Boeren in Europa zonder grenzen
Uitspraken
KNLC
kommentaar
INGEZONDEN
"Plan MacSharry
ook goed voor
agrifikatie"
Het andere landbouwbeleid
KNLC-discussiethema
Copa verwerpt
commissievoorstellen
♦♦V
In de komende jaren zal er heel wat
veranderen voor de land- en tuin
bouw^ EG-landbouwcommissaris
MacSharry heeft begin juli een aan
tal voorstellen gepresenteerd die
het Europese landbouwbeleid radi
caal omgooien. Daarnaast krijgt de
sector binnen afzienbare tijd te ma
ken met de open Europese grenzen.
Wat betekenen deze wijzigingen nu
voor de verschillende sectoren en
het individuele bedrijf? Het KNLC-
discussiethema gaat over deze
vraag.
Het discussiethema heeft als naam
'Land- en tuinbouw in Europa zon
der grenzen' meegekregen. Deze ti
tel geeft goed de toekomstige
situatie aan. Eind volgend jaar moe
ten de Europese grenzen open gaan
en het zal in 1992 ook duidelijker
zijn waar het Europese landbouw
beleid naar toe gaat. Een brede dis
cussie over dit actuele onderwerp is
De Europese boerenorganisatie Co-
pa verwerpt de voorstellen van de
Europese Commissie voor hervor
ming van het gemeenschappelijke
landbouwbeleid. Volgens Copa zijn
de voorstellen vrijwel een herhaling
van de discussienota over de ont
wikkeling van het toekomstig EG-
landbouwbeleid van 1 februari jl.,
die door Copa en het merendeel van
de landbouwministers is verworpen.
In mei heeft Copa unaniem een pak
ket voorstellen gericht op aanpas
sing van het EG-landbouwbeleid
aangenomen. Deze bestonden on
der meer uit een vrijwillig en effec
tief beleid voor aanbod- en
produktiebeheersing. In de plannen
van Copa blijven de basisprincipes
van het beleid in stand, terwijl dat
bij de jongste plannen van de Com
missie niet het geval is. Zoals be
kend wil de Europese Commissie
overgaan van een systeem met
prijssteun op een systeem met inko
menssteun.
De ZLM heeft nooit geprotesteerd
tegen de ha-premie voor vlas en
graszaad. Ik begrijp niet dat de ZLM
nu wel protesteert tegen een ha-
premie voor tarwe. Het protest te
gen de ha-premie vind ik ook raar
omdat de ZLM een voorstander is
van agrifikatia De invoering van een
ha-premie gekoppeld aan een sterke
verlaging van de garantieprijs lijkt
mij juist de eerste stap voor de afzet
van landbouwprodukten naar de
non-food industrie. De compensatie
moet zich richten op alle bedrijven,
ongeacht de bedrijfsgrootte. Bevor
dering van een slechte ekonomi-
sche bedrijfsvoering, zoals
bedrijfsverkleining, hoort m.i. niet
thuis in een goed landbouwbeleid.
Behalve bedrijfsverkleining is ook de
door Mac Sharry bepleite verplichte
braakregeling een vorm van slechte
ekonomische bedrijfsvoering. Het is
immers ekonomischer om op 4 ha
elk 6 ton te produceren dan op 3 ha
elk 8 en de 4e ha braak te laten lig
gen. Als de EEG kiest voor een
beëindiging van de overproduktie
door het systeem van prijson
dersteuning te vervangen door de
opbrengstonafhankelijke ha-premie
is de on-ekonomische braakregeling
volstrekt overbodig.
Leon Nelen,
Kruisland
zeer belangrijk. Te meer daar de wij
zigingen in het beleid grote gevol
gen kunnen hebben niet alleen voor
de verschillende sectoren maar
vooral ook voor de individuele be
drijven. Elke wijziging, hoe ver weg
die ook genomen lijkt, werkt direct
door op de boerenbedrijven. En dit
geldt niet alleen voor het markt- en
prijsbeleid, maar ook voor het mi
lieu, voor het fyto-sanitair beleid en
de arbeidsmarkt. Daarnaast is het
gewenst dat boeren en tuinders een
signaal afgeven hoe zij over de wijzi
gingen denken en wat voor gevol
gen dat voor hen heeft.
