VOO It in: VI'Oil \V 100 jaar vrouwen op de troon Kruiswoordraadsel Peterselie Postzegel 'Honderd jaar Oranjevrouwen op de Troon' In vorige eeuw leek koningshuis uit te sterven Van konsumenten- uitgaven voeding is 36 procent voor de boer onder redaktie van de Redaktiekommis- sie Bond van Plattelandsvrouwen voor Zeeland en Brabant. Redaktieadres: Mevr. P.J. de Rooy-Janse M.A. Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge. Dit jaar is het een eeuw geleden dat koning Willem III (1817-1890) stierf. Sindsdien verkeert de Nederlandse monarchie in de unieke po sitie, dat het koningsschap steeds door een vrouw is uitgeoefend. In honderd jaar tijd werden vier vrouwen tot het koningsschap beroe pen. Van 1890 tot 1898 trad Emma von Waldeck-Pyrmont, de twee de echtgenote van koning Willem III, op als koningin-regentes omdat haar dochter Wilhelmina (geboren in 1880) toen nog minderjarig was. Van 1898 tot 1948 was Wilhelmina onze, zeer markante lands- vorstin, de regeringsperiode van haar dochter Juliana duurde van 1948 tot 1980, waarna Beatrix de troon besteeg. Deze schonk het le ven aan drie zoons, zodat het vrijwel zeker is dat in de toekomst weer een man het hoogste ambt in ons land zal vervullen. Van de vier vorstinnen, die geduren de de afgelopen eeuw het koninklij ke ambt uitoefenden, zijn Beatrix en Juliana uiteraard bij het overgrote deel van de bevolking bekend. Dat geldt niet voor koningin Wilhelmina en zeker niet voor koningin Emma. De laatste overleed in 1934 en alleen bejaarde Nederlanders zullen zich haar nog herinneren. Koningin Wil helmina deed in 1948 afstand van de troon, maar leefde tot 1962. Adelheid Emma Wilhelmina Theresia Koning Willem III hertrouwde in 1879 met de in 1858 geboren prinses Emma von Waldeck-Pyrmont. De koning was toen al 62 jaar oud, zij 21 jaar. Uit dit huwelijk werd op 31 augustus 1880 prinses Wilhemina ge boren. Vanaf 1884, toen haar half broer Alexander overleed, was zij de troonopvolgster. Maar omdat de kans groot was dat Willem III zou overlijden voordat Wilhelmina meerderjarig zou zijn geworden (18 jaar), werd op 2 augustus 1884 het regentschap geregeld bij wet. Dat impliceerde dat prinses 'Emma als regentes-voogdes zou optreden als Willem III overleed voordat zijn dochter meerderjarig zou zijn ge worden. In november 1890 stierf de koning. Met hem werd de laatste mannelijke afstammeling van het Oranjehuis ten grave gedragen. Emma werd koningin-regentes en zou dat blijven tot september 1898. Koningin Emma vervulde haar taak meer dan voor treffelijk. Zij maakte, samen met de kleine Wilhelmina, reizen naar ver schillende provincies, waardoor zij zeer populair werd. Haar bezoek aan de Duitse keizer Wilhelm II in 1892 trok zeer de aandacht. Ook door reizen naar Engeland, Zwitser land en Frankrijk werd de sympathie voor het Oranjehuis versterkt. Na dat haar dochter in 1898 meerderja rig was geworden en als 18-jarige vrouw de troon besteeg, bleef Emma wonen in ons land. Zij stierf in 1934. Wilhelmina Helena Paulina Maria De beminnelijke Emma maakte als koningin-regentes plaats voor de re solute Wilhelmina. Die kon terug zien op een zeer afgeschermde jeugd, waar voor vriendjes en vrien dinnetjes nauwelijks plaats was ge weest. Zij ontving haar schooloplei ding thuis door privé-lessen. De jeugdige koningin verloofde zich in 1900 met hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerin en een jaar later werd hun huwelijk voltrokken. Op 30 