Het vrouwenkiesrecht
p.j. zuid
geluid
Het dagelijks bestuur van de PJZ
Wat heeft U met "Den Haag" te maken?
1TIIIIII 11T MT
redaktie Henk Tegels
Agro-dag
Zevenbergen
PJZ AGENDA
U gaat toch wel stemmen op woensdag 6 sept. a.s.
Of vindt U politiek maar niks
H onder redaktie van de Redaktiekommis-
mT Mr IëI/ sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
W "r Ik mw MA Zeeland en Brabant.
MT IT Mm* Mevr. P. J. de Rooy-Janse M.A.
W Ik "r "P Mr Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge.
De verkiezingen staan voor de deur, 6 september is het zo ver, dan
moet er gestemd worden. Het woord 'moet' is trouwens niet juist,
want sinds 1970 is men niet meer verplicht om naar het stemburo te
gaan. Als u helemaal niet van plan bent om te gaan stemmen, is het
toch goed om eens terug in de geschiedenis te gaan, want precies 70
jaar geleden kregen vrouwen na een lange, moeizame strijd het einde
lijk voor elkaar om het kiesrecht te verkrijgen. In 1919 kregen de
vrouwen volledig aktief en passief kiesrecht op dezelfde basis als de
man. In 1922 werd het in de Grondwet vastgesteld. Voor dit bereikt
was is er natuurlijk heel wat aan vooraf gegaan.
De strijd voor het vrouwenkiesrecht
was het felst in Engeland. Daar
richtte Emmeline Pankhurst
(1858-1928) in 1889 de Bond voor
Vrouwenkiesrecht op, die 5 jaar la
ter een klein suksesje behaalde: ge
trouwde vrouwen mochten toen
stemmen bij plaatselijke verkie
zingen.
Er volgde een lange en woelige
strijd, de strijdende vrouwen werden
suffragettes genoemd (van suffrage
kiesrecht). De suffragettes kregen
veel aandacht van politici en pers
met hun akties. Zij klonken zich vast
aan het hek van de parlementsge
bouwen, zorgden voor ordeversto
ringen en gingen in hongerstaking
wanneer zij in de gevangenis terecht
kwamen. Emmeline Pankhurst be
landde zo'n vijftien maal in de ge
vangenis! Samen met haar dochter
Christabel Pankhurst (1880-1958)
richtte Emmeline Pankhurst in 1903
de socialistisch georiënteerde Wo
men's Soëial and Political Union op
(WSPK). De strijd werd onderbro
ken door de Eerste Wereldoorlog.
Evenals in de andere oorlogvoerende
landen waren de Britse vrouwen be
reid de strijdbijl te begraven en mee
te werken voor het vaderland. De
vrouwen werden op grote schaal in
geschakeld in het arbeidsproces; in
de munitiefabrieken, maar ook in de
mijnen bleken vrouwen zeer goed in
staat zogenaamde mannelijke beroe
pen uit te oefenen. Zo had de oorlog
een gunstig effekt voor de vrouwen.
In 1918 kregen Engelse vrouwen ge
deeltelijk en in 1928 volledig kies
recht. Net een paar weken voor de
dood van Emmeline Pankhurst was
de volksvertegenwoordigingswet
aangenomen, die alle meerderjarige
vrouwen volwaardig kiesrecht gaf.
De strijd om het
vrouwenkiesrecht in Nederland
Allereerst, wat is kiesrecht eigenlijk
precies? Kiesrecht is het recht om
aan verkiezingen deel te nemen, zo
wel aktief als passief. Het aktief
kiesrecht (of stemrecht) is het recht
van de burgers van een staat om
mensen te kiezen die naar hun me
ning geschikt zijn hen te vertegen
woordigen en hun belangen te be
hartigen in de vertegenwoordigende
lichamen als het parlement of de ge
meenteraad. Het passief kiesrecht is
het recht om als lid van zo'n parle
ment of gemeenteraad gekozen te
worden.
Tot het eind van de 18e eeuw had de
bevolking over het algemeen weinig
invloed op het regeringsbeleid. Als
er een parlement bestond, werden de
leden vaak benoemd door de vorst
of gekozen door de leden van be
paalde standen (adel, geestelijk
heid). Na de Amerikaanse en de
Franse Revolutie kregen in Europa
en Amerika de welgestelde burgers
kiesrecht. In de loop van de 19e en
het begin van de 20e eeuw kregen
steeds grotere groepen van de bevol
king kiesrecht. In Nederland werd
het algemeen mannenkiesrecht inge
voerd in 1917, in België in 1919. De
vrouwen mochten in 1922 voor het
eerst naar de stembus gaan.
