De Sociaal Ekonomische Voorlichting is een dienst
van uw eigen landbouworganisatie de ZLM!
Zij staat altijd voor u klaar!
SEV krijgt het steeds drukker met
bedrijfsopvolging
Sociale en financiële problemen vooral in akkerbouw gezinnen
Milieu-informatie voor
ondernemers
In de agrarische wereld is er zoals
bekend een sterke verwevenheid tus
sen bedrijf en gezin. Om goede voor
lichting te kunnen geven is kennis
van het agrarische bedrijf en het ge
zin een eerste vereiste. Ook is een
vertrouwenspositie tussen onderne
mer, zijn vrouw en de voorlich-
ter(ster) noodzakelijk. Deze vertrou
wenspositie heeft de afdeling Sociaal
Ekonomische Voorlichting van de
ZLM opgebouwd en wil die waar
nodig nog uitbreiden. Mogelijk kan
onderstaand artikel daartoe bij
dragen.
- Reeds 25 jaar geeft de SEV objek-
tieve voorlichting aan en over het
agrarisch bedrijf en gezin.
- De voorlichting die ze geeft is
gratis.
- Zij handhaaft zich al jaren mede
door het vertrouwen dat de leden en
hun gezinnen in deze voorlichting
stellen en de mensen die er bij
werken.
- Steeds wordt gestreefd naar kwali
tatief hoogstaande onpartijdige
voorlichting.
- De adviezen worden gegeven van
uit uw gezin en uw bedrijf en de
mens die daar achter staat.
- De SEV-voorlichting geeft maat
werk op^ sociaal-ekonomisch, juri
disch en eenvoudig fiskaal gebied in
relatie tussen gezin en bedrijf.
- De praktijk en de voorlichters
hechten veel waarde aan een mense
lijke benaderingswijze.
- Een snel, goed doordacht advies
zowel mondeling als schriftelijk is
waardevol voor het lid en zijn gezin.
- De medewerkers(sters) van de SEV
krijgen een goede scholing en bij
scholing.
- De SEV weet waar nodig, op tijd
te verwijzen naar specialisten (ac
countants, notarissen, juristen e.d.).
Hoe verdelen we de
aandacht?
Er is aandacht voor die gezinnen en
bedrijven die streven naar voortzet
ting en ontwikkeling van hun be
drijf; eveneens voor "de jongeren"
en anderen die toetreden tot de
landbouw.
"Ook zij die op kortere of langere
termijn hun bedrijf willen of moeten
beëindigen krijgen die aandacht die
zij verdienen".
Wat is het doel van het werk
van de SEV?
Het doel van ons werk is voorlich
ting geven over alle facetten die er
toe bijdragen dat het gezin en het be
drijf zich zo goed mogelijk kunnen
ontplooien om een maatschappelijk
verantwoord bestaan te verwerven
of te behouden in verantwoorde
leef- en werkomstandigheden. Daar
bij is het noodzakelijk dat het onder
nemerschap van de ondernemer en
zijn vrouw wordt opgevoerd naar de
omstandigheden van deze en de toe
komstige tijd. De SEV tracht daar
een bijdrage aan te leveren door die
genen die veranderingen willen te
ondersteunen.
Hoe wordt de voorlichting
gegeven
Schriftelijk: via uitgewerkte advie
zen gebaseerd op uw situatie; via ar
tikelen gebaseerd op de praktijk in
de landbouwbladen; via vlugschrif
ten en brochures.
Groepsvoorlichting: via lezingen
met diskussie vragen; via projekten;
via gespreksgroepen; via kursussen.
Individuele voorlichting: bij de le
den aan huis; op spreekuren; op
kantoor; telefonisch.
In zeer veel onderdelen van ons werk
is een persoonlijk gesprek over de ei
gen situatie nodig. Juist dit persoon
lijke kontakt is van essentieel belang
voor het werk van de SEV.
