Nieuwe pachtregels moeten pachtareaal vergroten
Ruil verkavelen: nu investeren voor later
Op 1 november stemming over
ruilverkaveling Breskens-Zuidzande
Kabinet in brief aan Tweede Kamer
Het kabinet heeft een standpunt bepaald over herziening van het
pachtstelsel en dit in een brief aan de Tweede Kamer meegedeeld. Dit
naar aanleiding van het Rapport Heroverweging Pachtwetgeving, dat
een interdepartementale werkgroep heeft opgesteld. Zoals verwacht
houden de voorstellen een vergaande liberalisering van het pachtstel
sel in. De ZLM heeft zich van meet af aan sterk verzet tegen het wijzi
gen van de pachtregels. ZLM-voorzitter H.C. van der Maas nam in
het ZLM-blad van 5 oktober jl. nog duidelijk afstand van de me
ningsvorming binnen het landbouwbedrijfsleven over de pacht-
voorstellen, die volgens hem een 'historische vergissing zullen blijken
te zijn.
Achtergrond van de pachtvoorstellen
is het feit dat het pachtareaal in Ne
derland de laatste jaren relatief sterk
is gedaald (van 49% van de totale
oppervlakte landbouwgrond in 1967
tot 37% in 1985). Dit komt voor een
belangrijk deel doordat het waarde
verschil tussen verpachte en onver-
pachte grond terugloopt. Het kabi
net wil het verpachten aantrekkelij
ker maken onder andere door het
rendement te verhogen. Overigens
moeten de te nemen maatregelen, zo
blijkt uit de brief van minister Buk
man, wel in overeenstemming zijn
met de meervoudige doelstelling van
de Pachtwet, namelijk bescherming
van het pachtersbelang, het verpach-
tersbelang en het algemeen land
bouwkundig belang.
Besluiten
Op grond hiervan heeft het kabinet
de volgende besluiten genomen.
Het laten vallen van kontinuatie-
recht (recht van de pachter om de
overeenkomst te verlengen) en
pachtprijsbeheersing bij pachtover
eenkomsten voor los land tot een
bepaalde oppervlakte (3 ha). Hier
door wordt het rendement voor de
verpachter verhoogd en ontstaan
mogelijkheden voor de pachter om
wettelijk zijn bedrijfsoppervlakte te
variëren (bijvoorbeeld in verband
met noodzakelijke vrucht wisseling):
Deze mogelijkheid bestaat reeds in
de Pachtwet, zij het voor een opper
vlakte van hoogstens 25 are.
Introductie van een bijzonder stelsel
van verpachting van los land. Op
grond hiervan zal gedurende hoog
stens 12 jaar verpachting plaats kun
nen vinden zonder dat op deze pacht
de regels van prijsbeheersing, konti-
nuatierecht, indeplaatsstelling
(pachtoverneming) en het voor
keursrecht (recht van pachter om als
eerste te kopen) van toepassing zijn.
Wel zal goedkeuring van de grond
kamer noodzakelijk zijn.
Afdragen van een deel van de winst
bij doorverkoop binnen een bepaal
de tijd na gebruikmaking van het
voorkeursrecht. Indien de pachter
gebruik maakt van het voorkeurs
recht wordt bij het bepalen van de
prijs voor de grond de waarde in ver
pachte staat aangehouden. Doorver
koop tegen de verkeerswaarde levert
de pachter een voordeel op dat niet
in overeenstemming is met de strek
king van het voorkeursrecht.
Direkte doorwerking in bestaande
pachtovereenkomsten van verhogin
gen van de pachtnormen. Nu moe
ten pachter of verpachter de grond
kamer verzoeken de tegenprestatie te
herzien. De direkte doorwerking le
vert een vermindering van de be
heerskosten van de grondkamers op.
