Biologisch-dynamische
landbouw heeft toekomst
In oktober nieuwe kursus alternatieve landbouw
Scholier kweekt reuze-zonnebloem
Grootste BD-centrum van West-Europa officieel geopend
Europese appel- en perenoogst 1989:
appels normaal tot groot, peren zwak
De suksesvolle kursus alternatieve
landbouw voor volwassenen aan de
MAS in Boxtel krijgt in het najaar
een vervolg. Naast een nieuwe basis-
kursus begint in oktober een eerste
uitsplitsing, in de vorm van een kur
sus ekologische veehouderij. De kur
sus wordt opgezet in samenwerking
met de Nederlandse Vereniging voor
Ekologische Landbouw.
De eerste kursus op de agrarische
school in Boxtel heeft 17 van de 18
kursisten het diploma gebracht. Vol
gens adjunkt-direkteur G. van Os,
die de kursus heeft opgezet, gaat het
zonder uitzondering om jonge (25
tot 40 jaar) agrariërs, afkomstig uit
de veehouderij, akkerbouw, tuinde-
Vrijdag 1 september 1989
rijen en kwekerijen. 'Het zijn alle
maal agrariërs die op traditionele
wijze met hun bedrijf bezig zijn. Uit
ideële overwegingen zeggen ze nu het
over een andere boeg te willen gooi
en. Maar we blijven wel met beide
benen op de grond staan'.
Grotere verbanden
Volgens Van Os waren de kursisten
zeer te spreken over de kursus. Een
akkerbouwer uit Zeeland verwoord
de het bij de diploma-uitreiking al
dus: 'Op alle andere kursussen heb
ben we recepten aangereikt gekre
gen, over hoe iets moest. In deze
kursus hebben we geleerd om de gro
tere verbanden te zien, om meer
naar de natuurlijke omstandigheden
te kijken. Als wij pretenderen dat we
met minder mest toekunnen, dan
moeten we ook weten wat er zich in
de grond afspeelt'.
In de kursus alternatieve landbouw
wordt aandacht gegeven aan ekolo-
gie en diverse landbouwmethoden,
natuurbeheer en milieukunde, het
opzetten van een alternatief land
bouwbedrijf, de afzet en verwerking
van produkten en bodemkundige
vakken als bemesting en grondbe
werking. Verder zijn er meer prak
tijkgerichte vakken voor veehoude
rij, akkerbouw en tuinbouw. Tij
dens de kursus worden diverse eks-
kursies gehouden.
De elfjarige John Visch uit Le
lystad heeft 'groene vingers'. De
jeugdige scholier heeft het name
lijk gepresteerd in de achtertuin
van het huis van zijn ouders, een
zonnebloem met een hoogte van
maar liefst 4,5 meter te kweken.
stengeL Niet lang daarna pootte
hij enkele plantjes in de tuin. Dat
de zonnebloemen al snel boven
de enkele turven hoge knul uit-
toornden was niets bijzonders.
Echter, toen de bloem met rasse
schreden op de hoogte van de
dakgoot van het huis terecht was
gekomen, werd de meetlat erbij
gehaald. 4,5 meter gaf het lat
werk aan: een resultaat waar me
nig ervaren kweker jaloers op zal
zijn.
Na het Europees Hardfruitcolloqui-
um te Nimes heeft het Belgisch Ver
bond van Coöperatieve Tuinbouw
veilingen (V.C.T.V.) de balans op
gemaakt van de verwachte hardfruit-
oogst voorde kampagne 1989-1990.
De verwachting: Het wordt geen
zware produktie en er staat een op
vallend zwakke perenoogst voor de
deur. Met een produktiecijfer van
7,5 miljoen ton voor appelen mag
een goed evenwicht op de EG-markt
verwacht worden. Voor de peren
laat de prognose van 2,2 miljoen ton
in geen geval enig marktoverschot
verwachten.
Voor Nederland wordt bij de appels
een toename verwacht van 8% t.o.v.
1988/89 en voor peren van 12%.
De Europese appeloogst zal globaal
weinig afwijken van die in 1987-88.