12
Waarover geeft de SEV
voorlichting
De SEV tracht de onderlinge samen
hang van regelingen, wetten, maat
schappelijke en ekonomische ont
wikkelingen en de toekomst van het
agrarisch gezin en bedrijf op elkaar
af te stemmen op het gebied van de
bedrijfsovername. Het kiezen van de
juiste vorm van bedrijfsovername.
Het regelen van de overname zelf,
daarbij rekening houdend met de
ekonomische, sociale en juridische
aspekten van de ouders, de opvolger
en de andere kinderen.
Bedrijfsfinanciering
Inzicht geven in de financieringsmo
gelijkheden gericht op een verant
woorde voortzetting, aanpassing en
verandering in het bedrijf; bij finan
cieringsproblemen wordt hulp
geboden;
Bedrijfsvoort zetting
Aanpassing, verbetering of uitbrei
ding van produktiemogelijkheden,
samenwerking tussen vader en zoon,
maatschappen door familieleden
(broers), met andere ondernemers,
samenwerking op het gebied van
werktuigen en de daarbij te treffen
regeling, grondaankoop, aankoop
en leasing van melkquotum, het ad
viseren over en bij totstandkoming
van kontrakten. Het doorpraten van
het bedrijf en daaruit voortvloeiend
een gezins- en bedrijfsadvies. Rente
subsidie, superheffing en andere re
gelingen;
Bedrijfsbeëindiging
Welke mogelijkheden zijn er, waar
krijgen we mee te maken, waar moe
ten we op letten bij vrijwillige, uit fi
nancieel oogpunt of om gezond
heidsredenen noodzakelijke beëindi
ging van het bedrijf;
De boekhouding
Wij proberen via de boekhouding
inzicht te verschaffen in opbrengsten
en kosten op uw bedrijf en mogelij
ke veranderingen in de bedrijfs
voering;
Ruimtelijke ordening
Denk eens aan bestemmingsplan
nen, bouwvergunningen, hinderwet,
beheers- en onderhoudsovereen-
komsten en ruilverkavelingen en de
invloed hiervan op het gezins- en be-
drijfsgebeuren;
Milieu
Alle informatie en adviezen worden
verstrekt over alle wetten die er zijn
op dit gebied o.a. hinderwet, wet
verontreiniging oppervlaktewateren,
bodemverontreiniging, meststoffen
wet en alle overige milieuwetgevin
gen die van toepassing zijn op uw
bedrijf;
Financiële regelingen in het gezin
Gebaseerd op voortzetting bedrijf,
beloning meewerkende kinderen,
doch ook bij studie of elders wer
kende kinderen, de beroepskeuze;
Relatie inkomen - gezinsbestedingen
Het inzicht in het financiële beheer
van de gezinshuishouding versterken
in relatie tot het bedrijfsinkomen en
het besteedbaar inkomen: Wat komt
er uit het bedrijf, wat is nodig voor
het gezin. Opstellen van adviezen
over gezinsuitgaven, gezinskosten;
Sociale voorzieningen en verzeke
ring voor gezin en bedrijf
Welke zijn er, welke mogelijkheden
bieden ze, ook de bijstandswet en de
rijksgroepsregelingen om bij plotse
linge tegenslagen een beroep te kun
nen doen op de overheid voor finan
ciële hulpverlening.
Partikuliere verzekeringen; passen
ze voor uw bedrijf en uw gezin?
Erfrecht en huwelijksgoederenrecht
Verband houdend met te nemen
maatregelen in verband met de voort
zetting van het bedrijf: testament,
boedelscheiding, schenkingen, rech
ten en plichten van erfgenamen,
trouwen op huwelijkse voorwaarden
of in gemeenschap van goederen,
voogdij, welke maatregelen moet je
treffen als je er alleen voor komt te
De SEV geeft schriftelijke, mondelinge en groepsvoorlichting, waarbij het
persoonlijke kontakt essentieel is. Op de foto: de SEV presenteert zich tijdens
een agrarische open dag in West-Brabant.
staan, hulp t.a.v. het bedrijf bij het
nemen van beslissingen als je er al
leen voor komt te staan;
Grond- en pachtzaken
Met de daarbij behorende wetten en
regelingen, zoals pachtwet, erf
pacht, recht van opstal, erfdienst
baarheden, aan- en verkoop van
grond;
Regelingen
Door u wegwijs te maken in de rege
lingen die in uw bedrijfs- en/of ge
zinsomstandigheden passen ook de
subsidieregelingen en alles wat ver
band houdt met de superheffing, de
braakregeling e.d.
