Snelle oogst-en droogmethode voor zaaiuien
voorlopig niet voor elke teler weggelegd
Haken en ogen aan ombouwen personenauto
tot 16 km/uur auto voor de landbouw
Aangetoond is dat door zaaiuien
vroeger te rooien, sneller in te schu
ren en te drogen met opgewarmde
lucht een betere kwaliteit en kleur is
te krijgen. Toch ging het met deze
methode soms goed mis. Alvorens
men besluit voor deze methode te
kiezen moet aan een aantal voor
waarden worden voldaan.
Kwaliteit belangrijkste oorzaak
van stagnerende afzet
De Nederlandse uiensektor onder
vindt de laatste jaren in toenemende
mate konkurrentie op de Europese
uienmarkt. Gemiddeld moet zo'n
driekwart gedeelte van de produktie
geëksporteerd worden.
Weliswaar is er sprake van een toe
nemende produktie in andere
eksportlanden, maar uit markton
derzoek blijkt overduidelijk dat juist
de kwaliteit van de uien bepalend is
voor de grootte van de vraag, en niet
zozeer de prijs. Landen als Spanje
en Italië blijken hier beter op in te
kunnen spelen. Naast hardheid,
gaafheid en huidvastheid is vooral
een egale kleur van de uien het be
langrijkste kwaliteitskenmerk. Met
ekstra aandacht tijdens de oogst en
bewaring is herovering van een goe
de konkurrentiepositie beslist mo
gelijk.
Behoud van een goede kleur
door vroeg oogsten
Tijdig oogsten zonder velddroogpe-
riode geeft de minste kansen op ver
kleuring en de beste waarborg voor
een goede kleur.
Het beste oogsttijdstip is als
50-55% van de loofmassa is af
gestorven waarna de uien nog de
zelfde dag worden ingeschuurd.
De praktijk is geneigd een korte
velddroogperiode van enkele dagen
te handhaven teneinde de uien in de
bewaring makkelijker te kunnen
drogen. Zo'n velddroogperiode
geeft echter het risiko van meer aan
hangende grond die bij het opladen
niet meer los laat. Vooral de uien
onder in het zwad blijven na het
rooien te lang vochtig, waardoor de
ogenschijnlijk lagere droogkosten
niet opwegen tegen het kwaliteitsver
lies wat ontstaat. Zeker wanneer we
te maken hebben met mistige nach
ten zullen de voordelen van enkele
dagen op het land laten liggen tot
een minimum worden gereduceerd.
Valt een plotselinge regenperiode in
dan kunnen we het wat de kwaliteit
betreft helemaal wel vergeten. Kie
zen voor de snelle oogstmethode be
tekent gewoon dezelfde dag in-
schuren.
Droog klappen en droog
rooien
Het loof dient verwijderd te worden
tot net boven de splitsing van de bla
deren. Erg belangrijk is dat pas met
loofklappen wordt begonnen als het
gewas goed droog is. Het loof moet
namelijk goed omhoog komen om
op de juiste lengte verwijderd te
kunnen worden. De zuigkracht van
de loofklapper is van essentieel be
lang. Loofmaaiers met een zijafvoer
genieten de voorkeur. Een fijne par
tij uien met veel lang groen loof
geeft zoveel weerstand dat deze
haast niet droog te krijgen is. Wer
ken met uien onder vochtige om
standigheden geeft altijd versmering
van natte grond, hetgeen een minder
ogend produkt tot gevolg heeft. Een
droge toplaag tijdens het rooien en
laden van uien doet in dit opzicht
wonderen.
Hoewel niet alles precies met een
schaartje te knippen is blijken de
mogelijkheden in de praktijk toch
vaak groter dan verwacht. Alles
moet wel op elkaar zijn afgestemd.
Een paar uren na het rooien moet
een aanvang met het opladen kun
nen worden gemaakt.
Vooraf ventilatiekapaciteit
berekenen
Aan de zgn. 'snelle oogstmethode'
zit onverbiddelijk een voldoende
ventilatie- en kachelkapaciteit ver
bonden. In veel bewaarplaatsen
schort het juist op dit punt. Te wei
nig ventilatie- en/of een te lage ka
chelkapaciteit zijn maar al te vaak
de oorzaak van een te lang durend
droogproces.
