Hazelnotenteler acht bietensaldohaalbaar Proeftuin Noord-Brabant toonbeeld van ontwikkelingen in tuinbouwsektor "Op de binnenlandse markt is ruimte genoeg" Meer Franse wortels In totaal heeft Ko Francke uit Buttinge nu 2Vi ha hazelnoten aange plant, in januari 1989 1,7 ha en in januari dit jaar 0,8 ha. Francke is veehouder, die de hazelnoten heeft gezet als alternatief voor de su perheffing. Hij verwacht over enkele jaren van de noten een saldo te halen dat vergelijkbaar is met het saldo van suikerbieten. Dat duurt echter nog even: in 1992 komt de aanplant uit 1989 in produktie en het jaar daarop de aanplant van dit jaar. De aanlooptijd bedraagt dus driejaar. Voor de aanloopkosten zijn terugverdiend moet Franc ke wachten tot zeven jaar na het planten. De eerste nootjes van het ras Butler heeft hij ondanks de lange aanlooptijd al geoogst, maar dat waren er in totaal slechts ca. 20. Hazelnotenteler Francke laat zien welke vorm de bomen ongeveer moeten krijgen. De bedoeling is dat vier of vijf takken in een vaasvorm opgroeien, zodat er veel licht in de boom kan vallen. Francke is een van de 13 telers die De Nederlandse Notenunie BA vor men. De leden van deze coöperaties zijn op, één na allemaal in Zeeland en West-Brabant gevestigd. Op drie na hebben ze allemaal al een aan plant staan. In totaal is in het Zuid westen 20 ha ingeplant met hazelno ten, terwijl er dit jaar nog ruim 14 ha bijkomt. "Als het plantmateriaal eerder beschikbaar zou zijn geweest was nu al 34 ha ingeplant", zegt Francke. Hij legt uit dat de Noten unie streeft om een areaal van ten minste 50 ha te krijgen. Francke: "De afzet van de noten hoeft geen probleem te zijn. De in Amsterdam gevestigde firma Daarnhouwer en Co, die 80 procent van de Neder landse notenimport voor haar reke ning neemt, is in principe bereid de zelfde prijs te betalen als voor Turk se noten, inclusief de vervoerskosten van de geïmporteerde noten. Daar aan is dan wel de eis verbonden dat we een vergelijkbare kwaliteit en een bepaald quantum leveren. Je kunt niet met een paar honderd kilo aankomen". Voor het hazelnotenproject is subsi die verstrekt, omdat het een innova tieve teelt betreft en het als een alter natief voor de akkerbouw wordt ge zien. Als uit het project blijkt dat de mogelijkheden gunstig zijn dan kan wellicht een groter areaal worden aangeplant. Francke heeft er wel vertrouwen in. "Als ik zie wat er geïmporteerd wordt, dan moet er een markt voor onze produkten zijn. Het gaat er alleen om hier de pro duktie wat hoger te krijgen dan in Turkije, omdat de kosten hier ook veel hoger zijn. Het klimaat in Ne derland is volgens de deskundigen geen probleem". Wat betreft de teelt gaan de telers af op de kennis van het Proefstation voor de Fruitteelt te Wilhelmina- dorp (PFW), omdat nog geen groot schalige praktijk-ervaring met de teelt is opgedaan. Wel is een aantal van de huidige telers in 1988 op ex cursie geweest naar Normandië, waar al langer hazelnoten worden ge teeld. De omstandigheden daar zijn vergelijkbaar met hier, zegt Francke. Verschillende rassen Vanwege de bestuiving moeten ver schillende rassen worden aange plant. Elke struik heeft zowel man- Vrijdag 6 juli 1990 nelijke als vrouwelijke bloemen, maar deze zijn niet gelijk rijp. Francke heeft daarom zeven ver schillende rassen aangeplant. Dit grote areaal heeft mede tot doel het risiko te spreiden: als een bepaald ras tegenvalt dan betreft dat niet ge lijk de hele aanplant. Bij de rassen- keus is de opbrengst per kg een be langrijk gegeven, verder onder ande re de smaak, het gemak waarmee ze uit de huls gehaald kunnen worden en de bestemming. Voor chocolade en nuts repen wil de industrie kleine noten hebben, voor garnering over gebak juist grote, die zijn beter te snipperen. Voor de versmarkt zijn zowel grote als kleine noten nodig. De plantkosten vielen wat tegen, zegt de Walcherse teler. "We gingen uit van 8,per boom, maar om dat er moeilijk aan te komen was kostten de bómen (incl. vervoer, in voerheffing e.d.) 12,- per stuk, dat is 12.000,- per ha. Over 25 jaar gere kend is dat echter nog geen 500, per