VOO It in:
Vit OIIW
De vrouw op de boerderij, vroeger en nu
Sauerland, prachtige
streek fn Duitsland
Lezingen over
oude boerderijen
Barbecue
avond
P.J.Z. W. Zeeuws-
Vlaanderen
Agrarische
Studiereizen
P.J.Z.-agenda
onder redaktie van de Redaktiekommis-
sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
Zeeland en Brabant.
Redaktieadres:
Mevr. P.J. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge.
Sauerland-Duitsland, 22-27 okt.,
6-d busreis/verblijf in Landhotel
Waldhaus Winterberg (met overdekt
Het wonen en werken van een vrouw
op een boerderij vroeger (1900-1920)
is zeer verschillend met het leven van
een vrouw die nu (1990) op een boer
derij woont. De meeste boerderijen
bestonden in die tijd uit een schuur,
een varkenshok, het huis en een zgn.
stookkot of bakkeet. Dat was een
klein stenen gebouwtje dat vlak bij
de woning stond.
De bakkeet speelde in die tijd een
grote rol in het leven van de boerin.
Daarin was namelijk een groot for
nuis gemetseld voor warm water
voor o.a. de was en een oven voor
het bakken van brood. De bakkeet
op 'Land- en Zeezicht' (en ook op
vele andere boerderijen) was zo
groot dat de inwonende knechts op
de zolder hiervan sliepen. De inwo
nende dienstbodes (de meiden) slie
pen in de bedsteden op de zolder van
de woning. De woning had meestal
geen keuken of bijkeuken want
daarvoor was de bakkeet.
De w.c. was een klein gebouwtje dat
tegen de schuur of het varkenskot
was gebouwd. Er was in die tijd na
tuurlijk nog geen waterleiding en
geen elektriciteit. Men leefde over
dag op werkdagen meestal in de bak
keet. Er werd daar samen met het in
wonend personeel gegeten en koffie
gedronken. Alleen op zaterdaga
vond en 's zondags (en ook wel op
winteravonden) woonde het gezin in
de woning. Natuurlijk sliep het boe
rengezin wel in de woning (in de
bedsteden).
Taak boerin
De taak van de boerin in die tijd be
stond uit het leiding geven aan het
vrouwelijk personeel, meestal een of
twee inwonende dienstmeisjes, en de
werksters. Deze werksters kwamen
op maandag (wasdag) en meestal
ook op vrijdag (schoonmaakdag).
Verder had de boerin de zorg voor
het klein- en pluimvee, en natuurlijk
moesten ook de bakkeet en de wo
ning schoon gehouden worden. Ver
der moest het melkgerei en alles wat
daarbij hoorde schoongemaakt wor
den. Vele taken waren dus wegge
legd voor de boerin.
Denk alleen maar eens aan de weke
lijks terugkerende was. Op maandag
werd er gewassen, op dinsdag werd
de was gebleekt en gespoeld en daar
na weer met de hand gestreken, ge
mangeld en opgevouwen. En op vrij
dag werd alles binnen en buiten
schoongemaakt. In het huis waren
een of twee kelders waar o.a. de
melk in grote emmers werd be
waard. Ook de produkten van de
'slacht' werden in de kelder
bewaard.
Voeding
Wat de voeding betreft was men
eigenlijk geheel zelfvoorzienend. Er
werden immers aardappelen, erwten
en bonen verbouwd en andere
groenten en fruit had men in de
moestuin en in de boomgaard. De
zelfverbouwde tarwe werd naar de
molenaar gebracht en van dat tarwe
meel werd door de boerin weer
brood gebakken. Vlees had men van
Vrijdag 5 oktober 1990
de zelfgeslachte varkens en het rund
vee. En bovendien had men nog
pluimvee. De zorg voor het voedsel
was ook toevertrouwd aan de boer
in. Al met al was er veel werk te
doen en vaak waren de gezinnen
toch ook veel groter dan nu.
Het leven van de vrouw op een boer
derij anno 1990 is heel verschillend
van de leefsituatie van de boerin uit
1900. De agrarische vrouwen van nu
kunnen verschillende posities heb
ben, een eigen beroep en een eigen
baan, ze kan als mede-
onderneemster op het bedrijf wer
ken, ze kan huisvrouw zijn, ze kan
meewerkende echtgenote zijn. Ook
is natuurlijk nog een combinatie mo
gelijk. Bovendien is er ook nog een
groep vrouwen die zelf een land
bouwbedrijf runnen. Vroeger was je
als vrouw op een boerderij dus boer
in. Dat was gewoon de konsekwentie
van het trouwen met een boer. Er
waren duidelijke taken voor de
Josje de Koning-van Langeraad
In het Museum voor Zuid- en
Noord-Beveland werd woensdag
avond jl. de herdruk van het
boek 'Oude boerderijen in Zee
land' van de hand van W.E.P.
van IJsseldijk ten doop gehou
den. Het eerste exemplaar werd
namens uitgeverij De Koperen
Tuin door Jan Bruijns aangebo
den aan mevrouw J. van
IJsseldijk-van Liere. Tijdens de
bijeenkomst werden twee korte
lezingen gehouden. Josje de
Koning-van Langeraad, be
woonster van de boerderij Land-
Zeezicht in Kamperland, ver
telde iets over het leven van de
vrouw op de boerderij, vroeger
en nu. P.S.G. Raas hield een in
leiding over de geschiedenis van
boerderij in Hollestelle. In het
museum is tevens een expositie te
zien over de landbouw en boer
derijen in Zeeland. Deze ten
toonstelling duurt tot en met 17
november a.s. Op deze pagina
een korte samenvatting van de le
zing van Josje de Koning.
vrouw weggelegd en ze had alleen
zeggenschap binnenshuis. Een eigen
opleiding en een eigen baan waren
niet denkbaar en zeggenschap en
verantwoording naar buiten toe had
een vrouw niet.