Vraag uw SEV voorlichting op
tijd!
Soms wordt te laat voorlichting ge
vraagd wat kan leiden tot
- het te laat nemen van maatregelen
i.v.m. de kontinuïteit van het bedrijf
- het te laat naar oplossingen zoeken
in uw situatie o.a. kostenbewaking
omschakeling
- financiële moeilijkheden die steeds
moeilijker kunnen worden opgelost
- het te laat beslissen het bedrijf te
beëindigen
- het op onoordeelkundige wijze ge
bruik maken van financieringsfacili
teiten
- het onjuist interpreteren van kon
trakten
- het onjuist toepassen van regelin
gen en wetten.
Wat kunt u doen
Op tijd gebruik maken van de SEV
voorlichter(ster).
Deelnemen aan kursussen en
gespreksgroepen.
Bijwonen van lezingen en diskussies.
De artikelen van de SEV in de land
bouwbladen goed lezen.
Uw bedrijf periodiek door laten lich
ten op de bedrijfs- en gezinssituatie.
De gezinsfinanciën in relatie brengen
tot uw bedrijfsinkomsten.
Besef dat de SEV u wil en kan
helpen.
Maak er gebruik van.
Zij staat u ten dienste.
Het belang van de agrariër en zijn
gezin staat voorop.
De SEV voorlichting is er gratis voor
het gehele gezin.
J. Markusse
Over de ontwikkelingen in het land
bouwbeleid wordt in het verslag op
gemerkt dat de indruk bestaat dat
bij de ondernemer en zijn gezin de
bewustwording t.a.v. de milieupro
blematiek verder is ioegenomen,
doch dat hij op korte termijn onmo
gelijk aan de vele nieuwe wettelijke
maatregelen die op hem afkomen
kan voldoen. In het verslag wordt
gesteld dat het toegepaste landbouw
beleid een duidelijk miqder sociale
kant kent. De inkomensverschillen
tussen de sectoren die onder de naam
"landbouw" vallen zijn groot.
"Soms bekruipt het gevoel - ook on
der boeren en hun gezinnen is dat
merkbaar - dat beleidsmakers de in
komenssituatie in de diverse sectoren
mixen en aan het resultaat wat daar
uitkomt beoordelen en uitdragen hoe
de stand van zaken in de landbouw
als geheel is. Voor ondernemers in
sectoren die in de verdrukking zitten
is dezé handelswijze erg frustrerend.
Ook binnen een sector, gezond of
ongezond, komen overigens inko
mensverschillen voor die soms hoog
kunnen oplopen.
Regels
Steeds nieuwe overheidsmaatregelen
"Milieuadvies voor Bedrijf en Be
roep" is een uitgave met speciaal op
de ondernemer toegespitste milieu
informatie. In feite gaat het hier om
zes waardevolle informatiebronnen
in één ringband met praktische uit
eenzettingen over hoe men een mi
lieuzorgsysteem opzet, welke wet- en
regelgeving van belang is, hoe
schoon geproduceerd kan worden,
op welke subsidiés men recht heeft,
welke bedrijven afvalstoffen verwer
ken etc. Kortom, informatie waar
mee u uw klant kunt verzekeren van
een milieubewuste bedrijfsvoering.
De prijs bedraagt 98,(tot 26
september 73,50).
waaruit regelgeving voortvloeit
scheppen voor sommige onderne
mers onduidelijkheid en onzekerheid
op bedrijfseconomisch terrein. On
dernemen lijkt hierdoor steeds meer
een zaak van speculeren en anticipe
ren op mogelijke toekomstige nieuwe
ontwikkelingen en overheidsregels.
