Minder werk, meer appels
Op tijd aanvragen
Beperkt aantal rassen
Fruitteler Jan Luteijn teelt kolombomen
Mens en Bedrijf
Inkomensbronnen buiten het bedrijf
Fruitteler Jan Luteijn uit het Zeeuwsvlaamse Breskens heeft een klein
deel van zijn boomgaard ingeplant met zogenoemde kolombomen.
Deze bomen worden zodanig opgekweekt dat ze over de hele lengte
van de stam korte zijtakjes hebben in plaats van de vier a vijf gestel-
takken van 'normale' bomen. Het voordeel van deze manier van
fruittelen is dat een jonge aanplant veel sneller in produktie is. Ver
der is de arbeidsbehoefte per kilo fruit veel geringer en komt de pro
duktie bovendien op een hoger niveau te liggen.
Er zijn wel veel meer bomen per hec- twee kilo komen, ligt een produktie
om
tare nodig. Voor Luteijn is dat geen
enkel probleem, want hij teelt zijn
plantmateriaal zelf en de knipbomen
die voor de traditionele manier van
aanplant niet geschikt zijn voldoen
vaak uitermate goed als ko
lombomen.
'Aan de basis van een goed rende
ment van je bedrijf ligt het uitplan-
ten van een goede boom', zegt Jan
Luteijn. Dat is de aanleiding dat hij
zijn bomen zelf kweekt.
'De door boomkwekers geleverde
bomen zijn voor een groot deel niet
geschikt om uitgeplant te worden,
omdat er onvoldoende takken aan
zitten of de takken niet op de goede
hoog'te zitten. Je ziet dit het sterkst
bij éénjarige geoculeerde bomen en
in veel mindere mate bij handver-
edelde. Bij handveredeling wordt de
onderstam al vóór het uitplanten in
de schuur geënt. Deze vermeerde
ringsmethode vindt steeds meer op
gang'. Luteijn gebruikt de 'goede'
bomen voor traditionele beplantin
gen, waarbij hij ongeveer 4000 bo
men per hectare plant. Bomen die te
weinig zijtakken - waaruit zich de
gesteltakken vormen - hebben of an
derzins niet goed zijn, knipt hij terug
tot circa een halve meter hoogte. Het
volgend jaar lopen deze 'knipbo
men' weer uit, en het is de bedoeling
dat er dan wel voldoende zijtakken
aankomen. Zoniet, dan worden de
knipbomen nogmaals teruggeknipt.
Om als kolombomen te dienen heeft
de boom geen gesteltakken nodig.
De aanleiding om met kolombomen
te gaan experimenteren is dan ook
dat op deze manier een goede be
stemming werd gevonden voor de
'mislukte' knipbomen.
Dat neemt niet weg dat Luteijn veel
vertrouwen heeft in de kolombo
men. 'Het is een simpel systeem. Als
een systeem niet simpel is kan het
nooit goed functioneren. Dan moet
je er al helemaal niet mee beginnen.
Als dit systeem lukt, dan weet je dat
je er wat aan hebt. En mocht het
toch mislukken, dan is dat geen
ramp. De investering is in mijn geval
niet al te hoog, omdat geplant wordt
met 'mislukte' bomen en volstaan
kan worden met tonkinstokken in
plaats van dure palen en draad. Als
het niets wordt kunnen we er zo de
snoeihoutversnipperaar in zetten
Wigwam
Luteijn laat de kolombomen, 10.000
per hectare, langs tonkinstokken
omhoog groeien tot een hoogte van
ruim twee meter. In de rij staan
steeds drie bomen in driehoeksver-
band bij elkaar. In de driehoek staan
de bomen ongeveer een meter van el
kaar. De stokken waarlangs de bo
men groeien zijn per drie-eenheid
schuin naar elkaar toe in de grond
gestoken, zodanig dat ze een soort
wigwam vormen. Daar waar de drie
stokken elkaar kruisen, op ruim een
meter boven de grond, zijn ze sa
mengebonden. De bomen worden
op dit kruisingspunt langs de buiten
kant van de stokken geleid, zodat ze
voldoende groeiruimte hebben.
Van de bovenste helft van de bomen
- boven het kruisingspunt - komt de
produktie, zo verwacht Luteijn.
