Herder BV heeft wortels
in de Zeeuwse landbouw
Hongaarse boeren kijken naar ons land
Reportage
Aktieleider Willem Schaap
emigreert naar Oosten
Groen front naar Nederlands modeI
Directeur Ab den Herder (rechts) geeft uitleg aan zijn bezoekers in de fabriek te Middelburg
Het begon met een sproeimachien-
tje van 500 gulden. Het is nu een mo
derne en bloeiende machinefabriek
met een omzet van 14 miljoen gulden
en ruim 75 man personeel.
Dat is in het kort het succesverhaal
van Herder BV te Middelburg. Op
uitnodiging van de ZLM-kring Wal
cheren was het bedrijf doel van een
excursie in het kader van de alge
mene ledenvergadering van Verze
keringen ZLM vorige week dinsdag.
Herder BV heeft zijn wortels in de
Zeeuwse landbouw. Jo den Herder
kocht in 1947 als landarbeider met
geleend geld een sproeimachine,
waarmee hij samen met broer Piet
de basis legde voor het bloeiende
bedrijf, dat Herder BV nu is. Het ma
chientje - aanvankelijk nog aange
trokken door een paard - bleek een
gouden greep. Van het één kwam
het ander. Herder groeide uit tot een
loonwerkbedrijf, dat tot ver in de
omtrek werkzaamheden uitvoerde.
Later ging men poederen van
aardappels-in-de-kuil er bij doen en
ook dat was 'leuke handel', tot zelfs
in het buitenland toe
Grondwerk
Als goede ondernemers oriënteer
den de Gebrs. den Herder zich ook
buiten de landbouwwereld. Geleide
lijk aan verlegden ze hun aktiviteiten
naar machines en kranen voor
grondwerk en het onderhoud van
sloten en bermen. Ze haalden ken
nis in huis voor het uitdenken, zelf
fabriceren en verhandelen van
pneumatische en hydraulische ma
chines. Waterschappen werden de
beste klanten. De maaikorf is een
voorbeeld van een spraakmakende
uitvinding van het Middelburgse be
drijf. Als het gaat om schoonmaken
van sloten, bermen, dijken en taluds
- al of niet in combinatie met maai-
werkzaamheden - is Herder BV niet
voor één gat te vangen. Overigens
heeft men landbouwmachines nog
steeds in het produktenpakket.
De leiding van het bedrijf ligt intus
sen in handen van de neven Ab en
Ko den Herder. De één is verant
woordelijk voor het technisch ge
beuren, de ander voor de
commerciële poot van het bedrijf.
Een kwart van de omzet wordt ge
realiseerd in het buitenland. Duits
land en België zijn de grootste
afnemers buiten Nederland. De jon
ge eigenaren zijn al weer op zoek
naar nieuwe produkten, die de basis
onder het bedrijf verder moeten ver
sterken. Ze denken door te groeien
tot rond de 95 werknemers. 'U hebt
zich voortdurend aangepast aan
nieuwe ontwikkelingen en nieuwe
vragen uit de markt. Wat dat betreft
bent u een goed voorbeeld voor de
landbouw', aldus complimenteerde
ZLM-kringvoorzitter C. Bierens de
bedrijfsleiding tijdens het bezoek
van Verzekeringen ZLM.
Willem Schaap, de akkerbouw-
aktieleider uit Groningen, gaat naar
het Oosten verhuizen. Schaap ziet
hier voor zijn bedrijf geen toekomst
meer. Tenzij je vee gaat houden of
bollen gaat telen. 'Maar daar heb ik
geen zin in', aldus Schaap in de Te
legraaf.
Met de opmerking geen zin hebben
in, doet Schaap de akkerbouw geen
goed. Velen zullen zich met zo'n op
merking eens achter de oren krab
ben en denken: als de zaken zo
simpel liggen, dan is het zinkend
schip verloren. Het is een luxe ver
schijnsel als een ondernemer kan
zeggen: daar heb ik geen zin in. Ge
zien het feit dat de resultaten in de
akkerbouw nu niet meteen roos
kleurig zijn, zal een conservatieve
houding als deze niet op veel begrip
kunnen rekenen.
Zo ook kan de houding van het
Landbouwschap ten aanzien van de
positie van de jonge agrariër bij ve
len niet tot begrip leiden. Wordt
door vele jongeren het NAJK gezien
als de voorloper van één CLO, het
Landbouwschap denkt daar anders
over. Binnen het NAJK heeft iedere
identiteit evenveel te zeggen. Bin
nen de nieuwe (duurdere opzet) van
het Landbouwschap zal dit niet
meer zo zijn. De C moet het loodje
leggen tegen de KNBTB en het
KNLC mag daar tussen dobberen.
Mijn vraag is dan ook hoe komen de
verhoudingen te liggen binnen
3-CLO?
In mijn ogen is juist dit orgaan de
belangenbehartiger van de land
bouw. Het Landbouwschap had al
lang in het wassenbeeldenmuseum
moeten staan. Deze structuur werkt
niet, de jongeren geven dat overdui
delijk aan. Samen sta je sterk is bin
nen ons NAJK een logische
gevolgtrekking van het feit dat je op
basis van gelijkwaardigheid tot een
standpunt komt. Het Landbouw
schap komt niet met een land-
bouwstandpunt, maar konkelt met
de minister en het Landbouwschap
mag vervolgens het vuile werk
doen. De 3 CLO moeten zich hierbij
neerleggen. De jongeren nemen dat
daarentegen niet, zij zeggen immers
niet meer dan adviseurs. De jonge
ren heeft men hiermee een herstel
functie gegeven en deze zal met de
nieuwe opzet van het Schap eerder
vergroten dan vérkleinen.
