Prijsvergelijking van organische
stoftoevoer de moeite waard
Maand september op
het akkerbouwbedrijf
Handboek voor de Akkerbouw jen de
Groenteteelt in de Vollegrond herzien
Wat kost het op peil houden van het organische stofgehalte? Deze
vraag kan bijna elke akkerbouwer zich stellen. De aanvoer aan orga
nische stof met de gewasresten is namelijk bijna altijd lager dan de
afbraak aan organische stof. Om het gehalte op peil te houden is dus
extra aanvoer nodig. Deze extra aanvoer kan op verschillende manie
ren gebeuren. De ene manier is echter goedkoper dan de andere. Wat
is de goedkoopste manier en welke andere faktoren moeten daarbij
ook worden betrokken?
Groenbemestingsgewassen of dierlij
ke mest
Extra organische stof zal meestal
worden aangevoerd via de teelt van
groenbemesters of via aankoop van
dierlijke mest. Beide vormen hebben
naast de levering van organisch ma
teriaal nog andere aspekten.
De teelt van een groenbemester geeft
bescherming tegen slemp en erosie.
Faktoren die vooral op lichtere
gronden en op hellend terrein van
belang kunnen zijn. Daarnaast heeft
de doorworteling van bouwvoor en
ondergrond een gunstige invloed op
het poriëngehalte en de structuur
van de grond. Bij de huidige be
drijfsvoering is het niet gemakkelijk
om goede groenbemesters te telen.
Afhankelijk van bouwplan en
grondsoort zijn er vaak toch nog wel
mogelijkheden.
Met dierlijke organische mest wordt
naast organische stof ook een grote
hoeveelheid mineralen aangevoerd.
Deze mineralen moeten voorzover
nodig en werkzaam uiteraard in de
kostenvergelijking worden be
trokken.
Wegens plaatsgebrek kon het laatste
gedeelte van het artikel De maand
september op het Zuidwestelijk ak
kerbouwbedrijfvorige week niet ge
plaatst worden. Hieronder kunt u
alsnog kennisnemen van het slot van
het maandartiker
Graszaad
Tot 1 oktober kan men Engels raai-
gras zaaien in open land. Moet men
in een graanstoppel zaaien dan moet
eerst een oppervlakkige bewerking
uitgevoerd worden om de graankor
rels te laten kiemen. Enige tijd later
kan er geploegd worden met goed
afgestelde voorscharen om graan-
opslag te voorkomen. Graszaad is
vrij klein en moet daarom ondiep ge
zaaid worden in een tamelijk fijn en
goed aangedrukt zaaibed.
Organische mest
Een goede bodemvruchtbaarheid is
de basis voor elke geslaagde teelt.
Het telen van groenbemesters en
aanwenden van dierlijke mest en
hakselen van stro moet dan ook
voortdurend de aandacht hebben
van elke akkerbouwer. Vooral bij
aardappelen is de aanwending van
dierlijke mest een aantrekkelijke
10
Hoe berekenen we de kostprijs van
organische stof?
In principe kan de kostprijs op de
zelfde manier worden berekend als
die van kunstmeststoffen. We delen
de prijs van 100 kg meststof door het
gehalte aan b.v. stikstof en de uit
komst is de prijs per kg N. Bij dier
lijke mest, compost, groenbemesters
of stro delen we prijs van het pro-
dukt niet door het gehalte aan orga
nische stof, maar door het gehalte
aan effectieve organische stof. Dit is
de hoeveelheid organische stof die 1
jaar na toediening nog in de grond
aanwezig is. Op deze manier kunnen
materialen met een verschillende af
braaksnelheid toch vergeleken wor
den. We berekenen dus de prijs per
kg effectieve, organische stof.
Een m3 turfmolm weegt ongeveer
100 kg. Deze 100 kg bestaat voor 70
kg uit effectieve organische stof. Als
turfmolm gestrooid op het land 60
gulden per m3 kost, dan kost de ef
fectieve organische stof 85 cent per
kg. Een m3 gecomposteerde boom
schors weegt ongeveer 400 kg. Deze
bestaat voor +60°7o uit effectieve
organische stof, ofwel 240 kg. Als
dit produkt gestrooid op het land 36
zaak. Gemiddeld kan dit een op
brengstverhoging geven van 5%,
nog afgezien van het effekt op de
bodemvruchtbaarheid. Verzeker
uzelf er wel van dat de mest van goe
de kwaliteit is. Laat daarom een
monster onderzoeken. Vergeet niet
om rekening te houden met de vrij
komende fosfaat, kali en in mindere
mate stikstof uit de organische mest.
gulden per m3 kost, dan kost de ef
fectieve organische stof 15 cent per
kg. een m3 varkensdrijfmest bevat
ongeveer 17 kg effectieve organische
stof. Stel dat we niet besparen op de
aanwezige voedingsmiddelen, en dat
de mest incl. uitrijden 6 gulden per
m3 kost, dan kost de effectieve orga
nische stof 35 cent per kg. In dat ge
val is men duurder uit dan met ge
composteerde boomschors. Op dit
moment is de prijs van sommige
soorten dierlijke mest lager dan het
bedrag van de kunstmestbesparing.
