Zeeuwse landbouw in
de negentiger jaren!
Zaaitijd is
Tribuniltijd
Bayer
Een ouderwetse
zomer
Melkprijs bepaalt binding met
zuivelkoöperatie
Met welke gewassen kan de Zeeuwse plantenteler
konkurrerend bezig zijn?
Trefpunt zakelijk
Zeeland
Na enkele weken van fraai nazomer-
weer zijn we op SCHOUWEN-
DUIVELAND tercht gekomen in de
laatste week van september. De
werkzaamheden op het land worden
onder zeer goede omstandigheden
gedaan. Al is het op de meeste be
drijven niet bijzonder druk. De uien-
oogst is voor een groot gedeelte on
der zeer goede omstandigheden bin
nengehaald.
En met een jaar als dit heeft het wei
nig zin de 'Engelse methode' toe te
passen (de zon doet het voor niets,
en het is nog natuurlijker, als dat het
kunstmatig in de cel moet gebeuren,
terwijl er dan ook nog eens een
kostenplaatje tegenover staat). Men
moet dan ook nog over een cel be
schikken die aan alle eisen voldoet.
De kleur en de kwaliteit van de uien
is prima en men zal dit jaar in staat
zijn een goed produkt aan het bui
tenland aan te bieden.
Met het aardappelrooien is het nog
niet druk, de meeste percelen zijn
laat (of moeten nog) doodgespoten
worden. Er zijn nogal wat percelen
die door de droogte laat zijn gaan
groeien, en wil men hier nog een ma
tige opbrengst halen, dan zal men
deze lang groen moeten laten, met
het gevolg dat men toch veel risiko's
neemt, want dat het nu zulk mooi
weer is wil beslist niet zeggen dat dit
over 3 weken ook nog zo is.
In de opbrengst van aardappels en
uien zitten zeer grote verschillen,
van goed tot zeer slecht (verdrogen
de grond). Verder is ook de hoeveel
heid neerslag zeer verschillend ge
weest wat men ook in de opbrengst
terug kan vinden. Het zal echter zeer
moeilijk zijn om de gemiddelde op
brengst van de voorgaande jaren te
halen. Ook het rooien van de bieten
gebeurt onder prima omstandighe
den, de machines leveren onder deze
omstandigheden le klas werk, scho
ne bieten met weinig verlies, een
goed suikergehalte voor de tijd van
het jaar en een redelijke opbrengst.
Gewassen als knolselderij en winter
peen profiteren enorm van het goede
weer, als zullen ze nog veel moeten,
doen om de opgelope^i achterstand
in te halen. De witlof staat er over
het algemeen goed bij en belooft een
goede opbrengst te geven. De vee
houderij heeft voldoende gras (de
weiden staan er mooi groen bij). De
oogst van de mais is in volle gang,
een groot gedeelte zit al in de kuil, de
kwaliteit en opbrengst is prima, ter
wijl zeker de struktuur van de grond
geen geweld aangedaan wordt.
Op politiek gebied is het zeer rustig.
De enige, positieve uitspraak die de
minister aanhaalt is, dat de aardap-
peltermijnmarkt zo hoog staat, hij
hoopt daarmee de problemen in de
akkerbouw te verdoezelen, of weer
maar een jaar vooruit te schuiven.
Het zou best leuk zijn als de akker
bouw dit jaar weer eens wat adem
kan halen (wat overigens nog moet
gebeuren). Maar als het landbouw
beleid niet verandert (politiek kli
maat) zal dit weer maar een toevalli
ge eenmalige zaak zijn (waar zeker
niet alle kollega's van zullen profite
ren) en de komende jaren zal men
verder gaan met de afbraak van de
Nederlandse Akkerbouw; we heb
ben immers veel te veel produkten
die nauwelijks de kostprijs halen
(granen, veld bonen, erwten, gras
zaad) en een eenmalige hoge uien- of
aardappelprijs zal dit zeker niet goed
kunnen maken.
