Werken aan schoon water voor nu.... en later
West-Brabant start kampagne
verkeersveiligheid oogstperiode
55?'Ti
'r tf
Dagelijks krijgt de rioolzuiveringsinstallatie te Bath een hoeveelheid
huishoudelijk- en industrieafval te verwerken van 80.000 kubieke
meter rioolwater. Binnen het werkgebied van het Hoogheemraad
schap West-Brabant zorgen 24 eindstations van totaal 254 km. trans
portleidingen voor een dusdanige zuivering dat oppervlaktewater zo
min mogelijk vervuild wordt. De installatie te Bath is verreweg de
grootste en verwerkt al het afvalwater van het noord-westen van
West-Brabant. Voordat het water bij Waarde in de Westerschelde
komt is het voor 95% gezuiverd.
Installatie in Bath zuivert water uit West-Brabant
In eerste instantie was de afvalwater
persleiding tussen Moerdijk en
Waarde bedoeld om vuil water van
grote bedrijven af te voeren. Toen
de kosten bekend waren haakten
verschillende industrieën af. Zij za
gen meer toekomst in een eigen zui
veringsinstallatie. Nieuwe technie
ken maakten het mogelijk zwaar
vervuild water te reinigen. Aan de
hand van milieurapportages besloot
de provincie Noord-Brabant dat lo
zing op oppervlaktewater niet lang
meer kon blijven duren. Met de flo
ra en fauna van veel stromen was het
droevig gesteld. De gemeenten
moesten hun riolering aansluiten op
de persleiding of op een regionale
zuiveringsinstallatie.
Waterbeheersing
Om alles bestuurlijk, technisch en
administratief te laten funktioneren
werd het Hoogheemraadschap West
Brabant in het leven geroepen. Dit
schap, met een oppervlakte van
165.000 ha., met 44 gemeenten met
totaal 650.000 inwoners, is op 1 ja
nuari 1977 met haar taken begon
nen. Het heeft de zorg voor een goe
de waterbeheersing, de bescherming
van het gebied tegen buitenwater, de
scheepvaart en als belangrijkste taak
de zorg voor een goede kwaliteit van
het oppervlaktewater. Negen zoge
naamde inliggende waterschappen
houden zich in hoofdzaak bezig met
het onderhoud en de waterstand van
de kleinere watergangen in de pol
ders; de Dongestroom, de Ham,
Vierlinghpolders, de Boven Mark,
de AA of Weerijs, de Markgronden,
de Mark Vlietlanden, Zoomvliet en
waterschap de Agger.
Het was na voltooiing van de perslei
ding de bedoeling om alle afvalwater
ongereinigd in de Westerschelde te
lozen. Onderzoek had aangetoond
dat de Schelde jaarlijks 13 miljoen
vervuilingseenheden kon hebben.
Een vervuilingseenheid staat gelijk
met hetgeen één persoon per dag
vervuilt. Van dumping op de
Westerschelde is snel afgestapt om
dat men wel zag aankomen dat na de
rivieren dan de kustwateren aan de
beurt waren om sterk vervuild te ra
ken. Het buitenwater kon wel veel
hebben maar niet alles, temeer daar
ook grote hoeveelheden vervuild wa
ter vanuit België kwamen. Besloten
werd om te Bath een grote zuiverings
installatie te bouwen. De 60 km.
lange persleiding (diameter bijna 2
meter) vanuit Moerdijk verzorgt de
hoofdaanvoer.
Persstations
De verplaatsing van het afvalwater
vormde in het begin een probleem.
Om dit op te lossen kwamen er een
drietal persstations aan te pas:
Moerdijk met een capaciteit van
13.000 kubieke meter, Roosendaal
van 10.000 kub. en Bergen op
Zoom, de grootste, 14.000 kub. per
uur. Het afvalwater krijgt in Bath
eerst een mechanisch zuiveringspro
ces. Een verdeelwerk verdeelt het
Vrijdag 7 september jl. werd in Ze
venbergen het startsein gegeven voor
de kampagne 'Verkeersveiligheid
oogstperiode' in de regio West-
Noord-West - Noord-Brabant. Drs.
J. de Geus, gedeputeerde van de
Provincie Noord-Brabant en voor
zitter van het Regionaal Orgaan
voor de Verkeersveiligheid Brabant
(ROVB), overhandigde bij deze gele
genheid aktiemateriaal aan de voor
zitter van de Bond van Agrarische
Loonwerkers (BOVAL) in Noord-
Brabant, de heer Van Gog.
Doel van de aktie is het verkeer te
wijzen op de aanwezigheid van land-
bouwverkeer op de wegen en de bij
zondere risiko's die daaraan verbon
den zijn. Tijdens de startmanifesta
tie, bijgewoond door de vertegenwoor
digers van waterschappen, politie,
gemeenten, Veilig Verkeer Neder
land en verzekeringsmaatschappij
en, wees de heer De Geus op de hoge
risikofaktor die het landbouwver-
keer met zich meebrengt. Ondanks
het feit dat het landbouwverkeer re
latief weinig gebruik maakt van de
openbare weg, gebeuren er elk jaar
weer honderden ongevallen tussen
landbouwverkeer en overig verkeer.
