Mijn rekening voor bestrijdings
middelen is nog steeds te hoog"
Exkursie overjarige zaad teeltgewassen
Groeiende afzet broccoli
Fijne bonen in
kleinverpakking
Boomkweker Jan de Vries:
Zaadteeltstudieklub 'Eiland Tholen'
Wie zegt dat je voor het milieu per se offers moet brengen? Op laan
boomkwekerij De Dryaden in Lelystad zijn het ekonomische en het
milieubelang met elkaar vergroeid. Met kunstmestpillen, een knipoog-
apparaat en lokvallen koerst teler Jan de Vries in de richting van de
geïntegreerde boomteelt. "Mijn uitgangspunt is: geen of zo min mo
gelijk chemische middelen gebruiken. Maar er is een grens".
Hoe kun je schoon en toch rendabel produceren? Voor veel
boeren en tuinders een vraag, voor anderen een weet. In deze
serie artikelen komen die "anderen" aan het woord. Kollega's
die op hun manier een steentje bijdragen aan het schoonhou
den van het milieu. Ze wachten niet op regels van de overheid
maar zijn zelf aan de slag gegaan.
Deel 10: Jan de Vries, boomkweker.
Samen met zijn vrouw, een vaste en
twee losse krachten runt Jan de
Vries de boomkwekerij van 17 hek-
tare. Hij teelt laan- en parkbomen
en populieren: eenjarige populieren
voor het bos en meerjarige die straks
de straten moeten opfleuren. Een
deel van de laan- en parkbomen
staat in containers. Bomen in contai
ners, in potten? Die zijn dus milieu
vriendelijker? De Vries: "Nou...
ook aan de containerteelt kleven na
delen voor het milieu. Wat we doen
is door gestuurde watergift plus be
mesting de boom optimaal te laten
groeien. De voedingsstoffen kunnen
daarbij door de pot de grond in-
lekken.
"Die stoffen zou je moeten opvan-
Uit onderzoek is gebleken dat een
aanzienlijk deel van de konsumenten
de voorkeur geeft aan fijne bonen.
Hierop wil veiling ZHZ in 1990 in
spelen door het aanbieden van onge
veer 500 ton fijne sperziebonen. De
Hollandse sperzieboon heeft gebrui
kelijk een diameter van 8 tot 11 mm.
De nieuwe fijne bonen hebben een
diameter van 6 tot 9 mm. Bovendien
zijn deze bonen donkerder van kleur
en beter houdbaar.
De fijne bonen worden in een PVC-
vrije kleinverpakking met inhoud
van 250 of 500 gram geleverd. Het
kleinverpakkingsmateriaal bestaat
uit een polystyreen schaaltje, een ge
perforeerde polypropyleen folie,
beide transparant. Fijne bonen van
een goede Klasse I kwaliteit worden
"gelegd" verpakt, dus naar één kant
gericht. De bonen worden droog en
gekonditioneerd ingepakt, zodat de
folie, mede door de perforaties, vrij
van kondens blijft.
Verkoopmethode
De verkoop van fijne bonen in klein
verpakking gebeurt door middel van
direktieverkoop op basis van week-
prijzen. Het aanbod bedraagt circa
35 ton per week vanaf 15 juni tot
eind september. Bonen los in dozen
worden door middel van klok-
(voor)verkopen verhandeld. Dit pro-
dukt is in ruime mate leverbaar van
af eind juni tot eind september.
gen en recirculeren. Het praktijkon
derzoek is met de techniek bezig. Als
het me wat lijkt ga ik die toepas
sen". Toch heeft De Vries het ge
bruik van mest al behoorlijk kunnen
terugbrengen. Dat is te danken aan
de zogenoemde ingehulde kunst
mest, pilletjes die hun voedingsstof
fen langzaam, in vier maanden tijd,
aan de plant afgeven. Als het gewas
"iets extra's nodig heeft" stuurt hij
bij met vloeibare kunstmest.
In de containerteelt gebruikt hij geen
chemische middelen tegen onkruid.