'Boven de kruising krijgt elk van de
drie bomen veel ruimte, de boven
kant is de beste kant: voldoende
licht en lucht. Ik verwacht dat als de
bomen in volle produktie zijn er aan
elke boom wel vijf kilo appels'kun
nen komen aan alleen het bovenste
deel. Bij tienduizend bomen per hec
tare is dat al een produktie van 50
ton. Als er dan aan de onderste helft
van iedere boom ook nog eens één of
Vrijdag 9 november 1990
van 60 tot 70 ton per ha in het ver
schiet. En dat zonder binden en
buigen'.
'Dat de kolombomen snel in pro
duktie zijn blijkt nu al. In hun eerste
groei-jaar hangt er al een oogst van
0,5 kilo per boom. Dat is al vijf ton
fruit per hectare. En: hoe sneller je
in produktie bent, hoe sneller je ook
in kunt spelen op nieuwe rassen'.
De Zeeuwsvlaamse fruitteler ver
wacht dat in de kolombomen niet
gebogen of gebonden hoeft te wor
den, waardoor een enorme arbeids
besparing ontstaat. 'Van 1000 naar
4000 bomen per hectare nam het
aantal snoeiuren per kilo fruit met
de helft af en kwam de plukcapaci-
teit zo'n 30 procent hoger te liggen.
De arbeidsbesparing bij de overgang
van 4000 naar 10.000 bomen per
hectare lijkt nog veel groter te wor
den, doordat er geen gesteltakken
zijn die uitgebogen en opgebonden
moeten worden. Verder neemt de
hoeveelheid arbeid per kilo fruit ui
teraard af bij een toename van het
plantgetal'.
'We doen het vaak anders dan ande
ren', besluit Luteijn. 'Dat wil niet zeg
gen dat we het beter doen. Een ie
der probeert het zo goed mogelijk te
doen in zijn situatie, niets meer en niets
minder'.
Lex Kattenwinkel
Jan Luteijn geeft aan van welk deel van de bomen hij de grote produktie
verwacht
Jan Luteijn is in 1960 met fruitte
len begonnen, toen hij samen
met zijn broer het ouderlijk ak
kerbouwbedrijf overnam. Tot
1986 is het één bedrijf gebleven,
waarbinnen Jan fruitteler was en
zijn broer akkerbouwer. In ver
band met toekomstige bedrijfs
overname is het bedrijf in 1986 op
gesplitst in een fruitteelt- en ak
kerbouwbedrijf. Op het fruit -
teeltbedrijf werkt Jan Luteijn nu
in maatschap met zijn zoon Jac
ques. Daarnaast heeft Jacques
nog een eigen fruitteeltbedrijf.
In totaal hebben de Luteijns on
geveer 30 ha fruit. De maatschap
Luteijn teelt slechts vijf verschil
lende fruitrassen: de appelrassen
Jonagold, Cox en Elstar en de
perenrassen Doyenné en Confe
rence. De teler vindt dat je uit
concurrentie-overwegingen al
leen die rassen moet telen die je
beter kunt telen dan een ander.
'In Frankrijk zijn de omstandig
heden om Golden Delicious te te
len beter dan in Nederland. Laat
de Fransen dan maar Golden te
len, en ons rassen die bij hen
minder goed lukken zoals Jona
gold. Dat ras komt in Frankrijk
onvoldoende op kleur, doordat
de nachten er te warm zijn. Bij
ons is het klimaat bijna ideaal
voor de Jonagold'. Bijna de helft
van het oppervlak van de bedrij
ven van vader en zoon Luteijn is
met Jonagold ingeplant.
Het fruit wordt geveild op veiling
G elder malsen. Het transport
daarheen levert volgens Luteijn
geen problemen op. Dit hangt sa
men met het geringe aantal ras
sen: als er aanbod is is er veel
aanbod, zodat er niet met halve
vrachten hoeft te worden gere
den. Per vracht wordt 20 ton
meegenomen, dat wil zeggen dat
er voor een hectare fruit twee
keer naar de veiling gereden moet
worden. Straks wellicht drie keer
De bomen worden langs de buitenkant van de tonkinstokken geleid.
Het inkomen uit het bedrijf kan aangevuld worden met verschillende
subsidies, uitkeringen, beurzen en premies.
Daarmee kan het gezinsinkomen soms aanzienlijk worden opgekrikt.
Een aantal van deze inkomensbronnen stippen we aan. Ga steeds na
of deze mogelijkheden wel voldoende worden gebruikt.
