ZLM wil helpen bij
aanpassing bedrijf
Meer accent op dienstverlening, minder op markt- en prijsbeleid
De land- en tuinbouw is aan voortdurende veranderingen onderhevig. Dat dwingt een organisatie als de Zuide
lijke Landbouw Maatschappij - belangenbehartiger voor 8.000 boeren in Zeeland en Brabant - tot een regel
matige bezinning op haar positie en werkwijze. Hoe dient de ZLM zich op te stellen, welke prioriteiten moeten
worden gesteld en welke instrumenten ingezet? Het antwoord op deze vragen is reeds neergelegd in een beleids
visie, die in 1988 is verschenen. Het hoofdbestuur van de ZLM achtte het raadzaam deze visie opnieuw te toet
sen aan de aktuele ontwikkelingen en waar nodig bijstellingen te plegen. Het resultaat hiervan vindt u op deze
pagina weergegeven. De beleidsvisie moet vooral worden gezien als de richting, die de ZLM in haar werkwijze
wenst aan te houden. Over twee jaar zal opnieuw worden bekeken of de ZLM nog steeds op het goede spoor
zit.
De bestuurlijke struktuur van de ZLM dient gebaseerd te blijven op afdelingen en kringen. Het proces van samenwer
king en fusies tussen afdelingen en zo mogelijk ook kringen zal doorgaan. Op de foto: een studiebijeenkomst van
voorzitters en sékretarissen van afdelingen, (foto Hans Chabót).
De Nederlandse land- en tuinbouw
krijgt in toenemende mate te maken
met ontwikkelingen die hun
weerslag hebben op de agrarische
produktie in zijn totaliteit en de ex
ploitatie van het individuele bedrijf
in het bijzonder. De land- en tuin
bouw zal zich voortdurend en zo
goed mogelijk moeten aanpassen
aan deze ontwikkelingen. Veel agra
rische sektoren hebben te maken met
een overschotsituatie. In deze situa
tie worden de eisen, die aan (de kwa
liteit van) een produkt worden
gesteld, strenger.
Uitgangspunt moet zijn, dat de pro
duktie wordt afgestemd op de vraag.
In een overschotsituatie noopt dit
tot produktiebeheersing met de be
doeling dat een bepaalde bodemprijs
wordt gehaald. Een volledige libera
lisatie van het markt- en prijsbeleid
zal onaanvaardbare gevolgen heb
ben. Een grotere uitwisselbaarheid
van produktiequota is nodig om vol
doende ontwikkelingen mogelijk te
maken. Per sektor en per teelt moet
worden bekeken of dit in nationaal
dan wel internationaal verband moet
plaatsvinden. Het specialisatiebegin
sel in de EG dient in principe te wor
den gehandhaafd op voorwaarde dat
harmonisatie van de EG regelgeving
gelijktijdig wordt doorgevoerd. Be
dacht moet worden, dat dit voor be
paalde sektoren (m.n. akkerbouw)
verstrekkende gevolgen zal kunnen
hebben.
Vanuit natuur- en milieubeleid wor
den steeds nauwere grenzen gesteld
aan de produktiemogelijkheden
voor de land- en tuinbouw. Ener
zijds door verplichtingen op te leg
gen aan de agrarische bedrijfsvoe
ring; anderzijds door specifiek eisen
te stellen aan de teeltwijze van een
produkt. Natuur en milieuebeleid
moet gebaseerd zijn op redelijkheid,
d.w.z. dat de maatregelen voor de
agrarische sektor haalbaar en betaal
baar moeten zijn. De land- en tuin
bouw moet zoveel mogelijk positief
inspelen op het milieu door zelf met
voorstellen en ideeën te komen en
daarnaast naar buiten uit te dragen
wat er al bereikt is in het kader van
de vermindering van de milieube
lasting.
