akkerbouwer durf te veranderen
Oproep Jac. Hermans:
Spinnen en insekten als stikstofkontroleurs
en markt goed bezocht
Studiebijeenkomst landbouw tussen milieu
Elisa-test voor
oogvlekkenziekte
Nieuwe kursus "Public
Relations in de
tuinbouw"
De akkerbouwer in Zeeland hoeft niet somber te zijn over zijn toe
komst. Zeeland heeft goede toekomstmogelijkheden op het gebied
van de plantaardige produktie. Zeeland heeft het beste klimaat van
Nederland met zachte winters en veel uren zon. Bovendien ligt Zee
land gunstig met afzetgebieden als de Randstad, België en Zuid-
Engeland. Zeeland kan de groente- en fruittuin van Nederland wor
den; temeer daar in de Randstad nauwelijks nog ruimte is voor meer
(glas)tuinbouw. Dit bracht de heer Jac. Hermans, voormalig eige
naar van de Jac. Hermans winkelketen, met veel verve over aan zijn
gehoor, die o.a. naar hem was komen luisteren in het kader van de
studiebijeenkomst "Landbouw tussen milieu en markt" op 23 en 24
augustus jl.
Zowel inleiders als deelnemers toonden zich tevreden over de studiebijeen
komst 'landbouw en milieu', wellicht een steun voor de ZVZ om volgend jaar
weer een thema aan de landbouw te wijden.
De heer Hermans konkludeerde uit
eigen onderzoek, dat er op de Engel
se markt heel weinig Nederlands
fruit ligt. Deze markt wordt door
Spaans fruit gedomineerd. "Binnen
één dag kan er Nederlands fruit op
de markt in Londen liggen", zo be
toogde hij. "De aanvoerlijnen liggen
er; maak daar gebruik van. Er is vol
doende vraag naar appels, bessen,
bramen, frambozen en dergelijke
fruitprodukten meer". Als de akker
bouwer geen inkomen meer kan ver
dienen met de traditionele produk-
ten, dan moet hij overschakelen
naar andere produkten. "Durf te
veranderen; durf over te schakelen
op nieuwe produkten; maak u een
nieuwe teelt eigen", zo riep hij op.
Ook zag de heer Hermans goede mo
gelijkheden voor tuinbouwmatig ge
teelde aardappelen. Er is een markt
voor met de hand gerooide aardap
pelen, die als fruit worden gesor
teerd en verpakt. "De extra kosten,
die u hiervoor moet maken haalt u
ruimschoots uit de prijs". In dit ver
band sprak hij zijn afschuw uit over
de aardappelrooimachine en verge
leek deze met een steenkolengraver.
Studiebijeenkomst
Deze tweedaagse studiebijeenkomst
"Landbouw tussen milieu en
markt" werd georganiseerd in het
kader van de Zomeruniversiteit Zee
land (ZUZ). De Zomeruniversiteit
bestaat uit een studieweek, waarin
via workshops, studiebijeenkomsten
en debatten allerlei onderwerpen
worden bediskussieerd. Dit jaar be
trof het o.a. regionale ontwikkelin
gen, gezondheidsethiek, nieuwe me
dia, landbouw en ontwikkelingssa
menwerking.
In de studiebijeenkomst "Land
bouw tussen milieu en markt" was
één dag gewijd aan landbouw en mi
lieu en één dag aan landbouw in re
latie tot markt en afzet.
Op de marktdag spraken naast de
heer Hermans, prof.dr.ir. H. van
Arkel, hoogleraar aan de Landbouw
universiteit te Wageningen en di-
rekteur van het NIVAA, ir. J. Boe-
ve, direkteur van Cebeco Zuidwest
en ing. V. Phaff, afdelingshoofd bij
het NIVAA.
De heer Van Arkel voorzag een som
bere toekomst voor de marktorde-
ningsprodukten. Binnen de akker-
bouwsektor signaleerde hij 3 groei
markten: textiel (vlas), energie en
papier (hennep, hout). De laatste 2
markten zullen evenwel niet op zeer
korte termijn soelaas aan de akker-
bouwsektor kunnen bieden. Voorts
onderschreef hij de mening van de
heer Hermans, dat in de tuinbouw
een aantal kansen ligt. "De
bloemen- en potplantenmarkt is nog
steeds een groeimarkt" stelde de
heer Van Arkel vast. "Overigens
zullen de akkerbouwers het in veel
richtingen moeten zoeken; elke rich
ting biedt zijn specifieke kansen; een
vierde gewas is er niet".