april 1909 werd uit dit huwe lijk prinses Juliana geboren. Hen drik kreeg de titel 'Prins der Neder landen'. Zijn positie was zeer deli caat, omdat hij staatsrechterlijk on derdaan bleef van de koningin. Ko ningin Wilhelmina ontwikkelde zich tot een zeer krachtige persoonlijk heid, die over tal van politieke zaken een zeer duidelijke eigen mening had en dat zouden haar ministers weten ook. Daar zijn tal van voorbeelden van te geven. Door haar inzet wist ons land in 1914-1918 te ontkomen aan de Eer ste Wereldoorlog in tegenstelling tot Op 5 september 1990 geeft PTT Post een bijzondere postzegel uit met het onderwerp 'Honderd jaar Oranje vrouwen op de Troon'. Regentes koningin Emma en de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix. De ontwerpster van de postzegel Jolijn van de Wouw werd in 1942 te 's-Hertogenbosch geboren. Zij volg de van 1959 tot 1964 de opleiding grafisch ontwerpen aan de Konink lijke Academie voor Kunst en Vormgeving in haar geboorteplaats. De vormgeving van de postzegel Jolijn van de Wouw zegt hiervan: 'Voor een postzegel met het onder werp '100 jaar Oranjevrouwen op de Troon' mocht een vorstelijk formaat worden gehanteerd. Omdat ik voor keur had voor een vierkante zegel, werd het een afbeelding van onge veer 37 bij 37 mm, waarbij aan de boven- en rechterzijde een witrandje is uitgespaard voor de fosforesceren- de strook, die nodig is voor de postale verwerking. Het vierkante formaat nodigde uit de vier koninginnen ook in vierkant jes te plaatsen. Deze zijn aan de boven- en rechterzijde afgekaderd met een rood-wit blauw biesje. Vrijdag 14 september 1990 Bij de fotokeuze hebben nogal wat faktoren een rol gespeeld. Welk tijdstip kies je voor de afbeeldingen? Het moment van troonsbestijging? Viel af in verband met de zeer jeug dige leeftijd waarop Koningin Wil helmina de troon besteeg. Dat zou een onevenwichtig beeld opleveren met de anderen. Gekozen is voor af beeldingen tijdens de regeringsperio de. Dat was niet eenvoudig, want van Koningin Emma zijn uit die ja ren vrijwel geen foto's voor handen; wel getekende of geschilderde por tretten, maar die wilde ik niet. Ik heb gekozen voor foto's, waar de koninginnen charmant, vrouwelijk en niet statig op staan. Dus geen fo to's en profiel, zoals die vaak ge bruikt worden op postzegels of op munten. Het leek me fraai de drie niet meer regerende vorstinnen uit het beeld te laten kijken, terwijl Ko ningin Beatrix, als regerend vorstin, je aankijkt. Dit beperkte uiteraard de keuze van de foto's. De - oranje - kroontjes met de jaar tallen eronder geven de regeringspe riodes aan. De - gouden - handteke ningen zijn zo groot mogelijk, maar wel in onderlinge verhouding, link sonder geplaatst. Zij symboliseren de zeggenschap van de koningin'. België en Frankrijk. In 1934 moest de Volkenbond stemmen over toela ting van de Sovjet Unie. Er gingen in het regeringskamp en ook daarbui ten stemmen op dat Nederland zich in deze kwestie van stemming diende te onthouden. Koningin Wilhelmina was woedend en liet dat duidelijk weten aan haar ministers. Zij zou zelfs met aftreden hebben gedreigd. Hoe dan ook, Nederland stemde uit eindelijk met Zwitserland en Portu gal tégen de toelating van de Sovjet Unie tot de Volkenbond. Oorlogsjaren De koningin onderkende al spoedig het gevaar dat nazi-Duitsland voor Europa betekende. Na Hitiers machtsovername zag zij in dat zijn politiek tot een wereldoorlog zou lei den. Die brak in september 