Eigen baan
Langzamerhand is daar verandering
in gekomen. De economische situa
tie van een landbouwbedrijf had en
heeft konsekwenties voor het leven
van de boerin. Dat is door de jaren
heen duidelijk te zien. De vrouwen
die nu met een boer trouwen of gaan
samenwonen worden niet automa
tisch boerin. Ze behouden meestal
hun eigen baan. Op veel akkerbouw-
bedrijven gaan vrouwen in deze tijd
(om economische redenen) zoeken
naar neveninkomsten. In Zeeland
beginnen vrouwen bijvoorbeeld een
minicamping of gaan produkten in
kleinverpakking aan huis verkopen
of gaan een neventak in bijvoor
beeld de groenteteelt beginnen.
Hieruit blijkt dat een boerengezin er
veel voor over heeft om toch maar
op die boerderij (vaak al jarenlang
door de familie bewoond) te kunnen
werken en wonen.
Het boer-zijn is niet alleen een be
roep maar ook een levenswijze, waar
de vrouw ook zeker een bijdrage aan
levert. De meeste vrouwen die met
een boer getrouwd zijn of samenle
ven, ongeacht hun beroep, zijn be
trokken bij het wel en wee van het
bedrijf. Want met het gezin wonen
op een boerderij wil in de meeste ge
vallen -zeggen: ruim wonen, midden
tussen de gewassen en/of het vee,
zien wat er groeit en bloeit. En als
kind opgroeien met stilzijn als het
'weerpraatje' op de radio is.
Het blijkt dat veel vrouwen betrok
ken zijn bij het bedrijf. Een gevolg
daarvan is dan ook dat die vrouwen
zich ook betrokken voelen bij het
landbouwbeleid, de vakbladen lezen
en meegaan naar vergaderingen van
de landbouworganisaties. Bovendien
is het overheidsbeleid steeds meer
gericht op de economische zelfstan
digheid van vrouwen, dus ook van
agrarische vrouwen.
Het is en blijft daarom belangrijk
dat wanneer een vrouw kennis, ar
beid of kapitaal inbrengt in het be
drijf, dat ook zichtbaar wordt in de
vorm van een beloning (in welke
vorm dan ook) en in zeggenschap.
Zeggenschap in het bedrijf, maar
ook in de vertegenwoordiging naar
buiten toe, in de landbouworganisa
ties en koöperaties. Zo langzamer
hand komen er dan ook steeds meer
vrouwen in de besturen van verschil
lende organisaties. De agrarische
vrouw van 1990 is een vrouw die
meeleeft/werkt met of op het bedrijf
en met plezier op de boerderij
woont.
Het deed me genoegen bij de uitrei
king van het boekje 'Land- en Zee
zicht, boerenbedrijf in Zeeland' te
horen dat ook het provinciaal
bestuur van Zeeland vindt dat de
oude Zeeuwse boerderijen moeten
blijven bestaan. En niet als mu
seumstuk maar als functionerend
landbouwbedrijf. Ik hoop dat het
De boerderij Land-
Zeezicht te Kamperland
provinciaal bestuur deze woorden
ook omzet in daden. Want u zult al
len begrijpen en misschien ook uit
ervaring weten dat een oude (Zeeuw
se) boerderij veel onderhoud vergt.
De situatie in de landbouw is op dit
moment niet van dien aard dat er
geld over is om veel te investeren in
onderhoud.
Er is in Zeeland, maar ook in bij
voorbeeld Groningen, te zien dat het
onderhoud van oude boerderijen
bijna niet meer op te brengen is en
dat deze dan ook achteruitgaan, ver
vallen en zelfs leeg komen te staan.
En zo verpaupert dan het platteland
en is het geen zaak meer van alleen
de boerenbevolking, maar van ieder
een die op het platteland woont of
recreëert, dus van iedereen. Ik hoop
dat het ooit zover zal komen dat we
met elkaar dat platteland leefbaar
zullen houden!!
Josje de Koning-van Langeraad
zwembad), Winterberg, Hoch Sau
erland. Het verblijf in Winterberg
zal ieder goed doen. Gelegen op het
hoogste punt van het Sauerland is
Winterberg een erkend heilklima-
tisch kuuroord. De gezonde
(berg)lucht en het milde klimaat
werken verkwikkend! Daarnaast
zorgen het landschap in herfsttinten
en gezellige stadjes, voor een aan
trekkelijk reisdoel. Een afwisselend
programma, een comfortabel hotel
en verzorgde maaltijden verhogen de
reispret alleen nog maar!