Scharrelnoten
Een goede reklame is van groot be
lang om het produkt bekendheid te
geven, waarbij het "gezondheids-
denken" een steeds grotere rol
speelt. De heer Van Arkel verwees in
dit verband naar smaaktests voor
scharreleieren. Daaruit blijkt, dat
proefpersonen scharreleieren lekker
der vinden dan andere eieren, als ze
weten dat het om scharreleieren
gaat. Wordt vooraf niet gezegd welk
ei ze eten, dan blijkt het scharrelei
als minder lekker uit de bus te ko
men. "Hierop kun je met reklame
inspelen", aldus Van Arkel, "het
gaat niet om gelijk hebben, maar om
gelijk krijgen". Hij gaf de hazelno-
tenstudieklub in dit verband de sug
gestie haar noten als "scharrelno
ten" te verkopen.
Marktsegmentering
Een suggestie, die de heer V. Phaff
onderschreef. Hij gaf een toelichting
op het onderzoek van het NIVAA
naar de konsumptie-aardappelen op
de Duitse markt. Daaruit blijkt, dat
"Bintje aus Holland" in vergelij
king met de Duitse Ackergold op al
le punten slechter skoort in de ogen
van de Duitse konsument. Wel
wordt Bintje als een goedkope aard
appel gezien, maar voor veel Duit
sers is dit juist een belemmering om
te kopen.
Phaff pleitte voor veel meer markt
onderzoek. "We weten nog veel te
weinig van de Duitse aardappel-
markt. Met meer onderzoek is een
goede marktsegmentering mogelijk.
Door op elke deelmarkt een specifie
ke aardappel aan te bieden wordt de
markt op een maximale bediend en
kan er meer financieel rendement
uitgehaald worden. De Duitse kon
sument vindt de kwaliteit, verpak
king, image en teeltwijze (gezond)
van de aardappel veel belangrijker
dan de prijs, aldus Phaff.
Hij ziet de toekomst op de Duitse
markt niet somber in als er een nieu-
Op de universiteit van Göttingen is
het thans gelukt, een indirekte Elisa-
test voor de veroorzakers van oog
vlekkenziekte te ontwikkelen. Prof.
Gerhard Wolf en zijn medewerkers
hebben een anti-serum ontwikkeld,
dat alle virulente Pseudocercospo-
rellasoorten even sterk aanpakt. In-
fekties in het veld kon men zodoen
de duidelijk vaststellen - met één be
perking: Jonge infekties, die onder
de microscoop al duidelijk konden
worden herkend, waren met Elisa
nog niet met zekerheid aan te tonen.
Tussen de macroscopisch geschatte
aantastingspercentages en de Elisa-
-waarden bestond een nauw verband,
zodat deze test een goede kans kan
worden gegeven.
(Uit 'De Voor')
De natuurwaarden in graslanden
gaan door de toenemende
stikstofbelasting achteruit. Als je
wilt weten of de maatregelen om
die belasting een halt toe te roe
pen effekt hebben, dan is dat het
beste te bekijken met behulp van
graslandinsekten en
graslandspinnen. Dat is de kon-
klusie van F. Maaskant, H. Sie-
pel en W. van Wingerden, onder
zoekers bij het Rijksinstituut
voor Natuurbeheer (RIN) te Arn
hem. Met hulp van een aantal
kollega's hebben zij 44 soorten
insekten en spinnen geselekteerd
waarmee in graslanden de veran
deringen in stikstofbelasting
kunnen worden vastgesteld.
Met de set van 44 soorten kunnen
beheerders van natuurgebieden
de stikstofbelasting bewaken. Dit
we strategie wordt ontwikkeld. Er
moet één Nederlands merk komen,
waaronder alle Nederlandse aardap
pelrassen worden verkocht toegesne
den op de wensen van de Duitse kon
sument en het grootwinkelbedrijf. Dit
betekent het aanbieden van een breed
assortiment, gepaard gaande met een
intensieve reklamekampagne, zo
doende zal de Nederlandse aardap
pel een hoge (emotionele) meerwaar
de kunnen bereiken in de ogen van
de Duitse konsument met als gevolg
de bereidheid een hoge prijs te
betalen.
