Vuist maken in afzet
Eenmalige pacht alleen met prijstoetsing
Jan Becu, president-kommissaris Aardappel B.V.:
KNLC-bestuur hakt pachtknoop door
"Meer kolomsgewijs gaan denken. Als dat ergens moet lukken is het
bij de konsumptieaardappelen", zegt Jan Becu (51). Becu is voorzit
ter van de raad van kommissarissen van de Aardappelafzetorganisa
tie voor Zuidwest-Nederland B.V. kortweg Aardappel B.V. Een gro
tere samenwerking in de afzet en verwerking van aardappelen, dat is
zijn ideaal.
Becu boert zelf op 110 hektare in het
Zeeuws-Vlaamse Schoondijke. Hij
teelt twintig hektare aardappels,
vooral Bintje maar ook vier hektare
Corine's, hele vroege aardappels die
via Aardappel B.V. naar een wasbe
drijf gaan en dan in augustus in de
Belgische supermarkten liggen.
Naast 24 hektare bieten en tien tot
vijftien hektare erwten en veldbonen
voor de zaai verhuurt Becu zeven
hektare voor de teelt van vlas. De
rest is tarwe. Becu doet het werk in
eigen mechanisatie, behalve bieten
rooien en stro persen. De aardappels
doet hij samen met een kollega.
Aandeel
Gemiddeld is Jan Becu een dag per
week op pad voor de Aardappel
B.V. en de funkties die daaruit voort
zijn gevloeid. De bv. is een kleine
twintig jaar geleden opgericht om
lijn te brengen in de aardappelafzet
in Zuidwest-Nederland. De bv.
kombineerde de aardappelpools van
de aan- en verkoopverenigingen die
in Cebeco-Zuidwest waren gefu-
Landbouw en Nederland horen bij elkaar. Dat moet ook in de toekomst
zo blijven. We leveren aan de handelsbalans per jaar een bijdrage van 10 mil
jard gulden. Maar in de milieu- en mestwetgeving worden we onevenredig
hard aangepakt. Het milieu is voor steeds meer van ons een uitdaging, maar
we blijven ondernemers, die brood op de plank willen".
H.J. Slijkhuis, voorzitter Overijsselse Landbouw Maatschap
pij (NRC-Handelsblad, 7 september 1990).
"De natuur zit mooi in elkaar. Het gif komt in het blad, het loof, niet in de
aardappel. Als jij gel op je haar smeert komt het toch ook niet in je hersenen
terecht?"
Jan van der Oort, akkerbouwer in Middenmeer (Algemeen
Dagblad, 8 september 1990).
'De boer is geïnteresseerd in de rassen, hij let op AM-resistentie en kijkt naar
de verwerking. Maar waar het uiteindelijk op aan komt is wat de konsument
er van vindt, want aardappels worden verbouwd om op te eten'.
J.W. Schwegman, voorzitter Stichting Aardappelmanifestatie
(Agrarisch Dagblad, 5 september 1990)
'Ik wil ook wel eco worden, maar dan moeten de prijzen er ook wel naar zijn.
Tot nu toe blijkt dat slechts twee procent van de bevolking bereid is meer geld
te betalen voor onbespoten voedingsmiddelen. Er is gewoon geen markt voor
ecologische produkten'.
H.C van der Maas, voorzitter van de ZLM (PZC, 30 augustus
1990)
seerd, zelfstandige koöperatieve
pools en Brabantse aardappelleve
ranciers. De aandelen van Aardap
pel B.V. zijn in handen van zeven te
lersverenigingen (samen 40%) en
van Cebeco-Zuidwest en Cebeco
Rotterdam (elk 30%). In het bestuur
hebben de telers de meerderheid. Sa
men met de Coöperatieve Handels
onderneming Agrico in Emmeloord
is de koöperatie Agrico-Holland ge
vormd voor de afzet van konsump
tieaardappelen.
Aardappel B.V. beschikt nu over
vier sorteerbedrijven en vermarkt
zo'n tien tot vijftien procent van de
Zuidwestelijke aardappels, schat Be
cu. Dat aandeel stijgt geleidelijk.