Maar ja, het CDA met de heer Braks
vindt het schijnbaar heel normaal
dat de akkerbouwer zijn vermogen
en arbeid voor niets beschikbaar
stelt, en laat vrouw en kinderen ook
nog eens voor noppes werken. Dit is
het moderne gezinsbedrijf van het
CDA, dat het sociaal beleid zo hoog
in het vaandel heeft.
Per 1 september 1989 is in Zee
land de Stichting Stimulering
Plantaardige Produktie (Stich
ting S.P.P.) formeel van start ge
gaan. Reeds enkele malen is de
aandachtige lezer op de komst of
de start van deze Stichting geat
tendeerd, maar heeft hij nog
geen resultaten gezien van de
werkzaamheden. Dit is echter
ook nog niet mogelijk. In on
derstaand artikel wordt een en
ander nader toegelicht.
De laatste jaren heeft zich een aantal
ontwikkelingen voorgedaan die een
diepgaande bezinning over de toe
komst van de akkerbouw in Zeeland
noodzakelijk maken. Alhoewel nog
steeds één kwart van het Zeeuwse
landbouwareaal met het zgn. vierde
gewas wordt beteeld, is de vrees
groot dat men elders in het land ook
steeds meer van deze gewassen gaat
telen, waardoor Zeeland zijn unieke
positie dreigt te verliezen en er op
korte termijn gezocht dient te wor
den naar vervangende teelten. Daar
bij dient niet vergeten te worden dat
de struktuur van de Zeeuwse akker
bouw kleinschalig is en dat de onder
nemers met de toegenomen mecha
nisatie en rationalisatie onvoldoende
produktieve uren in het eigen bedrijf
rendabel kunnen aanwenden. Deze
verlaagde rentabiliteit wordt mede
veroorzaakt door de lage prijzen van
de marktordeningsgewassen en de
hoge vaste lasten op de bedrijven
door hoge grondlasten en bewer-
kingskosten. In welke richting nu
een oplossing gezocht?
A. Grondstoffenprodukties
Als oplossing voor de akkerbouw-
problematiek leest men wel dat bio-
ethanol of andere mogelijkheden
van energie uit biomassa spoedig een
konkrete toepassing zouden moeten
krijgen.
Ook toepassingen als papierproduk-
tie uit hennep of snelgroeiend hout
zouden niet zo lang op zich moeten
laten wachten.
Alhoewel nader onderzoek op deze
toepassingsterreinen alleszins de
moeite waard is mogen er voor de
(kleine) Zeeuwse akkerbouwbedrij
ven geen al te hoge verwachtingen
door geschapen worden. De produk-
ties voor deze industriën zullen zo
grootschalig moeten gebeuren, dat
gevreesd kan worden dat zeer veel
akkerbouwbedrijven op korte ter
mijn moeten worden beëindigd.
De veldmechanisatie van granen
voor b.v. bio-ethanol of van hennep
voor papier vraagt grote oppervlak
ten die gemakkelijker en goedkoper
in Engeland of Frankrijk te vinden
zijn dan in Zeeland.
Thans zijn nog geen fabrieken voor
papierpulp uit hennep of bio-
ethanol uit tarwe beschikbaar. Aan
genomen mag worden dat na realisa
tie van de bouw men de grondstof
fen voor een minimumprijs zal inko
pen om de konkurrentie met andere
grondstoffen aan te kunnen. Ver
wacht mag derhalve worden dat het
Zeeuwse platteland verder ontvolkt
zal raken bij het stimuleren van deze
grondstoffenprodukties.
B. Specialiteiten produkties
Zoals reeds eerder opgemerkt wordt
de Zeeuwse akkerbouw ook gekon-
fronteerd met o.a. hoge grondprij
zen en naar verhouding veel kleine
bedrijven met een arbeidsoverschot.
Voor het voortbestaan van deze be
drijven, zal de oplossing gezocht
moeten worden in het aantrekken
van o.a. die produkties waarin de
beschikbare arbeid kan worden aan
gewend in teelten met een hoger sal
do. Geen massaprodukt: elke teelt
Het lijkt wel of het dit jaar niet op
kan. En met 'het' bedoelen we het
mooie weer waarvan we nu in WAL
CHEREN al 5 maanden lang profi
teren. Niet dat het nu alleen maar
voordeel heeft gebracht maar als het
zo lang nat zou zijn als nu droog was
de schade en overlast vele malen gro
ter. Het werkt kostenverlagend. Je
kunt het werk goed plannen 't is
goed voor 't humeur en verveelt
zelden.
