M
F
Peulvruchten
VOOK mi
De NAVO een bondgenootschap
voor vrede en veiligheid
W aterschap svrou wen
krubiriek
Kruiswoordraadsel
19
42
54
59
64
vrouw
onder redaktie van de Radaktiekommis-
sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
Zeeland en Brabant.
Redaktieadres:
Mevr. P. J. de Rooy-Janse M.A.
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge.
Eigenlijk moetje heel officieel schrijven: 'Vrouwelijke Waterschaps
bestuurders in Zeeland'. Maar dat is een lange zin en het klinkt zo
veel afstandelijker. Het aantal Waterschapsvrouwen in Zeeland is
groter dan in de meeste werkgebieden van Waterschappen in Neder
land. De jaarlijks door de Zeeuwse Vrouwen Raad georganiseerde
studie- en ontmoetingsbijeenkomst telt vrouwen in de Waterschap
pen: Tholen (4), Het Vrije van Sluis (6), De Drie Ambachten (2),
Hulster Ambacht (2), Noord- en Zuid-Beveland (3), Walcheren (3) en
Schouwen (2) en nodigt deze uit de studiedag bij te wonen.
Zo kwamen de Waterschapsvrou
wen op 19 september jl. bijeen in het
Waterschap Walcheren waar de Ri-
Dolwaterzuiveringsinstallatie werd
bekeken en het hele bedrijf door
middel van inleidingen, diapresenta
tie en diskussie een duidelijk beeld
kreeg.
iets aan te doen moet veel studie
worden gedaan naar de ontwikkelin
gen in de zandbeweging en zo de vei
ligheid van het achterliggende pol
derland te handhaven.
Zoals bij veel problemen wordt er
een wet voorbereid en een nota naar
de Tweede Kamer gezonden met
In heel Nederland hebben we te ma
ken met kustverdediging. We moe
ten ons veilig blijven voelen achter
de dijken. Het Deltaplan heeft reeds
grotere veiligheid gebracht maar de
kustachteruitgang neemt vormen
aan die veel grotere aandacht vra
gen. Ongeveer de helft van de dui-
nenkust kalft langzaam maar zeker
af en op veel plaatsen is de duinen-
kust door deze erosie zo achteruitge
gaan dat nog maar een enkele dui
nenrij over is.
Het zijn grote problemen die op ta
fel liggen en de ekstra zeespiegelrij
zing die wordt verwacht zal de druk
op de kust mede vergroten. Om te
zien wat er aan de hand is en er tijdig
daarin alle beleidsalternatieven. Als
de vier mogelijkheden op het scherm
worden getoond slaat de schrik je
wel even om het hart. Als er niet
wordt ingegrepen gaat de kustlijn
heel langzaam landinwaarts. Het is
behalve inzet van velen ook een fi
nanciële keuze. Het kan ook zijn dat
we de zee als het ware voor proberen
te zijn door bijvoorbaat de kustlijn
in zee uit te bouwen. Landaanwin
ning heeft altijd een doel gehad
maar niet speciaal als bescherming
van het achterland.
De Waterschaps vrouwen verdiepten
zich heel sterk in deze onderwerpen
en het was bijzonder interessant
daar als toehoorder te mogen mee
luisteren.
Geschiedenis
De dijken zijn er niet altijd geweest,
bepaalde duinenrijen dateren al van
voor onze jaartelling maar de
eerste dijken zijn van de 11e eeuw.
En op bestuurlijk vlak staat men al
snel voor de vraag waar het geld, de
mankracht en materiaal te halen
om de bescherming van het achter
land te waarborgen. Ook steden spe
len daarbij een rol omdat daar zo
veel mensen dicht bijeen wonen.
Een ander probleem kwam met de
dijken en dat was de lozing van het
polderwater.
Om de zaken op goede manier te be
handelen was er 'inspraak' en kre
gen de ingelanden een afvaardiging
in het Statenkollege (1559). Voor
dien werd heel veel vanuit de
kloosters geregeld maar na 1574 ver
dwijnt de zetel van de abt en komen
er afgevaardigden uit de burgerij
voor in. Ten tijde van Napoleon
komt er weer verandering en komen
de ingelanden nauwelijks meer aan
bod. Maar sinds midden vorige eeuw
staat dan in de strijd om het water-
schapsbestel in Zeeland de positie
van de ingelanden weer centraal.
Het nieuwe reglement op het bestuur
van de polder Walcheren wordt in
1870 Koninklijk goedgekeurd.
Waterschapsvrouwen
En nu zijn er dan reeds vele vrouwen
die op zeer deskundige wijze mee
praten over alle zaken die bij het wa
terschap over tafel komen. Ze verdie
pen zich grondig in de materie en de
jaarlijkse bijeenkomst is heel leer
zaam. Men ziet dan de eigen proble
men soms vanuit een heel andere
hoek in een ander waterschap.
Elk jaar komen ze een dag bijeen en
bezoeken weer een ander waterschap
met de specifieke moeilijkheden en
kansen die dat waterschap heeft.
Het zijn goede bijeenkomsten en al
leen al het samen verdiepen in de ge
schiedenis van de polders geeft meer
inzicht in de toekomstkansen voor
Veilig Wonen in Zeeland.