Er zijn een aantal subsidieregelingen
in land- en tuinbouw die direct geld
op kunnen leveren als u aan de voor
waarden voldoet. Eén belangrijke
voorwaarde is meestal: op tijd aan
vragen.
Zo is subsidie mogelijk voor een
aantal met name genoemde investe
ringen die te maken hebben met een
betere kwaliteit van de produktie,
betere arbeidsomstandigheden en
een beter milieu. Het 'besluit struc
tuurverbetering landbouwbedrijven'
en de 'complementaire regeling voor
investeringen in landbouwbedrijven'
maken 15 tot 25 procent subsidie
mogelijk.
Jongeren die zelfstandig een land- of
tuinbouwbedrijf gaan exploiteren
kunnen een bijdrage in de vestigings
kosten van maximaal 37-500 gulden
krijgen.
Bijdragen voor het bouwen van
mestopslag zijn mogelijk via subsi
die en via belastingfaciliteiten.
Zoogkoeienhouders, schape-
vleesproducenten en stierenmesters
kunnen een EG-premie krijgen.
Sociaal
De sociale wetgeving geeft ook
zelfstandigen bepaalde rechten, die
soms flink aan het gezinsinkomen
kunnen bijdragen.
Kinderbijslag wordt meestal wel
aangevraagd, evenals een studie
beurs voor studerende kinderen.
Maar een beroep op de AAW (alge
mene arbeidsongeschiktheidswet)
wordt nog wel eens vergeten. Als een
zelfstandige, zijn meewerkende
vrouw of een meewerkend kind ge
heel of gedeeltelijk arbeidsonge
schikt wordt heeft hij of zij na 52
weken waarschijnlijk recht op een
AAW-uitkering.
Als u een AAW-uitkering hebt en
uw totale inkomen (bedrijfsinkomen
uitkering) ligt beneden het zoge
naamde sociaal minimum (nu
2374,74 bruto per maand voor een
echtpaar), dan hebt u mogelijk recht
op een toeslag op uitkering op grond
van de Toeslagenwet.
Ook dit jaar kunnen mensen met een
niet te hoog inkomen en een dure
ziektekostenverzekering een tege
moetkoming in de premie krijgen.
Overigens is ook een studiebeurs af
hankelijk van het inkomen van de
ouders.
Iemand die 65 jaar is geworden weet
dat hij recht heeft op een AOW-
uitkering. Als een van-de partners 65
jaar is maar de ander nog niet en de
laatste heeft geen inkomen (meer)
uit arbeid, dan kan men een toeslag
op de AOW ontvangen. Daarmee
wordt de totale uitkering gelijk aan
de AOW voor twee 65-plussers. Dit
gaat overigens niet op als de jongere
partner nog een inkomen heeft om
dat beidén een man-vrouw
maatschap zijn aangegaan.
Bij bedrijfsbeëindiging vóór de
65-jarige leeftijd kunt u ook een be
roep doen op de Inkomensvoorzie
ning voor Oudere en gedeeltelijk Ar
beidsongeschikte gewezen Zelfstan
digen. Bij deze regeling telt het eigen
vermogen maar heel beperkt mee.
Hij geeft een uitkering op basis van
het sociaal minimum. Dit kan soms
ook bedrijfsoverdracht vóór uw
65-ste vergemakkelijken.
Bij veel regelingen speelt het inko
men een belangrijke rol als u er voor
in aanmerking wilt komen. Vaak
moet u aantonen dat uw inkomen
onder een bepaalde grens blijft. Dit
moet dan aan de hand van de meest
recente inkomensgegevens. Daarom
is het heel belangrijk dat u steeds zo
snel mogelijk in het bezit bent van de
boekhouding over het afgelopen
jaar.
Boekhouden
Uw boekhouder kan daar veel aan
doen. Maar de boekhouder is uiter
aard afhankelijk van u. Als u op tijd
en compleet de gevraagde gegevens
aanlevert dan heeft een goede boek
houder de boekhouding steeds op
tijd klaar.
Een goede boekhouder kan u in veel
gevallen ook wijzen op de bovenge
noemde manieren om uw inkomen
aan te vullen. Hij zal u zonodig ver
wijzen naar de sev voor nadere in
formatie.
Douwe A. Hollenga
Tijdig aanvragen scheelt geld
15