Samen sta je sterk, met z'n allen de
schouders eronder, maar dan wel
op basis van gelijkwaardigheid en
zonder vakbonden. Het gaat om on
ze belangen, de belangen van onze
werknemers behoren op een andere
manier verdedigd te worden. De si
tuatie die er nu gecreëerd is, moet
zo snel mogelijk worden doorbro
ken, voordat er teveel kapot is
gemaakt.
Installatiepremie
Tot slot, de installatiepremie is ver
dwenen. Een ramp?, nee dat kan ik
niet zeggen. Want in deze vorm was
de vestigingspremie een onding.
Hooguit een kwart van de startende
jonge agrariërs kwam ervoor in aan
merking. Maar het feit dat de stop
pende ondernemer in de watten
wordt gelegd en de startende zich
maar moet zien te redden, gaat me
veel te ver. Er zal dus een andere re
geling moeten komen voor starten
de ondernemers.
Brinkman (CDA) is een voorstander
van bouwsparen. Als jonge agra
riërs waren we nooit zo voor allerlei
fiscale regelingen, want als jonge
ling bracht je niet zo veel geld weg
naar de belasting. Maar fiscaal is er
de laatste paar jaar een hoop veran
derd. Denk maar aan de dreigende
WIR-claims bij overname en het uit
stellen van de overname in de melk
veehouderij in verband met het
belastingvrij overnemen van het
melkquotum. Er zijn heel wat jonge
agrariërs die tijdens de maatschaps
fase een hoger belastinginkomen
hebben dan vijf, zes jaar geleden.
Het wordt hoog tijd dat er een goe
de startersregeling komt. De over
heid zal daar wel geen zin in
hebben, die ziet ons liever gaan;
naar het buitenland bijvoorbeeld.
Sjoerd Politiek
Hongaarse boeren luisteren naar een vertegenwoordiger van hun mi
nisterie van Landbouw
Sinds de 'val van de muur' kijken
Hongaarse landbouwers meer dan
ooit naar Nederland. Als het aan de
kleine Hongaarse boeren ligt, rich
ten ze zo snel mogelijk een Hon
gaars 'groen front' op, naar model
van het groene landbouwfront in
Nederland.
Enige eerste stappen naar een
'groen front' werden reeds gezet.
Na in Nederland te hebben rondge
keken in 'de georganiseerde land
bouw' besloten enige Hongaren
onafhankelijke boerenorganisaties
op te richten. Doel van deze organi
satie is: gezamenlijke belangenbe
hartiging naar de politiek en
gezamenlijke marketing van produk
ten. In dit voorjaar werd de 'Gazda
Tanécs' opgericht als een nationale
overkoepeling van kleinschalige
boeren. De betrokkenen bij deze na
tionale Gazda Tanécs nodigden een
Nederlandse delegatie uit om hen te
ondersteunen bij het verder ontwik
kelen van de boerenorganisaties, dit
met name door middel van kader
vorming. Financieel gesteund door
het Nederlandse ministerie van
Landbouw werden groene volksho
gescholen 'Zeeland' en 'Berg en
Dal' verzocht om naar Hongarije te
reizen om aldaar een kadervor
mingsproject te ontwikkelen.
De indruk van de agrarische cur
susleiders van de volkshogescholen
is, dat de Hongaarse boeren zich
buiten verwachting snel en effectief
organiseren. Ondanks grote land
bouwproblemen overzien de land
bouwers het belang van
krachtenbundeling (misschien wel
dank zij). De problemen in de Hon
gaarse landbouw zijn divers. Uit po
litiek prestige heeft Hongarije de
export naar grote broer Rusland min
of meer stop gezet. Deze export be
stond voornamelijk uit voedsel. De
landbouw kampt daardoor met niet
afzetbare overschotten.
Een ander probleem voor de klein
schalige landbouw is dat de land
wet nog steeds niet is aangenomen.
Deze wet houdt in dat alle land
bouwgronden worden teruggege
ven aan hen die voor 1945 de grond
bezaten. Kleine boeren staan te po
pelen om de beschikking te krijgen
over de grond van hun voorouders.
De regering durf de stap naar land-
aanwijzing nog niet aan, mede
vanwege de te verwachten giganti
sche landinrichtingsproblemen. Een
derde belangrijk probleem voor de
boeren is dat kredietverlening in de
landbouw nauwelijks van de grond
komt. Dit maakt bedrijfsinvesterin
gen vrijwel onmogelijk.
Kracht van de 'Gazda' is dat ze hard
willen werken om een eigen bedrijf
op de been te houden en om geza
menlijk een sterke boeren beweging
te organiseren. Dat dit laatste niet
kan zonder financiële en kennisge
richte hulp uit het Westen is hen
duidelijk. Mondjesmaat komt de
steun uit Den Haag en uit Brussel
op gang. Helaas weegt deze steun
nog niet op tegen de grote staats
schulden van het land bij westerse
banken. Volgens vele vers georgani
seerde boeren zou een versneld lid
maatschap van de EG de redding
zijn voor het Hongaarse platteland.
De discussie over lidmaatschap van
de EG zal een van de hoofditems
zijn in een serie kadercurussen die
vanuit Nederlandse volkshogescho
len worden ontwikkeld.
Jacques Roumen
Agrarisch cursusleider
van de groene
volkshogeschool Zeeland
Ganzen op een particuliere Hongaarse boerderij. Ze worden gehou
den voor de ganzeleverproduktie