Dit ondernemen brengt de nodige ri
sico's met zich mee en brengt ver
schillen teweeg tussen ondernemers
binnen dezelfde sector. "Het is zo
jammer dat vooral jonge heel vaak
goede ondernemers hiervan de dupe
worden. Zij hebben onvoldoende
mogelijkheden hun bedrijf verder te
ontwikkelen. Hun solvabiliteit is ge
ring en laat "een gokje wagen" voor
de toekomst heel vaak niet toe."
In het verslag wordt vastgesteld dat
een grote groep ondernemers minder
kritisch tegen de huidige ontwikke
lingen aankijkt. Ondanks dat men
jaarlijks in vermogem»inteert maakt
men zich weinig zorgen. Hier is on
voldoende het besef gegroeid dat dit
zo niet door kan gaan. Er komen
steeds meer bedrijven waar de be
drijfsopvolging moeilijk, zo niet on
mogelijk, wordt vanwege de te
behalen rentabiliteit. Vaak heeft de
bedrijfsopvolger een MAS-opleiding
genoten ter voorbereiding van het
"boer" worden. Dit gegeven brengt
spanningen met zich mee in het
gezin.
De SEV-ers ervaren steeds meer dat
mede in het licht van de situatie in de
akkerbouw de andere gezinsleden
moeite hebben met de overdracht
van grond in verpachte staat aan de
opvolger. Het zal de opvolger steeds
meer moeite kosten zijn/haar broers
en zussen ervan te overtuigen dat
overname voor de vrije waarde eco
nomisch niet kan. In sommige geval
len kan overname voor de verpachte
waarde zelfs niet meer.
Bedrijfsopvolging
Het aantal bedrijfsbezoeken ten be
hoeve van bedrijfsopvolging is fors
toegenomen met maar liefst 38% ten
opzichte van vorig verslagjaar. Di
verse redenen zijn hiervan de oor-
Traditiegetrouw produceert de So
ciaal Economische Voorlichtings
dienst van de ZLM ieder jaar na de
zomer een werkprogramma voor het
komende winterseizoen. Tevens
wordt dan teruggekeken naar het
verloop van het voorbije jaar. Een
evaluatie derhalve, ieder jaar weer
de moeite van het lezen meer dan
waard. Dit jaar is daarop zeker geen
uitzondering. Enkele opvallende za
ken hebben we hieronder uit het
jaarverslag opgepikt.
zaak. Allereerst is er duidelijkheid
gekomen tussen de regelgeving met
betrekking tot Superheffing en
maatschappen. Eigendomsgrond be
hoeft nu niet meer in eigendom in de
maatschap te worden gebracht. De
melkfabrieken voeren nu een dubbe
le administratie want het quotum
staat op naam van vader terwijl afre
kening op beider naam komt.
Vervolgens zijn er heel wat gesprek
ken nodig om ouders ervan te weer
houden hun zoon of dochter in het
bedrijf te willen opnemen. Er is
(nog) onvoldoende besef van de
slechte vooruitzichten in sommige
bedrijfstakken zoals de akkerbouw
en de varkenshouderij. "Het komt
hard aan om te constateren dat er
voor de beoogde opvolger geen toe
komst meer is in het bedrijf van de
ouders. Het gaat hier veelal om een
bewustwordingsproces wat zeker een
aantal gesprekken nodig heeft, aldus
de samenstellers van het jaarverslag.
Het komt steeds vaker voor dat de
vrouw of vriendin van diegene die
het bedrijf opvolgt elders gaat wer
ken om mede in het levensonder
houd van het gezin te voorzien.
Indien dit noodzakelijk is om het be
drijf in stand te houden is dit een
minder goede zaak.
Bedrijfsbeheer
Er is veel vraag naar informatie over
bedrijfsbeheer, hetgeen vooral be
trekking heeft op financiële
vraagstukken. De praktijk leert dat
men in toenemende mate kritisch
moet zijn ten opzichte van het aan
gaan van een financieringsovereen
komst. Bij banken blijkt een snelle
VERVOLG OP PAG. 13
Vrijdag 8 september 1989