1939 in derdaad uit en op 10 mei 1940 vielen de Duitse troepen ons land binnen. Op 13 mei vluchtte de koninklijke familie. Wilhelmina vestigde zich in Londen, waar ook de Nederlandse regering in ballingschap huisvesting vond. Na de Tweede Wereldoorlog keerde zij naar Nederland terug, maar op 6 september 1948 deed zij afstand van de troon na een regeerperiode van precies een halve eeuw. Juliana Louisa Emma Maria Wilhelmina en Beatrix Wilhelmina Armgard Haar dochter Juliana en haar klein dochter Beatrix zouden aan het ko ningsschap een möderner aanzien geven. Deze vorstinnen staan dichter bij het volk dan hun moeder, respek- tievelijk grootmoeder. Een eeuw lang wordt de Nederlandse troon nu al bezet door een vrouw. Daar zal nu een einde aan komen. Prins Willem-Alexander is de eerste die in aanmerking komt om in de toekomst koning te worden. Indien u de letters uit de vakjes uit de hierna opgegeven nummers achter elkaar zet krijgt u de naam van een bloem. I)i( is de oplossing. 16 - 15 - 31 - 21 - 65 - 38 - 1 - 45 - 11 - 19 - 10 HORIZONTAAL: 1 feestmaal; 6 projec tiel; 11 gezichtsorgaan; 12 scheepsvloer; 14 vr. rund; 15 op alle plaatsen; 17 stu wende kracht; 19 bezieldheid, vuur; 21 handtas; 22 lichaamsopening; 23 boom; 24 vertrouwelijk; 26 muzieknoot; 27 vra gend vnw.; 29 sportterm; 30 zangstem; 32 uitroep; 34 insekt; 36 niet aanwezig; 37 grievend; 38 koreelbank; 39 edelaardig; 41 toneeltoerusting; 44 grappenmaker; 45 touw; 47 landmaat; 49 ter gedachtenis; 51 drinkgerei; 53 militaire rang; 54 zangvo gel; 56 boertige nabootsing; 58 bundel; 59 stad in Afrika; 61 ongaarne; 62 drank; 64 flauwhartig; 65 griezelig; 66 ondeugdelij ke waar; 67 plotseling. VERTIKAAL: 1 kandelaar; 2 Europe aan; 3 scheepskeuken; 4 landbouwwerk tuig; 5 lidwoord; 7 merk; 8 keeper; 9 Eu ropeaan; 10 kledingstuk; 12 hoeveelheid; 13 behaagziek; 16 ingezet stuk; 17 ho ningdrank; 18 snelle loop; 20 bloeiwijze; 25 misnoegd; 27 spoorwagen; 28 vloeistof; 30 vr. beroep; 31 plaats in Gel derland; 32 tenen mand; 33 slangvormige vis; 34 tussenruimte latend; 35 Engelse ti tel; 40 soort vloerzeil; 42 opstelling van soldaten; 43 grondstamper; 45 roofdier; 46 uniformpet; 48 altijd; 50 Engels ei land; 51 ijzeren mondstuk; 52 snel; 53 gewricht; 55 richtsnoer; 57 Italiaans re geerder; 60 proper; 63 ordebewaarders; 65 voegwoord. De Duitse Boerenbond heeft becij ferd dat van elke DM die de konsu- ment voor voeding uitgeeft, 36,2% bestemd is voor de boer. In 1978/79 was dat nog 45,6%. Voor de verschillende produkten is het aandeel dat de producent ont vangt nogal uiteenlopend. Het grootste aandeel ontvangt hij bij de afzet van eieren, namelijk 69,6%. (1978/79: 77,2%). Bij de produkten melk en zuivel is dat 56,2% (1978/79 59,5%). Bij vlees en vleeswaren daal de het aandeel met ruim 8% in 1978/79 tot 35,7% in 1988/89. Het geringst is het aandeel bij brood en aanverwante artikelen namelijk slechts 8,5% vergeleken met 16,9% in 1978/79. In die periode daalde het aandeel voor de producent bij het ar tikel aardappelen van 49,9% in 1983/84 tot 32,7% in 1988/89. Zijn oorsprong moet gezocht worden in een streek waar zoveel ons zeer bekende tuinkruiden vandaan komen zoals rozema rijn, tijm, venkel, oregano enzo voorts, namelijk de Mediterrané. Naar verluid op het eiland Sardi nië alwaar men de struikjes in het wild vinden kan. Inmiddels is het bij ons een gekweekt en onmis baar geworden tuinkruid. We kennen o.a. de snijpeterselie, die met