Programmapunten o.a.: bezichti
ging Atta Höhle, mooiste
druipsteengrot van Duitsland;
prachtige tochten o.a. naar de Harz:
bezoek aan Broodmuseum, wande
ling door Middeleeuwse stad Göttin-
gen; bezoek aan Süssmuthglasfa-
briek en op de terugreis aan de Keul
se Dom. Het Sauerland biedt uit
zichten als op een ansichtkaart.
Vrijdag 21 september was het groot
feest aan de (opgebroken) Bosdijk.
De P.J.Z. W.Z.-V1. hield namelijk
haar jaarlijkse barbecue-avond; dit
maal ook met (grote) play-backshow
en een spijkerkampioenschap.
Rond 21.00 uur werd de barbecue
aangestoken en konden zo'n 35 ac
tieve leden aanvallen. Als er een stuk
vlees verbrand was, was dit geen
ramp, want dat kon weggewerkt
worden met één van de vele sausjes
(indien dat ook al niet meer mogelijk
was, dan kon er nog altijd stok
brood gegeten worden).
Toen iedereen voldaan was kon er
genoten worden van de play-
backshow met Donna Summer en de
'Bon-vrouwen'. Daarna kwam de
grote finale met 'O denneboom', dit
met échte kerstbomen, lichtjes, bal
len, wind en een kerstman. Nadat al
le deelnemers van presentator/bar
keeper Henk een aanmoedi
gingsprijs met bijpassende tekst ge
kregen hadden, kon het spijkerkam-
pioenschap beginnen. Het geheel be
langeloos ter beschikking gestelde
blok hout was echter vrij hard, zo
dat een rondje spijkeren al gauw een
uurtje duurde. Wie er kampioen is,
is niet helemaal duidelijk geworden,
maar al met al was het een gezellige
en drukbezochte avond.
Ina
P.S. Op de Bosdijk hebben ze nog
een hele week droog stokbrood met
barbecuesausjes gegeten
Ingelaste reis Cyprus, 23-31 okt, 9-d
vliegreis/rondreis per bus/logies: 2
in Larnaca, 1 in Nicosia, 3 in Pla-
tres, 2 in Paphos. Cyprus is een
steeds populairder wordend eiland,
gelegen in de Middellandse zee met
;ind oktober nog volop zon. Het ei
land biedt volop afwisseling: mooie
kusten, prachtig landschap en pitto
reske dorpen. Van het eilandopper
vlak is 46% akkerland, waarop ko
ren de meeste plaats inneemt. De
boeren zijn voor het overgrote deel
zelfstandig en hebben kleine familie
bedrijfjes. Ze wonen eenvoudig en
hun velden zijn vaak klein en onre
gelmatig verspreid. Door nieuwe
landirrigatie is er veel verbeterd en
wordt een modern landbouwbeleid
doorgevoerd. Het is interessant om
de primitieve vorm van levensonder
houd te vergelijken met die van het
moderne Nederland. De Cyprioten
zijn van nature zonnig van karakter
en hebben een sterk ontwikkeld ge
voel voor gastvrijheid. Programma
punten o.a.: Kylofagou, irrigatie
project op rode aarde; bezoek aan
bosbouwschool; bezichtiging hoog
gelegen Kykkos klooster; forellen-
kwekerij; Asprokrenmos Dam;
Aphrodite Bronnen; stadje Curium
met Romeins theater; citruskwekerij
enz. U kunt nog mee!
Florida, Texas-VS, 2-15 nov., 14-d
vliegreis/rondreis per bus/logies: 2
in Dallas, 1 in Shreveport, 2 in New
Orleans, 1 in Panama City, 1 in
Jacksonville, 1 in Ocala, 2 in Orlan
do, 2 in Miami, 1 aan boord van het
vliegtuig.
Wenen, 14-18 nov., 5-d vlieg
reis/verblijf in het elegante hotel
Stefanie.
Afd. West Zeeuws-VIaanderen:
17 oktober: Excursie Bierbrouwerij
van Bavaria in Lieshout (NBr.). Op
geven voor 16 september bij Mare
Verplanke (01174-343).
Afd. Tholen:
6 oktober: Ploegwedstrijd,
rondgaand- en wentelploegen.
Plaats: terrein van Friderichs te Lan-
geweg. Aanvang: 13.30 uur. Opge
ven en informatie: Kees van Dalen,
Piet v.d. Slikke.
Afd. Langstraat:
5 oktober: Puzzelrit. Plaats: Zide-
winde, Julianalaan 1, Sprang-
Capelle. Aanvang: 20.00 uur. Le
den: 5,Niet-leden: 7,50.
Provinciale aktiviteiten:
8 oktober: DB-vergadering, 11 okto
ber: Algemene Vergadering 3PJO-
Zeeland, 15 oktober: HB-
vergadering, 10 oktober: Provinciale
bowling. Aanvang: 18.00-21.00 uur.
Plaats: het bowlingcentrum de
Beestenmarkt te Goes.
13