Finse gerechten
Veel strijd op Finse bodem uitgevochten
Boer in Finland ook bo
Mevr. drs. P.J. de Rooy-Janse heeft onlangs een reis
gemaakt naar Finland. Ze was zo vriendelijk om voor
de lezers van het ZLM-blad haar indrukken op papier
te zetten. Op deze pagina's treft u haar reisverslag
aan.
Finland. Land van duizend (66.000)
meren en tienduizenden eilanden.
We telden ze niet na en het kunnen
er dus best een paar meer of minder
zijn geweest. Finland is 10 X zo
groot als Nederland, heeft ongeveer
5 miljoen inwoners en is van Zuid
tot Noord 1200 km lang.
Een heel bijzondere ervaring is een
bezoek aan Finland beslist wel. Het
land is dun bevolkt en bedekt met
veel bossen en meren. Daardoor zijn
de kleuren overwegend groen en
blauw in de zomer. De Finnen zijn
een vriendelijk volk, die een onver
staanbare taal spreken. Het Fins
heeft geen verwantschap met de Ger
maanse talen, maar met Engels kon
den we ons goed redden.
Op uitnodiging van het Fins Congres
Bureau bezochten we Finland. De
reis werd gemaakt per "Finnair"
vanaf Schiphol en verder reisden we
per bus, trein of boot. De eerste
treinreis ging in een "Conferentie
Wagon". Daarin is gelegenheid voor
een bespreking en een speciale keu
ken zorgt voor de inwendige mens.
Verder is de wagon uitgerust met
hutten (2 persoons) zodat op lange
trajekten 's nachts kan worden ge
reisd. De bussen hadden allen een
koelkast met frisdranken, maar de
snelle boot van de kustwacht gaf tij
dens de vlotte overtocht slechts een
gratis douche!
Bijzonder was het hotel-restaurant,
Manor House Haikko, dicht bij de
plaats Porvoo. Het ligt aan de kust,
oostelijk van Helsinki en heeft bijna
onbegrensde mogelijkheden. Eén
daarvan is het fitness centrum, waar
naast behandeling, zoals massage
e.d., ook gezond voedsel wordt ge
serveerd, in de vorm van een kreatief
opgemaakt bord met diverse sla in
kleuren. Volgens de eigenaar is dat
"eten wat geen voedsel is". Voor
ons liet hij een voortreffelijk menu
met zalm en rendier opdienen.
Zalm
Elke dag kregen we wel ergens zalm.
Die wordt gevangen in de rivieren.
De zalm smaakt heel goed en toch
kan men ook van het goede wel eens
genoeg krijgen. Vroeger bedong een
knecht als hij bij een nieuwe baas in
dienst kwam, dat er "maar éénmaal
per week zalm zou worden gege
ten", anders ging de aanstelling niet
door. Vissen op zalm was voor de
boeren die dicht bij een rivier woon
den ook een bron van inkomsten
evenals de bosbouw.
Finland staat bekend als 'land van duizend meren'. Het water heeft vele funkties, waaronder transport
medium.
Bos
Bij elke boerderij in Finland behoort
een aantal ha. bos. Op het bedrijf
dat we hebben bezocht was de ver
houding 1/3 landbouwgrond en 2/3
bos. Het bos is evenals de overige
landerijen privé-bezit. Het geeft
voor de landbouwbedrijven ook
werk in de lange winter. Men kan
De huidige Finse bevolking is
ontstaan uit mensengroepen, die
na de grote volksverhuizing
(400-700 na Christus) waar
schijnlijk uit de Oeral of nog ver
der oostwaarts kwamen.
Eeuwenlang maakten de stam
men aan de oostkust van de Bot-
nische Golf oorlog met elkaar en
met de buren. Daaraan kwam
een einde toen Koning Erik de
Heilige van Zweden in 1155 de
Finnen tot het Christendom wil
de bekeren. Ook dat ging met
strijd gepaard maar het maakte
de stammen tot een eenheid. Wel
vestigden zich Zweden in Finland
en namen daar het beste land in
bezit. Ze bleven er wonen en hun
taal behouden; nu spreekt nog
6% van de Finnen Zweeds.
Finland was dikwijls de dupe van
oorlogen tussen Rusland en Zwe
den. Die vochten hun geschillen
uit op Finse bodem. In 1809 werd
Finland een z.g. zelfstandig deel
van Rusland maar na een korte
felle strijd was het in 1917 onder
aanvoering van Maarschalk
Mannerheim vrij. In 1939 viel
Rusland opnieuw aan en voordat
dat conflict was bijgelegd kwa
men via Noord-Noorwegen de
Duitsers om in Finland tegen de
Russen te strijden. De Duitse
troepen vernielden alles wat op
hun weg kwam, zoals Rovaniemi
in Lapland dat op één huis na
werd plat gelegd. Finland werd
na de oorlog aan de zijde van de
verliezers geplaatst en de schade
vergoeding die ze aan Rusland
moesten betalen bedroeg 300 mil
joen in de vorm van goederen,
zoals hout, houtprodukten en
metaalwaren. Ook moesten ze
Karelië aan Rusland afstaan.