Verschillen
Het discussiethema verschilt in een
aantal opzichten van het vorige. Het
onderwerp op zich is vast, maar er
kunnen zich in de loop van het jaar
veranderingen voordoen in de uit
gangspunten. De voorstellen van
MacSharry voor een hervorming
van het Europese landbouwbeleid
zullen een belangrijk onderdeel van
het geheel uitmaken evenals de te
genvoorstellen van COPA (de Euro
pese boerenorganisatie). Maar
mochten de landbouwministers in
de loop van het seizoen met een
voorstel komen dan zal het KNLC dit
in de discussie inbrengen. Ook mo
gelijke veranderingen die plaats vin
den doordat er een doorbraak komt
in het GATT-overleg (vrijere wereld
handel) kunnen de uitgangspunten
veranderen. Dit vraagt een flexibele
opstelling van de afdelingen die het
thema behandelen.
Een ander verschil met de voor
gaande discussiethema's is dat het
veel meer een beleidsdiscussie is.
Aanpassingen op bedrijfsniveau en
de gevolgen voor de agrarische ge
zinnen komen slechts zijdelings aan
de orde. Het gaat om de vraag wat
betekenen deze beleidswijzigingen
nu voor een sector als geheel en
voor het bedrijf als zodanig.
Een andere belangrijke vraag is in
welke mate beleidswijzigingen voor
de ene sector gevolgen kunnen heb
ben voor een andere sector. Er kun
nen tegenstellingen tussen de
sectoren ontstaan. Een verlaging
van de graanprijs zou er bijvoor
beeld toe kunnen leiden dat meer
akkerbouwers zich toe gaan leggen
op de tuinbouw. Wat betekent dat
voor de tuinbouw? Een verlaging
van de melkquota heeft ook invloed
op de intensieve veehouderij en op
de akkerbouw. Wat betekent dat
voor die sectoren? Daarbij zou een
wijziging van het beleid kunnen lei
den tot meer part-time boeren. Is
dat gewenst? Allemaal vragen die
vermeende tegenstellingen tussen
de sectoren aan het licht kunnen
brengen.
Een derde verschil met de vroegere
discussiethema's is dat er qua
vraagstelling een onderscheid wordt
gemaakt tussen marktorde-
ningsprodukten en andere produk-
ten. Voor de akkerbouw en
melkveehouderij gaan de vragen
vooral over de wijziging in het EG-
landbouwbeleid. Bij de tuinbouw en
intensieve veehouderij wordt er
meer aandacht besteed aan de ge
volgen van de open grenzen.
Opzet
Het discussiemateriaal zal bestaan
uit een inleiding, waarin in het kort
de geschiedenis van het huidige EG-
beleid, het huidige beleid en de wij
zigingen en de gevolgen van de
open grenzen aan de orde komen.
Verder staat hierin de visie van CO
PA voor een nieuw EG-
landbouwbeleid. Naast de vragen
per sector is er voor iedereen een
aantal algemene vragen over het to
tale beleid.
Het is de bedoeling dat het discus
siethema in maart volgend jaar af
gesloten wordt met een studiedag,
waarin niet alleen de resultaten be
kend worden gemaakt, maar waar
bij ook ruimte wordt geboden voor
verdere gedachtenwisseling. De dis
cussiemappen zullen half septem
ber bij de regionale organisaties
aanwezig zijn.
Ingeborg Schuitemaker
mË34
Wat betekent een wijziging in de ene sector voor de andere sector?
"De afgelopen anderhalf jaar hebben we twaalf items gehad over landbouw
en milieu. We hebben de onderwerpen gemaakt a/s andere instanties er
mee kwamen. Telkens hebben we de landbouw een reaktie gevraagd. Het
zijn dus niet de journalisten, maar de organisaties die zeggen dat de boer
een vervuiler is".
Sjoerd IJbema, eindredakteur NOS Journaal (De Journalist, 19
juli 1991)
"De aardappel is een volumineus produkt waarbij de transportkosten in de
verkoop een belangrijke rol kunnen spelen. Als we dat vertalen in geld, dan
ligt München ongeveer zeven cent per kg van ons af, Londen circa tien cent
en Noord-ltalië ongeveer 12 cent per kg. Desondanks slagen we erin ons
pootgoed zo ongeveer wereldwijd af te zetten".