Ondernemen in de land- en
tuinbouw
In de land- en tuinbouw zal voortdu
rend rationalisatie en kostenverla
ging móeten worden nagestreefd. De
marktondersteuning zal in de toe
komst verder worden verminderd
met als gevolg, dat de boer steeds
meer zijn inkomen uit de markt zal
moeten halen. De boer zal zich moe
ten instellen op een toename van de
risikodragendheid van zijn onderne
ming. Een aantal aspekten zijn hier
bij te onderkennen. Bij kostenverla
ging bijvoorbeeld dient een accent te
liggen op o.a. (meer) samenwerking
met kollega's en/of loonwerkbedrij-
ven. Een tweede aspekt betreft het
verwerven van inkomen uit nevenak-
tiviteiten; daarbij kan ondermeer
worden gedacht aan rekreatie, loon
werk en arbeidpools. In dit verband
spreekt de ZLM zich er nadrukkelijk
voor uit, dat part-time landbouwers
als volwaardige leden worden be
schouwd, waarvoor de ZLM zich
volledig inzet. Een derde aspekt be
treft de mogelijkheden van nieuwe
produktierichtingen. De markt als
zodanig is samengesteld uit talloze
deelmarktjes. Het is de zaak deze zo
optimaal mogelijk te bedienen. Dit
vraagt veel inventiviteit, doorzet
tingsvermogen en durf van de on
dernemer.
Aanpassingen van het bedrijf zal
veelal nodig zijn.in de vorm van in
tensivering van het bouwplan mid
dels arbeids- en kennisintensieve
produktie of het geven van meer toe
gevoegde waarde aan de produktie.
Intensivering van het bedrijf in sbe's
zal moeten worden gestimuleerd.
Afname van het aantal bedrijven en
de hiermee gepaard gaande bedrijfs-
vergroting (in sbe's) moeten worden
gezien als betrekkelijk autonome
ontwikkelingen.
De ondernemers, die bereid zijn tot
aanpassingen zullen de meeste kans
op overleven hebben. Van groot be
lang is, dat er voldoende en adekwa-
te opleidings- en scholingsmogelijk
heden (AOC, Landbouwpraktijk-
Vrijdag 16 november 1990
school) en een efficiënte, kwalitatief
hoogwaardige voorlichting beschik
baar zijn. Een specifiek probleem
vormt de bedrijfsopvolging. Bedrijfs
opvolging in gezinsverband wordt
steeds moeilijker. Wellicht dat ande
re ondernemingsstrukturen dan het
gezinsbedrijf een oplossingsrichting
kunnen aangeven. In dit verband is
het beter om te spreken van een per
soonlijke onderneming dan van een
gezinsbedrijf.
Het bovenstaande heeft als konse-
kwentie, dat de landbouworganisa
ties - dus ook de ZLM - bij de belan
genbehartiging meer accent zullen
moeten leggen op het voorwaarden
scheppend beleid en minder op het
markt- en prijsbeleid. De dienstver
lening naar de leden toe (individueel
en kollektief) zal een zwaarder ge
wicht moeten krijgen.
De ZLM zal stimulerend moeten op
treden in het aanpassingsproces van
de land- en tuinbouw, dus aan de
produktiezijde. Aan de markt- en
afzetzijde zal de ZLM aktief moeten
inspelen op veranderde strukturen,
waarbij koöperaties voor de ZLM
het aanknopingspunt vormen, maar
waarbij de waarde van de zelfstandi
ge handel en industrie niet moet
worden vergeten.
Onvermijdelijk is het, dat de onder
nemer bij het produceren voor de
markt een stuk vrijheid zal moeten
inleveren onder meer door zakelijke
kontrakten aan te gaan op basis van
kwaliteit en kwantiteit. Door de ver
minderde marktondersteuning zal de
ondernemer niet meer vooraf de ga
rantie hebben van een vaste prijs
voor zijn produkt. Het zal van de
ondernemer een mentaliteitsveran
dering vergen om aan deze nieuwe
situatie te wennen. De ZLM stelt -
zich ten doel dit proces zo goed mo
gelijk te begeleiden, waarbij de on
dernemer voldoende tijd moet krij
gen om zich aan de nieuwe situatie te
kunnen aanpassen.