"Wij doen niet sterk aan acquisitie
want we willen geen duiventil. Men
sen moeten weten waar ze aan begin
nen". Boeren zijn lid van de telers
verenigingen op aandelen van vijf
honderd gulden, waarvan een kwart
moet worden volgestort. Per gemid
deld geteelde hektare aardappelen
moet de boer één aandeel kopen.
Zo'n zeshonderd telers zorgen voor
een omzet van meer dan 200.000
ton. De meeste leden leveren 100%
van hun aardappels aan Aardappel
B.V. Boeren die niet al hun aardap
pels op voorhand in de pool willen
doen moeten minimaal tachtig pro
cent aan Aardappel B.V. leveren.
Voor het meerdere is de boer vrij
maar ook Aardappel B.V. heeft dan
geen afnameplicht.
Becu: "We gaan uit van het princi
pe: de pool is de baas, om een opti
male prijs voor de leden te maken.
We nemen geen open posities in, als
we meer kunnen kopen moet daar
onmiddellijk een dekking aan de af-
zetkant tegenover staan. Want ver
liezen gaan ten koste van de prijs.
Aardappel B.V. probeert voor zijn
leden het gewas aardappel zo goed
mogelijk af te zetten, niet alleen van
daag maar ook op langere termijn.
Daarbij willen we de risiko's dié in
de aardappelhandel zitten uitsluiten.
Jan Becu, president-kommissaris Aardappel B. V.:
elkaar niet voor de voeten lopen.
Wij willen zorgen dat de boer zijn
geld krijgt".
Kwaliteit
Aardappel B.V. betaalt zo eerlijk
mogelijk aan elke boer wat zijn pro-
dukt waard is, stelt Jan Becu. Ver
schillen in bijvoorbeeld kwaliteit,
tijdstip van levering zorgen ervoor
dat bijna elke teler zijn eigen pool-
prijs krijgt. De diskussies in de te
lersverenigingen over kwaliteit en
prijsvaststelling vindt Becu erg be
langrijk om de binding met de leden
te houden. "Wij proberen een enor
me openheid te geven. De staffel van
de bewaarvergoeding wordt elk jaar
opnieuw achteraf aangepast".
Kleinschaligheid aan de basis bete
kent dat een boer ook rekening kan
houden met de bestemming van zijn
aardappels. "Het bewaken van de
kwaliteit hebben we vanaf het begin
hoog in het vaandel. Het is de laatste
•jaren erg essentieel geworden om de
aardappel uit de bulk te halen. Kij
ken waar de kansen zitten, kijken
waar vraag zit zodat we kunnen af
zetten tegen een lonende prijs. Via
Agrico-Holland kunnen we jaarrond
600.000 ton aardappelen aanleveren.
Dan ben je een interessante partner
voor de industrie. We zijn hofleve
rancier van Aviko. Maar ook daar
buiten zoeken we naar mogelijkhe-
Teeltpacht, pachten van land voor kortlopende roulerende teelten
zonder de beperkingen van de huidige pachtwet, moet er komen.
Maar er moet een regeling bij om te voorkomen dat hele bedrijven
op die manier worden verhuurd. Dat vindt het KNLC-bestuur. Over
de zogenaamde eenmalige pacht, pacht voor een periode van zes tot
twaalf jaar zonder verlenging, kon het bestuur het moeilijker eens
worden.
Een belangrijke voorwaarde bij het
invoeren van eenmalige pacht, vindt
het bestuur, is dat de pachtprijs dan
moet blijven binnen de huidige
pachtprijsnormen. Op die manier
kunnen in elk geval negatieve fiscale
gevolgen voor pachters én voor
eigenaar-gebruikers voorkomen
worden.
Semi-legaal
Net als eerder in de kommissie,
grondgebruik lagen de meningen in
het KNLC-bestuur over de voor
gestelde wijzigingen in de pachtwet
uiteen. Met name de 'pachtprovin-
cies' Flevoland en Zeeland zijn als
de dood dat morrelen aan de pacht
wet de pacht verder onderuithaalt.
