Arbeidsongeschikte zelfstandige
komt veel onbegrip tegen
Oplossing van de prijsvraag
uit het ZLM-blad van 13 oktober 1989
Vollegrondstuinder Toon Schalk uit Breda:
Tiende bijdrage
Dit is alweer de tiende bijdrage
van de Zeeuwse Boerderijenstich
ting in het ZLM-blad. Op basis
van de reacties hebben wij de stel
lige indruk dat de rubriek ge
waardeerd wordt. De
Boerderijenstichting wil er dan
ook zeker mee doorgaan. Pro
bleem is wel dat de financiële
armslag van de Stichting zeer be
perkt is. Voor betaalde on
dersteuning is absoluut geen
ruimte. Alles komt dus neer op
vrijwilligers die het werk overi
gens met veel enthousiasme doen.
Niettemin is de Stichting ge
dwongen zijn activiteiten tot het
uiterste te beperken te weten: 1.
het verzorgen van de rubriek in
het ZLM-blad en 2. het inventari
seren van boerderijen per ge
meente. Voor het overige moet
volstaan worden met verwijzin
gen. Vrijwilligers - en ook dona
teurs - zijn daarom bijzonder
welkom. Aanmeldingen graag bij
Foort Minnaard, Grote Markt 28,
4462 AJ Goes. Telefoon
01100-30936.
Namens de Boerderijen Stichting
Zeeland,
mr. J. Oggel.
ze door de bomen het bos niet zien.
Bij een specialist moet je echt mon
dig zijn en niet schromen te vertellen
waaruit je werk bestaat en wat de fi
nanciële gevolgen zijn. Eigenlijk
moet je een woordvoerder
meenemen.
Daar komt nog bij dat velen zich te
terughoudend opstellen als zouden
zij zich moeten schamen. Belangen
organisaties voor de land- en tuin
bouw moeten een open oor hebben
voor zulke problemen. Met een ge
sprek om gerust te stellen is het niet
afgelopen. Misschien dat bundeling
van krachten in deze en van daaruit
een voorlichtende taak naar de be
treffende instanties toe al een stap in
de goede richting is.
Als een specialist zich in kan leven in
een tuindersgezin dan zou al veel
leed verzacht worden. Veel lotgeno
ten hebben problemen met specia
listische hulp of uitkeringen, maar er
wordt niet over gepraat. Als er in de
landbouw iets negatiefs gebeurt
staan de kranten vol. Er zijn ar-
beidsdeskundigen die je aan de hand
van de mate van arbeidsongeschikt
heid vertellen wat je nog kunt doen.
Ze komen met berekeningen dat je
per uur nog een bepaald aantal ki
lo's kunt tillen. Nou vergeet het
maar. Oplossingen die voor ons
soort bedrijven totaal onuitvoerbaar
zijn.
Ik hoop dat de angstvallige terug
houdendheid bij veel arbeidsonge
schikte zelfstandigen plaats maakt
voor een realistische kijk op de pro
blemen. Voor alle kollega's zou dit
alleen maar positief werken".
Nog veel begrip nodig
Els Schalk zit niet stil en probeert via
een kursus straks vast werk te vin
den. Op dit moment loopt ze, als
studieopdracht, stage bij de RBT
veiling te Breda. Bij de familie
Schalk is ook duidelijk naar voren
gekomen dat een arbeidsongeschikt
heidsverzekering op basis van ver
vangende arbeidskracht maar tijde
lijk soelaas biedt. Veel werkzaamhe
den zijn niet vervangbaar en vaak
moet de baas toch aanwezig zijn,
vooral bij intensieve tuinbouwbe
drijven.
Heel veel overtuiging en aanpassing
zal er nog nodig zijn voordat ar
beidsongeschiktheid bij zelfstandi
gen door iedereen begrepen en geac
cepteerd is.
Jan van Tilburg
Vrijdag 10 november 1989
1. Boerderij "Hof Welgelegen" Pij-
kesweg 3 te Goes, sinds 1973 be
woond door de heer J. Harinck.
De woning van deze boerderij is ge
bouwd in 1674, zoals de muurankers
vermelden. De schuur is van latere
datum, en wel van ongeveer 1830.
Deze boerderij wordt vanaf 1845 be
woond door een lid van de familie
Harinck. De huidige bewoner be
hoort tot de 5e generatie. Het is
thans een gemengd bedrijf. Tot on
genoegen van dhr. Harinck staat de
ze boerderij op de monumentenlijst.
2. Boerderij "Hof Torenzicht",
Nissestelle 1 te Nisse, bewoond door
de heer W.M. Boonman. Deze boer
derij is gebouwd in 1763 en verkeert
dank zij de goede zorgen van de
fam. Boonman in een zeer goede
staat van onderhoud en ziet er zeer
verzorgd uit.