P.J. de Rooy - Janse, m.a.
Indien u de letters uit de vakjes uit
de hierna opgegeven nummers ach
ter elkaar zet krijgt u de naam van
een vla. Dit is de oplossing.
59 - 5 - 23 - 32 - 45 - 57 - 24 - 33 -
27 - 34
HORIZONTAAL: 1 oorlogsvaar
tuig; 6 zoogdier; 12 deel v.h. oog; 14
bevreesd; 15 voorzetsel; 17 paar-
deslee; 18 smalle weg; 20 voorzetsel;
21 titel; 22 onverschrokken; 24 kost
baar kleinood; 26 behaaglijk; 28
zeilvaartuig; 29 niet scherp; 30 jong
varken; 32 wijnsoort; 33 bijwoord;
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
14
i
15
17
18
20
21
22
23
24
26
.27
28
29
30
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
1
44
45
46
47
48
49
L
50
53
55
56
58
60
61
1
63
65
66
67
68
b
69
1
r
72
F
74
75
L
Op 31 oktober 1989 had de Int.
Commissie van de Bond, afd. Zee
land een informatieve bijeenkomst
georganiseerd over de NAVO in de
"Prins van Oranje" te Goes.
Het ligt in de bedoeling, dat zo'n 80
dames, die deze middag uitleg kre
gen over de NATO, aansluitend
hierop een exkursie naar Mons-
Bergen zullen maken, waar de Shape
gevestigd is. De le groep gaat eind
november nl. Zeeuws-Vlaanderen.
De dames uit Zuid-Beveland en
Schouwen in maart 1990.
Shape staat voor Supreme Head
quarters Allied Powers Europe, en is
het hoofdkwartier van de in Europa
gestationeerde strijdkrachten van de
bij de NAVO aangesloten landen.
De spreker van deze middag de heer
J.G.A. Volette is zelf tot zijn pensio
nering werkzaam geweest bij de vei
ligheidsdienst van de NAVO.
Eerst behandelde hij voor ons het
ontstaan van de NATO; daarna de
struktuur. Voor de meeste van ons
was het de geschiedenis van na de
Tweede Wereldoorlog weer eens op
frissen. Tot aan het Marshall-plan
toe, het plan van de toenmalige
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken om Europa ekono-
misch weer op te starten.
De heer Volette lichtte het geheel toe
met dia's, we kregen daardoor een
duidelijk beeld, hoe de NAVO poli
tiek en militair in elkaar zit. Tot slot
van de lezing kregen we nog een mo
dern getint filmpje te zien over de
NAVO. Dit verplaatste ons in 2030,
waar de jeugd onderricht kreeg over
de NAVO per computer. Die vorm
van les geven was heel wat beknop
ter, dan de ons gegeven uitleg. Heel
efficiënt, zoals per computer ver
wacht mag worden, alleen heel wat
minder gezellig dan onze bijeen
komst. Dit jaar bestaat de NAVO 40
jaar, er behoren nu 16 landen in Eu
ropa toe. Als tegenwicht werd door
de Sovjet Unie in 1955 het Waschau
Pact voor de Oostbloklanden opge
richt. Jammer genoeg wilde de
Sovjet-Unie in 1946 niets weten van
het Marshall-plan.
Misschien was alles dan anders gelo
pen voor b.v. Polen, Hongarije en
Oost-Duitsland en waren er nu niet
zoveel vluchtelingen naar het Wes
ten? Dat de dames geinteresseerd
waren in de NAVO, bleek wel uit de
gestelde vragen: De wereldvrede
gaat ons immers allen aan!
A.J.J. de Jonge-van Geert
34 telegrafisch koersbericht; 35
zangstuk; 37 soort onderwijs; 38
hoofddeksel; 39 ontvlekkin^smid-
del; 41 edel metaal; 42 jong dier; 43
insekt; 47 knaagdier; 50 let wel; 52
talent; 53 wisselborgtocht; 54 heer;
55 raadgeving; 57 loopplaats voor
kippen; 58 elasticiteit; 59 watervlak
te; 60 onbep. voornaamw.; 62 rivier
in Afrika; 64 lichaamsdeel; 65 ver
brandingsrest; 66 den lezer heil; 68
opening; 69 kinderuitroep; 70 mili
taire rang; 71 baggergrond; 73 steek
vlieg; 75 gereedschap; 76 leger
eenheid.
VERTIKAAL: 1 plant; 2 bolgewas;
3 deel van Azië; 4 vreemde titel; 5
loofboom; 7 laagtij; 8 vochtig; 9
deel v.e. uurwerk; 10 chemisch sym
bool; 11 voorlichtende bespreking;
13 mannetjesbij; 16 zwart paard; 18
geestelijke; 19 openbare redetwist;
21 tweegevecht; 23 oude lengteëen-
heid; 24 priester van de Rusissche
kerk; 25 vreemde munt; 27 Ned.