A. Vermeer, columnist in Oogst (Oogst, 19 juli 1991)
"Wat wij doen, is restprodukten uit de agrarische bedrijfstak verwerken tot
hoogwaardige dierlijke eiwitten. Wat is daarop tegen? En wat de Thaise ta
pioca betreft: doordat ze die aan ons kunnen verkopen, kunnen ze daar
mooi rijst eten".
A. Godee, woordvoerder van mengvoer coöperatie CHV (NRC-
Handelsblad, 12 juli 1991)
Wat eerst nog slechts de status
van ideeën had is nu officieel ge
worden. Dat wil zeggen de EEG-
commissie heeft via zijn land
bouwcommissaris MacSharry zgn.
hervormingsvoorstellen aan de
Europese landbouwministers ge
presenteerd. De grote lijnen van de
ideeën en nu voorstellen waren
reeds bekend, en vormen in land
bouwpolitieke kringen en land
bouworganisaties al meer dan een
half jaar onderwerp van gesprek.
Maar de commotie is er niet minder
om, zeker in Nederland, begrijpelijk
en terecht. Zeker nu min of meer
zichtbaar wordt tot welke conse
quenties de voorstellen bij invoe
ring daarvan zouden leiden.
Allereerst is het onbegrijpelijk dat
MacSharry deze voorstellen heeft
durven doen. De weerstand tegen
zijn ideeën was zowel van
politieke- a/s organisatiezijde groot.
Daarbij heeft COPA eensgezind
zeer constructieve voorstellen ge
daan. En daar hebben MacSharry
en de EEG-commissie niet of
slecht naar geluisterd. Al eerder
hebben we vanuit Nederland be
toogd, dat er aanpassingen nood
zakelijk zijn t.a.v. het
EG-landbouwbeleid en ook wij er
kennen dat mede in belang van het
landbouwbeleid en dus in het be
lang van de landbouw structurele
aanpassingen gewenst zijn. Echter
niet op deze botte en voor boeren
in Europa zeer verschillend uitval
lende wijze.
Allereerst wordt het landbouwbe
leid met enkele oneigenlijke kwes
ties zoals het sociale beleid, het
plattelandsbeleid en milieubeleid
opgezadeld. De land- en tuinbouw
heeft daar wel mee te maken,
maar deze zaken moeten via ande
re dossiers en door meer op die
onderwerpen toegesneden Euro
pees beleid ter hand worden
genomen.
Budget
Wat het budget betreft, 75 mil
jard gulden is veel geld, maar is
uiteindelijk slechts f 250,— per
EEG-ingezetene. Dat is geen vrij
brief tot, maar wat kosten ons an
dere burgers in de samenleving?
Wat kost ons b.v. een Amsterdam
mer, de duurste stad van Neder
land, wat kost ons een student?
Maar evenzo, wat kost ons b.v. het
industriebeleid? Alle nationale
overheden in de EEG gezamenlijk
ondersteunen hun industrie met
een bedrag van 200 miljard gul
den per jaar. Al met al besteden de
Europese overheden 40% van het
bruto nationaal produkt aan een of
ander vorm van beleid en het land
bouwbeleid beslaat 'slechts' 1%
van het b.n.p. De budgetproblema-
tiek t.a.v. het landbouwbeleid moet
dan ook niet ontkend worden,
maar zeker niet gedramatiseerd.
Wat de voorradenproblematiek
aangaat is het duidelijk dat deze
structureel niet te groot moeten
zijn. Via o.a. een flexibele produk
tiebeheersing moet gestreefd gaan
worden naar meer evenwicht tus
sen vraag en aanbod, echter het
substituten hoofdstuk kan hier niet
los van worden gezien.
Natuurlijk is er evenzo een han
delspolitiek probleem. En niemand
gelooft dat deze voorstellen daar
geen relatie mee hebben. Maar ge
lukkig is men in Europees politieke
kringen eindelijk los van het feit
om het landbouwdossier in de
GATT-onderhandelingen als een
gijzeldocument te laten gebruiken
door de USA en voor zich daarmee
bij de andere 14 dossiers wat meer
lucht te scheppen. Tot zover zou
gezegd kunnen worden: defensief.