Prijswinnaars: uit de goede inzen
dingen zijn 2 winnaars geloot: Henk
Nieuwdorp uit Goes en D. Nieuwen-
huijse uit Kruiningen.
Prijsvraag; Waar staan de boerderij
en en wie zijn de bewoners hiervan
waar de 2 foto 's zijn genomen (beide
op Zuid-Beveland).
Oplossingen voor 1 december 1989
inzenden naar de redaktie van het
ZLM-blad, postbus 2116, 4460 MC
te Goes.
Vervolg; "De bijgebouwen op
een Zeeuwse Boerderij"
Hierbij zijn 2 foto's afgedrukt van
bijzondere bijgebouwen.
Foto A. Dit is een oude houten
"kapschuur" met pannendak op het
bedrijf van Peter de Koeijer te Brou
wershaven.
Deze houten kapschuren zijn de
voorlopers van de ijzeren hangars
uit de jaren 1925/1935. Ze dienden
voor opslag van ongedorst graan,
peulvruchten, vlas, enz. In de winter
werd met een stationaire dorsmachi
ne en een stropers het graan en de
peulvruchten gedorst en het stro in
grote balen geperst. Op de foto is te
zien, dat thans deze kapschuur
wordt gebruikt voor opslag van
pakstro.
Foto B. Aardappelhut op het bedrijf
van de heer G.J. de Vlieger te Zon-
nemaire.
Een stenen gebouw, met isolatie van
grond tegen de zijmuren en z.g. "lie-
men" als dakisolatie. Deze liemen of
vlasscheven zijn een afvalprodukt
van de vlasbewerking, n.l. de gebro
ken houtachtige delen van de
vlasstengel. Deze aardappelhutten
zijn verbeterde permanente aardap
pelkuilen, waar vroeger de
konsumptie-aardappels in werden
bewaard (zonder luchtkoeling). Er
kon in deze hutten bij alle weersom
standigheden en ook bij vorst wor
den gewerkt. Opscheppen en afleve
ren bij vorst kon een prijsvoordeel
opleveren. Deze aardappelhutten
zijn later voorzien van ventilatoren
voor luchtkoeling en zodoende zijn
dit goedkope luchtgekoelde aardap
pelbewaarplaatsen geworden.
Als bijzonderheid kan worden ver
meld, dat o.a. op Schouwen-
Duiveland in de omtrek van Brou
wershaven en Zonnemaire nog ver
scheidene aardappelhutten in ge
bruik zijn.
nanciële basis die er nu is. Alles is
gezet op een paar teelten die in korte
tijd naar de veiling gaan. Ik heb nog
een jaar geprobeerd met staakbo-
nen, maar ook deze werkzaamheden
waren niet vol te houden", aldus
Toon Schalk.
Aanpassing voor gezin
Voor het gezin heeft dit de nodige
aanpassing gevraagd.
Els Schalk: "Voorheen hielp ik voor
100% in het bedrijf mee. Om
bedrijfs-ekonomisch wat meer ach
tergrond te krijgen heb ik een EVTO
kursus gevolgd. Doordat we beiden
enthousiast waren en het financieel
niet slecht ging wilden we een nieuwe
kas bouwen. We hebben 2 kinderen
en in het bedrijf dat we hebben zit
best toekomst. De plannen wijzig
den zich zeer snel. Door mij rea
listisch op te stellen zag ik wel in dat
mijn inbreng alleen in het bedrijf on
toereikend zou zijn. Met het oog op
de toekomst ben ik een kursus public
relations aan het volgen.
Geestelijke druk
Financieel is het wat onzeker gewor
den en met een arbeidsongeschikt
heidsuitkering van de AAW van
maandelijks 528,— zijn weinig ga
ten te vullen. Met zo'n uitkering zijn
alleen maar de hoognodige huishou
delijke uitgaven te betalen.
Geestelijk vergt het ook nog al wat
van je. Voor een buitenstaander is
dit alles moeilijk te begrijpen. Als je
aan bed gekluisterd bent is iedereen
meelevend maar als je af en toe je
werk doet wordt algauw gezegd het
valt wel mee. De rugklachten van
Toon zijn wel zo sluipend op komen
zetten dat hij nu bij wijze van spre
ken aan de pijn gewend is. Als hij de
pijn even niet voelt valt het op. De
geestelijke druk is vaak erger.