Wat betreft de ventilatiekapaciteit
moet men beschikken over 150 m3
lucht per m3 uien per uur bij een te
gendruk van 300 PA. Als we ons
realiseren dat de meeste aardappel
bewaarplaatsen zijn ingericht op een
ventilatiekapaciteit van 100 m3 lucht
per m3 aardappelen per uur bij een
tegendruk van 150 PA dan betekent
dit dat slechts de helft van de beno
digde kapaciteit voor uien aanwezig
is.
In plaats van 100 m3 lucht bij aard
appelen is 150 m3 lucht per uur voor
uien nodig en door de hogere tegen
druk van 300 PA voor uien vallen
veel ventilatoren in kapaciteit terug.
Een 2,2 kW ventilator die voor aard
appelen 25.000 m3 lucht per uur
levert, zal doorgaans voor uien niet
meer leveren dan 15.000-20.000 m3
per uur.
Ventilatie en kachelkapaciteit
moeten op elkaar zijn af
gestemd
Om de gewenste konstante droog-
luchttemperatuur van 30°C te kun
nen realiseren, is bij een opwarming
van 15°C van de buitenlucht een ka
chelkapaciteit van minimaal 1,75
kW ofwel 1500 Kcal per uur per ton
uien noodzakelijk, uitgaande van
een ventilatiekapaciteit van 150 m3
lucht per m3 uien per uur. Een
konstante inblaastemperatuur is al
leen mogelijk als de warmteproduk-
tie van de verhitters kan worden
aangepast aan de wisselende tempe-
ratuursomstandigheden van de in-
blaaslucht.
Door meer kleinere verhitters in te
zetten of te kiezen voor traploos re
gelbare verhitters is dit te verwezen
lijken.
In 4 a 5 etmalen lukt het meestal het
produkt droog te krijgen. Droog be
tekent dat de temperatuur van de in
gaande drooglucht gelijk is aan de
temperatuur van de lucht die het
produkt verlaat.
Daarna kan met het nadrogen en in-
koelen begonnen worden. Koelen
betekent altijd drogen. Droogmaken
en drooghouden dat is alles waar het
bij uien om draait.
Prijskaartje
Op veel bedrijven zijn flinke investe
ringen noodzakelijk om bestaande
bewaarplaatsen aan te passen en ge
schikt te maken voor uienbewaring
geoogst volgens de snelle methode.
Grotere ventilatoren vragen ook een
aangepast luchtverdeelsysteem, gro
tere inlaat- en uitlaat opening,
zwaardere voedingskabels en zeke
ringen. Een volledige roostervloer
geeft weer een betere luchtverdeling
dan bovengrondse kanalen.
Wil men investeren in uienbewaring,
dan doet men er goed aan zich nog
eens terdege te beraden voordat een
beslissing wordt genomen.
Onomstotelijk staat echter vast dat
er alleen met topkwaliteit iets te ver
dienen valt in de uienteelt. Dat bete
kent goed of anders niet!
Uitgaande van normale uit
gangspunten betekent dit dat bewa
ring van uien in bestaande cellen tot
eind maart ten opzichte van afland
leveren minimaal 12 cent ekstra
per kg moeten opbrengen om droog-
krimp- en renteverliezen te kom-
penseren en de vaste kosten volledig
te vergoeden.
In de praktijk zitten de meeste uien-
bewaarders met de snelle oogstme
thode al gauw 1,5 tot 1,75 cent per
kg hoger als gevolg van ekstra
brandstofkosten. Een en ander
hangt af van de totale opzet, de te
gebruiken verhitters en de
brandstof. Aardgas is de goed
koopste brandstof. Ook het ekstra
risiko wat men neemt om uien in te
schuren, te drogen en een tijd te be
waren moet niet worden onderschat.