Maar a/s organisaties ook op Euro
pees niveau hebben we naar mijn
mening getoond ook offensief te
willen zijn. Allereerst nog dit: de
vraag of de huidige EG-
commissievoorstellen uitzicht bie
den op een sociaal-economische,
duurzame en concurrerende land
bouw? Naar mijn mening niet.
Ontkoppeling van prijsbeleid en in
komensbeleid op een wijze zoals
wordt voorgestaan leidt tot een
uitgebreid stelsel van toeslagen die
niet uitvoerbaar zijn, niet contro
leerbaar zijn en het EEG landbouw
budget zeker niet beheerst en
bovendien efficiënte bedrijfsstruc
turen afschaft. Al met al de voor
stellen hervormen wel echter in de
verkeerde richting, voor de land
bouw 'back to future'.
Economische factor
Wat dan wel? Nodig is een visie
gericht op een duurzame, een so
ciaal en economisch aanvaardbare
landbouw. De landbouw zal aller
eerst voornamelijk als een econo
mische sector moeten worden
gezien, die binnen randvoorwaar
den b.v. milieu, Europese structuur
enz. doelmatig produceert. Uitge
zonderd bijzondere omstandighe
den moet het inkomen uit de prijs
der produkten komen. Alleen in
specifieke situaties b.v. bergboe-
ren, beheersovereenkomstenboe-
ren, boeren in overgangssituaties
kunnen toeslagen voor een aanvul
lend inkomen zorgen. In algemene
zin moet het specialisatie-beginsel
en de eenheid van de markt in de
EEG gehandhaafd blijven. Alleen
niet gewenste onvolkomenheden
zouden moeten worden gecorri
geerd. Gewenst blijft dus een glo
baal markt- en prijsbeleid.
Daarnaast meer samenhang in de
landbou wmark tondernemingen,
zeker meer samenhang bij de zgn.
zware marktondernemingen zoals
zuivel, granen, rundvlees en scha
penvlees en eiwit- en oliehouden
de produkten. Voor het prijsniveau
moet als basis dienen het gemid
deld efficiënte bedrijf. Produktiebe
heersing zou flexibel gestuurd
moeten worden via het instrument
van medeverantwoordelijkheids
heffingen leidend tot voldoende
set-aside en milk-aside. Nieuwe
produkt- en grondaanwendingen
moeten verder worden gestimu
leerd via een stevig agrificatie- en
bosbou wbeleid.
Het zou raadzaam zijn dat deze
voorstellen door de Europese com
missie zouden worden uitgewerkt
i.p.v. verder te gaan op de nu in
geslagen weg. Voor de Nederland
se landbouw zijn deze
onaanvaardbaar. MacSharry mag
dan stellen dat 98% van de boeren
worden gecompenseerd, twee
procent zijnde 200.000 boeren
dus niet, en daarvan lijkt een zeer
groot deel Nederlandse boeren te
zijn. Immers de eerste globale ra
mingen geven aan dat nog geen
10% van de daarbij betrokken boe
ren in ons land zou worden ge
compenseerd. Het is triest dat
diegenen die tot nu toe hebben ge
zorgd voor een goed en relatief
goedkoop voedselpakket in Europa
en die als geen ander de produkti-
viteitsstijging hebben doorgegeven
naar de consument daarvoor zou
den worden gestraft.
Van onze eigen minister van land
bouw mogen we dan ook een for
se inzet verwachten om dit te
verdedigen. Daartoe mag hij zich
naar mijn mening best steviger
profileren en zich niet te afhou
dend achter z'n EEG landbouwmi-
nisterraadsvoorzitterschap
verschuilen. De Nederlandse land
en tuinbouwbelangen moeten los
daarvan zeker nu met verve verde
digd worden. Als boeren en tuin
ders en a/s organisaties moeten
we voelen, datgene wat we wen
sen, n.l een zelfstandig ministerie
van Landbouw met inzet voor de
Nederlandse land- en tuinbouw.
Marius Varekamp
voorzitter KNLC