Dergelijke ongevallen vinden
meestal plaats tijdens de oogstperio
de (september t/m november). Snel-
heidsverschil tussen landbouwver
keer (16 km/uur) en overig verkeer
is één van de voornaamste oorzaken
van het aantal ongevallen.
Gedeputeerde De Geus bij het waarschuwingsbord glad wegdek. Links de
heer Van Gog van de Bond van Agrarische Loonwerkers in Brabant.
aBÊÊÊÊÊI
Grote waterbekkens op de Zuiveringsinstallatie bij Bath.
Vervuilde wegen
Het accent van de aktie ligt op de
confrontatie tussen landbouwver
keer en overig verkeer en de proble
matiek van de vervuilde wegen in de
oogstperiode. Vandaar dat de start
van de kampagne in een zogenaamd
kleigebied (W-NW-Noord-Brabant)
wordt gegeven. Organisaties als het
Landbouwschap, Interpolis, Verze
keringen ZLM, BOVAL, Veilig Ver
keer Nederland, Politie en Gemeen
ten hebben de basis gelegd om te ko
men tot deze aktie. Volgens gedepu
teerde De Geus heeft het gezamen
lijk voeren van deze kampagne een
belangrijk uitstralingseffekt. Het sti
muleren van het veiligheidsdenken
staat hierbij voorop.
Burgemeester A.J.D. Seelen van de
gemeente Zevenbergen en voorzitter
van de projektgroep 'Aktie verkeers
veiligheid oogstperiode' acht het van
groot belang dat bij de start van de
bietenkampagne aandacht wordt ge
vraagd om het aantal verkeersonge
vallen met landbouwvoertuigen te
verminderen. Landbouwers kunnen
tegen een geringe vergoeding per dag
gebruik maken van waarschuwings
borden, zodat het overige verkeer at
tent gemaakt wordt op de mogelijk
heid dat de weg bevuild is. De politie
zal gedurende de aktieperiode inten
siever dan normaal surveilleren. Het
vervuilen van de openbare weg is im
mers verboden en op de vervuiler
rust de plicht de vervuiling (modder
op de weg) ongedaan te maken. Tij
dens de oogstperiode is het vooral
een kwestie van waarschuwen en
opletten, waarbij wederzijds respekt
een onmisbare schakel is. De aktie
loopt tot eind november.
Alle boeren in het noordwesten van
Noord-Brabant, van Made/Drim-
melen tot de Belgische grens, zijn
door hun standsorganisatie schrifte
lijk geïnformeerd over de aktie. In
die mededeling is de noodzaak van
de aktie nog eens onderstreept en is
ook om medewerking verzocht. Van
de boeren wordt gevraagd de weg
onmiddellijk na het beëindigen van
de oogstwerkzaamheden grondig
schoon te maken. Afhankelijk van
de weersomstandigheden zal dit
soms vaker moeten gebeuren. Im
mers, uiteindelijk is de agrariër zelf
aansprakelijk voor de schade die
ontstaat door op het wegdek aanwe
zige grond of plantenresten. Bij re
genachtig weer zal het dus nodig zijn
'iet wegdek tussentijds meerdere ke
en te reinigen.
water over de vier voorbezinkbek-
kens. Hierin worden de meeste be-
zinkbare stoffen verwijderd. Door
de zeer trage stroomsnelheid zinken
deze stoffen naar de bodem. Het slib
wordt door een slibruimer bijeenge
schraapt en overgepompt naar een
installatie die het verwerkt.
Na mechanische zuivering is het wa
ter nog voör 70% vervuild. Vandaar
dat er nog een zuiveringsproces volgt
dat tot doel heeft de in het water op
geloste en zwevende stoffen te ver
wijderen. Dit biologische zuive
ringsproces vindt plaats in de be
luchtingsbekkens. Ook hier is weer
sprake van een verdeelwerk dat het
water over acht beluchtingsbekkens
verdeelt. Hierin worden miljarden
bakteriën ingezet die leven van af
valstoffen. Zij breken organische af
valstoffen als koolhydraten, eiwitten
en vetten af en zetten deze om in wa
ter, koolzuur en andere onschadelij
ke stoffen. Doordat bakteriën veel
zuurstof nodig hebben worden enor
me hoeveelheden lucht ingeblazen.
Als de bakteriën hun werk gedaan
hebben blijft er een mengsel van
schoon water en slib over. Dit meng
sel gaat naar nabezinkbekkens. Het
slib zinkt naar de bodem en wordt
met een ronddraaiende slibruimer
afgevoerd. Het gezuiverde water
loopt via een sloot naar een gemaal
die het bij Waarde in de Wester
schelde pompt. Het waterrijke slib
wordt ingedikt waarna het een
gistingsproces ondergaat. Bakteriën
zetten een deel van het slib om in
koolzuurgas en methaangas. Met dit
gas wekt men 50% van de eigen
energiebehoefte op. Hierna wordt
het slib door middel van een zeef-
bandpers gedroogd en in vaste vorm
als slibkoeken afgevoerd naar de
vuilstortplaatsen in Bavel en Bergen
op Zoom.