ha. Importeur en leverancier van het plantgoed is boomkwekerij Meulblok te Kwadendamme. Omdat Meulblok nu bezig is met eigen op kweek van hazelaars wordt het plantmateriaal in de toekomst goed koper, ik verwacht dat er dan 30 tot 40 procent van de prijs afkan". "De aanplant kan gemakkelijk 25 jaar oud worden. Je kunt daar als te ler veel zelf aan doen, onder andere door verjongingssnoei. De teelthan delingen beginnen al het eerste groei- jaar. Na de vorst -als het tenminste wintert- moet de kop worden inge- knipt op 90 cm hoogte, zodat de plant een stuk of vier zijtakken gaat ontwikkelen. Deze vier scheuten zor gen dat de hazelaar de vorm van een vaas aanneemt, zodat er veel licht in de struik valt. Dat hebben ze nodig, je moet daarom ook zorgen dat de struiken niet te dicht groeien en dat de paden niet te smal zijn. De on derste 50 cm van de struiken moeten worden schoongehouden in verband met de mechanisatie. Je moet de aanplant daarvoor meerdere keren per jaar nalopen. Andere werkzaam heden zijn het verzorgen van de pa den en boomstrook en spuiten tegen bladluizen en, als het gewas in pro duktie is, tegen de hazelnootboor- der. Het gewas is vrij gevoelig voor luizen, ik heb daar vorig jaar drie keer tegen gespoten. Voor schim mels is de hazelaar weinig gevoelig. De arbeidsbehoefte bedraagt vol gens de heer Wertheim van het proefstation in volle produktie ca. 70 uur per ha, met pieken in december-januari (snoei) en in september-oktober (oogst). Het snoeiwerk in de eerste jaren valt wel mee. Hoe het later gaat weet ik niet, maar het is niet dat fijne snoeiwerk zoals bij bessen en frambozen". Gezamenlijke oogstmachine "We overwegen om gezamenlijk één of eventueel meerdere oogstmachi- nes aan te schaffen. Of die bediend moet worden door een loonwerker of een teler maakt niet zoveel uit, maar het moet wel altijd dezelfde persoon zijn. In Frankrijk hebben we gezien dat het fout gaat als de machine alle boeren langsgaat en ie dereen op het eigen bedrijf de oogst verzorgt. Reparaties blijven dan uit en dergelijke. In Frankrijk, althans daar waar wij waren, bedient een en kele teler de machine en die droogt de noten ook. Dat werkt goed. De oogst vindt overigens heel simpel plaats: de afgevallen vruchten wor den met een borstel gewoon opge veegd", aldus Francke. Saldoberekeningen "Bij de saldoberekeningen is uitge gaan van een prijs voor de ongepelde noten van 3,50 per kg. Dat moet gemakkelijk haalbaar zijn als je ziet wat voor de geïmporteerde (ongepel de) noten wordt betaald. Uitgaande van een opbrengst van 2.500 kg. per ha kom je op een saldo dat in de buurt komt van het suikerbietensal do, zo rond de 4.500,per ha, ge rekend over 25 jaar. Je moet daarbij niet vergeten dat er in de eerste jaren nog geen inkomsten zijn. Pas in het vijfde jaar na de aanplant ontstaat er een positief saldo, terwijl je na ze ven groeijaren over het geheel gezien Francke samen met zoon Barry bij de fertigatie-installatie. Er zal weer een nieuw schuurtje omheen opgetrokken worden het schuurtje dat er stond is slachtoffer geworden van de januaristorm). in de positieve cijfers komt. Pas dan heb je je aanloopkosten terugver diend. In de veehouderij of de ak kerbouw zijn we daar niet aan gewend". Fertigatie "Door fertigatie is de aanlooptijd te verkorten. Fertigatie, het toedienen van water met daarin opgelost meststoffen aan iedere individuele boom, is niet noodzakelijk maar wel gewenst. Behalve het voordeel van het eerder in produktie zijn van de jonge aanplant haal je door te ferti- geren -net als in de fruitteelt- meer en betere produktie. Fertigatie is vooral van belang voor een goede vruchtzetting. Als je in juni en juli zorgt voor een goede vochtvoorzie- ning kun je daar het volgend jaar - letterlijk en figuurlijk de vruchten van oogsten, want in die maanden worden de bloemen voor het vol gend seizoen al aangelegd. Met ferti- geren begin je half mei, en je gaat door tot ongeveer half augustus. Ui teraard hangt die ook af van de hoe veelheid neerslag". Francke heeft ten behoeve van de hazelnotenteelt op zijn kreekrug- grond een bron van 12 meter