Oostenrijk verlangt en vreest
het lidmaatschap van de EG
Hoe staat het met de toetreding van
Oostenrijk tot de Europese Gemeen
schap? Hoe denken de Oostenrijkers
daarover en wat zijn de voor- en na
delen voor hen en voor ons? Wij
reisden naar de Cateringvakbeurs
'Alles für den Gast' in Salzburg, die
van 3 tot 7 november gehouden
werd. Wij spraken er met Oostenrij
kers, met de deelnemers uit Neder
land en - last but not least - met ir.
Jean Rummenie, onze Adjunkt
Landbouwattaché in Wenen.
Oostenrijk geniet grote bekendheid
als vakantieland. Het lijkt wel de
hoofdfunktie van dit land om roe-
risten te ontvangen, maar er is ook
een zeer omvangrijke industrie die
Oostenrijk inkomen en welvaart be
zorgt. De Oostenrijkers vinden het
heel jammer dat het toerisme de
laatste tijd terug loopt, vorig jaar
zelfs met bijna 10%. De reden? De
mensen willen na verloop van tijd
gewoon weer een ander land zien.
Oostenrijk is tweemaal zo groot als
Nederland. Het aantal inwoners be
draagt 7,5 miljoen, half zo veel dus
als in Nederland. Oostenrijk kent
een 300.000 kleine landbouwbedrijf-
jes, die hun grondstoffen het meest
kopen bij de Coöperatie en hun pro-
dukten via dezelfde Coöperatie af
zetten.
Oostenrijk voerde vorig jaar voor
zo'n 500 miljoen gulden in vanuit
Nederland en voerde voor een 100
miljoen gulden uit naar ons land.
Oostenrijkers exporteren een kwart
van hun Bruto Nationaal Produkt.
In Nederland is dat meer dan de
helft. Oostenrijk is sinds 1955 een
vrij en neutraal land en maakt deel
uit van de groep EFTA-landen.
Waarom Nederland naar de
beurs in Salzburg
Waarom nam Nederland deel aan de
'Alles für den Gast' beurs in Salz
burg? Het ministerie van Land
bouw, Natuurbeheer en Visserij gaf
daar drie redenen voor aan:
1. Oostenrijk is nu nog een land dat
kwantitatieve invoerbeperkingen en
tarifaire belemmeringen kent voor
tal van landbouwprodukten. Ons
landbouwministerie verwacht echter
dat de onderhandelingen tussen de
EG en de EFTA binnen afzienbare
tijd in een stroomversnelling komen.
Die moeten leiden tot wederzijdse
afbouw van handelsbarrières. Daar
door krijgt (ook) Nederland meer
kansen op de Oostenrijkse markt,
dan tot nu toe het geval was.
2. Nu Oostenrijk in de wachtkamer
zit van de Europese Gemeenschap is
het van belang tijdig en regelmatig
het 'Nederlandse gezicht' te laten
zien.
3. Aan deze beurs namen een 900
bedrijven deel uit meer dan 20 lan
den, maar wat belangrijker is dat
voor het eerst Oosteuropese landen
aan deze beurs deelnamen, omdat de
visumplicht in veel van deze landen
werd afgeschaft.
Het bedrijfsleven pakte die gedach-
tengang op. Zeven bedrijven de
monstreerden hun produkten in de
Holland-stand die er - zoals gebrui
kelijk op beurzen - weer aantrekke
lijk en opvallend uitzag. Buiten de
stand showde Onion Specialities
Holland B.V. - inmiddels geheel in
Deense handen - uit St. Maartens
dijk haar gebakken uitjes en andere
lekkernijen. De goulash-soep vond
gretig aftrek en Serwin Evers, de op
vele beurzen overtuigende sales
manager, vertelde ons belangrijke
dingen over de Oostenrijkse markt,
zoals wie naar Oostenrijk produkten
wil exporteren moet het zeker niet in
bulkprodukten, maar in hoogwaar
dige kwaliteitsprodukten en speciali
teiten zoeken. Wie naar Oostenrijk
wil exporteren moet dat land ook
nooit en te nimmer als verlengstuk
van Duitsland zien, ook al praat
men er Duits. Wie naar Oostenrijk
wil exporteren moet beseffen dat de
Oostenrijkse import slechts 10% is,
van wat Duitsland importeert. Wie
naar Oostenrijk wil exporteren moet
tenslotte de allerbeste kwaliteit kun
nen bieden, betrouwbaar zijn en ser
vice kunnen verlenen. Die faktoren
wegen zwaarder dan de hoogte van
de prijs (binnen zekere grenzen na
tuurlijk).
12
Inmiddels heeft de Oostenrijkse Re
gering twee bepalingen van het
Staatsverdrag uit 1955 - dat het land
een neutrale buitenlandse politiek
oplegde - als verouderd verklaard.
Daarmee heeft Oostenrijk een eerste
stap gezet tot afschaffing van de
neutraliteit, om dit obstakel bij toe
treding tot de EG uit de weg te rui
men. De twee bepalingen hebben be
trekking op militaire en ekonomi-
sche terreinen. Verwacht wordt dat
de geallieerden met wie in 1955 het
neutraliteitsverdrag gesloten werd,
geen protest zullen aantekenen.