"Wat op de potten groeit wordt er
uit getrokken. Het is niet veel hand
werk; ik wil er geen middelen voor
gebruiken. Op de paden tussen de
containers frezen we". De bestrij
ding van onkruid tussen de contai
ners kost steeds minder moeite. Als
het veld schoon blijft, zijn er geen
planten die zaad kunnen produce
ren, is De Vries' verklaring. Heb je
eenmaal onkruid, dan krijg je méér.
Aanaardploeg
In de, driejarige, vollegronds boom
teelt worden het eerste jaar evenmin
chemische middelen als wapen tegen
het onkruid ingezet. De Vries zegt
dat hij het onwelkome groen mecha
nisch in de hand kan houden. Een
aanaardploeg schuift grond van het
middenpad over het onkruid tussen
de jonge bomen. Dat onkruid sterft
dan af. Dat gaat al twee jaar goed.
De methode is beter dan het gebruik
van chemische middelen want die
zorgen voor bastverruwing onder
aan de boom.
In het tweede en derde jaar van de
groei van laanbomen ontkomt De
Vries niet aan bespuitingen. De aan-
aardmethode beschadigt de wortels
waardoor de groei zou kunnen stok
ken. Wel voorkomt een knipoogap-
paraat achter de spuitmachine, een
elektronisch oog, dat de bomen een
portie bestrijdingsmiddel krijgen.
Verder moet de simpele hak het ge
bruik van chemische onkruidbestrij
ders tot een minimum beperken.
"Dat is ook goedkoper", zegt de
boomteler. "En zoveel werk kost het
niet. Met drie man doe je in een och
tend 3 hektare".
De Vries zegt het gebruik van chemi
sche middelen niet af te wijzen. "Als
ik het onkruid op een mechanische
manier niet aankan, dan moet je iets
anders doen. Ik laat mijn bedrijf
De produktie, export en binnenland
se konsumptie van broccoli vertonen
een groeiende tendens. In 1989 werd
3.074 ton broccoli geproduceerd
waarvan 1.310 ton werd geëxpor
teerd. De belangrijkste exportperio
de is van augustus tot en met okto
ber; in deze drie maanden wordt
75% van de totale export in het bui
tenland afgezet.
West-Duitsland is met een import
grootte van 546 ton de belangrijkste
buitenlandse afnemer van Hollandse
broccoli, gevolgd door Bel
gië/Luxemburg die samen goed zijn
voor een import van 209 ton. Enge
land staat momenteel met een im
port van 95 ton op de derde plaats.
Sinds 1985 is de export toegenomen
van 422 ton tot 1310 ton in 1989.
niet veronkruiden. In natte perio
den, als je met werktuigen het land
niet kunt bewerken, zijn bestrij
dingsmiddelen voor mij de verzeke
ring dat ik toch mijn bedrijf schoon
kan houden. Maar waar het kan ge
bruik ik geen chemische middelen,
of anders zo min mogelijk.
"Bij de aanpak van ziekte en plagen
is het moeilijker om het milieu te
ontzien dan bij de bestrijding van
onkruid. We kunnen niet zoals in de
fruitteelt de roofmijt inzetten tegen
spint. Dat is omdat de bomen elke
drie jaar verkocht worden. Je krijgt
niet de kans om een biologisch even
wicht op te bouwen. Dat betekent
dat we niet zonder chemische midde
len kunnen. Wel proberen we up to
date te zijn: nieuwe middelen zijn
vaak wat milieuvriendelijker. Zoals
pirimor tegen luizen, 't Is wel wat
duurder, maar dat heb ik er voor
over".
Supervatbaar
Ook door andere rassen te kiezen is
nog veel te besparen op het gebruik
van bestrijdingsmiddelen. Zo zijn
sommige sierappelrassen supervat
baar voor schurft en andere hele
maal niet. De Vries probeert zijn as
sortiment te verschuiven naar niet-
vatbare, meestal nieuwere rassen.
Daarover moet er wel meer bekend
heid bij zijn klanten komen. Die
blijven vaak de oude vertrouwde
rassen bestellen, niet wetende dat er
al betere opvolgers zijn. Als veran
dering van ras vijf bespuitingen per
jaar uitspaart is het al de moeite
waard.