Rendement
Verhoging van de pachtnormen. Een
bijdrage aan het beschikbaar komen
van grond kan worden verwacht van
een gefaseerde verhoging van de
pachtnormen, zodat op termijn een
nettorendement wordt bereikt van
2% van de verkeerswaarde van on-
verpachte grond. Het Kabinet is hier
in principe voorstander van en zal
zich nog beraden over de termijn
van invoering. Overigens is in
Noord-Nederland reeds sprake van
een netto-rendement van 2% van de
verkeerswaarde van onverpachte
grond. In relatie hiermee wordt te
vens een wijziging van het systeem
van pachtnormen overwogen. Het
Kabinet kondigt een nadere studie
aan over de te hanteren uit
gangspunten.
Verdergaande clustering van de se
cretariaten van de grondkamer (tot 4
clusters). Deze optie, met als voor
deel eveneens een beperking van de
beheerskosten, is reeds gerealiseerd.
Zoals in de Struktuurnota Land-
Het Kabinet wil het verpachten aantrekkelijker make, o.a. door het rende
ment te verhogen, zodat op termijn een netto rendement van 2% van de ver
keerswaarde van onverpachte grond wordt bereikt.
bouw is aangekondigd kunnen voor
stellen voor aangepaste pachtwetge
ving binnenkort tegemoet worden
gezien. Deze betreffen het bijzondere
stelsel voor verpachting van los land
voor ten hoogste 12 jaar en de ver
pachting van los land van beperkte
omvang (3 ha).
De grond vormt voor het agrarisch
bedrijf, en dan met name het
akkerbouw-, veehouderij- en fruit-
teeltbedrijf, letterlijk de basis van
het bestaan. Een goede conditie van
de grond, waaronder begrepen een
goede ontwatering, een goede ont
sluiting en verkaveling, is hierbij on
ontbeerlijk.
Het laatstgenoemde aspect, de ver
kaveling, staat centraal in de admi
nistratieve ruilverkaveling Breskens-
Zuidzande.
Ruilverkavelen richt zich op de toe
komst: een gebied moet na een ruil
verkaveling toch zeker een generatie
lang kunnen voldoen aan de eisen
die door de gebruikers van dat ge
bied daaraan worden gesteld. De
landbouw als grootgebruiker heeft
daarom als geen ander belang bij een
ruilverkaveling.
De kosten gaan voor de baat
Nu investeren voor later, dat bete
kent kosten maken waartegenover
nog niet direkt zichbare baten staan.
Toch zal een betere verkaveling lei
den tot een besparing van met name
bewerkingskosten en kantver liezen.
Bovendien zijn er de baten van een
verbeterde waterhuishouding.
Dat dit niét voor iedere grondgebrui
ker in gelijke mate zal opgaan, zal
duidelijk zijn, maar hiermee wordt
rekening gehouden in de toerekening
van de kosten aan de eigenaren. Be
taald wordt naar de mate van het nut
dat men bij de ruilverkaveling heeft.
Wie dus de meeste kosten moeten
betalen, heeft ook het meeste baat
bij de verkaveling.
De eigenaren-verpachters kunnen
zich afvragen of een ruilverkaveling
wel nut heeft voor hen. Zij kunnen
immers met extra lasten worden ge
confronteerd terwijl zij geen gebrui
ker zijn en dus ook niet van de eer
dergenoemde baten kunnen pro
fiteren.
Ook voor de eigenaren-verpachters
zijn er echter onmiskenbaar voorde
len aan de ruilverkaveling verbon
den: de waardestijging van de gron
den tengevolge van de verbeteringen
en de mogelijke verhoging van de
jaarlijkse pachtprijs. De pachtprijs
kan namelijk verhoogd worden door
een stijging van de toeslag op de ba-
sispacht voor de verbetering in ont
sluiting, waterhuishouding en verka
veling.
In de ruilverkaveling Breskens-
Zuidzande zijn de gemiddelde ruil-
verkavelingslasten berekend op ca.
20,per ha per jaar. Deze lasten
zullen in de regel lager zijn dan de
mogelijke pachtprijsver hoging.