Al met al blijkt dat Oostenrijk zich
aan het warm lopen is, om aan de
reis naar de EG te beginnen.
Franz Vranitzky, de Oostenrijkse
kanselier, is al begonnen de boeren
te beloven dat zodra Oostenrijk lid is
van de EG de eerste stap zal zijn de
export van landbouwprodukten op
te voeren. In Salzburg werd - gelet
op de omstandigheden van de
Oostenrijkse landbouw - betwijfeld
of die belofte (ook maar een beetje)
hout snijdt. 'Boeren paaien', zei mij
iemand. Wolfgang Schüssel, Wirt-
schaftsminister in Oostenrijk, ver
klaarde op de 'Ondernemingsweek'
in Wenen, die van 5 tot 8 november
gehouden werd, dat veel regelingen
die nu nog aan veel bedrijfstakken
bescherming bieden grondig moeten
worden herzien in het kader van het
EFTA-EG overleg.
Berglandschap in Oostenrijk
De analyse van Rummenie
Uit ons boeiend gesprek met Jean
Rummenie, Adjunkt Landbouwat
taché in Wenen, noteerden wij dat
Oostenrijk sinds 1972 een vrijhan
delsovereenkomst met de EG heeft.
Daarvan is evenwel de landbouw
buitengesloten. Oostenrijk maakt
deel uit van de groep EFTA-landen.
Jammer genoeg zijn de besprekingen
tussen EFTA en EG weer vertraagd.
Er is een studie gemaakt - op basis
van de prijzen in 1987-1988 - van
wat de gevolgen voor Oostenrijk
zouden zijn als het Europese Land
bouwbeleid in dat land zou worden
toegepast. Het resultaat was erg ne
gatief. Het totale bruto inkomens
verlies zou 5,7 miljard Oostenrijkse.
Shillings bedragen. Omdat sommige
kostenposten ook lager uitvielen was
er een netto-inkomensverlies van de
totale landbouw van ruim 3,5 mil
jard Oostenrijkse Shillings. Dat is
10% inkomensdaling voor de gehele
landbouwbevolking. Zo'n bereke
ning maakt de Oostenrijkse boeren
niet zo enthousiast om de EG binnen
te stappen. Bovendien is hun kon-
kurrentiepositie zwak.
Er zijn ongunstige natuurlijke pro-
duktieomstandigheden (bergen en
dalen).
De struktuur van de bedrijven is
slecht. De bedrijfjes zijn klein. Zo
houdt de gemiddelde Oostenrijkse
veehouder slechts 7 koeien. Onge
veer 2% van de melkveehouderij
bedrijven heeft 30 koeien of meer.
In het voormalige West-Duitsland is
de gemiddelde melkveebezetting 15
koeien en houdt 38% van de bedrij
ven 30 koeien of meer.
De bedrijfsonkosten zijn hoog op de
Oostenrijkse boerenbedrijven. De
traktoren en de landbouwmachines
kosten in Oostenrijk 10% meer dan
in de EG. Dieselolie is er 33% duur
der en voor de gewasbescher
mingsmiddelen moet 10-15% meer
betaald worden dan in de EG.
De produktiviteit is gering op de
Oostenrijkse landbouwbedrijven,
hetgeen, gelet op de hiervoor ge
noemde punten, geen verbazing
wekt.
Na deze analyse voegt Rummenie
daar aan toe dat de levensmiddelen
industrie slecht af is, als Oostenrijk
in de EG zit. De Oostenrijkse markt
wordt nu nog zwaar beschermd. Er
is mede daarom nu nog een gedetail
leerde wetgeving. Er is en wordt wei
nig aan innovatie gedaan, omdat de
levensmiddelenbedrijven kleinscha
lig zijn. Bovendien is er in zekere zin
een monopolie van de Raiffeisenor-
ganisatie die in Oostenrijk heel sterk
is en 60% van de omzet in handen
heeft. Samengevat zou je kunnen
zeggen dat de zwakte en de bescher
ming die tot nu toe verborgen geble
ven zijn, straks aan het licht zal
komen.
Beschouwingen
Uit de gevoerde gesprekken komt
een beeld naar voren van wel bij de
EG willen behoren, maar er evenzeer
bang voor te zijn. Een mengeling
van beschouwingen passeert de
revue.
Oostenrijk als geheel denkt baat te
hebben van een toetreding, maar de
landbouw denkt slecht af te zijn met
een lidmaatschap. Verwacht wordt
dat als Oostenrijk lid wordt van de
EG er voor de landbouw wel een
overgangsregeling zal komen, net als
indertijd met Spanje en Portugal.