diepte laten slaan, en hierop de fertigatie- installatie aangesloten. De pomp kan maximaal vier m3 per uur leve ren zonder dat het zoutgehalte van het water te hoog wordt. Omdat de drippelaars twee liter per uur aan kunnen, kunnen er dus 2.000 bomen per uur gefertigeerd worden. Franc ke heeft 2.500 bomen aangeplant, hij heeft ze daarom in twee groepen verdeeld, een van 1.200 en een van 1.300 bomen. Elke groep wordt af zonderlijk gefertigqerd. De aanleg- kosten (excl. de bron) van de fertiga tie bij Francke bedroegen 10.300,Francke is de enige vee houder in de hazelnotenclub. De an deren zijn akkerbouwer of fruitteler. Wat betreft het arbeidspatroon past de hazelnotenteelt goed op een ak kerbouwbedrijf. Een groot deel van de arbeid valt in de winter, de tijd dat er gesnoeid moet worden. Franc ke benadrukt dat het principe "van elkaar kun je leren" bij deze nieuwe teelt opgeld doet. De club organi seert daarom geregeld veldbezoeken. Daar worden ervaringen uitgewis seld, waarbij ook het proefstation is betrokken. De telers vinden dit zeer waardevol. Francke vindt dat je daar niet vroeg genoeg mee kunt beginnen. "Als je overweegt *om met deze teelt te be ginnen, dan zou je nu al aan deze veldbijeenkomsten moeten deelne men. Boeren die geïnteresseerd zijn kunnen zich zonder bezwaar bij de studieclub opgeven als belangstellen de. Vijftig hectare is een minimale oppervlakte, er kan gerust nog meer bij". Een aantal leden van de tuinbouw- kommissie van de ZLM en de regio nale tuinbouwkommissies heeft op woensdag 27 juni jl. een bezoek ge bracht aan de stichting proeftuin Noord-Brabant te Breda. Deze proeftuin is één van de zes in Neder land fungerende groenteteeltproef tuinen en is werkzaam voor de regio Noord-Brabant. In totaal beheert de proeftuin ongeveer 10 hektare grond waarvan 1 hektare onder glas. Fi nancieel wordt de proeftuin on dersteund door het Rijk en de pro vincie Noord-Brabant. Door de leden van de tuinbouwkom missies werd kennis genomen van het onderzoek op het gebied van de glasgroenten, vollegrondsgroenten, aardbeien en de geïntegreerde be drijfssystemen. Belangrijke onder zoeksthema's zijn de optimalisering van de produktie en kwaliteit, en de invloed van de produktie op het mi lieu. Daarnaast richt het onderzoek op het gebied van de vollegronds groenten zich ook op assortiments verbreding en seizoensverlenging. Aardbeien zijn één van de belangrijk ste produkten die op de RBT veiling in Breda worden aangevoerd. In 1989 bedroeg de aanvoer 8,2 miljoen kilogram met een omzetbedrag van 40 miljoen gulden. De aardbeien worden zowel onder glas als in de vollegrond geteeld. De verwachting is dat door een verdergaande teelt en oogstspreiding het aanbod en de vraag nog verder toenemen. Naast oogstspreiding en kwaliteitsverbete ring wordt er in het onderzoek op de proeftuin ook aandacht besteed aan verbetering van arbeidsomstandig- De tuinbouwcommissie van de ZLM op bezoek bij de proeftuin Breda (foto W. Breukink) heden bij de teelt van aardbeien. Met het oog op een vermindering van de milieubelasting wordt sinds kort ook onderzoek gepleegd met betrekking tot geïntegreerde be drijfssystemen. Doelstelling is dat zoveel mogelijk teelthandelingen niet chemisch, maar op andere wijze uitgevoerd worden. Hierbij tracht het onderzoek zo goed mogelijk in te spelen op de milieu-eisen die in de toekomst aan de bedrijfsvoering, maar ook aan de produkten gesteld gaan worden. In Frankrijk is het areaal peen (oogst mei-oktober) in de belang rijkste teeltgebieden met 4% tot 2.500 ha toegenomen. Daarmee sa menhangend verwacht men met 80.500 ton een grotere produktie dan in 1989. Opmerkelijk is de verschuiving van de teelt vanuit de traditionele teelt- gebieden (Loire-dal) naar het zuid westen van Frankrijk. In deze laatst genoemde streek zijn de klimatologi sche omstandigheden gunstiger, maar ook de bedrijfssystemen meer geschikt voor de teelt van wortelen. Na een duidelijke aanbodstoename in mei verwacht men een in de ko mende maanden een daling van het aanbod. 17

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1990 | | pagina 17