Voor een juiste berekening zult u
voor uw eigen bedrijf een kosten
plaatje moeten maken. Of uienbe
waring rendabel zal zijn is moeilijk
te beantwoorden. De totale kostprijs
is daarentegen behoorlijk nauwkeu
rig te berekenen.
Hieronder de uitslag van de viérde
proefrooiing van zaaiuien op 28 au
gustus 1989. (Zie tabel)
Kort samengevat
- De kwaliteit van de Nederlandse ui
en voldoet niet meer aan de wensen
van de konsument.
- Het schort vooral aan een goede
kleur.
- Vroeger rooien bij 55% af
gestorven loof, direkt inschuren en
binnen 5 etmalen het produkt dro
gen geeft de beste waarborg voor een
goede kwaliteit en kleur.
- Een voldoende ventilatie- en ka
chelkapaciteit zijn beslist noodzake
lijk bij de snelle oogstmethode. In
veel uienbewaarplaatsen is die kapa
citeit te laag.
- Voldoet men niet aan de gestelde
normen, overweeg dan ekstra in
vesteringen of laat de 'snelle oogst
methode' voor wat hij is.
- De snelle oogstmethode brengt 1,5
tot 1,75 cent ekstra kosten aan
brandstof met zich mee.
- Realiseer dat alleen met topkwali
teit wat te verdienen is in de ui
enteelt.
J.C.H.M. Staal,
CAT Tilburg
teler
aantal
kg
aantal kg
kg/ha
40 mm
40 mm
40 mm
40 mm
40 mm
1
38
0.85
73
6.25
33331
2
15
0.35
73
7.00
37331
3
9
0.30
77
8.50
45330
4
35
1.05
104
8.50
45330
5
55
1.45
87
7.70
41064
7
5
0.15
52
7.50
39997
8
28
0.80
68
6.15
32798
9
68
1.65
26
2.25
11999
10
21
0.65
21
2.00
10666
Gemiddeld
33094
Gemiddeld vorig-6
28295
groei/week
4799
Van de opbrengst is 20% afgetrokken voor verlies.
Sinds kort wordt de politie gekon-
fronteerd met een naar het zich laat
aanzien nieuwe rage in het gemotori
seerd verkeer, nl. de 16 km/uur auto
die voor de landbouw wordt ge
bruikt. Aan het ombouwen van een
normale personenauto tot een 16
km/uur auto zitten echter nogal wat
haken en ogen, legt opperwacht
meester M.H. Z wee dijk van de Ver-
keersgroep Rijkspolitie Zeeland uit,
zelfs in zo sterke mate dat hij spreekt
van een ,,wanprodukt,\
Het lijkt volgens de opperwacht
meester zeer eenvoudig om, wanneer
men een landbouwbedrijf heeft, van
een normale personenauto een 16
km/uur auto te maken. "Niets is
echter minder waar", legt hij uit,
"omdat immers de mogelijkheid
blijft dat men (bestuurder, eigenaar
of houder) moet aantonen dat de au
to zich rechtstreeks ten behoeve van
het landbouwbedrijf op de weg be
vindt (artikel 18 van de Wegenver
keerswet) en de Wet Motorrijtuigen
belasting (artikel 9) nadere regels
geeft hoe die auto ingericht moet
zijn of er uit zou moeten zien om in
aanmerking te kunnen komen voor
Vrijdag 8 september 1989
Vrijstelling Motorrijtuigenbelasting.
De 16 km/uur auto moet namelijk
ingericht zijn om elders dan op we
gen gebruikt te worden en ook als
zodanig uiterlijk kenbaar zijn.
Verder moet de auto technisch zoda
nig zijn uitgerust dat een bijzondere
geschiktheid bestaat om in het ter
rein te rijden. Dat van een zodanige
uitrusting sprake is, moet uiterlijk
kenbaar zijn aan b.v.:
- het ontbreken of uitschakeling van
vering van de voor- en/of achterwie
len, of de aanwezigheid van uiterst
stugge vering;
- de aanwezigheid van banden met
terreinprofiel;
- een zodanige inrichting van de ver
snellingsbak dat slechts met beperk
te snelheid kan worden gereden.
