking van het protocol van
1988 overweegt de overheid onder
meer om de pensioenverzekeringen
van het DLV-personeel via een zoge
naamde B3-status niet weg te halen
bij het Algemeen Burgerlijk Pensi-
èenfó'rtds. Het Landbotiwschë'ö
raamt de meerkosten hiervan op 5,5
miljoen gulden per jaar. Onduidelijk
heid is er verder over de gevolgen
van de overheidsbezuinigingen voor
de DLV.
Minister Bukman heeft het Land
bouwschap toegezegd om een aan
tal zaken op korte termijn nader uit
te werken. Hij noemde het echter
p-iceilijk over de hele linie waterdich
te garanties 'te geven.