De Nederlandse vrouwenbeweging
kwam na 1870 van de grond. Even
als in het buitenland ging het aan
vankelijk om zaken als betere oplei
dingskansen en recht op arbeid. Een
van de leidende figuren in de Neder
landse vrouwenbeweging was Aletta
Jacobs (1854-1929). Zij kreeg het in
1871 voor elkaar om als eerste
vrouw toegelaten te worden op de
universiteit om een medicijnenstudie
te gaan volgen. Dit ging niet zonder
weerstand, want tot 1871 bestonden
er in ons land helemaal geen vrouwe
lijke dokters, en men keek daar
vreemd tegen aan. Aletta Jacobs
moest persoonlijk toestemming vra
gen aan minister Thorbecke om toe
gelaten te worden op de universiteit.
Als eerste vrouwelijke arts vestigde
zij zich in Amsterdam, waar zij veel
aandacht besteedde aan de proble
men van de arbeidersklasse, de
prostitutie en de voorbehoedsmidde
len, die zij als eerste introduceerde.
De strijd om het kiesrecht begon pas
goed toen Wilhelmina Drucker
(1847-1925) in 1889 de vrije Vrou
wen Vereeniging oprichtte en in 1894
de Vereeniging voor Vrouwen
kiesrecht.
Veel inspiratie ging hierbij uit van de
Nationale Tentoonstelling voor
Vrouwenarbeid (1898).
Vergeleken met Engeland bleef de
strijd hier rustiger, maar sommige
vrouwen ging het toch nog te radi-
kaal toe en in 1907 richtten zij de
Meer dan U denkt - alles is eigenlijk
politiek, om wat dicht bij huis te
blijven; goed onderwijs op het plat
teland. De basisscholen voor de kin
deren moeten aan te lopen of te fiet
sen zijn. Want wie moet die kinde
ren weg gaan brengen als dat te ver
wordt; juist... U in de meeste ge
vallen.
Hoe is het met onze leefbaarheid op
het platteland - betaalbare huizen
voor de bewoner^ - niet iedereen kan
in vrije sektor huizen wonen, geen
huizen en voorzieningen voor de
jongeren en ouderen betekent dat ze
uit ons dorp moeten vertrekken, wat
niet ten goede komt aan de gemeen
schap. De werkvoorziening vooral
ook voor veel vrouwen die in de
gezins- of bejaardenhulp werken.
Door bezuinigingen valt veel van dit
zelfstandige werk voor vrouwen af.
Het zijn maar een klein aantal voor
beelden, die bewijzen hoezeer ons
welzijn en funktioneren in de maat
schappij politiek gebonden is.
Het zijn beslissingen die in de Twee
de Kamer worden genomen door 150
kamerleden. Van die 150 leden zijn
er 120 een man en maar 30 een
Nederlandsche Bond voor Vrouwen
kiesrecht op, die elk militant optre
den afkeurde.
Ook voor het neutrale Nederland
vormde de Eerste Wereldoorlog een
onderbreking in de strijd en in 1919
kwam er sukses en resultaat: ook
vrouwen kregen volledig kiesrecht!
Nog even een vergelijking met ande
re landen aangaande het vrouwen
kiesrecht. Het eerst kregen vrouwen
kiesrecht in de voormalige Britse ko
loniën (in het bijzonder aan de west
grens van de Verenigde Staten) en in
de Skandinavische landen. Als u het
volgende lijstje ziet, valt wel op dat
ons land erg laat was met het invoe
ren van het vrouwenkiesrecht in de
Grondwet:
Wyoming 1890; Nieuw-Zeeland
1893; Zuid-Australië 1895; Finland
1906; Washington 1910; Californië
1911; Noorwegen 1913; Denemar
ken 1915; Verenigde Staten 1920;
Zweden 1921; Nederland 1922; En
geland 1928.
Nog veel later kwam het vrouwen
vrouw. Toch zijn er verhoudingsge
wijs evenveel vrouwen als mannen
die stemmen. Voor een goede ver
houding zou het beter zijn als er 75
vrouwen en 75 mannen waren.
Vrouwen zijn niet beter of slechter
dan mannen, ze zijn alleen anders,
zeker waar het praktische zaken be
treft. Vrouwen zijn meestal de uit
voerders van het beleid wat door
mannen gemaakt wordt, vrouwen
hebben dus meestal de praktische er
varing. Die praktische ervaring is
prima om daarmee in de Tweede Ka
mer te werken, niet alleen voor de
belangen van vrouwen maar voor de
hele maatschappij.