Daardoor heeft het werk op onze be
drijven een vlot verloop en is het
momenteel niet echt druk. Er zijn
praktisch geen onwerkbare dagen.
De bruine bonen staan nu zowat al
lemaal aan de ruiter en de vroegste
zijn gedorst. De opbrengst is door-
eengenomen matig. De bonen zijn
aan de fijne kant en dat scheelt enke
le 'mudden' in opbrengst. Ook van
de vroeggezaaide uien zijn er al heel
wat die het veld hebben geruimd.
Ook hier valt de opbrengst niet mee.
Voor zover we niet zijn verkocht kan
de prijs hier nog wat goedmaken.
Van de laatgezaaide uien, die onge
lijk zijn opgekomen, is de opbrengst
slechts veel bouten, veel kleintjes en
weinig grove. In zo'n situatie hebben
we duidelijk te maken met de nadeli
ge gevolgen van de mooie droge zo
mer. De kosten zijn even hoog ge
weest en het zal niet meevallen hier
wat van over te houden.
Aardappelen zijn er bij het schrijven
van deze bijdrage nog weinig ge
rooid. Mogelijk dat dit de laatste
week van september op gang komt.
Door de droogte zijn de kluiten in de
ruggen momenteel hard. Er is een
grote spreiding in tijdstip van
doodspuiten en daardoor ook van
rooien. De een durft duidelijk meer
risiko te nemen dan de ander. Als
het standvastige weer nog enkele we
ken in oktober aanhoudt komt het
misschien allemaal goed. Met een
betere prijs dan de laatste jaren zou
de akkerbouw misschien weer eens
een wat beter jaar hebben.
Voor de groenbemester zou voor een
vlotte groei wat meer vocht gewenst
zijn. De struktuur voor de grond is
door de droogte sterk verbeterd. In
oktober zal de eerste tarwe weer
worden gezaaid. Droog ploegen is
daarbij een goede basis voor een vol
gende oogst. Dit geldt ook voor het
wintervoor ploegen. Vooral voor de
vele moeilijk bewerkbare grond in
ons gebied. Liever vroeg en droog,
met de kans op wat onkruid in 't
voorjaar dan laat en nat met plassen
op 't land.
In de veehouderij is het rustig. Het
vee geniet ook iedere dag van het
goede weer. De maisoogst verloopt
geleidelijk door de grote spreiding in
afrijping van de percelen. De kolven
zijn eerder rijp dan de groene massa.
De opbrengst valt mee.
Deze week werden de melkleveran-
ciers van Campina in kennis gesteld
van het feit dat deze zuivelkoöpera
tie de mogelijkheid gaat onderzoe
ken of samengaan met Melkunie
Holland een versterking van de we
derzijdse posities in zou kunnen
houden. Gezien hun beider afzetpa-
troon zouden ze elkaar goed aan
kunnen vullen. Bij realisering hier
van wordt de melkleverancier lid van
een zuivelafzetkoöperatie welke de
helft van Nederland omvat, bij de
grootste vier ter wereld en de één na
grootste in Europa behoort.
20 jaar geleden was de individuele
melkveehouder in ons gebied nog lid
van de Coöp. Melkinrichting 'Wal
cheren'. Ook hier zien we hoe snel
de schaalvergroting doorzet aan de
afzetkant met name om sterk te
staan tegenover afnemers die zich
ook steeds verder gaan konsen-
treren.
Op korte termijn moeten we wat de
opbrengstprijs van de melk betreft
hiervan geen wonderen verwachten.
Op middellange en lange termijn
geen wonderen, wel een goede melk
prijs en dit is in de allereerste plaats
toch het belang van de individuele
melkveehouders.
