Voor de vrouw
Bintje en de aardappeleters
Welzijn, gezondheid en veiligheid
p.j.zuid geluid
Bloemen een nieuw gewas
Hoogste punt
Zuivel en
gezondheid
V
21
onder re da kt ie van de Perskommissie
Bond van Plattelandsvrouwen
voor Zeeland en Noord-Brabant.
:v&
Adres:
P.J. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge
Een titel welke vele aanlokkelijkhe
den in zich bergt. Nog een beetje
geld erbij en het geluk is compleet.
De titel is gestolen van de praktijk
school voor veehouderij in Horst.
Op deze school is namelijk enkele
weken geleden in het infocentrum
het themaproject 'Welzijn, gezond
heid en veiligheid van de werkenden
in de landbouw' in gebruik
genomen.
Als bestuurslid had ik de eer bij de
opening aanwezig te zijn. Het info
centrum is een tentoonstelling met
tastbare materialen, informatie op
grcte borden alsook schriftelijke in
formatie. Tevens is er specifieke pro-
duktinformatie welke men kan
meenemen. Het thema is momen
teel met de wao-plannen van de re
gering wel zeer actueel. Het is breed
opgezet en richt zich op de pre
ventie.
Wat heeft mij nu zo getroffen in dit
thema? Vooral het gevoel dat ik
kreeg, dat dit iets is wat met mijzelf
te maken heeft. Bij de voorgaande
thema's 'mest en ammoniak' en
'automatisering', had ik echt het ge
voel, dat dit iets voor het bedrijf is.
Er blijken enorm veel dingen naar
voren te zijn gebracht welke pas op
de lange duur klachten geven, maar
dan vaak ook klachten welke niet
meer te genezen zijn. Het zijn wel
de gevaarlijke kanten aan ons be
roep. Met hulpmiddelen welke daar
ook zijn te zien, is er erg veel te
voorkomen.
Uitkering
Preventie is nodig. Dit jaar zijn de
premies van de arbeidsongeschikt
heidsverzekeringen bijna allemaal
sterk verhoogd doordat de land
bouwers steeds vaker een beroep
doen op een uitkering wegens blij
vende invaliditeit. Ik wil u toch een
paar cijfers geven: 46% van de
langdurig arbeidsongeschikten bin
nen de landbouw heeft problemen
aan de bewegingsorganen (o.a. rug
klachten) verder wordt al 9% ver
oorzaakt door psychische
afwijkingen en 6% door ziekten aan
de ademhalingswegen (o.a. stof).
Er zijn in het Infocentrum te Horst
verschillende trekkerstoelen aanwe
zig, alsook veel veiligheidskleding.
Wat denkt u van moderne gym
schoenen met stalen neus en stalen
zool en goede, niet lompe, veilig
heidsschoenen voor vrouwen? Te
vens wordt het verschil uitgelegd
tussen stof, rook en nevel, gassen
en dampen. Als men toch in een
ruimte moet werken waar een van
deze stoffen aanwezig is, denk dan
aan stoffige stallucht of het poede
ren van consumptie-aardappelen.
Men kan inademing voorkomen met
het juiste masker of de juiste helm.
Er wordt op nog veel meer zaken
gewezen waar we niet direct bij stil
staan, zoals gehoorschade. Ik sprak
daar met een dierenarts. Zij had tij
dens de zwangerschap vanwege de
zwaarte bijna geen keizersnede
meer verricht, maar wel veel bloed
getapt bij zeugen. Die dieren willen
dan nogal hard gaan gillen. Haar
dochtertje, nu ruim drie jaar, is gek
op alle dieren, koeien, paarden, kip
pen, enz. Van varkens moet ze ech
ter niets hebben, zelfs voor biggen
is ze bang. Het bewijs is natuurlijk
niet te leveren, toch zegt de dieren
arts nu: 'bij een volgende zwanger
schap zou ik toch de varkensstallen
mijden'.