Spoorwegen; 29 slaghout; 31
delfstof; 34 bijtijds; 36 plaats in Z.-
Holland; 38 vis; 40 bloeiwijze; 44 ca
fé; 45 deelbaar door twee; 46 buig
zaam; 47 hoofddeksel; 48 wild
zwijn; 49 beroep, ambacht; 51 smal
le, rechte versieringslijn; 54 onge
schonden; 56 chemisch symbool; 59
pers. voornaam.w.; 61 kasteel; 63
bittere stof; 64 fijngesneden rookta
bak; 67 bladgroente; 69 daaraanvol
gend; 71 Militaire Politie; 72 met na
me; 73 dat is; 74 stoomschip.
Bonen, wit, bruin, kieviets, nier,
linzen, lima, adzuki, soja; kort
om PEULVRUCHTEN.
Een zeer dankbaar en variabel
produkt. Zeer zeker in de winter
maanden als de gure noordooster
door de kleding snijdt en men
steeds dieper in de kraag weg
duikt. Dan zal zo'n oerhollandse
pot u zeer zeker smaken. De voe
dingswaarde is zeer goed. De
peulvruchten zijn zeer rijk aan
vitaminen en mineralen. Daar
zijn ze eeuwen geleden al achter
gekomen, vooral aan boord van
de VOC-schepen, die voor hun
langdurende zeereizen veel peul
vruchten inkochten om zich de
alom gevreesde ziekte scheurbuik
van het lijf te houden.
Nu, scheurbuik komt niet meer
voor, maar wel gebleven is de
voedingswaarde van de peul
vruchten. Een reden te meer het
onderstaande recept eens te pro
beren. Gaat u peulvruchten inko
pen dan zult u daarbij een keus
moeten maken tussen gedroogde,
ingeblikte of in glas (die overi
gens in voedingswaarde bijna
niets onder doen voor gedroog
de), die keus hangt ook weer af
van de tijd die u er aan wilt beste
den. Bedenk dat de gedroogde
peulvruchten uiteraard iets meer
tijd vragen (weken enz.) terwijl u
blik of pot a la minute kan ver
werken. Kiest u uiteindelijk voor
de gedroogde soorten, dan kunt
u het beste maar de nieuwe oogst
vragen. Dat wil zeer zeker niet
zeggen dat de oude oogst ('t
jaar daarvoor) niet goed meer
zou zijn. Niets daarvan, het eni
ge, kleine nadeeltje is dat ze bij
de bereiding iets meer tijd vragen
(bijvoorbeeld iets langer weken
en koken) maar dit terzijde.
De verdere behandeling van de
gedroogde peulvruchten in zijn
algemeenheid gaat als volgt:
Was de peulvruchten grondig en
week 1/3 peulvruchten in
2/3 liefst lauwwarm water 10 a
12 uur. Voeg er tijdens het weken
van bijvoorbeeld erwten, bruine
bonen en kapucijners 2 a 3 blaad
jes laurier, een ragfijngesneden
ui, gesneden blad selderij en wat
zout aan toe.
Kook de peulvruchten uiteraard
in het week water. Gooi dit ach
teraf niet weg, het kan altijd nog
gebruikt worden voor het maken
van soep of saus.
De kooktijd is niet zo precies vast
te stellen, omdat dit samenhangt
met de soort en leeftijd van de
peulvruchten maar in de regel be
draagt ze 1 Zi k 2 uur.
Voor het nu volgende recept dat
waarschijnlijk eeuwen geleden al
is opgetekend, door een schran
dere fantasierijke scheepskok
(iets aangepast aan deze tijd)
hebben we dit nodig (4 a 6
personen):
400 gram bruine bonen (warm
houden), 250 gram in niet te dun
ne reepjes gesneden mager var
kensvlees, 2Zi eetlepel sojasaus,
2Zi eetlepel droge sherry, Vi eet
lepel bruine suiker, Zi eetlepel
boemboe, saté, 2 eetlepels mais-
olie, wat citroensap, 1 grote in
grove stukken gesneden ui, 1 gro
te in niet te dunne reepjes gesne
den winterwortel, 150 gram tau
gé, zout en peper. De bereiding
gaat zo: Roer een sausje van de
sherry, soja, citroen, boemboe,
saté, suiker, zout en wat peper.
En marineer hierin de reepjes
varkensvlees 3 a 4 uur. Verhit de
olie in een ruime stoofpan, haal
het vlees uit de marinade en laat
het kleuren in de hete olie. Voeg
er het marinadevocht aan toe,
laat het vlees hierin 20 minu
ten zachtjes stoven. Voeg dan de
gesneden wortelen en de gesne
den ui er aan toe. Laat dit samen
nog een 10 minuten mee stoven
(eventueel wat kookvocht van de
bruine bonen toevoegen tijdens
het stoven). Zet er op het laatste
moment de goed warm gehouden
bruine bonen door samen met de
taugé. Laat dit samen nog even
goed heet worden. Serveer het
goed heet (liefst zo uit de pan) op
diepe borden. Geef als garnituur
bruin stokbrood, droge rijst,
spaghetti en/of kombinatie met
een rauwkostschotel. Ook een
glas bier smaakt er uitstekend bij
(Bokbier).
M.A. van der Vliet
Vrijdag 10 november 1989
21