de wat grove stelen en het brede blad (de stelen worden ge bruikt bij het maken van een bouquet garni, een bekend krui den bundeltje). Dan is er de krul- peterselie, de wat meer dekora- tieve soort. De fijne kroespeter- selie vormt een bekoorlijke wor tel, die door zijn zeer aromati sche smaak veel gebruikt wordt bij het trekken van (vis)bouillon en het maken van sausen. Peter selie bezit in hoge concentratie vitamines A en C. Koopt u peterselie in, let er dan op dat het een frisse groene kleur heeft, bovendien moeten de sten gels goed stevig aanvoelen. Ver werk de peterselie zo vers moge lijk; houdt u iets over, geen nood, wikkel het stevig in alumi nium folie en leg het in het koe ling of zet het gewoon met de ste len in een glaasje water. U kunt de peterselie oo,k fijnhakken, los jes een plastic zakje vullen en in vriezen. Verder is het mogelijk de ijsblokvakjes van uw vriezer te vullen met gehakte peterselie. Giet er voorzichtig wat water op en vries het in. Op deze manier krubriek heeft u ten alle tijde de peterselie afgepast tot uw beschikking. (Be halve peterselie kunt jj in de vak jes nog vele andere dingetjes in vriezen, bijvoorbeeld bieslook e.d.). Vroeger werd de peterselie ook wel zeer fijngehakt ver mengd met wat fijn zout en in kleine glazen potjes bewaard. Gaat u dé peterselie gebruiken, vermijd dan zoveel mogelijk het meekoken in de gerechten. Kan dat niet dan zo kort mogelijk ko ken, daar anders de peterselie veel van zijn aroma zal verliezen. De peterselie is zeer goed en zon der al te veel zorg zelf te kweken. Het is een winterharde tweejarige plant, die niet altijd in het tweede jaar bloeit. Zaai de peterselie in het voorjaar of in de zomer uit. Om de zaadjes snel te laten ont kiemen is het raadzaam ze niet te diep in te zaaien. Ook is het van belang de grond goed te be mesten. De volgroeide planten kunnen praktisch ons het hele jaar van peterselie voorzien. In de winter is het raadzaam de planten wat af te schermen voor al te grote koude door ze af te dekken met wat plastic. Ook kunnen de planten overgezet worden in bloempotten. Dreigt er nachtvorst zet ze dan alsnog op een warm plaatsje binnens huis en geef ze regelmatig ruim water. Wat tips: Verhit frituurvet tot 180°C. Neem een bos versgesne- den peterselie, snij een stuk van de stelen. Was de peterselie gron dig en droog ze door middel van een stuk keukenrolpapier. Fri tuur nu de peterselie met kleine beetjes tegelijk in een paar se- konden mooi bruin en krokant. Laat de peterselie iets uitlekken (op keukenrolpapier). De gefri tuurde peterselie kan bij prak tisch alle gefrituurde gerechten als dekoratieve garnering worden gebruikt. En een heerlijke peterselie saus: neem 30 gram roomboter, 25 gram bloem, Vi liter gekruide visbouillon, 2 eetlepels fijnge hakte peterselie en een klein uit je. Laat in een wat ruime pan de boter smelten en laat er het rag- fijngesneden uitje in aanzweten (dit mag niet bruin worden). Hierbij doet men de bloem, laat de roux iets doorgaren en voeg er de koude bouillon beetje bij beet je aan toe, onder voortdurend goed roeren, tot men de gewenste dikte heeft verkregen. Zet de saus naast het vuur en maak het af met de peterselie, dunne room, versgemalen peper, foelie en eventueel nog wat zout. U kunt de saus als begeleiding van gekookte- of gepocheerde vis ge ven, bij eieren of vlees. M.A. van der Vliet 21

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1990 | | pagina 21