Echtgenote kan kiezen
"Ik wil geen boer worden"
Bewust bij meewerkaftrek gebleven
Beloningsvorm aanpassen aan de omstandigheden
Mens en Bedrijf
Op veel bedrijven werkt de boer samen met de boerin, de meewerken
de echtgenote. Vaak dragen beiden bij aan ondernemingsaktiviteiten
als risiko dragen, verschaffen van kapitaal, meedenken, meebeslis
sen, optreden naar buiten toe door kontakt met derden en organisa
ties. De mate waarin de meewerkende echtgenote meewerkt bepaalt
mede de gewenste beloningsvorm. De echtgenote kan daarbij kiezen
uit de man-vrouw maatschap (mede ondernemerschap), reële belo
ning en de meewerkaftrek. Zij kan ook bewust kiezen voor een full
time-baan als huisvrouw en moeder of een baan buitenshuis.
Dat is nodig om, sterk te staan bij de
fiscus. Reële beloning is mogelijk bij
minimaal 9000 gulden arbeidsver-
goeding, dan telt het fiscaal mee.
Per jaar kan gekozen worden voor
meewerkaftrek of voor reële belo
ning. Reële beloning komt in de
praktijk nog niet veel voor.
Willen en kunnen
Het is aannemelijk dat de inhoud
van de bedrijfsarbeid van de boerin
zal veranderen, maar de tijd die ze er
aan zal moeten besteden zal eerder
-toe- dan afnemen. Het gezinsbedrijf
zal haar arbeid nodig blijven heb
ben. Voor de keuzevrijheid en de
ontplooiingsmogelijkheden van de
boerin kan dit volgens sociaal eko-
nomisch voorlichtster J.
Kloosterboer-Buseman belangrijke
gevolgen hebben.
"De boerin heeft meestal niet, zoals
de boer, in haar jeugd voor het boe-
renberoep gekozen. Men mag daar
om tegenwoordig niet bij voorbaat
aannemen dat ze bij haar huwelijk
automatisch op het bedrijf gaat wer
ken en haar taak in het gezin of haar
belangstelling voor een baan bui
tenshuis daaraan ondergeschikt
maakt".
Bedrijf voorop
De SEV-ster van het Drents en Veen
koloniaal Landbouwgenootschap is
van mening dat het voor de vrouw
op het agrarisch gezinsbedrijf moge
lijk moet zijn om haar eigen keuze te
maken, ook als dat werk buitenshuis
betekent.
Volgens haar staat bij vrijwel ieder
een het bedrijfsbelang voorop. "Als
het met het bedrijf goed gaat, heeft
iedereen het beter. Dat bedrijfsbe
lang kan echter heel tegenstrijdig
zijn met de eerste keus van de vrouw
zelf. Vooral mensen die een eigen in
komen gehad hebben, vinden de
meewerkaftrek een noodoplossing".
De meewerkaftrek komt veel voor, u
kent hem vast. Daarnaast staat de
man-vrouw maatschap de laatste
tijd nogal in de schijnwerpers. De
belangstelling daarvoor groeit. Het
is de vraag of geld daarbij de beste
motivatie is. Er speelt meer!
Meewerkaftrek
De meewerkaftrek komt (nog) het
meest voor als beloningsvorm. Af
hankelijk van het aantal meegewerk
te uren mag een percentage van de
winst worden afgetrokken van het
belastbaar inkomen van de man.
Meewerkaftrek is mogelijk vanaf
525 meegewerkte uren.
Tussen 875 en 1225 uren is de mee
werkaftrek twee procent. Bij een in
komen van 50.000 gulden is de mee
werkaftrek dan 1000 gulden. Geen
hoge beloning voor boerin en be
drijf. De meewerkaftrek kan oplo
pen tot vier procent (bij meer dan
1750 uren).
"Veel vrouwen werken wel mee op
het bedrijf", meent J. Kloosterboer-
Buseman, "maar het komt veelal
niet tot uitdrukking. Uit onderzoek -
blijkt dat de boerin gemiddeld 47
uur per week besteedt aan huishou
delijke arbeid en kinderverzorging
en 22 uur aan werkzaamheden in en
voor het bedrijf. Bij melkveebedrij
ven gemiddeld 24Zi uur. Wat telt is
alleen het meerdere dan de gebruike
lijke (huishoudelijke) hulp".
Een administratie van de door de
partner gewerkte uren is niet ver
plicht, maar wel gewenst. Als ge
werkte uren worden bijgehouden
blijkt er vaak meer te worden meege
werkt dan werd aangenomen. Bij
een fiscale kontrole moet het aantal
gewerkte uren wel aannemelijk ge
maakt kunnen worden. Dan is een
administratie handig.
"We hebben er verschillende keren
over nagedacht. Bij de afweging
moet het ekonomische aspekt niet
het belangrijkste zijn, de persoonlij
ke omstandigheden spelen een grote
rol".
Han Reindsen
13
Reële beloning
In plaats van de meewerkaftrek kan
gekozen worden voor het toekennen
van een zelfstandige beloning aan de
meewerkende partner van de onder
nemer. Het bedrag van de beloning
Vrijdag 9 november 1990
Rika en Riekus Uneken uit Een West (Noord-Drenthe) zijn als vanzelf in het patroon van meewerkaftrek gerold,
maar hebben bewust gekozen om het niet te veranderen.
is voor de ondernemer aftrekbaar en
vormt voor de partner inkomen.
De vaststelling van de arbeidsbelo-
ning dient op een reële basis plaats te
vinden. Bij reële beloning is daarom
sprake van een schriftelijke overeen
komst, een 'arbeidsovereenkomst'.