Voor de strijd tegen ziekte en plagen
maakt hij gebruik van een waarschu
wingssysteem met spuitadviezen op
de computer. De Vries "zeeft" deze
adviezen met zijn kwekers verstand.
"In de zomer loop ik met een loep
op zak om te kijken of er wat op het
blad zit. Als er een advies komt om
te spuiten en ik zie in de essen geen
spint of roestmijt, dan vind ik dat je
niet moet spuiten. Iedereen heeft zo
zijn eigen tolerantie. Die heb je met
het oog op het milieu. Maar ook om
dat ik de rekening voor bestrij
dingsmiddelen nog steeds te hoog
vind".
In de containerteelt gebruikt De Vries zowel in als tussen de containers geen
chemische middelen. "Het onkruid in de potten trekken we eruit, en de pa
den frezen we. In de vollegronds boomteelt gebruikt de boomkweker alleen
in het tweede en derde groeijaar chemische middelen.
Tegen de hinderlijke populierenglas-
vlinder hoeft de Lelystadse kweker
steeds minder in aktie te komen.
Ooit was hij in de zomer elke twee
weken met de spuit in de weer. Nu
gebeurt dat op indikatie, op waarne
ming. Hulpmiddel is een val met
lokstof die mannelijke glasvlinders
aantrekt. Een lijmplaat houdt ze in
de val gevangen. Als er een hele
vlucht is neergestreken, komt voor
De Vries het moment om de spuit
machine uit de schuur te halen. De
laatste jaren heeft hij dat nog maar
twee keer hoeven te doen.
Tweederde minder
Wat bespaart De Vries al met al aan
bestrijdingsmiddelen en kunstmest?
Dat blijkt gemakkelijker gevraagd
dan beantwoord. "Ik kan het in geld
moeilijk vergelijken met eerdere ja
ren. In zeven jaar is mijn bedrijf
flink gegroeid. Wel weet ik dat ik
per oppervlakteëenheid tweederde
deel minder chemische middelen ge
bruik dan zeven jaar geleden. Maar
de nieuwere middelen zijn duurder
dus je kunt niet zeggen dat ik ook
tweederde minder hoef te betalen".
Datzelfde geldt voor kunstmest. In-
gehulde kunstmest is duurder dan de
niet-gepantserde variant.
De Vries: "Ik probeer op mijn wijze
zo zorgvuldig en bewust mogelijk
om te springen met bestrijdingsmid
delen en kunstmest. Zo ga ik steeds
een stapje verder. Ik wil weieens
proberen of ingehulde kunstmest in
de volle grond ook goed werkt. We
kunnen ook nog vreselijk veel leren
van de akkerbouw en de tuinbouw.
Je hoort bijvoorbeeld over de inzet
van steriele vliegen bij de bestrijding
van de uienvlieg. Ik kijk ook af en
toe bij biologische-dynamische be
drijven in de buurt, als oriëntatie.
Daar moet je je voor openstellen.
Misschien zijn er zaken die we kun
nen overzetten".
Magda de Vetten
Landbouwschap
Naast de groei van de grote export
markten, groeit ook in landen als
Spanje, Oostenrijk, Frankrijk en
Zwitserland de belangstelling voor
Hollandse broccoli.
Verpakking
Alle Klasse I broccoli wordt geseald,
dit om de houdbaarheid van het pro-
dukt te vergroten, en vervolgens ver
pakt. Als standaardomverpakking
voor de 9-14 cm en de geboste broc
coli van Klasse I wordt dit jaar
gestart met het inzetten van de ver
hoogde radijsbak met een inhoud
van 5 kg. De broccoli wordt in deze
verpakking om en om (scherm bo
ven, scherm onder) verpakt. De gro
tere maten, 14-18 cm en 18 en op van
Klasse I worden in poolbakken ver
pakt met een inhoud van 8 kg.