Naamsbekendheid is erg belangrijk.
Tot nu toe worden er op de Duitse
aardappelmarkt geen merken
gevoerd.
In de daaropvolgende zeer levendige
diskussie werd gekonkludeerd, dat
de koöperaties maar ook partikulie-
re firma's, bij het opzetten van de
nieuwe strategie een belangrijke
voortrekkersrol kunnen vervullen.
De heer Boeve, zei, dat Cebeco
Zuidwest hieraan best zijn steentje
wil bijdragen. "Maar", zo zei hij,
"het is dan ook noodzakelijk, dat
voldoende boeren meedoen en ook
hiervoor hun nek durven uitsteken".
De heer Phaff zei verder, dat konti-
nuïteit van de aanvoer erg belangrijk
is. De Nederlandse aardappel moet
12 maanden op het schap in de Duit
se winkel staan.
"Dit maakt het noodzakelijk, dat
uit het buitenland aardappelen wor
den geïmporteerd, gekweekt uit Ne
derlandse poters. Zodoende kan Ne
derland het hele jaar rond aardappe
len leveren. Nu verliest Nederland
keer op keer in het voorjaar de kon-
kurrentie met de nieuwe, vroege
aardappelen". Ook de heer Boeve
zag wel wat in het importeren van
aardappelen, "al zal niet iedereen
enthousiast zijn over deze konstruk-
tie", zo voorspelde hij.
Landbouw en milieu
Het thema landbouw en milieu werd
ingeleid door prof.dr.ir. C.T. de
Wit, emeritus hoogleraar theoreti
sche teeltkunde. Hij betoogde, dat
het huidige marktgerichte EG land
bouwbeleid zal leiden tot een twee
deling: goed bedeelde gebieden en
slecht bedeelde gebieden. In de goed
bedeelde gebieden zal de landbouw
blijven bestaan en zal de produktivi-
teitsstijging blijven doorgaan. In de
slecht bedeelde gebieden zal de land
bouw verdwijnen en zal ontvolking
optreden. Hij schat dat dit zich in
het jaar 2000 op 30% van de kul-
tuurgronden in de EG zal voordoen:
dat is 10 x de oppervlakte van Ne
derland.
Dit zal enorme tegenstellingen in de
EG veroorzaken. De Wit pleit er dan
ook voor om de slecht bedeelde ge
bieden met streekprogramma's te
helpen.
In Zeeland zal de landbouw wel blij
ven zo is De Wits overtuiging, maar
hoeveel landbouwers er zullen blij
bewaken wordt in onderzoeks-
jargon "monitoring" genoemd.
ven durfde hij niet te voorspellen.
De bedrijfsvergroting zal zeker
doorgaan zo zei hij.
Groene energie
Duidelijk was Prof. De Wit over
energiewinning uit landbouwpro-
dukten. "Er moet 3.000,— per ha
bij, wil dit konkurrerend zijn. Dit is
volstrekt onhaalbaar", zo hield hij
zijn gehoor voor. "Bovendien geeft
bio-ethanol aanzienlijke afvalpro
blemen, zo leert de ervaring in Brazi
lië", aldus De Wit.
De tweede inleider, de heer ir. A.
Riemens, direkteur van het PAGV,
zal wel mogelijkheden voor bio-
ethanol. "Het plaatje komt er an
ders uit te zien als ook de milieu
kosten van de fossiele brandstoffen
worden meegerekend en als de poli
tiek het wil, zijn er kansen voor bio-
ethanol", zo zei hij.
De heer Riemens hield een vurig
pleidooi voor de geïntegreerde be
drijfsvoering. Overschakeling op dit
systeem zal in de toekomst onont
koombaar zijn. Bovendien is het
systeem zover om in de praktijk uit
getest te worden. "De akkerbouw-
sektor moet zeggen, dat ze bereid is
deze uitdaging aan te pakken en deze
uitdaging ook aan kan. Omschake
ling op de geïntegreerde bedrijfsvoe
ring zal zeker een reduktie van het
gebruik van gewasbeschermingsmid
delen met 20-30% met zich meebren
gen", zo zei Riemens; "daarmee
smoor je de hele politieke diskussie
over het gebruik van deze middelen
in de akkerbouw". Wel voorspelde
Riemens, dat veel akkerbouwers,
ondanks een hoog opleidingsnivo,
de geïntegreerde bedrij fsvoering niet
gemakkelijk onder de knie zullen
kunnen krijgen. Er is wel degelijk
veel vakmanschap, kennis en door
zettingsvermogen voor nodig.