Om het zover te krijgen dat we wer
kelijk recht hadden op een AAW
uitkering ben ik 2 dagen in de weer
geweest om een medewerkster van
*de GMD, Gemeenschappelijke Me
dische Dienst, de bedrijfsvoering
van een tuinbouwbedrijf bij te bren
gen. Daar gaan ze ervan uit dat iede
re Nederlander alleen maar tussen
9.00 en 16.00 uur werkt. Door de ve
le gesprekken die ik gehad heb ben
ik ervan overtuigd dat veel zelfstan
digen, die recht hebben op een ar
beidsongeschiktheidsuitkering, na
een paar aanvragen stoppen omdat
foto 2
foto A
foto B
Over arbeidsongeschiktheid wordt bij de meeste zelfstandigen alleen
maar openhartig gesproken als het een ander betreft. Krijgt men er
zelf mee te maken dan verdwijnt het, buiten gezinsverband, meteen
in de taboesfeer. Vollegrondstuinder Toon Schalk, 39, uit Breda is
vanaf 1986 in die mate arbeidsongeschikt dat, wilde hij zelfstandig
blijven, hij zijn bedrijfsvoering drastisch heeft moeten wijzigen.
Voor het gehele gezin heeft dit aanpassing gevraagd en wijziging van
de toekomstplannen. Els en Toon Schalk werkten aan dit artikel mee
omdat zij het hoog tijd vinden dat er meer aandacht aan arbeidsonge
schikte zelfstandigen besteed wordt. De hulpverlening en dienstvaar
digheid van instanties en verzekeringen blinken nu niet direkt uit.
zit voor je vaste lasten. Een drasti
sche wijziging van het teeltschema
was de enige mogelijkheid om nog
tuinder te kunnen blijven. De verge
vorderde plannen die op tafel lagen
om een kas te bouwen konden we
wel vergeten".
Arbeidspiek vakanties
Voordat tuinder Schalk in 1986 ar
beidsongeschikt was verbouwde hij
diverse soorten sla, andijvie, kroten,
Financieel wordt het er, ondanks een
uitkering, niet beter op. Vanaf 1986
heeft Toon Schalk rugklachten. Na
2 maanden op bed gelegen te hebben
met hernia wezen onderzoeken uit
dat een wervel versleten was. Door
gaan met werken zoals hij gewend
was betekende onherroepelijk de
rolstoel. Voor hem stond vast dat
het vrij intensieve bedrijf met 4 ha
vollegrondsgroenten zo niet voortge
zet kon worden.
Toon Schalk: "Door toch nog tijdig
de ernst ingezien te hebben is mijn
arbeidsongeschiktheid beperkt ge
bleven tot 50%De weg naar de spe
cialisten en verzekeringen is achteraf
bezien een hele zware geweest waar
bij ik gestuit ben op onwetendheid
en afschuifsystemen. De huisarts is
in dit soort gevallen een steun omdat
hij weet hoe het er op ons soort be
drijven toegaat. Een specialist gaf
mij te kennen dat ik mijn lichaam
anders moest gebruiken en veiling-
kisten voortaan op een andere ma
nier weg moest zetten. Uit zijn ant
woord bleek wel dat hij totaal niet
op de hoogte was met het werk wat
we doen. Iemand in loondienst die
arbeidsongeschikt wordt, wordt veel
sneller begrepen. Maar daar staat
een baas achter die aantoont dat zijn
werknemer lichamelijk niet meer
voldoet.
De arbeidsongeschiktheid verzeke
ring ging in eerste instantie wel met
mij mee en betaalde in het begin
100%. Langzaam is dat afgebouwd
tot nu 30%. Voor de AAW ben ik
50% arbeidsongeschikt. Mijn verze-
12
De heer en mevrouw Schalk uit Breda.
keringsmaatschappij is niet bereid
om ook 50% uit te betalen. Veel te
lefoneren en schrijven heeft niets ge
holpen zodat dit bij de rechts- j
bijstandsverzekering ligt. Het lijkt 1
zo op de lange baan geschoven te 1
zijn. Af en toe een bericht, waar b.v. i
gevraagd wordt om een machtiging i
om inlichtingen bij de orthopeed te 1
krijgen.
Van de verzekering gaven ze mij i
overigens maar het advies het bedrijf
aan de kant te doen en proberen er-
gens in loondienst te gaan werken. 1
Chauffeur leek hun wel wat. Dit I
krijg je wel vaker te horen, stop er
maar mee, maar iemand die een ei- c
gen bedrijf heeft weet wel beter. Je I
bloemkool, spruiten, bleekselderij,
bospeen, spinazie en zomer- en herfst-
prei. Met dit teeltschema kon da
gelijks op de veiling worden afgele
verd. Nu wordt alleen nog bloem
kool, veel zomerprei en najaarsspi-
nazie geteeld. Voor deze teelten is
gekozen omdat de oogst in de va
kantieperioden valt. Het werk van
die arbeidspieken kan dan gebeuren
met scholieren.
"Door dit alternatief kan mijn be
drijf voortgezet worden, het is als
het ware aangepast aan mijn ar
beidsongeschiktheid. De lichtere
werkzaamheden en het trekkerwerk
doe ik zelf. Een groot nadeel van het
huidige teeltplan is de onzekere fi