Donderdag 31 mei hield de zaad
teeltstudieklub "Eiland Tholen" de
eerste exkursie van 1990. Op het ter
rein van veiling St. Annaland verza
melden zich 35 belangstellenden om
dè overjarige zaadteeltgewassen te
bekijken. Het geheel stond onder lei
ding van voorlichter J. Wals die uit
praktijkpercelen wat aangetast ma
terieel had verzameld wat eerst uit
voerig werd behandeld.
In zijn inleidend praatje ging hij in
op de problemen die zich nu voor
doen, waarbij vermenging wel het
ergste was. Met name speelt dit bij
margriet, waar vorig jaar May
Queen bloeide, kan nu geen Alaska
worden geteeld. Bij de violen was
het zelfs zo erg dat er een perceel
wordt overwoekerd door blauwe vi
olen terwijl er gemengde waren ge
zaaid. Na veel selektiewerk staat er
nu een perceeltje blauwe violen te
bloeien. Zaadteler let op bij de per
ceelskeuze deze zaken mogen niet
voorkomen!!
Ander aandachtspunt is de zaadver
menging bij de oogst, waarbij het
vooral gaat of de combine of
dorsmachine goed schoon is van bin
nen. Vooraf een pak stro er door
heen draaien kan nogal wat schoon
maken. Ook bij het drogen van
zaadteeltgewassen dient men alert te
zijn op vermenging: drogend violen-
zaad kan wel 5 meter weg springen.
De ziekte-aantastingen waren vooral
luis, meeldauw, roest, spat, e.d. Een
perceel Arabis zat zwaar onder de
witte roest, zo erg was nog niet eer
der waargenomen. Tegen vogelvre-
terij (o.a. door vinken) werd gemeld
dat een mengsel van tabasco (keu
kenkruid) met Mesurol wel eens wil
helpen. Bij de korenbloem zag men
een zeer zwaar gewas, gevaarlijk
voor de meeldauw of bij een on
weersbui. Het gewas is gezaaid op
vroege aardappelland, en maar wei
nig bemest. Bij de winterbloemkool
zag men een zaadvast ras, tegen
woordig teelt men meestal hybriden
(vader- en moederlijn worden apart
geplant). In dit gewas kunnen nogal
wat bespuitingen nodig zijn tegen in-
sekten, let dan wel op bij
vriendelijkheid van het te gebruiken
middel. De duizendschoon gaf een
wat dunnere stand te zien en weinig
spat en roest, aantastingen waarop
men alert dient te zijn. De onkruid-
bestri jding gebeurt met Tenoran,
maar deze avond werd de medede
ling gedaan dat de fabrikant heeft
besloten om met de produktie van
dit middel te stoppen. De toelating
blijft bestaan, maar de voorraad zal
spoedig weg zijn.
De vergeet-mij-niet werd dit jaar
veel gespoten tegen de meeldauw en
luis, maar op 31 mei was dit gewas al
gemaaid, en zodoende ziet men de
eerste ruiters weer in het landschap
verschijnen, en dan te bedenken dat
bij verschillende telers de zomer
bloemen nog niet boven staan i.v.m.
droogte en korstvorming. Verder
werd nog gekeken naar anjers, mar
griet, papaver, barthoma en siervlas.
Dit siervlas stond dun, en na onder
zoek bleek dat de wegval van plan
ten in februari/maart vooral te wij
ten was aan de zware stormen in ja
nuari die een zoute nevel over dit ge
was brachten. Na enkele jaren van
stilte i.v.m. gebrek aan een voorlich
ter werd nu weer een exkursie win-
terbloemzaadteelt gehouden. De
aanwezigen genoten van een fraaie
en leerzame avond.
Statuten
Voorafgaand aan de exkursie werd
een ledenvergadering gehouden met
als enig agendapunt: "Het wijzigen
der statuten". Met slechts één stem
tegen werd het bestuursvoorstel aan
genomen.
Er zijn reeds afspraken gemaakt
over 2 volgende exkursies. Op 12 juli
naar het proefveld voor onkruid- en
ziektebestrijdingsproeven, op 9 au
gustus naar verschillende percelen
met zomerbloemen. De leden krij
gen nog bericht over plaats en
tijdstip.
L. Bijnagte, sekr.
8
Vrijdag 15 juni 1990