Struktuur van de ZLM
De bestuurlijke struktuur van de
ZLM dient gebaseerd te blijven op
afdelingen en kringen. Het proces
van samenwerking en fusies tussen
afdelingen en mogelijk ook kringen
zal doorgaan. Dit proces, dat
gestoeld moet zijn op vrijwillige ba
sis, zal worden gestimuleerd. De
ZLM-kultuur, waarbij ieder zijn
zegje kan doen, moet (vooralsnog)
blijven bestaan, evenals de huidige
vergaderstruktuur van de ZLM. Er
moet gestreefd worden naar een ver
betering van de doelmatigheid van
het vergaderen. Het HB zou meer de
nadruk moeten leggen op het nemen
van beleidsbeslissingen. De omvang
van het HB zou teruggebracht kun
nen worden door fusies tussen krin
gen en door kringvoorzitters bij
voorkeur te laten fungeren als voor
zitters van de diverse ZLM-
kommissies. Dit laatste is overigens
reeds vastgelegd in de statuten. Bin
nenkort zal de herstrukturering van
ZLM-kommissies worden geëvalu
eerd. Voorstellen hieromtrent zullen
worden afgewacht. Ook het funktio-
neren van de ledenraad dient t.z.t.
aan een beoordeling te worden on
derworpen.
In de struktuur en de werkwijze van
de ZLM is een centraal punt de be
trokkenheid van haar leden bij de
organisatie. Dit moet een permanent
punt van aandacht zijn en blijven,
omdat de betrokkenheid één van de
meeste fundamentele zaken van de
ZLM als organisatie betreft. De
ZLM ziet het als een primaire taak
om deze betrokkenheid te vergroten.
Sekretariaat
Meer accent op voorwaardenschep
pend beleid, waarbij m.n. de dienst
verlening naar de leden toe meer in
beeld komt, stelt eisen aan de orga
nisatie en kwaliteit van het sekretari
aat. Er is behoefte aan stimule-
ring(en)begeleiding van vernieuwen
de initiatieven in de landbouw. Ook
is behoefte aan juridische advise
ring, informatie op het gebied van
milieu en public relations. Binnen de
ZLM worden wat de taakverdeling
betreft nadere afspraken gemaakt
tussen sekretariaat en SEV.
Daarnaast komt de vraag steeds na
drukkelijker naar voren om op deze
terreinen samenwerking te zoeken
met derden; te denken valt aan in
stellingen van de ZLM en aan andere
landbouworganisaties. Er valt na
melijk een toenemende behoefte
waar te nemen om voor bepaalde
terreinen specialisten aan te stellen.
Samenwerking op bepaalde onder
delen zijn reeds gemaakt. Mogelijk
heden tot verdergaande samenwer
king zijn een voortdurend punt van
aandacht. Daarbij moet de positie
van de eigen organisatie niet uit het
oog worden verloren. Als het gaat
om samenwerking tussen -de land
bouworganisaties dan moet deze in
eerste instantie binnen het KNLC
worden gezocht. Ten aanzien van de
dienstverlening verdient het aanbe
veling te onderzoeken welke voorde
len een rechtstreeks lidmaatschap
van het KNLC heeft,
wat betreft de huisvesting is besloten
om in Goes een nieuw kantoor te la
ten bouwen. Strikt organisatorisch
hoeft het kantoor in Zevenbergen
niet te worden gehandhaafd, maar
de psychologische aanwezigheids-
faktor speelt een belangrijke rol.
Diensten van de ZLM
SEV
Tenminste handhaven, zonodig uit
breiden. Organisatie van de SEV
kan nader bekeken worden tegen de
achtergrond van de landelijke ont
wikkelingen.