ZLM-voorzitter Van der Maas her
haalde vorige week in de vergadering
van het KNLC-bestuur nog eens het
Zeeuwse standpunt dat als het moet
hij veel liever een forse pachtprijs
verhoging heeft. In andere provin
cies is de bereidheid om aan de
pachtwet te sleutelen groter. Niets
doen terwijl de praktijk langs de wet
heen gaat heeft ook nadelen. Daar
komt bij dat de regering in de Struk-
tuurnota Landbouw met voorstellen
is gekomen om de pachtwet aan te
passen, waarop het bedrijfsleven zal
moeten reageren. 'De herstrukture-
ring loopt met name in de akker
bouw toch vast op de financiering
van de grond. En het zaaiklaar ver
huren van land is een soort semi-
legale handeling geworden', konsta-
teerde Albert Barlagen, voorzitter
van de KNLC-kommissie grondge
bruik. Hij betreurde het dat het de
afgelopen jaren niet is gelukt als
KNLC een fundamentele opstelling
te kiezen in de diskussie over de
pacht en de pachtwet. Dat ontbre
ken van een visie wreekt zich nu de
landbouw door de overheid tot een
visie wordt gedwongen.
Teeltpacht: ja
De diskussie over de teeltpacht (ook
wel: seizoenpacht) spitste zich toe op
de vraag of teeltpacht alleen voor
een beperkte lijst van teelten toege
staan zou moeten worden of dat
teeltpacht beperkt zou moeten wor
den tot een bepaalde oppervlakte per
bedrijf. Voorkomen moet worden
dat hele bedrijven struktureel in
'teeltpacht' worden uitgegeven.
Daarmee zou de reguliere pacht da
nig worden ondergraven. Maar ook
het struktuurbeleid zoals dat in de
Noordoostpolder gevoerd wordt met
vrijkomende grond zou gefrustreerd
worden. 'En dat beleid koesteren
wij', aldus LMlJ-voorzitter
Panman.
Hij pleitte voor een maksimaal te
verpachten oppervlakte van bijvoor
beeld 25% per bedrijf. Ook de Zeeu
wen pleitten daar voor.
In een beperking middels een lijst
van teelten waarvoor teeltpacht toe
gestaan moet worden zag geen van
de KNLC-bestuurders echt iets. Ook
een oppervlakte-beperking ontmoet
te bezwaren, ondermeer omdat het
moeilijk te kontroleren zal zijn. De
suggestie werd gedaan de Grondka
mers de verantwoordelijkheid te ge
ven om te toetsen of via teeltpacht
niet struktureel hele bedrijven ver
pacht worden. Een dergelijke indivi
duele beoordeling zou veel bezwaren
kunnen ondervangen.
Het Landbouwschapsbestuur, dat
zich inmiddels ook voor teeltpacht
heeft uitgesproken heeft deze sug
gestie meegenomen. KNLC-
voorzitter Varekamp wees in de
Landbouwschapsvergadering nog
eens op het gevaar dat de pachtwet
een dode letter wordt als de georga
niseerde landbouw passief blijft toe
kijken. 'We kunnen er toch bepaald
niet trots op zijn dat de pachtwet de
meest ontdoken wet wordt ge
noemd. De georganiseerde land
bouw treft hier ook blaam omdat zij
onvoldoende kans heeft gezien op
een lijn te komen, aldus Varekamp.
Prijstoets
De zogenaamde eenmalige verpach
ting van land, dus zonder recht op
verlenging stuit met name in Zeeland
en Flevoland op grote bezwaren. De
wens vanuit de praktijk is duidelijk.
Eenmalige pacht zou een grondaan-
bod uit kunnen lokken van beëindi-
gers die nu bang zijn voor het konti-
nuatierecht. Grond die nu in de
braak verdwijnt zou door andere be
drijven gebruikt kunnen worden.
Maar, stelde Van der Maas, het mid
del is erger dan de kwaal. Hij repte
zelfs van een historische vergissing.
Niettemin kende het KNLC-bestuur
veel voorstanders voor een dergelij
ke vorm van pacht. Want juist het
kontinuatierecht klemt nu het meest
en is de reden waarom veel grond
niet in pacht wordt uitgegeven. Ook
de voorstanders waren het er echter
mee eens dat er grote gevaren zitten
in de fiskale gevolgen van eenmalige
verpachting als de prijs wordt vrij
gelaten.