Mocht dit niet zo zijn, dan is er de
mogelijkheid voor de verpachter om
maximaal 50,per ha extra
toeslag op de pachtprijs te krijgen.
De verwachting is dat dit uitzonde
ring zal zijn.
De voordelen van
administratieve ruilverkaveling
In Zeeuws-Vlaanderen is momenteel
in het gebied Sluis-Oostburg een ad
ministratieve ruilverkaveling in uit
voering. Dat er animo is voor een
dergelijke vorm van verkavelen in
Zeeuws-Vlaanderen blijkt uit de lijst
van lopende projekten: in voorberei
ding als administratieve ruilverkave
lingen zijn de projekten Schoondij-
ke, IJzendijke-Hoofdplaat, Bier
vliet, Axelse Sassing en Axel, terwijl
voor de projekten Zaamslag, Reu-
zenhoek en Ponte positieve zienswij
zen voor administratieve ruilverka
veling zijn uitgebracht.
De belangstelling voor deze vorm
van ruilverkaveling is te verklaren
uit de relatief eenvoudige en snelle
wijze waarop de ruilverkaveling kan
worden uitgevoerd.
Voorts kunnen de kosten van een
dergelijke ruilverkaveling beperkt
worden omdat het accent vooral op
de verkaveling wordt gelegd en min
der op de waterbeheersing en de ont
sluiting.
Van de totale investeringskosten,
zo'n kleine 3 miljoen gulden, komt
ongeveer 63% voor rekening van
verbetering van de verkaveling.
OLM secretaris
Het hoofdbestuur van de OLM heeft
Henk Robben met ingang van 1 janu
ari 1992 benoemd tot algemeen se-
kretaris van de Overijsselse Land
bouw Maatschappij. Hij volgt op
die datum ir. E. Bouma op. Robben
was tot 1 juli 1986 SEV-er bij de
OLM, van welke dienst hij daarna
tot 1 juli 1990 hoofd was. Per die da
tum werd hij benoemd tot Hoofd ac
ceptatie OLM-verzekeringen.
Braks Commandeur
Vorige week maandag is ir. Gerrit
Braks bij zijn afscheidsreceptie als
minister van Landbouw onderschei
den als Commandeur in de Orde van
de Nederlandse Leeuw. Dit is de
hoogste koninklijke onderscheiding
in Nederland. De versierselen wer
den hem door premier Lubbers uit
gereikt.
Op donderdag 1 november a.s. vindt
de stemming plaats over de ruilver
kaveling Breskens-Zuidzande. Er
wordt gestemd over het landinrich
tingsplan dat dit voorjaar definitief
door GS is vastgesteld. Er zal dan
dus worden beslist over de uitvoering
van deze ruilverkaveling, na Sluis-
Oostburg de tweede ruilverkaveling
met een administratief karakter in
Nederland. De stemming vindt
plaats in Restaurant 't Wapen van
Bresk'ens, Grote Kade 33 te Bres-
kens. De stemgerechtigden zijn voor
namelijk de eigenaren van grond
binnen het ruilverkavelingsgebied en
de pachters die hun pachtcontract
hebben laten registreren.
In de meest recente ruilverkavelings
krant Breskens-Zuidzande wijst de
voorzitter van de landinrichtings
commissie Joh. J. Provoost op de
voordelen van een goede be
drijfsstructuur, die o.m. via een ruil
verkaveling bereikt kan worden.
"Terugbrenging van het aantal per
celen (halveren), concentratie van
veldkavels, afstandsverkorting enz.,
zijn zaken die meehelpen een basis të
leggen voor een zelfstandig, econo
misch rendabel bedrijf. Dit zal onge
twijfeld een van de voorwaarden zijn
om in de toekomst duurzaam, veilig
en concurrerend te kunnen produce
ren, zoals het huidige landbouwbe
leid dat hedendage stélt. De gewenste
ecologische duurzaamheid kan al
leen worden gerealiseerd door econo
misch gezonde bedrijven, die de
benodigde investeringen kunnen op
brengen. De heer Provoost doet be-
drijfsgenoten die al op een goed
verkaveld bedrijf zitten het verzoek
solidair te zijn met hun collega's
voor wie dat niet geldt: "Het kost u
niets, als u helemaal geen nut hebt
van de verkaveling moet u ook niets
betalen".