Een meer gevoelsmatige, misschien
sentimentele, benadering over de af
stand van het lid tot zijn koöperatie
speelt, denk ik, een ondergeschikte
rol. Binding met een zuivelkoöpera
tie wordt voor 95% bepaald door de
opbrengstprijs van het geleverde
produkt en misschien voor 5% door
ideële overwegingen.
L.Th.J.M. de Wit
of produktie zal een specialiteit zijn
voor een aantal telers. Van elke teler
wordt dan ook een hoge mate van
inventiviteit en/of kreativiteit ver
wacht bij het aantrekken van zo'n
nieuwe produktie en/of teelt.
Bij dit zoeken hoopt de Stichting
S.P.P. hulp te kunnen bieden door
allereerst te kijken waaraan in de
markt nog behoefte is. Een prioriteit
is gelegd bij de oriëntatie naar afzet
mogelijkheden van enkele volle-
grondsgroenten, droogbloemen en
tafelaardappelen. De koördinator
van de Stichting S.P.P. zal in eerste
instantie zijn aandacht hierop gaan
richten. In de praktijk zijn echter te
lers reeds met deze teelten of pro
dukties bezig of hebben konstruktie-
ve ideeën met betrekking tot deze
teelten en/of produkties. Zij kunnen
zich altijd wenden tot de koördina
tor (01100-37227) of schriftelijk tot
de Stichting S.P.P., Postbus 6, 4460
AA te Goes. Mogelijk kan het idee
kortgesloten worden zodat er een te
realiseren mogelijkheid komt.
Het is niet de bedoeling dat de Stich
ting S.P.P. alle initiatieven zelf gaat
begeleiden. Veeleer zullen bestaande
organisaties strukturen zoals studie-
klubs, veilingen en andere koöpera-
ties of handel, vaktechnische organi
saties, etc. aangezet worden de gebo-
den mogelijkheden verder te realise
ren. Er wordt niet gezocht naar dè
Zeeuwse oplossing maar naar meer
dere mogelijkheden voor een aantal
Zeeuwse telers. Dat daardoor een
omschakeling van de bekende akker
bouwgewassen naar andere teelten
zal kunnen ontstaan is niet onmo
gelijk.
Echter: 'What is in a name'?; als
men als zelfstandig ondernemer toch
in de plantaardige produktie inko
mensvormend bezig kan zijn?
'Groeien in bedrijfsomvang is iets
anders dan groeien in bedrijfsopper-
vlakte'.
Als de Zeeuwse ondernemer deze
stelling onderschrijft is er voor de
Zeeuwse landbouw toekomst in de
negentiger jaren, maar dan zal er
geen eenheid meer zijn in het teelt
plan op de diverse bedrijfstypen.
Met welke gewassen de Zeeuwse
plantenteler dan konkurrerend bezig
zal moeten zijn hoopt de Stichting
S.P.P. in de komende jaren te heb
ben aangegeven.
ir. L.Th.J.M. de Wit
koördinator Stichting S.P.P.
De beide Kamers van Koophandel in
Zeeland organiseren op maandag 23
oktober a.s. voor de tweede keer een
groots opgezette ontmoetingsdag
voor het Zeeuwse bedrijfsleven.
De beide Kamers van Koophandel
hebben met deze groots opgezette
bijeenkomst als doel de band tussen
het Zeeuwse bedrijfsleven te verste
vigen zodat krachtiger ingespeeld
kan worden op toekomstige ontwik
kelingen. Hierbij rnoet zeker niet al
leen gedacht worden aan het inmid
dels overgeaksentueerde Europa
1992. Andere aspekten die de toe
komst zullen bepalen zijn: telemati
ca, kwaliteitsborging, doorlooptijd
verkorting en betere akwisitie. Even
als vorig jaar is gekozen voor een in
Zeeland centraal gelegen lokatie, na
melijk Goes.
Voor nadere informatie: telefoon
01150-12952, de heer W.J. de Potter
en/of Kamer van Koophandel Mid
delburg, telefoon 01180-35536, de
heer L.D. Harpe).
8
Vrijdag 29 september 1989