West-Duitsland en Spanje, maar uit
gesproken Italië, staan voor een op
vallend kleinere produktie dan vorig
jaar. Voor Spanje en Italië zijn de
verschillen met 1987 zelfs nog opval
lend groter. Frankrijk gaat t.o.v.
1988 op een status quo af, wat bete
kent dat een zware oogst zich afte
kent. In het noorden van de Ge
meenschap zijn de vooruitzichten
zowel in België, Nederland als in
Groot-Brittannië positiever dan in
1988.
Voor peren is het nu reeds duidelijk
dat de Europese markt voor een
krappe bevoorrading staat.
de Veluwe gevallen is. Onderzoek
toont aan dat dit water circa 5.500
jaar oud is. De kwaliteit ervan laat
zich dan ook gemakkelijk met we
reldberoemde bronwatermerken me
ten. De zuiverheid van het water is
onaangetast'.
'We maken bij het verwerken van de
aangeleverde BD-produkten natuur
lijk gebruik van water, bijvoorbeeld
bij het wassen van de groenten of bij
de produktie van soepen', licht Wil
lem toe. 'In Katwijk was die water
kwaliteit slecht. We kregen daar veel
vragen over en zelf zaten we er ook
mee. Ik bedoel, je zoekt steeds naar
een kwalitatief goed produkt. Je
werkt toch volgens een bepaalde fi
losofie en als één van de onderdelen
van het proces daarvan afwijkt, dan
is dat niet goed'.
'We hadden gehoord dat in Zuide
lijk Flevoland het schoonste water
van heel Europa te vinden was. Le
lystad bood ons daarnaast volop de
ruimte, terwijl we in Katwijk uit ons
jasje gegroeid waren en geen kant
opkonden. Derhalve was het niet
moeilijk de beslissing tot verhuizen
te nemen'.
Willem en de zijnen gaven het bron
water de naam 'oerwater' mee. Dit
water wordt niet alleen gebruikt
voor de verwerking van aangelever
de land- en tuinbouwprodukten. Het
oerwater zelf wordt in september op
de markt gebracht en dient met na
me voor het aanlengen van andere
Gaiapolisprodukten, zoals soepen
en siropen. En vanaf volgend jaar
zijn er vier nieuwe soorten koolzuur
houdende BD-frisdranken in de win
kels te vinden.
Markt groeit
Onderzoek heeft uitgewezen dat
over zo'n tien jaar tussen de vijftien
tot twintig procent van de Neder
landse bevolking in principe bereid
is de, eventueel wat duurdere, BD-
produkten te konsumeren. Dat bete
kent een vertwintigvoudiging ten op
zichte van 1989. Kan de BD-markt
die geweldige groei wel aan?
'Als die groei gefaseerd plaatsvindt
wel', meent Willem. 'Zelf hebben we
dit jaar een omzetstijging van 25
procent. Maar of die verwachte
groei in de toekomst werkelijk zo
groot wordt, is van verschillende
faktoren afhankelijk. Zo moet de
bereikbaarheid van de verkooppun
ten van BD-produkten sterk worden
verbeterd. Hier in Lelystad is die af
zetmogelijkheid goed, maar op veel
andere plaatsen in het land moet de
konsument te grote afstanden over
bruggen'.
Ook het assortiment zal geleidelijk
aan moeten worden uitgebreid. Gai-
apolis brengt ruim 140 eindproduk-
ten op de markt, van ingemaakte
groenten tot vruchtensappen. De af
zetmarkt van het bedrijf bevindt
zich niet alleen in Nederland: vijf
tien tot twintig procent van de pro
duktie is bestemd voor export. Daar
bij zijn West-Duitsland en Engeland
de grootste afnemers. Die export-
produkten krijgen overigens de
naam Bionova mee.
de op zijn grond, op biologisch-
55 hektare in optie genomen. Vol
gens de gemeente Lelystad is de be
langstelling voor vestiging zo groot
dat, gelet op de nog beschikbare 45
hektare uit te geven grond, niet alle
aanvragen kunnen worden gehono
reerd. De gemeente zoekt derhalve
naar uitbreidingsmogelijkheden
voor de BD-landbouw.