Met geweldige inspanning is het
de Finnen gelukt om in 1955 hun
laatste schuld af te lossen.
Karelië
Na de Tweede Wereldoorlog
vluchtten 480.000 inwoners uit
Karelië terug naar Finland. De
meesten waren boeren en voor
hen moest een plaats worden ge-,
zocht. Daartoe werd een beroep
gedaan op de agrarische bevol
king. Zij moesten land inleveren
voor hun gevluchte kollega's en
zodoende ontstonden kleine be
drijven. De soldaten die de oor
log hadden overleefd kregen
evenzo een klein bedrijf toegewe
zen. 95% van de Finnen behoort
tot de Lutherse Kerk en slechts
2% tot de Russisch Orthodoxe
kerk. Deze laatste zijn voorna
melijk de Kareliërs. Zij brachten
bij hun vlucht naar Finland veel
kunstschatten uit hun kloosters
mee en velen hadden heimwee.
Toch lijkt nu de drang om terug
te gaan niet veel meer dan het af
leggen van een bezoek aan de ge
boortegrond. Ze hebben hun
plaats gevonden en de nieuwe ge
neratie blijft daar. Wel is een
deel van hun kuituur in de vorm
van klederdrachten en folklore -
dansen en volksschilderkunst -
behouden.
kappen en verhandelen maar is ver
plicht tot herplanten. Van de op
brengst van het hout wordt 1/3 op
de bank in beheer gehouden. Als er
is ingeplant én de bomen zijn aan
geslagen wordt pas uitbetaald. Het
kan dan wel drie jaar duren eer men
dat laatste deel ontvangt. Een land
bouwer die niet zelf herplant krijgt
dit van staatswege gedaan, waarbij
de kosten van het daarvoor gereser
veerde banksaldo worden afgeschre
ven. Het is dus meestal beter om het
herplanten zelf te doen.
Landbouw voorlichting
Een heel prettig gesprek had ik met
Aulikki Hulmi van het voorlich
tingsbureau voor de Landbouw en
twee 3e jaars studenten aan de Land
bouwuniversiteit in Helsinki, Pevtti
Törma en Esa Maki. Alle drie af
komstig van een landbouwbedrijf in
de omgeving van Turku. Aulikki
Naast de reeds genoemde zalm wa
ren er meer speciale gerechten die we
tijdens ons verblijf kregen. Zoals
een zalm-soep, Lohikiitto, gemaakt
van visbouillon, heel licht gebonden
met vrij grote stukken zalm erin. En
koude voorgerechten van diverse ge
rookte vissoorten of rendier. Beide
in dunne plakken gesneden en met
een saus van inheemse paddestoelen
gegeven.
Hoofdgerechten: veel vis en rendier
of lamsvlees. Het was broccoli-tijd
dus kregen we dat meestal erbij met
gekookte aardappelen met dille.
Vlees van het rund kregen we ge
kookt (het had 5 uur heel zachtjes
staan pruttelen en was "boter
zacht"), maar ook de andere vlees-
en vissoorten werden gekookt opge
diend. Heel belangrijk zijn dan de
sausen.
Een heel bijzonder gerecht is de in
het merengebied, met rondom de
uitgestrekte bossen, gemaakte Kala-
kukko. Op een grote deeglap, ge
maakt van tarwe en roggemeel,
komt een mengsel van kleine visjes,
zout en vet vlees. Dit wordt dichtge
vouwen en heel langzaam in een ma
tig warme oven gebakken. Een Kala-
kukko weegt al gauw 2 tot 2Vi kg.
Men eet de Kalakukko met sla en
aardappelen als het thuis wordt ge
geten. Oorspronkelijk ging zo'n
"brood" mee als de mannen het bos
ingingen. Ze hadden dan een volledi
ge maaltijd in één pak wat zowel
warm als koud voortreffelijk
smaakt.
Een nagerecht is Jalkiruoleanoti, ge
maakt van een soort bos-framboos
geel van kleur en enorm rijk aan vi
tamine C. Het wordt gegeven met
suiker en room. De vrucht wordt
ook Lakka genoemd en deze Lakka
is de basis voor de Finse vruchtenli
keur die na het diner bij de koffie
wordt gegeven. De Lakka groeit al
leen bij de poolcirkel en is door de
doornen en de muggen niet zo een
voudig te plukken.
Elke dag kregen we zalm.
8
Vrijdag 6 juli 1990