Stankoverlast
De stankoverlast te Bath is tot een
minimum beperkt. Om geen proble
men met de buren en hinderwet te
krijgen heeft de eigen technische
dienst een methode ontwikkeld om
de voorbezinkbekkens af te dekken.
Met als hoofdbestanddeel tempex
houdt een mee ronddraaiende laag
de stank tegen. Volgens de hinder
wet mag de installatie te Bath op 500
meter niet meer te ruiken zijn. Tot
voor kort kon een gedeelte van het
slib nog worden afgezet naar land
bouwgronden maar vanaf volgend
jaar is dat verboden. Allemaal fak-
toren die ervoor zorgen dat de zuive-
ringslasten per vervuilingseenheid
verder gaan stijgen. Dit ondanks het
feit dat het gebruik van fosfaatrijke
wasmiddelen sterk is teruggelopen.
Binnenkort wordt er een tweede
persleiding gelegd om zo het onder
houd aan de leidingen te vergemak
kelijken. Over 5 jaar kan men de ca
paciteit verdubbelen. Verbeterde
technieken zullen in de toekomst
voor vrijwel geheel gezuiverd water
kunnen zorgen.
De zuiveringsinstallaties hebben in
een tijdsbestek van enkele jaren hun
nut meer dan bewezen. Tien jaar ge
leden kon bijna nergens meer gevist
worden. Aan zwemmen dacht men
al lang niet meer. Het streven is om
het oppervlaktewater voor 1995 te
laten voldoen aan de Noordbrabant
se basiskwaliteitsnormen. Om vast
te stellen of het oppervlaktewater
voldoet aan de basiskwaliteit wor
den op 112 meetpunten de waarden
bepaald van, temperatuur, pH,
zuurstof, BZV, ammonium, vrij am
moniak, nitriet en nitraat, chloride
en sulfaat. In 1988 voldeed ruim de
helft van de meetpunten aan de nor
men. De viswaternormen beginnen
in de richting te komen. De doelstel
ling "water voor karperachtigen"
beoogt de bescherming van vissoor
ten zoals snoekbaars, blankvoorn,
rietvoorn, brasem, snoek, baars en
paling.
Overstortwater
Een punt dat het Hoogheemraad
schap en gemeenten nog lang niet
onder kontrole hebben is het opvan
gen van overstortwater. Bij flinke
hoeveelheden neerslag kunnen de ri
olen het water niet verzetten. Over-
storten lopen over en het vervuilde
water verdwijnt in het oppervlakte
water. Plotselinge vissterfte in beken
is meestal het gevolg van rioolwater.
Ook de land- en tuinbouw onder
vindt plaatselijk schade. Beregenen
kan tijdelijk niet meer en het water is
ongeschikt geworden als drinkwater
voor het vee. Enkele riviertjes zijn
nog steeds sterk vervuild door grens
overschrijdende verontreinigingen.
De Bovermark en de Molenbeek bij
Roosendaal zijn een paar voorbeel
den. Ongezuiverde lozingen en
slecht werkende zuiveringsinstalla
ties in België beinvloeden in negatie
ve zin de waterkwaliteit. Plaatselijk
doen aktiecomifes alles om hieraan
een eind te maken. Een taak voor
het Hoogheemraadschap en de Pro
vincie.
In financieel opzicht gaat er binnen
5 jaar het nodige veranderen. Zo
gaan de lasten per vervuiling'seen-
heid omhoog van 48,naar
85,Van de totale heffing werd
vorig jaar 51%, ofwel
32.000.000,opgelegd aan de
huishoudelijke vervuilers, samen
230.000 belastingplichtigen. 5000
bedrijven krijgen een aanslag op
grond van meer dan 10 vervuiling
seenheden. 11.000 bedrijven krijgen
een heffing die gelijkgesteld is aan
een huishoudelijke vervuiler. Ieder
een die, op welke manier ook, afval
water loost moet een zuiveringshef
fing betalen. Gezinnen of bedrijven
die zelf beschikken over stapelput-
ten, septictanks, of op een andere
manier voorkomen dat ongezuiverd
water in de sloot belandt, kunnen
vrijgesteld worden van zuiverings
heffing. Van het totale budget van
75 miljoen wordt ruim 90% uitge
geven aan zuiveringskosten. De in
stallatie te Bath neemt hiervan 15%
voor haar rekening. Niet voor niets
dat het Hoogheemraadschap West
Brabant vasthoudt aan de slogan
"Ik houd van schoon water voor
nu.... en later".
Grondwaterstand
Het provinciale waterhuishou
dingsplan beoogt o.a. een herstel
van de grondwaterstanden in na
tuurgebieden. Technisch moet het
mogelijk zijn om vervuild water zo
te zuiveren dat het kan dienen als
aanvulling van het oppervlaktewa
ter. Een probleem waar natuurbe
schermers en landbouw zich nu druk
om maken is dan opgelost.
Jan van Tilburg
Vrijdag 14 september 1990