In die gevallen is de organische stof
in dierlijke mest in feite gratis.
Is de aanvoer met mineralen groter
dan de behoefte, bijv. door aanwen
ding van grote mesthoeveelheden of
bij hoge fosfaat- en kalitoestanden,
dan daalt de waarde van de mest.
Met een groenbemester als bladram
menas wordt gemiddeld ongeveer
850 kg effectieve organische stof
aangevoerd. De kosten aan zaaizaad
zijn naar schatting 110 gulden per
ha. Als de groenbemester bemest
wordt met 80 kg stikstof, en de
besparing bij het volgewas is 25 kg,
dan zijn de stikstofkosten netto on
geveer 60 gulden. De totale kosten
zijn dan 170 gulden ofwel ongeveer
20 cent per kg effectieve organische
stof. Als op de groenbemester geen
extra stikstofbemesting nodig is, dan
kost de effectieve organische stof
nog maar ongeveer 11 cent per kg.
Op basis van het prijspeil van 1988
zijn enkele vergelijkende berekeningen
uitgevoerd. De resultaten zijn weer
gegeven in tabel 1.
Breng deze in mindering op de te ge
ven kunstmest. (Zie hiervoor ook
het artikel 'Prijsvergelijking van orga
nische stoftoevoer de moeite waard' van
de heren Hotsma en Kodde).
Bestrijding wortelonkruiden
In het algemeen zijn wortelonkrui
den beter chemisch te bestrijden dan
Onlangs verscheen bij het PAGV te
Lelystad het Handboek voor de Ak
kerbouw en de Groenteteelt in de
Vollegrond 1989. Het is een geheel
herziene uitgave ten opzichte van het
vorige Handboek uit 1981 en bevat
een veelheid van informatie op een
breed terrein.
Naast teelttechnische gegevens over
de gewassen, bevat het Handboek
ook informatie over onder andere
bedrijfsuitrusting, bedrijfsgebou
wen, organisaties en instellingen,
meetkundige berekeningen, mee-
teenheden, scheikunde, weer. De
verzamelde gegevens zijn bedoeld als
mechanisch. Zeker wanneer dit wat
later in het seizoen is. Voor een goe
de chemische bestrijding is het be
langrijk dat de te bestrijden wortel
onkruiden groot genoeg zijn. Om
dit te bevorderen verdient het aanbe
veling om een kleine hoeveelheid
stikstof te geven. Is er te weinig
blad, zijn er droge omstandigheden,
is het laat in het seizoen en is de
groei eruit, dan valt het resultaat van
de chemische bestrijding vaak tegen.
Probeer te spuiten bij groeizaam
weer (15 a 20°C en een hoge lucht
vochtigheid). Roundup niet mengen
met andere middelen. Gebruik per
liter Roundup maksimaal 100 liter
water.
Denk bij onkruidbestrijding ook aan
de slootkanten!
Drainage
Ook tijdens afgelopen winter is er
weer voldoende regen gevallen om
aan te tonen dat op sommige perce
len de drainage onvoldoende funkti-
oneerde. Kontroleer de drainage op
deze probleempercelen en draineer
eventueel opnieuw. Draineer alleen
in droge grond en bij een lage grond
waterstand.
Diversen
-"Wintertarwe vóór 1 oktober zaaien
is niet gewenst. Op de meeste gron
den zal dit vanaf half oktober min
der risiko opleveren. Dit niet alleen
in verband met het optreden van
voetziekten maar ook in verband
hulp voor voorlichters en onderwijs
gevenden. Daarnaast kan het Hand
boek van veel nut zijn voor praktize-
rende akkerbouwers en vollegronds-
groentetelers. Het PAGV heeft het
Handboek samengesteld in samen
werking met vele specialisten, zowel
binnen als buiten het Proefstation.
Met name de Konsulentschappen in
Algemene Dienst hebben veel gege
vens verstrekt.