Belangrijk thema
Het infocentrum ligt niet naast de
deur. Toch zou het goed zijn als u er
eens ging kijken. Vrouwen zien ge
vaar, juist doordat we meestal op
een andere manier bij het bedrijf be
trokken zijn, misschien wel eerder
dan mannen. Gewasbescher
mingsmiddel na gewasbescher
mingsmiddel wordt verboden, maar
hoe zit het met onze mannen welke
deze middelen al jaren spuiten? Dit
thema is belangrijk voor alle wer
kenden in de landbouw, maar mis
schien moeten de vrouwen wel
eerst gaan kijken om aan de man
nen over te brengen hoe belangrijk
Redaktie Henk Tegels
In de akkerbouw is het tegenwoor
dig moeilijk om een goede prijs voor
de produkten te maken. Veel akker
bouwers zoeken dan ook een nieuw
produkt. Sommigen kiezen voor de
groenteteelt en anderen voor de
kuikenmesterij. In onze omgeving
zijn er al een paar boeren begonnen
met de bloementeelt. De bloemen
teelt is grofweg te verdelen in de
droogbloemen en de snijbloemen.
De interesse in snijbloemen heeft
ons gebracht in Aalsmeer. Op zater
dag 14 september 1991 zijn wij af
gereisd naar Hilverda-Aalsmeer. Dit
bedrijf houdt zich bezig met het
stekken van anjers. Het stekken van
anjers is zeer arbeidsintensief, zo
vertelde de heer P. van der Sande
ons. De heer Van der Sande heeft
ons rondgeleid op deze vestiging
van Hilverda BV. Deze vestiging
bestaat uit 6 ha kassen. In deze kas
sen worden de moederplanten ver
zorgd, de stekken geplant en er
wordt vooral ook onderzoek ge
daan. Zo worden de moederplanten
dit soort zaken zijn voor de werken
de maar tevens ook voor de ge
zinsleden. Een arbeidsongeschikt
bedrijfshoofd geeft veel problemen,
ook voor de mede-gezinsleden.
Aly Wisse-Maa;
Een Walcherse boer die Bintjes aan huis verkoopt
getest op ziekten en er wordt ook
gezocht naar nieuwe anjersoorten.
Nadat we dit bedrijf hadden gezien,
mochten we bij twee kwekers kijken
hoe zij de anjers opkweekten. Het
eerste bedrijf was al erg bijzonder.
Deze kweker had zijn kassen aan de
voet van de duinen staan. Zijn an
jers groeiden op puur zand, dit von
den wij kleiboeren erg leuk om te
zien. Hierna zijn we naar een bedrijf
gegaan met buitenanjers. De heer
Van der Sande liet ons hier zien dat
om te beginnen met anjers er geen
grote investeringen noodzakelijk
zijn. Ook met minder middelen is
het mogelijk te beginnen.
Onze dag was erg leuk. Dit is zeker
ook te danken aan de heer Van der
Sande, die ons heeft rondgeleid en
heeft verteld hoe alles werkt. En
ook zijn vrouw moeten we bedan
ken voor de koffie en de maagvul
ling die zij voortreffelijk heeft
verzorgd.
PJZ-Fijnaart,
Wilma Roelse
De naam van de liefste leerlinge van
een Friese onderwijzer, die tevens
aardappels veredelde, is vereeuwigd
in zijn zelfgekweekte aardappelras
Bintje. Dit aardappelras heeft een
groot aantal goede eigenschappen,
waardoor het een 'all-round' ras is.
De laatste tijd wordt de naam Bintje
echter wel eens in een kwaad dag
licht gesteld, vooral door lieden met
onvoldoende kennis van zaken.
In 't algemeen zijn aardappelen, als
de omstandigheden daartoe goed
zijn, gevoelig voor ziekten. In de vo
rige eeuw b.v. is twee jaar achter el
kaar de aardappelteelt totaal mislukt
in Ierland. Gevolg: miljoenen men
sen zijn er verhongerd, anderen emi
greerden naar Amerika. Ook andere
landen hebben slechte oogsten ge
kend ten gevolge van slecht weer
en/of slechte bewaarbaarheid. Er
waren nog geen gewasbescher
mingsmiddelen tegen de ziekten,
v.n.l. phytophthora. Er was geen
kunstmest en bewaren in een kuil of
kelder lukte ook niet altijd goed. An
dere mogelijkheden waren er toen
niet.