Voorlichtingsbijeenkomst
Voor de stemming worden er in het
R.v.k. A ordtnDurg
R.v.k. Breskans-Zufdiand*
——Voorlopig» gebltdigrcni
gebied twee voorlichtingsbijeen
komsten belegd door de gezamenlij
ke landbouworganisaties. De eerste
daarvan is afgelopen dinsdag in
Breskens gehouden. Volgende week
dinsdag 23 oktober wordt in Hotel
de Zwaan, Dorpsplein 3 te Zuidzan-
de de tweede voorlichtingsbijeen
komst gehouden, aanvang 19.30 uur.
Bovendien biedt ook een administra
tieve ruilverkaveling de mogelijk
heid om het bedrijf via tussenkomst
van het Bureau Beheer Landbouw
gronden (BBL) direct of op termijn
te beëindigen.
In voorkomende gevallen kan dit
een aantrekkelijke mogelijkheid
zijn. In Breskens-Zuidzande is er een
ruimte van ca. 80 hectare voor
grondverwerving op vrijwillige basis
door BBL. Deze ruimte is momen
teel nog niet volledig benut.
De betekenis van de stemming
Het belang van de ruilverkaveling
Breskens-Zuidzande voor de land
bouw blijkt uit het ruilverkave
lingsplan: 84% van de investeringen
in de ruilverkaveling geschiedt ten
behoeve van de landbouw.
De totale bijdrage van het rijk in de
kosten van de ruilverkaveling be
draagt bijna 69%.
De gezamenlijke eigenaren dienen in
de vorm van een ruilverkavelings
rente, in 26 jaar te betalen, bij te
dragen in ongeveer 28% van de tota
le kosten.
De gemiddelde baten voor de boer
bedragen 106,per ha per jaar.
De ruilverkavelingsla^ten worden
geschat op gemiddeld 20,per ha
per jaar, gedurende 26 jaar. Dit zijn
allemaal gemiddelde cijfers.
Per bedrijf zullen er afwijkingen op
treden. Men zal wellicht in eerste in
stantie geneigd zijn om op basis van
de eigen bedrijfssituatie en eigen
motieven het ruilverkavelingsplan te
beoordelen.
Daarbij zal een aantal onzekerhe
den, die op het moment van de stem
ming nog bestaan ten aanzien van
toedeling en lasten, voor lief geno
men moeten worden. Het plan zal
hiervoor in samenspraak met de be
langhebbenden uitgewerkt moeten
worden.
Om recht te doen aan het plan ver
dient bij het beoordelen van het plan
voor de stemming zeker ook de
vraag aandacht of het plan een basis
biedt voor een goede verkaveling
van het hele gebied op de langere ter
mijn, met andere woorden of ook
een toekomstige generatie er mee uit
de voeten kan.
Hoe u ook stemt, als u gaat stemmen
is uw stem niet alleen van invloed op
de positie van uw eigen bedrijf maar
ook medebepalend voor de toekom
stige ontwikkeling van het gebied.
Ook als er nauwelijks of geen nut
wordt verwacht van de ruilverkave
ling voor het eigen bedrijf en er dus
ook amper kosten betaald moeten
worden, is het uitbrengen van een
stem medebeslissend voor het al of
niet doorgaan van de ruilverkaveling
en daarmee voor de ontwikkeling
van het hele gebied.
Uw stem is daarom in alle gevallen
van betekenis!
P. Mangnus
Sociaal Economisch Voorlichter
van de ZLM
Vrijdag 19 oktober 1990