Man en vrouw spreken daarbij ver
schillende zaken af, zoals:
de aard van de werkzaamheden
de omvang van de werk
zaamheden
de vergoeding per uur
de wijze van uitbetalen.
De beloning moet in verhouding
staan met het soort werk en de uren.
Maatschappen komen in de land,- en
tuinbouw veel voor. In het kader
van de bedrijfsopvolging tussen
ouders en kinderen, maar ook bij
andere samenwerkingsverbanden
zoals de man-vrouw maatschap. Een
(man-vrouw) maatschap ga je aan
voor een langere periode.
"Een maatschap moet je niet maar
even regelen. Een maatschap vraagt
een specifieke behandeling waar een
groot aantal aspekten aan zitten",
aldus J. Kloosterboer-Buseman. Bij
een (man-vrouw) maatschap speelt
de gelijkwaardigheid een grote rol:
leiding geven en het beleid bepalen
gebeurt in onderling overleg en sa
menwerking. Als uitgangspunt voor
het aangaan van een maatschap
geldt, dat het bedrijf mede voor re
kening van de partner moet worden
gedreven.
"De man-vrouw maatschap moet
steunen op feiten, pas dan kan het.
Hierbij dient opgemerkt te worden,
dat niet louter fiscale motieven de
doorslag moeten geven. Beide part
ners moeten niet alleen op gelijk
waardig niveau naast elkaar willen
maar ook kunnen funktioneren".
Sociaal ekonomisch voorlichtster J. Kloosterboer-Buseman: "Bij een man
vrouw maatschap moet je niet alleen op gelijkwaardig niveau naast elkaar
willen maar óók kunnen funktioneren".
Fiscaal zijn er twee ondernemingen
en zijn beide maten ondernemer.
Beide ondernemers kunnen daar
door gebruik maken van bepaalde
fiscale faciliteiten (F.O.R., zelfstan
digenaftrek, middeling en stakings
vrijstelling). Daarnaast treedt er
door de winstverdeling een tariefs
voordeel op. Over 70.000 gulden be
taal je meer belasting dan over
30.000 en 40.000 gulden. Hoe groot
het fiscale voordeel is, is afhankelijk
van de bedrijfssituatie. Het kan en-n
kele duizenden tot wel meer dan
10.000 gulden verschil geven, in ver
gelijking met andere belonings-
vormen.
Han Reindsen
Twintig jaar geleden, toen Riekus (45) en Rika (42) Uneken trouwden, begonnen ze bijna met niets. Het
ouderlijk bedrijf in Wezep werd namelijk door een broer van Riekus overgenomen. Nu hebben ze in Een
West, in Noord-Drenthe, een bedrijf van 75 ha en 130 melkkoeien. Voor de beloning van Rika passen
ze de meewerkaftrek toe.
Twintig jaar geleden werd er niet be
wust gekozen voor aan de echtgeno
te toe te rekenen winst, wat nu de
meewerkaftrek is. Er was eigenlijk
niets anders. "We zijn van zelf zo in
het patroon van meewerkaftrek ge
rold. We hebben er niet bewust voor
gekozen", zegt Riekus. "We hebben
wel bewust gekozen om het niet te
veranderen. Het financiële verschil
met bijvoorbeeld de man-vrouw
maatschap had dan groter moeten
zijn en dat is in ons geval niet zo".
Rika zegt erover: "Bij een man
vrouw maatschap moet je je realise
ren dat je boer moet worden. Dat wil
ik niet. Ik wil wel boerin zijn". Zij
heeft ook een bewuste keuze ge
maakt om niet buitenshuis te gaan
werken, ook al zou dat met haar be
roepsopleiding als verpleegkundige
goed kunnen. "In dat geval zou er
nog een medewerker (er is er nu één)
bij moeten of zou het bedrijf moeten
worden verkleind", verduidelijkt
Riekus.
2000 per jaar
De meewerkaftrek werkt op basis
van het aantal gewerkte uren.
Meewerkaftrek is mogelijk bij meer
dan 525 uur. Afhankelijk van het
aantal uren mag tot maximaal vier
procent (meer dan 1750 uur) op het
inkomen van de man in mindering
worden gebracht.
Riekus: "Als je gaat tellen dan telt
het nog snel op. Wij gaan uit van
2000 uur aan meewerkaftrek". Zij
vervolgt: "Het is niét altijd aantoon
baar. Je past veel zaken in in je eigen
werkzaamheden, zoals boodschap
pen halen en naar de bank gaan.
Ook de tijd die je kwijt bent aan de
veekoopman, de veehandelaar, de
vertegenwoordiger of de K.I. is niet
altijd even makkelijk in uren uit te
drukken. Maar je moet wel altijd
klaar staan, ook bij bijvoorbeeld het
inkuilen". Het verzorgen van het
jongvee behoort tot de vaste werk
zaamheden van Rika. Wanneer no
dig melkt ze ook, trekkerwerk doet
ze niet.
Geen moeite mee
Velen zullen hierin de traditionele
rolverdeling van een kostbereidende
vrouw en een kostwinnende man te
rugvinden. Rika maakt daarover
geen problemen: "Ik heb er geen
moeite mee, dat ik geen inkomen op
naam heb. Wanneer dat wel het ge
val zou zijn dan zou je misschien
moeten kiezen voor de man-vrouw
maatschap".
Via voorlichtingsbladen en voorlich
tingsbijeenkomsten hebben ze zich
aardig goed op de hoogte gesteld van
de verschillende aspekten van de
man-vrouw maatschap.
Wat je daarbij allemaal overhoop
moet halen, staat volgens Riekus
niet in verhouding met het voordeel.
Riekus kiest daarom liever 'de weg
van de minste weerstand'.