U kunt door te gaan stemmen zor
gen dat "onze stem" wordt ge
hoord. Heel fijn zou zijn als U op
een vrouw in de partij van Uw keuze
zou stemmen. Zeg niet, het helpt
toch niet, dat is niet waar, als er
maar genoeg vrouwen stemmen
voert U een stukje van de doelstel
ling van onze bond uit, n.l. "Verant
woordelijkheid - voor- en deelname
aan de maatschappij te be
vorderen".
Toos in 't Veld-Blonk
kiesrecht in de Latijnse landen, mo
gelijk onder invloed van de Rooms-
Katholieke Kerk:
Frankrijk 1944; Italië 1948; België
1949.
Heel erg aan de late kant is Zwitser
land, waar de mannen het vrouwen
kiesrecht nog steeds niet op alle ni-
vo's volledig hebben gerealiseerd.
Als u dit bovenstaande gelezen
heeft, realiseert u zich vast wel dat
het mogen stemmen heel belangrijk
werd gevonden door onze voor
ouders. Er is heel wat voor gestreden
om dat kiesrecht te verkrijgen. Nu
vinden we dat kiesrecht heel ge
woon, en sommigen blijven met de
verkiezingen rustig thuis. Als het
volgende week 6 september is, en u
bent niet van plan te gaan stemmen,
denk dan nog eens terug aan Aletta
Jacobs en Wilhelmina Drucker, en
al die andere vrouwen die gestreden
hebben voor dat vrouwenkiesrecht,
misschien verandert u dan toch nog
van gedachten!!
M.T. Vleugel-Mandemaker
Onlangs heeft het dagelijks bestuur van de PJZ haar jaarlijkse 'be-
leidsdag' gehouden. Op die dag bespreekt het dagelijks bestuur het
afgelopen seizoen en worden voorstellen voor het nieuwe seizoen ge
maakt. Een van die voorstellen is een betere 'public-relation' van de
vereniging. Dat houdt in dat bijvoorbeeld middels het PJZ-geluid het
reilen en zeilen binnen de verschillende afdelingen naar buiten toe be
ter bekend kan worden gemaakt. Naast de afdelingen geldt dit ook
voor het provinciaal bestuur. Zo is het onder andere de bedoeling om
van de PJZ-hoofdbestuursvergaderingen verslagen te gaan publice
ren in het PJZ-geluid. Ook van provinciale aktiviteiten zoals de zes
kamp, de bowling, het juweel, enz. zullen regelmatig artikelen te vin
den zijn in het PJZ-geluid. In dit artikel zal het dagelijks bestuur zich
nader presenteren.
Het Dagelijks Bestuur (D.B.) van de
PJZ is belast met de dagelijkse lei
ding van de vereniging. Het DB
houdt zich in hoofdzaak bezig met
het beleid van de PJZ en in mindere
mate met organisatie van aktivitei
ten. Het DB vergadert minstens een
maal per maand, wanneer er drin
gende zaken te bespreken zijn dan
wordt vaker vergaderd. Het DB
heeft een vrij grote mate van vrijheid
maar is verantwoording schuldig
aan het hoogste bestuurlijk orgaan
van de PJZ; het PJZ-hoofdbestuur.
Het hoofdbestuur vergadert in prin
cipe iedere maand. De agenda voor
de hoofdbestuursvergaderingen
wordt door het DB vastgesteld. Op
de hoofdbestuursvergaderingen
worden dan de voorstellen van het
DB ter goedkeuring voorgelegd aan
het hoofdhestuur.
Buiten deze normale gang van zaken
zoals een Dagelijks Bestuur van een
vereniging bestuurlijk funktioneert
heeft het D.B. van de PJZ ook een
aantal vertegenwoordigingen in
kommissies en aanverwante organi
saties. In alle kommissies die de PJZ
heeft (financiële cie, toneelcie, bege-
20
leidingscie en de publiciteitscie) zit
minstens een DB-lid. Verder is de al
gemeen voorzitter van de PJZ afge
vaardigd naar het DB en HB van de
3 PJO-Zeeland (samenwerking van
de drie plattelands jongeren organi
saties). Het belangrijkste werk wat
de 3 PJO-Zeeland tot op heden doet
is het Agrarisch jongerenwerk in
Zeeland en West-Brabant. De direk-
te uitvoering van het Agrarisch Jon
gerenwerk wordt door de agrarische
kommissie van het 3 PJO gedaan:
het ZAJK (Zeeuws Agrarisch Jonge
ren Kontakt). De Agrarisch voorzit
ter van de PJZ is vanuit het DB van
de PJZ afgevaardigd naar het DB en
HB van het ZAJK. Verder is de
Agrarisch voorzitter adviseur van
het ZLM-hoofdbestuur en lid van de
agrarische kommissie van de PJGN
(Plattelands Jongerenorganisatie
Nederland). In het HB van het
ZAJK en in het HB van de 3 PJO zit
nog een tweede DB-lid van de PJZ.