Het Handboek is te bestellen door
35,te storten of over te maken
op postrekening nr. 2249700 t.n.v.
PAGV, postbus 430, 8200 AK Le
lystad, onder vermelding van
"Handboek 1989".
met het optreden van het gerstever-
gelingsvirus. (De rode en gele blade
ren in de tarwe).
- Breng nooit vreemde grond op uw
perceel, je weet immers niet wat je
binnen haalt. Voer zeefgrond terug
naar het perceel waar het vandaan
komt.
- Stel een eventuele grondontsmet-
ting niet langer uit dan nodig is. Te
nat geeft meestal slechte resultaten,
te droog komt niet vaak voor.
- Kali in het najaar strooien gaat snel
zonder sporenschade en geeft in het
voorjaar geen zoutschade.
- Tot begin september kan nog gele
mosterd gezaaid worden voor groen-
bemesting.
- Op percelen waar u in 1990 suiker
bieten wilt telen kunt u nu nog grond
onderzoek op aaltjes laten uitvoe
ren. Als de uitslag tijdig bekend is
kunt u eventueel hier nog op in
spelen.
- Diep spoelen is alleen nodig als er
echt storende lagen voorkomen.
Kontroleer dit eerst (een kuil gra
ven). Anders is het middel erger dan
de kwaal.
De bedrijfsvoorlichter,
ing. C.A.F. van Oers
CAT-Goes
- Een te lage pH van de grond wil
nog wel eens samen gaan met een te
laag magnesiumgehalte. Het gebruik
van een magnesiumhoudende kalk-
meststof is in dat geval bijzonder
nuttig.
Vrijdag 1 september 1989
Dierlijke mest heeft een gunstig effekt op de bodemvruchtbaarheid. Verzeker
uzelf er wel van dat de mest van goede kwaliteit is.
organische stof
kosten per ha
kg effect.
prijs per kg
toevoer via:
org. stof
effect.or.stof
rode klaver
100,—
1165
0,09
Engels raaigras
70 70 140,—
1155
0,12
wikken
150,—
650
ƒ0,23
bladrammenas
100 70 170,
850
0,20
A stro (inkl. hakselen)
100 150 ƒ250,—
1000
0,25
9 ton slachtkuikenmest
400 - 260* 140,—
1400
ƒ0,10
28 ton kippedrijfmest
300 - 300* 0,—
840
ƒ0,00
57 ton mestvarkensdrijfm.
350 - 400* 0,—
970
ƒ0,00
Behalve voor de levering van organisch materiaal zorgt een groenbemester
ook voor een aantal gunstige effecten in de bouwvoor, zoals een verbetering
van de struktuur. Bij de toediening van organische dierlijke mest kan de leve
ring van mineralen in de kostenvergelijking worden betrokken.
Tabel 2. Hoeveelheden effectieve organische stof (kg/ha), die gemiddeld met
geslaagde groenbemestingsgewassen aangevoerd worden
onder dekvrucht
in de stoppel
Italiaans raaigras
1255
Italiaans raaigras
1080
Westerwoldss raaigras
1255
Westerwolds raaigras
1080
Engels raaigras
1155
Bladkool
840
Rode klaver
1165
Bladrammenas
850
Witte klaver
850
Gele mosterd
850
Stoppelknollen
830
Wikken
650
Tabel 3. Hoeveelheden effectieve organische stof, die gemiddeld in een aan
tal organische meststoffen aanwezig zijn (kg/m3)
rundveedrijfmest
30
turfmolm
70
varkensdrijfmest
17
tuinturf
140
kippedrijfmest
30
gecomp. boomschors
240
vaste rundveemest
70
stro, per ton
240
vaste kippemest
125
slachtkuikenmest
155
champignonmest
100
Tabel 1Kosten van groenbemesters per kg effectieve organische stof in vergelijking met stro hakselen en met dierlij
ke mest
Ing. P.H. Hotsma, Bodem, Water en Bemesting te Wageningen
J. Kodde, CAT Goes
De kosten van de dierlijke mest (aankoop uitrijden) zijn verminderd met de waarde van fosfaat en kali.
Op bovenstaande berekeningen zijn talloze variaties mogelijk. We hebben getracht duidelijk te maken hoe de kost
prijs van organische stof berekend kan worden. Gezien de soms verrassende uitkomsten, adviseren we eens uit te
rekenen wat het kost om het organische stofgehalte op peil te houden. De gegevens in de tabellen 2 en 3 kunnen
u daarbij van dienst zijn.