Oostenrijk wil internationaal meer
betekenen dan tot nu toe. Misschien
moet het dat ook wel. Oostenrijk is
lid geworden van de Veiligheids
raad. Mogen er oorlogsvliegtuigen -
in verband met de Golfcrisis - over
het neutrale Oostenrijk vliegen? Nu
de Oost-West verhoudingen totaal
veranderd zijn en de handel met
Oost-Europa gemakkelijker en in
tensiever wordt kan Oostenrijk ais
'hart van Europa' een belangrijke
rol spelen. Wenen, wel genoemd de
'draaischijf' naar Oost-Europa,
kent veel handelshuizen, die gespeci
aliseerd zijn in ruilhandel-
transakties. Omdat veel Oost-
Europese landen arm zijn aan geld,
maar soms wel bepaalde produkten
over hebben, zou die Weense ruil-
funktie verbreed kunnen worden.
De nieuwste ontwikkelingen in de
EG geven wel diskussiestof. Wat zal
de uitkomst van het GATT-overleg
zijn op het prijspeil in de Europese
Gemeenschap? De prijzen (als ge
volg van minder prijssteun) zijn de
laatste jaren toch al gedaald. Daar
door is het verschil met de Oosten
rijkse landbouwprijzen (die hoger
liggen) nog weer groter geworden.
Nederlandse kansen
Na de gesprekken met de deelnemers
op de beurs en met onze Adjunkt
Landbouwattaché kan de balans
voor Nederlandse kansen worden
opgemaakt. Oostenrijk is nu nog een
moeilijke markt vanwege grensbar-
rières en veel beschermende wetge
ving in eigen land, maar de politieke
'top' in Oostenrijk wil liberalisering.
De afzet van bloemen en potplanten
die nu aardig loopt krijgt zeker veel
meer kansen als Oostenrijk in de EG
komt. Ook voor groenten en fruit
liggen er straks veel meer afzetmoge
lijkheden, omdat de Oostenrijkse
tuinbouw heel primitief is en er een
groothandelsmarkt in Wenen is, een
stad met 1,7 miljf>en inwoners. Het
leveren van veevoer naar Oostenrijk
biedt voor Nederland straks kansen.
Veehouderijprodukten, zoals eieren,
pluimveevlees, varkensvlees en
kalfsvlees mogen rekenen op afzet
naar Oostenrijk, mits geen bulkpro-
dukt, ekologisch vriendelijk, hoog
waardig en natuurlijk. De Oostenrij
ker is er trots op dat zijn grond nog
schoon, zijn produkt nog zuiver en
de produktie en bereiding van voed
sel nog zo natuurlijk plaats vindt.
"Kaas, zonder melkvet, dus nep-
kaas, zie ik de Oostenrijker nog niet
eten", zei één van de beursmensen.
De vraag naar de kansen voor de af
zet van zuivel naar Oostenrijk bleef
onbeantwoord. "Niet in te schat
ten", zei een kenner van de Oosten
rijkse markt.
Over de export van Oostenrijks fok-
vee naar Nederland werd wat scham
per gedaan. Vorig jaar ging er wel
8000 stuks fokvee naar Nederland,
maar de opmerking werd geplaatst
"was het fokvee?" Over de export
kansen van Nederlands vee of sper
ma naar Oostenrijk, kwam van nie
mand een zinnig antwoord.
Samengevat liggen er voor Neder
land zeker extra afzetmogelijkheden
naar Oostenrijk, als dit land deel uit
maakt van de EG, misschien liggen
er via Oostenrijk kansen achter en
rond dit land. In ieder geval moet
Nederland in Oostenrijk goed be
kend blijven, niet als land waar de
toerist vandaan komt, maar als toe
komstige handelspartner. Rumme
nie ziet het zo: "Psychologisch is
Oostenrijk nog lang niet in de EG en
dus ver weg van Nederland, maar in
werkelijkheid niet". Oostenrijk ver
langt en vreest het lidmaatschap van
de EG. Nederland verlangt naar
Oostenrijk als handelspartner en
vreest dit land niet.
Piet Westra
Vrijdag 16 november 1990
Zal het gat nog verder vergroot wor
den en zo ja, hoeveel? Dan wordt de
schade voor de landbouw in Oosten
rijk nog groter dan 3,5 miljard
Shilling.
Oostenrijk loopt zich al warm
Er mogen dan veel twijfels en vragen
zijn van de kant van de landbouw,
de Oostenrijkers zetten toch door
om in de EG te komen. Dat blijkt uit
de hierna te noemen ontwikke
lingen.
Toen op 29 juni vorig jaar het
Oostenrijkse Parlement, bestaande
uit 183 leden, zich uitsprak voor het
aanvragen van het lidmaatschap van
de Europese Gemeenschap, stemden
alleen de zeven "Groenen" tegen.
Dr. Gerhard Weber van de Oosten
rijkse Industriële Ondernemingsor
ganisatie V.Ö.I. verklaart enige tijd
daarna dat deze stap het belangrijk
ste besluit is in politieke en ekonomi-
sche zin sinds Oostenrijk in 1955 on
afhankelijk werd na sluiting van het
Staatsverdrag met Amerika, Frank
rijk, Groot-Brittannië en de Sovjet
Unie. Weber voegde er aan toe te
verwachten dat Oostenrijk al in 1994
zal kunnen worden toegelaten tot de
EG.
Jean Rummenie