Met 'man en macht' is er gezocht
naar oplossingen. De eerste was het
zoeken naar betere rassen, die beter
bestand (resistent) zijn tegen ziek
ten en de weersomstandigheden.
Kweekbedrijven en enkele particu
lieren zijn bezig met wat 'veredelen'
wordt genoemd. Tijdens de groei
van het gewas op 't veld worden de
sterkste planten gekruist om zo de
goede eigenschappen te vermeer
deren, via zaad. Het duurt 6 jaar eer
er een nieuw ras is ontwikkeld. Er
zijn nu al 150 rassen, waarvan een
aantal geschikt is voor vermeerde
ring. Om daarvan voldoende poot-
goed te krijgen duurt nog eens een
aantal jaren.
En nog hebben we niet de milieu
vriendelijke aardappel met goede
kwaliteit, goede opbrengst, overal
verkrijgbaar en goedkoop. Dat is
wat 'de' consument van nu vraagt.
Onderzoek
Door onderzoek naar erfelijke eigen
schappen en het vinden van die
kleine stukjes, die in plantmateriaal
Afd. Schouwen-Duiveland
20 oktober volleybaltoernooi.
Plaats: Zierikzee. Aanvang: 12.30
uur. Kosten f 50,— per team. Op
gave vóór 11 oktober bij: Jos van
Felius, tel. 01114-1701; Kees Hanse,
tel. 01110-12616.
Afd. Langstraat
11 oktober bowling. Plaats: Ie Zeine
te Waalwijk. Aanvang: 20.00 uur.
Provinciaal
15 oktober: HB-vergadering in het
Pannenhuis te Hoogerheide. Aan
vang: 20.00 uur.
18 oktober: open dag Landbouwhuis
ZLM te Goes. Aanvang: vanaf 14.00
uur.
4 november: DB-vergadering.
ingebracht kunnen worden, is een
groot aantal mogelijkheden in korte
tijd te realiseren. Wat eerst 6 jaar
duurde kan nu in één jaar. De snel
heid van onderzoek en de uitvoering
met daarbij de moeilijk te vatten we
tenschappelijke benoemingen, zoals
genetische manipulatie, stuiten op
weerstand bij het publiek, 't Is alle
maal niet zo snel te volgen of de
consequenties ervan te overzien.
Genetische manipulatie is een
misleidende uitdrukking voor wat
hier modificatie is. In een .interview
zegt landbouwer A. de Schutter uit
Biddinghuizen, die op zijn bedrijf
voor een firma uit Leiden, gemodifi
ceerde - veranderde aardappelen
teelt voor onderzoek, hierover: 'De
natuur zelf verandert ook steeds,
kijk naar de evolutie, er treden regel
matig vanzelf mutaties op. Wat wij
bij de plantenveredeling doen is en
kel versnellen, we voegen niets toe.
We zoeken naar resistentie. De erfe
lijke eigenschappen, die hiertoe lei
den worden in de plant ingebracht.
Het is niet meer en niet minder dan
veredelen en dat is al jaren in gang
gezet. Veredelen zonder duistere
middelen. De erfelijke eigenschap
pen zijn opgebouwd uit genen. Er is
ontdekt dat genen niet meer zijn
dan een chemische stof, bestaande
uit zuren en basen. Een gen op zich
leeft niet. In een heel dure machine
kan een gen gemaakt worden uit
zuren en basen, zoals die in de plant
is ontdekt. In 1980 is een bacterie
gevonden die een gen (door de
mens gemaakt) kan inplanten in
fecteren in de cel. De bacterie doet
het werk, het vernieuwen van de
genen en het inbrengen in de cel.
De bacterie 'komt er niet in', de bac
terie zelf is wezensvreemd, de aard
appel maakt hem dood. Als de
cellen gaan vermeerderen gaan de
genen mee. In feite hebben we het
zelfde plantje met wel 100.000 ge
nen en daar is er dan eentje
bijgekomen.