ZLM land- en tuinbouwblad
Vooralsnog handhaven van het
ZLM-blad in zijn huidige vorm. Er
zal nader bekeken worden wat de fi
nanciële konsekwenties zijn om deel
te nemen aan het 3CLO-blad Oogst.
Onderwijs
Door fusies in het onderwijs is de
administratieve onderwijstaak van
de ZLM sterk teruggelopen. De
ZLM heeft deze taak inmiddels via
fusie bij derden (COA) onderge
bracht. Bestuurlijk blijft de ZLM
nauw betrokken bij het onderwijs.
Sekretariaat
De deskundigheid en de dienstverle
ning van het sekretariaat zullen op
zijn minst op het huidige niveau
moeten worden gehandhaafd.
Aanverwante organisaties
De ZLM werkt nauw samen met de
Plattelands Jongeren Zuid en de
Ned. Bond van Plattelandsvrouwen
afdeling Zeeland en afdeling Noord-
Brabant. De ZLM zal de financiële
ondersteuning van het algemene
werk van deze organisaties afbou
wen; het agrarische werk blijft de
ZLM steunen.
De ZLM zal een aantal eigen aktivi-
teiten ontplooien specifiek voor
agrarische vrouwen en -jongeren. De
ZLM heeft hier een eigen verant
woordelijkheid. Over de vorm en in
houd dient overleg gevoerd te wor
den met de betrokken organisaties.
De betrokkenheid van agrarische
jongeren en vrouwen bij de ZLM is
een punt van aandacht. Voorstellen
van de inmiddels ingestelde integra
tiekommissie zullen worden af
gewacht.
Instellingen van de ZLM
De bestuurlijke binding tussen de
ZLM en zijn instellingen OVM, Ac
countantsunie en Gropatax (50%),
dient onverkort gehandhaafd te blij
ven. Nagegaan wordt of in het licht
van het voorgaande samenwerking
op onderdelen mogelijk is. In eerste
instantie lijkt de Accountantsunie de
meeste aanknopingspunten voor sa
menwerking te bieden (SEV).
Financiën
In het voorgaande is gepleit voor
versterking van de dienstverlening
en handhaving, zo mogelijk verster
king van de bestaande taken van de
ZLM. Afhankelijk van de vraag
hoeveel rek er nog zit in het
contributie-elastiek dienen op ter
mijn nieuwe financieringsbronnen te
worden gevonden. Toepassing van
het profijtbeginsel lijkt onder voor
waarden een aanvaardbare moge
lijkheid. Daarnaast kan gedacht
worden aan kostenbesparing door
samenwerking met derden (zusteror
ganisaties en ZLM-instellingen). Het
lijkt niet goed mogelijk de huidige
kosten zonder meer terug te brengen
zonder het funktioneren van de
ZLM geweld aan te doen. Een be
langrijke inkomstenbron van de
ZLM zijn de donaties. Om de ZLM-
exploitatie niet al te afhankelijk te
laten zijn van deze inkomsten zou er
bij de normale exploitatie van de
ZLM meer accent moeten worden
gelegd op andere inkomstenbron
nen, te weten contributie en profijt
beginsel.
Maatschappelijke kontakten
De ZLM onderhoudt vele maat
schappelijke kontakten. Het lijkt
zeer gewenst deze maatschappelijke
kontakten te handhaven en waar
mogelijk uit te bouwen. Dit tegen de
achtergrond van het voorwaarden
scheppend beleid en het maatschap
pelijk aanzien van de land- en tuin
bouw. Een goede PR voor de land
en tuinbouw is van het grootste be
lang. In de naaste toekomst zal dit
sterk de aandacht moeten hebben in
de volle breedte. Zowel landelijk
(LBS, 3 CLO), regionaal (provincia
le organisaties) als lokaal (kringen,
afdelingen) liggen hier belangrijke
taken.
15
