Ene goede aanpak bestaat niet
umi
Sleutel van bedrijfssucces ligt bij mensen
Mens en Bedrijf
Ondernemerschap onder veran
derende omstandigheden vraagt
er om sterkte en zwakte van de
individuele bedrijven te analyse
ren. Daarbij moet het oog gericht
zijn op de kansen en bedreigin
gen in de sektor waarin men ope
reert. Zoveel mogelijk voorzien
bare ontwikkelingen moeten
worden meegenomen.
Vasthouden aan gebaande paden
zal tekort blijken te schieten. Ak-
tief zoeken naar nieuwe koersen
op de bedrijven, niet blijven
staan voor de bedreigingen maar
de kansen aandurven. Boeren en
tuinders zullen ondernemerschap
moeten tonen. Ondernemer,
mede-ondernemer en al wie ver
der betrokken zijn bij het bedrijf
zullen samen de kansen moeten
aangrijpen. Want een onderne
mer doet het nooit alleen. De so
ciaal ekonomische voorlichtings
diensten van de landbouworgani
saties zijn geëigend om daarbij
behulpzaam te zijn. Behulpzaam
te zijn bij een stukje invulling
van de toekomst voor mens en
bedrijf.
Want het is best begrijpelijk dat
het vaak moeilijk is om, behalve
kennis te nemen van al die ont
wikkelingen, ze ook nog eens te
vertalen naar het bedrijf. Dat is
niet altijd direkt zo duidelijk.
Ik doe dan ook een beroep op
eenieder om tijdig in te haken op
de snelle ontwikkelingen op ve
lerlei terrein en ook tijdig advie
zen te vragen. Twee weten im
mers nog altijd meer dan een.
Marius Varekamp
voorzitter KNLC
Bedrijfsontwikkeling is er altijd
al geweest. Daarbij was het tel
kens nodig adviezen te vragen
over bedrijfsbeëindiging, bedrijfs
opvolging, bedrijfsvergroting.
De druk tot bedrijfsontwikkeling
is alleen nog maar vergroot door
wat de samenleving wil in de mi
lieusfeer en door de internationa
le ontwikkelingen vanuit de EG,
met op de achtergrond de
GA TT-onderhandelingen.
Er wordt aan allerlei kanten ge
knabbeld aan de land- en tuin
bouw in hun huidige vorm.
Markten zijn veranderd, konsu-
menten en milieumaatregelen
dwingen tot andere produktieme-
thoden.
De komende jaren zullen cruciaal
zijn voor de verdere ontwikke
ling van de agrarische sektor als
geheel. Die sektor blijft over
eind, daar ben ik van overtuigd.
Maar het ondernemerschap van
de agrariër zal bepalend zijn voor
de vraag hóe tlie sektor eruit zal
zien.
Keuzes
De Nederlandse land- en tuin
bouw heeft daarbij te maken met
specifieke uitgangspunten. Ik
noem de grondkosten en de
kosten voor arbeid die relatief
hoog zijn. Dat dwingt in veel ge
vallen tot een strategie van kwali
teit en differentiatie, een markt
leidersstrategie. Hoog waardige
produkties, zelf veel waarde toe
voegen en op die basis een markt
positie uitbouXven.
Alle ontwikkelingen geven nog
eens heel indringend aan dat heel
veel boeren en tuinders, niet alle
maal tegelijkertijd natuurlijk,
maar wel in een tijdsbestek van
aantal jaren, voor indringende
keuzes komen te staan. Hóe ver
der, waar mee verder, ja of nee
verder.
Het markt- en prijsbeleid, het weer, het milieubeleid, de techniek,
GATT-onderhandelingen, vlees uit- en sommige groenten naar Oost-
Duitsland, al deze faktoren beïnvloeden het bedrijfsresultaat. Maar
toch is en blijft het bedrijf in eerste instantie het werk van mensen.
Ondernemer, man, vrouw, meewerkende kinderen, personeel, zij be
palen succes of falen.
Met vragen kunt u terecht bij de SEV
wetgeving, pachtzaken, quota
regelingen, recht, belastingen. Die
horen vaak thuis in die vraagstuk
ken, want de sev-er houdt, net als de
ondernemer, het verband tussen die
onderwerpen in de gaten. Of iets
deftiger uitgedrukt: de sev-er gaat
uit van een geïntegreerde voor
lichting.
Toekomstgericht
De aandacht die de sociaal ekonomi-
Op deze en de hierna volgende pagi
na's kunt u kennis nemen van de
special 'Mens en Bedrijf' met bijdra
gen van sociaal ekonomisch voor
lichters en redakteuren van verschil
lende KNLC-maatschappijen, over
de aanpak en de rol van mensen in
het bedrijf van boer en tuinder.
Daaruit blijkt dat de enige goede
aanpak niet bestaat. Ieder moet, af
hankelijk van eigen willen en kun
nen, haar of zijn betrokkenheid bij
het bedrijf kiezen.
Opvallend is dat bijna nergens het
bedrijfssucces echt aan één persoon
te danken is. Altijd werken, praten
en denken anderen mee. Wij hopen
dat deze artikelén aanleiding zijn om
eens te denken en te praten over de
vraag hoe in uw situatie mensen be
zig zijn met het bedrijf. Alle dagen
weer ervaren wij in het voorlich-
tingswerk dat daar de sleutel ligt van
het succes. Nu laat succes zich niet
afdwingen. Maar met inzet en goede
wil worden de kansen groter. Die in
zet is ook aanwezig bij de voorlich
ters als zij proberen uw vragen te
beantwoorden of met u het bedrijf
doorlichten in het kader van het pro-
jekt Herstrukturering; Toekomstge
richt Ondernemen.