Als we met deze voorschriften een
normale personenauto bekijken dan
blijkt wel dat hieraan nogal wat
"gesleuteld" moet worden wil men
hieraan kunnen voldoen.
Anders is het met een Jeep of Jeep-
achtigen, want als met zo'n auto
geen grotere snelheid ontwikkeld
kan worden dan 16 kra/uur, dan
wordt precies aan alle gestelde eisen
voldaan.
Als besloten wordt om een "norma
le" personenauto om te bouwen,
dan hoeft die auto niet gekeurd te
worden, dus ook geen APK-keuring,
maar wat blijft is dat die auto rij-
technisch in goede staat van onder
houd moet blijven verkeren en ver
der moet blijven voldoen aan de
voor het landbouwverkeer geldende
wettelijke eisen. Veiligheid voor de
bestuurder en voor de overige weg
gebruikers blijft een eerste vereiste.
De mogelijkheden die men met een
16 km/uur auto heeft kunnen zijn,
dat, wanneer men b.v. een sproei-
installatie of ander landbouwattri-
buut heeft, en dit blijvend in die au
to bouwt, dat men een extra land
bouwvoertuig heeft, mits aan alle
voorwaarden genoemd in de Wegen-
verkeerswetgeving wordt voldaan,
en, wil men in aanmerking komen
voor vrijstelling van de Motorrijtui
genbelasting aan alle eisen in die wet
genoemd moet voldoen. Dit laatste
zal voor normale personenauto's
zeer moeilijk, zo niet onmogelijk
zijn.
Verplichtingen
De verplichtingen die men heeft
wanneer besloten wordt om toch een
16 km/uur auto op de weg te bren
gen zijn de volgende:
- inleveren kentekenbewijs bij
Rijksdienst Wegverkeer te
Veendam;
- aanbrengen 16 km/uur-bordje;
- verwijderen kentekenplaten van de
auto;
- auto aan de hiervoor omschreven
eisen aanpassen en mocht dit niet het
geval zijn dan de Dienst Motorrijtui
genbelasting in kennis stellen en We
genbelasting betalen;
- verzekering van de auto, waarbij
bij kontrole het bewijs van verzeke
ring moet worden getoond;
- auto moet rijtechnisch in goede
staat van onderhoud verkeren en
aan de wettelijke eisen voor land-
bouwmotorvoertuigen voldoen.
Kontrole
Van politie-justitie en motorrijtui
genbelastingzijde zal alles gedaan
worden om het "wanprodukt" mid
dels intensieve kontrole te bestrij
den. Er zullen dan ook strenge kon-
troles volgen op/en aan deze 16
km/uur auto's en op het feit dat
men moet aantonen dat die auto
rechtstreeks ten behoeve van het
landbouwbedrijf gebruikt worden.
Bijvoorbeeld: boodschappen doen
of met zo'n auto naar de kerk gaan
is vanzelfsprekend uitgesloten.
Hoge boetes, met name voor de Mo
torrijtuigenbelasting, kunnen het ge
volg zijn.
Alles overziend kan als konklusie
gesteld worden dat 16 km/uur au
to's volgens de Wetgevingen, op dit
punt, onder voorwaarden kunnen,
doch dat van overheidszijde het ge
bruik ten sterkste ontraden wordt".
Mochten er naar aanleiding van dit
artikel vragen zijn, dan kan men
zich ten alle tijde wenden tot de Ver-
keersgroep Rijkspolitie Zeeland,
Vrijlandstraat 29, 4337 EA te Mid
delburg, tel. 01180-32740/32512.
Kuhn kunstmeststrooiers nu
ook op onderstel
Het Kuhn kunstmeststrooiers pro
gramma met centrifugaal strooiers
met een ééndelige voorraadtrechter
en 2 strooischijven kan nu ook gele
verd worden op een onderstel. Voor
inl.Reesink N.V., Afd. Landbouw
werktuigen, Postbus 20, 7200 AA
Zutphen, tel.: 05750-85551.
17
Alleen met topkwaliteit is er nog wat te verdienen in de uienteelt