Vanuit het DB van de PJZ zijn twee
mensen afgevaardigd naar het lande
lijk bestuur van de PJGN. De pen
ningmeester van de PJZ is automa
tisch lid van de financiële kommissie
van de PJGN.
Om als DB goed te kunnen funktio
neren is regelmatig kontakt met de
leden, de afdelingen nodig. Dit kon
takt vindt plaats via de hoofd
bestuursvergaderingen enerzijds,
maar ook via bezoek van een deel
van het DB aan de afdeling ander
zijds. Verder organiseert het DB
jaarlijks in samenwerking met een
afdeling het 'PJZ-juweel'. Op deze
avond wordt o.a. het winnende to
neelstuk bekend gemaakt en wordt
afscheid genomen van aftredende
D B-leden.
Het dagelijks bestuur van de PJZ is
samengesteld uit mensen die op
funktie gekozen zijn en uit mensen
die een PJZ-regio vertegenwoordi
gen. Een regio omvat twee afdelin
gen. Een regiovertegenwoordiger
kan tevens een funktie, m.u.v. alge
meen voorzitter, invullen. De regio
vertegenwoordigers worden door
hun regio gekozen en afgevaardigd
naar het DB. De mensen die een funk
tie binnen het DB bekleden worden
door het hoofdbestuur gekozen.
Wie hebben er zitting in het DB van
de PJZ?
Algemeen voorzitter: Peter Vijver
berg, Ouwerkerk.
Agrarisch- en vice-voorzitter: Paul
Versluys, Scherpenisse.
Sekretaris: Frans Burgers, St. Maar
tensdijk.
Penningmeester: Herman Hanne-
wijk, Heinkenszand.
Frans Burgers is tevens regio
vertegenwoordiger voor de regio
Tholen/St. Philipsland en
Schouwen-Duiveland.
Herman Hannewijk is tevens regio
vertegenwoordiger voor de regio 's-
Heer Abtskerke/Nisse en Wal
cheren.
De overige regio's worden door de
volgende mensen vertegenwoordigd:
Oost- en West Zeeuws-Vlaanderen:
Bram Dieleman, Schoondijke.
Goes en Noord-Beveland: Hans van
Maldegem, Kortgene.
Fijnaart en Zevenbergen: Otto Ma-
ris, Fijnaart.
Langstraat en Oost- en Midden-
Brabant: vakant.
Naast deze leden van het DB is de
beroepskracht van de PJZ: Henk
Tegels, regelmatig bij de DB-
vergaderingen aanwezig om te advi
seren over bepaalde zaken.
Namens het DB,
Paul Versluys
Net zoals vorig jaar zal ook dit jaar
in Zevenbergen een Agro-dag met
ploeg- en trekkerbehendigheids-
wedstrijden worden gehouden. Dit
evenement vindt op zaterdag 2 sep
tember plaats op het land van de
heer Donken, aan de Langeweg tus
sen Langeweg en Zevenbergen.
De dagvullende Agro-dag zal zijn
aanvang nemen met 's morgens om
10.00 uur de uitleg van de ploeg-
wedstrijden.
Afd. Langstraat:
Vrijdag 15 september: SCHUUR-
FEEST m.m.v. 'Neptunus Drive in
Show'. Plaats: Transportbedrijf J.
Zwart, Heistraat 128, Sprang-
Capelle. Aanvang: 20.00 uur. En
tree: gratis!
Voor eventuele deelname aan een
ekskursie naar de Heineken Fabriek
opgeven vóór 16 september bij Jan
de Man, tel.nr. 04167-72406.
Afd. Oost Zeeuws-Vlaanderen:
Zaterdag 2 september: WILDWA-
TERKANOVAREN op de Amblè-
ve. Kosten leden: 25,niet-
leden: 27,—.
Afd. Tholen/St. Philipsland:
Zaterdag 9 september: PLOEG-
WEDSTRIJDEN (Thoolse dag).
Plaats: Langeweg te Tholen.
Afd. Zevenbergen:
Zaterdag 2 september: AGRO-DAG
met o.a. ploeg- en trekkerbehendig-
heidswedstrijden bij M.A. Donken
aan de Pootweg 1 te Zevenbergen,
en 'gezellige Barbeque'.
Informatie bij Cees van
Dis, v.d. Markstraat 38 te Zeven
bergen.
Afd. Nrd. Bev.
16 sept.: trekkerbehendigheids-
wedstrijden
14 okt.: provinciale bowling.
Vrijdag 1 september 1989