De derde inleider, de heer dr.ir.
E.A. Goewie, direkteur van de Plan-
tenziektenkundige Dienst, zette het
gewasbeschermingsbeleid in de toe
komst uiteen. Op de korte termijn (1
Waarom spinnen en insekten en
niet de planten om e.e.a. te
bestuderen? Simpelweg omdat
veel ongewervelde diersoorten,
waartoe spinnen en insekten be
horen, een korte levenscyclus
hebben en een groot vermogen
tot toename in aantallen. Daar
door kunnen ze sneller reageren
op veranderingen dan planten.
Monitoring met ongewervelde
diersoorten is door de onderzoe
kers in de praktijk getoetst en het
blijkt te werken.
Een wolf spin (Alopecosa cunca-
ta) die 6 tot 9 mm groot kan wor
den. Het is een indicatorsoort
voor licht bemest grasland. De
jongen van deze soort laten zich
aan zweef draden met behulp van
de wind vervoeren (Foto RIN).
a 2 jaar) zal er een verscherpt toela
tingsbeleid worden gevoerd; op de
lange termijn (1-10 jaar) moet via
nieuwe technieken de afhankelijk
heid van gewasbeschermingsmidde
len geminimaliseerd worden. Dit be
tekent niet, dat er geen chemische
middelen meer nodig zijn. De akker
bouw zal een breed skala van midde
len beschikbaar moeten hebben,
maar wel die een minimale belasting
voor het milieu opleveren, aldus de
heer Goewie.
Kunstmest
In de diskussie kwam met name de
kunstmestheffing aan de orde. Prof.
De Wit toonde zich een sterk voor
stander van deze heffing. Door deze
heffing zal de boer veel zuiniger om
springen met kunstmest en dat is een
goede zaak voor het milieu. Boven
dien zal het op de lange termijn geen
nadelige gevolgen hebben voor de
landbouw, volgens prof. De Wit. De
heer Riemens en ook de meeste deel
nemers waren daar niet zo zeker
van. Kunstmest kost geld en daarom
alleen al gaat de boer er zuinig mee
om. Een extra heffing is nadelig
voor de konkurrentiepositie. Neder
land staat niet op een eiland, zo viel
er te beluisteren.
De studiebijeenkomst "Landbouw
en milieu" mocht zich verheugen in
een goede belangstelling. De inlei
ders konden spreken voor een gemê
leerd publiek bestaande uit onder
andere akkerbouwers, bestuurders,
onderzoekers, ambtenaren en men
sen uit het bankwezen. De inleiders
en deelnemers toonden zich ook te
vreden over het karakter en de kwa
liteit van de studiebijeenkomst. Wel
licht een steun voor de Zomeruniver
siteit om volgend jaar weer een the
ma aan de landbouw te wijden.
Het kursuscentrum Zuidhollands
Glasdistrikt te De Lier start, in sa
menwerking met Stichting Public
Relations Westland, een nieuwe kur
sus: "public relations voor het Zuid
hollands Glasdistrikt".
De kursus is vooral bedoeld voor
mensen die werkzaam zijn bij bedrij
ven en instellingen en die met kom-
munikatie voor hun organisatie te
maken hebben. Doel van de kursus
is het verbreden van de kennis van
public relations. In vijf studiedagen
worden zowel theoretische als prak
tische elementen aangereikt. De op
bouw van de kursus is zodanig, dat
de kennis direkt toegepast kan wor
den in de dagelijkse praktijk.
De bijeenkomsten vinden plaats in
het Konsulentschap voor de Tuin
bouw te Naaldwijk en in het Pers
centrum Nieuwspoort te Den Haag.
Belangstellenden kunnen een bro
chure aanvragen bij het Kursuscen
trum Zuidhollands Glasdistrikt, te
lefoon 01745-12863 of bij Stichting
Public Relations Westland, telefoon
01740-27101.
Vrijdag 8 september 1989
19