Naast die uitbreiding hebben de
Stichting Flevo BD en de Coöpera
tieve Ondernemersvereniging Nauti
lus, waar de BD-bedrijven in Le
lystad lid van zijn, nog een aantal
wensen. De voornaamste hiervan is
op dit moment het opzetten van een
centraal informatiepunt in het BD-
centrum. Dat moet dienen als ont
vangstruimte voor bezoekers,
vergader- en kantoorruimte en te
vens voor de scholing voor (gangba
re) boeren die belangstelling voor de
biologisch-dynamische landbouw
hebben. De financiële haalbaarheid
van dit plan, wordt op dit moment
nog onderzocht.
Johan kreeg in mei van dit jaar
van school enkele zonnebloem
zaadjes mee naar huis. Hij stopte
ze in een potje met aarde en al
snel verscheen daar de eerste
De belangstelling voor biologisch-dynamische landbouw neemt sterk
toe. Zowel boeren als konsumenten zijn van mening dat deze vorm
van produkten telen en verwerken de toekomst heeft. Het aantal BD-
bedrijven groeit dan ook fors. Nederland lijkt op dit gebied een be
langrijke voortrekkersrol te spelen. In de gemeente Lelystad is zelfs
het grootste biologisch-dynamische centrum van West-Europa te vin
den, dat donderdag 31 augustus officieel is geopend. Eén van de
meest opvallende bedrijven daar, is dat van Willem Veldhoven. Als
één van de weinige bedrijven op deze aardbol is 'zijn' Gaiapolis
gespecialiseerd in de verwerking van BD-produkten. Ook houdt men
zich bezig met de teelt en de produktontwikkeling.
Zo'n drie jaar geleden kwamen de
eerste BD-bedrijven naar het gebied
aan de Bronsweg bij Lelystad, dat
zo'n 310 hektare beslaat. Nu zijn er
reeds vijftien van die bedrijven en de
gemeente Lelystad heeft inmiddels
nog twee kontrakten afgesloten, die
ervoor zorgen dat binnen enkele
maanden nog twee 'alternatieve'
boeren zich zullen vestigen. Elders in
Flevoland zijn in de loop der jaren
twaalf bedrijven overgestapt van de
gangbare naar de BD-landbouw.
Daarmee is Flevoland het grootste
BD-landbouwgebied van Europa.
Dat is overigens niet dé reden dat
Willem Veldhoven in april van dit
jaar met zijn bedrijf vanuit het Zuid
hollandse Katwijk aan de Rijn naar
Lelystad is verhuisd. Water was het-
gene dat hem tot dat besluit bracht.
Voor een leek wellicht opmerkelijk,
maar de tekst op de etiketten van de,
in januari door Gaiapolis op de
markt te brengen 'oerfrisdranken',
verklaart veel: 'Onder de oeroude,
ondoordringbare kleilagen van een
groot deel van Zuidelijk Flevoland,
stroomt heel langzaam het he-
mel(s)water dat eeuwen geleden op
Gaiapolis is inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf met moderne produktie-
lijnen.
Vol trots toont Willem Veldhoven
dynamische wijze, geteelde augurken.
Nog steeds worden er op het bedrijf
van Willem Veldhoven veel nieuwe
produkten ontwikkeld. Eén van zijn
meest recente paradepaardjes is het
'potje Bronsweg'. 'Daarin zitten al
leen door de hier aan de Bronsweg
gevestigde BD-bedrijven geteelde
produkten in', zegt Willem, niet
zonder trots. De mengeling van inge
maakte groenten is volgens de maker
ervan een smakelijke garnering bij
elke maaltijd en is vanwege de houd
baarheid het hele jaar te verkrijgen.
'Op dit moment loopt er bij ons een
leerling-diëtiste stage, die als afstu-
deerprojekt biologisch-dynamische
babyvoeding ontwikkelt', vervolgt
Willem. Ze werkt daar nu drie
maanden aan en als ze klaar is en
daarin geslaagd, zullen we vier of
vijf soorten op de markt brengen.
Uit marktonderzoek is geblèken dat
daar een duidelijke vraag naar is'.
Van de 310 hektare beschikbare
grond bij Lelystad is op dit moment
210 hektare in gebruik. Daarnaast is