Als zich een ziekteverwekkend virus
in de plant aandient maakt de plan-
tencel manteleiwit en legt dit om
het virus. Daarna sterft het virus af.
Ziekwordende planten maken in ho
ge mate manteleiwit om de bela
gers buiten spel te zetten. Als de
infectiedruk te hoog is kan de plant
zich niet voldoende verdedigen. Bij
een veranderd plantje is er meer
manteleiwit dan bij een niet ver
anderd'.
Het onderzoek richt zich op re
sistentie, virussen zijn nu onder de
knie, phytophthora-resistentie on
derzoek is een eindweegs en daarna
volgen de aaltjes. In de toekomst
ook mogelijk om in te bouwen dat
planten beter tegen de droogte kun
nen of met minder kunstmest kun
nen. Het Centrum voor
Plantenveredelings- en Reproductie-
onderzoek van de Dienst Land
bouwkundig Onderzoek kan daar
inlichtingen over verstrekken.
De Schutter krijgt de aardappel
plantjes als ze 5 10 cm groot zijn.
Ze vormen knollen die het volgende
jaar gepoot worden, dat wordt het
3e en 4e jaar herhaald. Dat is alleen
voor onderzoek. De wetenschap
houdt zich niet bezig met vermeer
dering op de akker. Het vermeerde
ren is een taak van de
handelshuizen/vermeerderingsbe-
drijven.
Samenvatting
Het hele proces is een natuurlijk
proces. Dat bacteriën genen oppak
ken en overzetten is een gewone
eigenschap van bacteriën; de loop
jongens die na hun werk vernietigd
worden. In de natuur gebeurt dat
meer. Mutaties ontstaan door wer
king van bacteriën, een voorbeeld
daarvan zijn de knobbeltjes bij de
vlinderbloemigen, zoals erwten en
bonen, of de zure smaak van yog
hurt en .karnemelk.
Er is enorm toezicht op het onder
zoek. Elk experiment moet aange
meld worden bij een commissie, die
bekijkt of het experiment wel uitge
voerd mag worden. Die kijkt voorna
melijk naar wat er misschien mis
kan gaan, zou kunnen gaan. In het
Besluit Genetisch gemodificeerde
Organismen, gepubliceerd in het
Staatsblad 1990, 53, staat dat het
aanvragen van vergunningen ver
plicht is als gemodificeerde planten
enz. buiten beschermende ruimten
gebracht worden. Iedere gemeente
heeft hier de volledige tekst van.
Consumenten zullen er geen idee
van hebben dat er zoveel gaande is
om ons volksvoedsel nr. één. Dat
het telen en bewaren van aardappe
len het nemen van risico's is, die al
leen de teler treffen. Er zijn geen
vastgestelde prijzen, 't is een vrij
product, 't ene jaar financieel beter
dan het andere. Met wel de zeker
heid dat ze niet langer dan tot de
volgende oogst bewaard kunnen
worden.
leder jaar begint hij/zij weer, on
danks dat hij/zij risicodrager is met
nieuwe moed en kunnen wij aard
appeltelers blijven.
J.G. in 't Veld-Janse
Het Groenten- en Fruitpaviljoen van
het Centraal Bureau van de Tuin
bouwveilingen op het terrein van de
Floriade in 1992 heeft woensdag 9
oktober het hoogste punt bereikt.
Het Produktschap voor Zuivel heeft
recent een publicatie uitgebracht
over de effecten op de gezondheid
van melk en zuivelprodukten. Inge
gaan wordt onder meer op de sa
menstelling en voedingswaarde van
melk, de stand van zaken in het on
derzoek over de relatie tussen zuivel
en gezondheid.
Melk, melk- en zuivelprodukten heb
ben een hoge voedingswaarde en
zijn mede daarom basisvoe
dingsmiddelen. Ze voorzien in een
groot aantal essentiële voe
dingsstoffen, zo valt o.m. uit het
boekje te concluderen.