Het KNLC-bestuur sprak zich daar
om uit voor een prijstoetsing bij een
malige verpachting. De pachtprijs
zou binnen de huidige pachtprijs
normen moeten blijven. Alleen op
die manier kan voorkomen worden
dat de pachtwaarde stijgt. Ook al
blijven bestaande pachtkontrakten
onaangetast, er gaat toch een zekere
uitstraling uit van eenmalige pacht
op de prijsvorming. 'Een enorme
prijsschroef', noemde Varekamp
het. Een stijging van de verpachte
waarde van grond raakt ook
eigenaren-gebruikers in hun porte
monnee. Bedrijfsovernames zullen
moeilijker worden. Om dergelijke
fiskale gevolgen te vermijden is dus
een prijsbeheersing noodzakelijk.
Onder die voorwaarde gaat het
KNLC akkoord met eenmalige
pacht zoals die door de regering is
voorgesteld.
In het Landbouwschapsbestuur
bleek vervolgens een gezamenlijk
standpunt nog niet mogelijk omdat
met name de KNBTB er niet in
geslaagd was een afgerond stand
punt te formuleren. Dat betekent
dat de diskussie over eenmalige
pacht nog eens terug zal komen in
dit bestuur.
Gerard Westerhof
den om marktgericht bezig te zijn.
Het gaat niet alleen om de grote par
tijen frites". Becu noemt als voor
beeld zijn aardappels die naar België
gaan, het aandeel dat Aardappel
B.V. in wasserij de Bommel heeft
genomen en de overname van Leo de
Cock door Agrico-Holland.
Concentreren
"Verwerking is belangrijk", stelt
Becu. "Je ziet dat in de verwerking
concentratie plaats vindt. Ook de ex
port en de vraag concentreren zich.
Daarom moeten we met name in de
afzet een zo groot mogelijke vuist
maken. Onze stelregel is: zo sterk
mogelijk concentreren waar dat in
de afzet nodig is en zo kleinschalig
mogelijk in het kontakt naar de
boer. Het is de kunst de slagvaardig
heid van een kleine organisatie te
combineren met de power van een
grote".
Meer samenwerking aan de afzet-
kant is nodig wil de akkerbouw
overleven. "Het klinkt misschien
idealistisch maar het is van levensbe
lang", zegt Jan Becu. "Ik heb niet
de illusie dat als je de samenwerking
aantrekt dat erg veel extra geld ople
vert. Maar alle neuzen moeten wel
dezelfde kant opstaan. Als je ziet
wat er in de markt geinvesteerd
moet worden, dan moeten we elkaar
niet voor de voeten lopen. Niet alle
maal voor de fritesindustrie werken,
gaten in de markt optimaal benut
ten". Becu noemt de deelneming
van Suikerunie en Cebeco in elkaar
met betrekking tot de groentever
werking als goed voorbeeld van ho
rizontale samenwerking. "We moe
ten zoveel mogelijk geld in de kolom
houden en naar de boer laten
doorstromen", stelt Becu. Koöpera-
ties moeten hun krachten bundelen.
"Niet alles op één hoop gooien maar
samenwerkingsverbanden
aangaan".
IP®®©@KLM4ÏL&
Direktiewisseling bij Weikoop
Drs. F.A. van de Ven legt per 1 no
vember 1990 zijn functie als sector-
direkteur Bedrijfs- en Winkelartike
len van Cebeco-Handelsraad neer.
Hij treedt in dienst als algemeen di-
rekteur bij Acco Benelux, een onder
deel van American Brands. De dage
lijkse leiding van Weikoop Neder
land B.V. en Weikoop Participatie
B.V. berust vanaf 1 november bij
drs. A.D. Isaac.
KNLC-kommissies
Albert Lanting uit Hooghalen is be
noemd als opvolger van J.L. Ny-
singh in de KNLC-kommissie Be
drijfsontwikkeling en Voorlichting.
Tevens vaardigt het KNLC Lanting
af naar de kommissie Bedrijfsont
wikkeling en Agrarische Voorlich
ting van het Landbouwschap, de
Landelijke raad voor Bedrijfsont
wikkeling en het bestuur van het
Ontwikkelings- en Saneringsfonds.
In de nieuwe opgerichte werkgroep
Biologische Landbouw van het
Landbouwschap zullen voor het
KNLC plaatsnemen O. van der Lin
den, BD-glasgroenteteler uit Maas
dam en W. Koops, akkerbouw- en
veehouderijsekretaris van het
KNLC.
Vrijdag 14 september 1990