Totaal verband
Gezins- en andere privé-zaken heb
ben vaak direkt met het bedrijf te
maken. Moet er in onze samenwo-
ningsovereenkomst wat geregeld
worden voor het overlijdensrisiko?
Is zo'n verzekering duurder als voor
gehuwden?
Onze zoon wil opvolgen en werkt
graag mee in het bedrijf.
Dat is ook wel nodig, maar het zou
goed zijn als hij eerst verder studeert
en eens elders ervaring opdoet. Hoe
regelen en betalen wij dat?
Bij al deze vraagstukken voor de so
ciaal ekonomisch voorlichter komen
onderwerpen om de hoek kijken als
bouwvergunning, hinderwet, mest-
Het werk van de sociaal ekonomi
sche voorlichters spitst zich toe op
vragen en beslissingen van onderne
mers rondom het overdragen, ont
wikkelen, beheren, starten, beëindi
gen of aanpassen van het bedrijf.
Het bedrijf als bron van werk en in
komen die de vergelijking met ande
re sektoren in de maatschappij kan
verdragen.
Daarbij bekijken de sev-ers/sters de
vraagstukken in het totale verband
van het bedrijf. Aan een fiscale, een
technische, een juridische, een socia
le of alleen een ekonomische oplos
sing heeft de ondernemer niets. Deze
zaken horen met elkaar te passen in
het geheel van Mens en Bedrijf. De
ze strukturele vraagstukken noemen
wij nog maar eens.
De bedrijfsopvolging bijvoorbeeld.
Moeten er kansen blijven voor een
bedrijfsovername? Is daarvoor be
drijfsontwikkeling of een grotere
vermogensvorming noodzakelijk?
Op welke wijze kan de overdracht
van het bedrijf te zijner tijd het beste
geregeld worden, rekening houdend
met de belangen van ouders, opvol
ger en andere kinderen?
Het bedrijfsbeheer vervolgens. Wel
ke rechtsvorm, zoals maatschap of
besloten vennootschap, is nu of later
de beste?
Ga ik leveren op kontrakt en wat
voor eisen kan of moet ik dan stel
len? Hoe wordt mijn financiering
aangepast nu ik regelmatig een over
schot aan liquide middelen heb?
Bedrijfsaanpassingen, voortdurend
aan de orde. Wat komt er kijken bij
het aankopen van enkele hektares
grond?
Hoe financier ik dat en hoe pas ik
mijn bedrijf aan? Wij kunnen mis
schien besparen door samen te wer
ken met de buren; welke afspraken
maken wij daarvoor en hoe verreke
nen wij de kosten? Komen wij, ook
vanwege de investeringen, misschien
in aanmerking voor subsidies? Hoe
spelen wij dat om niet door admi
nistratieve futiliteiten afgewezen te
worden?
Bedrijfsbeëindiging. Hoe kom ik er
voor te staan na de beëindiging?
Hoe stem ik de te betalen belasting,
de levensverzekering en mijn inko
men op elkaar af? Hoe kan ik mijn
bedrijf vertrouwd verkopen?
Vrijdag 9 november 1990
Uit het bovenstaande zal duidelijk
zijn dat u met vragen terecht kunt
bij de voorlichtingsdienst, de SEV
van uw landbouworganisatie. Enke
le voorbeelden van vragen waar wij
verstand van hebben zijn genoemd.
Andere kunt u vast zelf bedenken.
Maar misschien bent u een van die
mensen die vinden dat het niet de
kunst is om antwoorden te vinden
op vragen. In dat geval assisteren wij
u graag bij het stellen van de vragen
die uw bestaan nu en in de toekomst
eens kritisch onder de loupe nemen.
Maar eerst wensen we u veel leesple
zier, zoals voorlichters en redakteu
ren met plezier de artikelen geschre
ven hebben.
Wij tot slot hebben veel voldoening
beleefd aan de opdracht van onze
kollega's hoofden voorlichting van
de KNLC-organisaties, om deze spe
cial "Mens en Bedrijf" te ontwerpen
en te koördineren.
ir. J. Samplonius
drs. H.J.C. Senden
sche voorlichting heeft voor de toe
komst van Mens en Bedrijf wordt de
laatste tijd extra in het zonnetje ge
zet. Dat gebeurt met het projekt
Herstrukturering; Toekomstgericht
Ondernemen. De bedoeling daarvan
is dat de ondernemer haar of zijn be
drijf doorlicht en daarbij assistentie
kan vragen. Het gaat er dan eerst om
een aantal gerichte vragen te stellen:
Hoe staat het bedrijf ervoor? Wat
zijn de sterke en wat zijn de minder
sterke kanten? Hebben wij alles wel
goed geregeld?
Wat wil ik met het bedrijf bereiken,
wat is mijn doel?
Welke koers moeten wij de komende
jaren varen? Hoe kwetsbaar is mijn
bedrijf in de toekomst?
Vaak blijft het bij de vragen om ver
volgens weer over te gaan tot de orde
van de dag. Het is echter niet voor
niets dat deze vragen u af en toe
door het hoofd gaan. Ze raken im
mers het wezen van het ondernemer
zijn en van het ondernemer-blijven.
De dagelijkse gang van zaken moet
eigenlijk bepaald worden door dat
gene wat u op de langere termijn
voor ogen hebt. Met een mooi
woord wordt dat wel de bedrijfsstra-
tegie genoemd.
Het doel van de bedrijfsvoorlichting
is duidelijkheid te krijgen over uw
huidige positie en daaraan gekop
peld de mogelijkheden voor de toe
komst voor gezin en bedrijf. Het is
dus zinvol voor iedereen, ongeacht
of er specifieke vragen of problemen
zijn. "Waar koers ik op af", daar
draait het immers om.